21 – ғасырдағы туристік фирмалардың қызметі
КІРІСПЕ 3
І. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ МӘНІ, ДАМУЫ 5
1.1 Қазақстанда туристік фирмалардың қызметтері 5
1.2 Бүкіләлемдік Туристік Ұйымының Статистика комиссиясының қызметі10
ІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ МӘНІ 12
2.1 Қазақстандағы туристік кәсіпорындардың дамуы және табысы 12
2.2 Қазақстан Республикасында туристік фирмалар және агенттіктер қызметтері 12
2.3 Туризмнің ұлттық экономиканың дамуына әсері 13
ІІІ. Туристік қызметтегі кейбір критерийлер 16
3.1 Туристік қызмет көрсету шарты проблемасы 16
3.2 Туристік қызметтегі лицензиялау 20
ҚОРЫТЫНДЫ 22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 24
І. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ МӘНІ, ДАМУЫ 5
1.1 Қазақстанда туристік фирмалардың қызметтері 5
1.2 Бүкіләлемдік Туристік Ұйымының Статистика комиссиясының қызметі10
ІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ МӘНІ 12
2.1 Қазақстандағы туристік кәсіпорындардың дамуы және табысы 12
2.2 Қазақстан Республикасында туристік фирмалар және агенттіктер қызметтері 12
2.3 Туризмнің ұлттық экономиканың дамуына әсері 13
ІІІ. Туристік қызметтегі кейбір критерийлер 16
3.1 Туристік қызмет көрсету шарты проблемасы 16
3.2 Туристік қызметтегі лицензиялау 20
ҚОРЫТЫНДЫ 22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 24
Бүкіләлемдік туристік ұйымдар ( БТҰ ) туризм саласында халықаралық ұйымдардың бастауышы болып келеді. 2002 жылы БТҰ құрамына 139 мемлекет, 6 шекаралық аумақ және 350 уақытша секторлар, оқу бөлімшелері, туристік ассоциациилер кірген.
Соңғы 20 жыл ішінде шетел туристерінің көші-қоны өсуінің қарқыны жылына 5,1%-ті құраса, олардан түскен валюта құны 14%-ті құраған. Туризм қазіргі қоғамдағы бүкіл инфрақұрылымның дамуын ынталандырады: экономика, мәдениет, әлеуметтік сала және коммуникациялар. Туризм индустриясының қалыптасуына әсер ететін бірден-бір фактор — туристік өнімді насихаттауға жұмсалған шығындар. Халықаралық туристік ұйымның (ХТҰ) мәліметтері бойынша ұлттық туристік өнімді насихаттауға жұмсалатын шығындар ұлттық туристік бюджеттің орташа алғанда 56%-ін құрайды, мәселен Израиль мемлекеті 203 млн. долларды, Испания — 135 млн. долларды, Таиланд — 92 млн. долларды жұмсайды. Ұлттық туристік өнімді насихаттау барысы кең етек жайып, әр салынған долларға шаққанда табыс көлемі - Францияда 375 долларға, Испанияда 319 долларға, Австралияда 78 долларға тең болады. Ал Қазақстанда мұндай шараларды жүзеге асыруға аз сома бөлінеді.
Мамандардың есептеуі бойынша бір туристің келуінен түсетін табыс мөлшері біздің елден әлемдік нарыққа 9 тонна көмір, не болмаса 15 тонна мұнай немесе жоғары сапалы бидайдың 2 тоннасын шығарғанмен парапар. Бірақ көмір мен мұнайды өндіру таусылатын байлықтарымыздың азаюына, экологиялық ахуалдың нашарлауына әкелсе, туризм индустриясы қалпына келетін ресурстар негізінде жұмыс жасайды.
1.Қазір іс-әрекет жасап тұрған материалдық-техникалық база негізінде туристік-экскурсиялық қызметтің сапасы мен көлемін жоғарылату.
2. Материалдық-техникалық базаны одан әрі қарай дамыту, туристік мекемелер торабын кеңейту және қосымша туристік ресурстарды игеру.
Соңғы 20 жыл ішінде шетел туристерінің көші-қоны өсуінің қарқыны жылына 5,1%-ті құраса, олардан түскен валюта құны 14%-ті құраған. Туризм қазіргі қоғамдағы бүкіл инфрақұрылымның дамуын ынталандырады: экономика, мәдениет, әлеуметтік сала және коммуникациялар. Туризм индустриясының қалыптасуына әсер ететін бірден-бір фактор — туристік өнімді насихаттауға жұмсалған шығындар. Халықаралық туристік ұйымның (ХТҰ) мәліметтері бойынша ұлттық туристік өнімді насихаттауға жұмсалатын шығындар ұлттық туристік бюджеттің орташа алғанда 56%-ін құрайды, мәселен Израиль мемлекеті 203 млн. долларды, Испания — 135 млн. долларды, Таиланд — 92 млн. долларды жұмсайды. Ұлттық туристік өнімді насихаттау барысы кең етек жайып, әр салынған долларға шаққанда табыс көлемі - Францияда 375 долларға, Испанияда 319 долларға, Австралияда 78 долларға тең болады. Ал Қазақстанда мұндай шараларды жүзеге асыруға аз сома бөлінеді.
Мамандардың есептеуі бойынша бір туристің келуінен түсетін табыс мөлшері біздің елден әлемдік нарыққа 9 тонна көмір, не болмаса 15 тонна мұнай немесе жоғары сапалы бидайдың 2 тоннасын шығарғанмен парапар. Бірақ көмір мен мұнайды өндіру таусылатын байлықтарымыздың азаюына, экологиялық ахуалдың нашарлауына әкелсе, туризм индустриясы қалпына келетін ресурстар негізінде жұмыс жасайды.
1.Қазір іс-әрекет жасап тұрған материалдық-техникалық база негізінде туристік-экскурсиялық қызметтің сапасы мен көлемін жоғарылату.
2. Материалдық-техникалық базаны одан әрі қарай дамыту, туристік мекемелер торабын кеңейту және қосымша туристік ресурстарды игеру.
1. Агентство Республики Казахстан по статистике. Статистический сборник туризм Казахстана в 2003 году. Алматы, 2004. С. 127.
2. Биржаков М.Б. Введение в туризм. -СП б.: "Герда", 2002. С. 192.
3. Дуйсен Г.М. Основы формирования и развития индустрии туризма в Казахстане. Алматы, 2002. С. 94.
4. Ердавлетов С.Р., Назарчук М.К., Кораблев В.А. Мифы и реальность казахстанского туризма. Роль туризма в устоичивом развитии Республики Казахстан,/ Под редакцией С.Р.Ердавлетова. Алматы, "Қазақ университеті", 2001. С. 150.
5. . Слука А.Е. Международный туризм. Итоги развития в 1996 г.
География, 1997, №3
6. Путрик Ю.С., Свешников В.В. Туризм глазами географа. М: Мысль, 1986.
7. О туризме Республике Казахстан 2004 г. Алматы. 2004.
8. Халықаралық туризм статистикасы, География және табиғат//2004, 7
2. Биржаков М.Б. Введение в туризм. -СП б.: "Герда", 2002. С. 192.
3. Дуйсен Г.М. Основы формирования и развития индустрии туризма в Казахстане. Алматы, 2002. С. 94.
4. Ердавлетов С.Р., Назарчук М.К., Кораблев В.А. Мифы и реальность казахстанского туризма. Роль туризма в устоичивом развитии Республики Казахстан,/ Под редакцией С.Р.Ердавлетова. Алматы, "Қазақ университеті", 2001. С. 150.
5. . Слука А.Е. Международный туризм. Итоги развития в 1996 г.
География, 1997, №3
6. Путрик Ю.С., Свешников В.В. Туризм глазами географа. М: Мысль, 1986.
7. О туризме Республике Казахстан 2004 г. Алматы. 2004.
8. Халықаралық туризм статистикасы, География және табиғат//2004, 7
ЖОСПАР
21 – ғасырдағы туристік фирмалардың қызметі
КІРІСПЕ
3
І. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ МӘНІ, ДАМУЫ 5
1.1 Қазақстанда туристік фирмалардың қызметтері
5
1.2 Бүкіләлемдік Туристік Ұйымының Статистика комиссиясының қызметі10
ІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ МӘНІ
12
2.1 Қазақстандағы туристік кәсіпорындардың дамуы және табысы
12
2.2 Қазақстан Республикасында туристік фирмалар және агенттіктер
қызметтері
12
2.3 Туризмнің ұлттық экономиканың дамуына әсері
13
ІІІ. Туристік қызметтегі кейбір критерийлер
16
3.1 Туристік қызмет көрсету шарты проблемасы
16
3.2 Туристік қызметтегі лицензиялау
20
ҚОРЫТЫНДЫ
22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
24
КІРІСПЕ
Бүкіләлемдік туристік ұйымдар ( БТҰ ) туризм саласында халықаралық
ұйымдардың бастауышы болып келеді. 2002 жылы БТҰ құрамына 139 мемлекет, 6
шекаралық аумақ және 350 уақытша секторлар, оқу бөлімшелері, туристік
ассоциациилер кірген.
Соңғы 20 жыл ішінде шетел туристерінің көші-қоны өсуінің қарқыны жылына
5,1%-ті құраса, олардан түскен валюта құны 14%-ті құраған. Туризм қазіргі
қоғамдағы бүкіл инфрақұрылымның дамуын ынталандырады: экономика, мәдениет,
әлеуметтік сала және коммуникациялар. Туризм индустриясының қалыптасуына
әсер ететін бірден-бір фактор — туристік өнімді насихаттауға жұмсалған
шығындар. Халықаралық туристік ұйымның (ХТҰ) мәліметтері бойынша ұлттық
туристік өнімді насихаттауға жұмсалатын шығындар ұлттық туристік бюджеттің
орташа алғанда 56%-ін құрайды, мәселен Израиль мемлекеті 203 млн. долларды,
Испания — 135 млн. долларды, Таиланд — 92 млн. долларды жұмсайды. Ұлттық
туристік өнімді насихаттау барысы кең етек жайып, әр салынған долларға
шаққанда табыс көлемі - Францияда 375 долларға, Испанияда 319 долларға,
Австралияда 78 долларға тең болады. Ал Қазақстанда мұндай шараларды жүзеге
асыруға аз сома бөлінеді.
Мамандардың есептеуі бойынша бір туристің келуінен түсетін табыс
мөлшері біздің елден әлемдік нарыққа 9 тонна көмір, не болмаса 15 тонна
мұнай немесе жоғары сапалы бидайдың 2 тоннасын шығарғанмен парапар. Бірақ
көмір мен мұнайды өндіру таусылатын байлықтарымыздың азаюына, экологиялық
ахуалдың нашарлауына әкелсе, туризм индустриясы қалпына келетін ресурстар
негізінде жұмыс жасайды.
1.Қазір іс-әрекет жасап тұрған материалдық-техникалық база негізінде
туристік-экскурсиялық қызметтің сапасы мен көлемін жоғарылату.
2. Материалдық-техникалық базаны одан әрі қарай дамыту, туристік мекемелер
торабын кеңейту және қосымша туристік ресурстарды игеру.
✓ Қазақстанда аталған мемлекеттермен салыстыра отырып, туризмнің
дамуы бәсеңдеу қарқынмен жүріп жатқанын айтуға болады. Алматы
қаласының АҚШ-тың Аризона штатындағы бауырлас Тусон қаласы, тек
туризм арқасында өз бюджетін жыл сайын 3 млрд. 800 млн. АҚШ
долларына байытып отырады.. Бұл сома Қазақстанға түсетін шетел
инвестицияларының көлеміне тең.
Жұмыстың өзектілігі:
- Халықаралық туристік ұйымдарды, олардың қызметтерін, мақсаттарын және
міндеттерін зерттеу;
- әлемдік экономикадағы мәнін, туризм ұғымы мен түсінігін анықтап,
зерттеу.
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері: халықаралық туризмнің дамуына әсер етуші
факторларды ашып көрсету, халықаралық туристік ұйымдар, яғни фирмалардың
жұмыс істеу нәтижелерін қарастыру және оның негізгілерін анықтау.
Жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды және
қолданылған әдебиеттерден тұрады.
Жұмыстың нысанасы: 21 ғасырдағы туристік фирмалардың қызметтері жайлы
сипаттама.
Жұмыстың ғылыми дәрежесі:
Жұмыстың әдістемесі: Жұмыстың материалы ғаламтордан және оқулықтардан
жиналған.
І. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ МӘНІ, ДАМУЫ
1.1 Қазақстанда туристік фирмалардың қызметтері
Қазақстанның дербес елдер қатарына қосылып, көк байрағымызды
желбіреткеніне жеті жыл болып қалды. Экономикамыздың өтпелі кезеңнен батыл
қадамдармен шығып кетуінің бірден-бір амалы - туризм индустриясын құрып,
дамыту қажеттігі туып отыр. Жалпы "туризм"' ұғымын екі тұрғыдан,
біріншіден, адамдардың" дүниетанымын саяхат жасау арқылы кеңейту,
екіншіден, экономиканың тиімді саласы тұрғысынан қарастыру керек. Дүние
жүзі елдері тәжірибесіне жүгінсек, Малайзия 1996 жылы 8 миллион турист
қабылдап, қыруар ақша пайда тапты. Азияның қуыршақтай ғана Бахрейн, Кувейт
секілді елдері туризмді экономиканың ажырамас және маңызды саласы ретінде
өрістету үстінде.
Қазақстанда туризм индустриясының өркендеуі шетел валютасының ағылуына,
бюджеттің өсуіне, жұмыссыздықтың азаюына, жаңа жұмыс орындарының көбеюіне,
халықтың өмір деңгейі мен кірістің ұлғайюына әкеліп соқпақ.
Тәуелсіз Қазақстанда көптеген туристік фирмалардың жұмысы кең етек
жайды. Олар алуан түрлі қызмет көрсету арқылы ұсыныстарды молайтады.
Бүгінгі күнде фирмалардың басым көпшілігі Қазақстан Республикасы
азаматтарын алыс шет елдерге аттандырады және де олардың дені негізінде шоп-
туризммен айналысуда. Бұл құбылыстың белгілі себептері көп, солардың
бастысына өтпелі кезеңдегі экономикалық дағдарыс нәтижесінде жеңіл һәм
тамақ өнеркәсібі мен өңдеу салаларының құлдырауы жатады. Шоп-туризм
арқасында халық тұтынатын тауарлардың бізге толық мөлшерде импортталуы
байқалуда және базардың арзан өнімдерге толуы өріс алуда. Кіру туризміне
көз жүгіртсек, оның өте баяу дамып отырғанын көреміз.
Жалпы туристік ағынның 69,2%-і шығу туризмі, 11%-і кіру туризмі, ал
19,8%-ін ішкі туризм құрайды. Бір қызық жайт, шығу туризмінде алыс шет
елдердің үлес-салмағы үстем (96,1%), ТМД-ға 3,9% ғана. Кіру туризмінде де
ТМД-дан келушілер 26,2% қана.
Сатылған жолдамалар құны шығатын туристерге шаққанда 95% болса, кіру
мен ішкі туризмге 3,5% пен 1,5% сәйкес келеді. Осы мәліметтерді
қорытындылар болсақ, алыс шетжақ Еліміздегі туризмнің қазіргі халі: мәз
емес. Ескірген материалдық-техникалық база мен ыңғайластырылмаған көлік
инфрақұрылымы халықаралық деңгейге жете қоймаған. Сол себептермен Қазақстан
өзірше әлемдегі мемлекеттер арасында тартымды туристік аудандар қатарына
қосылған жоқ. Бірақ қайталанбас," сұлу табиғат жағдайларына: бай жеріміз,
дүнім дүние туристерін өзіне тартып, қомақты пайда түүсіруі әбден мүмкін.
Азаматтарға сапар шегу әрі қолайлы, әрі арзанға түседі. Резидент емес
және өз азаматтарымыздың келуі мен республика ішінде қозғалуы айтарлықтай
пайда әкелмейді.
Ал Қазақстан экономикасында туризм әлі сауда байлансының теріс жағын
көрсетуде.
Ал туристер мен экскурсанттарға 1998 жылғы қызмет көрсету кестесін
Қазақстан Республикасының 5 экономикалық ауданына бөліп құрастырғанда (1-
кесте), жағдай былай боп шығады.
Қазақстанның 5 экономикалық ауданындағы туристерге қызмет көрсету
мөлшерін қарастыра отырып (1-кесте), мынандай қорытынды жасауға болады:
резидент еместер (ҚР азаматтары емес) мен резиденттердің (ҚР азаматтары)
көп бөлігіне Алматы қаласында туристік қызмет көрсету деңгейі тиісінше 77
һәм 69 процент екен. Түсімнің де қомақты бөлігі Алматы қаласы үлесіне
тиген, яғни резидент еместерден 93%, ал резиденттерден 54%. Тек аз ғана
сыбағасы (28%) Орталық Қазақстан экономикалық ауданының резиденттеріне
(7,3%) келсе, Солтүстік Қазақстан экономикалық ауданының бір Ақмола
облысының өзі 5,9% резиденттерді қамтыды. Бұл ауданның барша резиденттер
санының жартысы болып тұр. Шетел туристерінің Алматыдан кейінгі ат басын
көбірек тіреген жері Шығыс Қазақстан өңірі (15%). Осыдан ұғынарымыз,
шетелдіктердің басымы оңтүстік астанамызда шоғырланса, өз азаматтарымыздың
дені "шоп-туризмді" солтүстік астанаға қарай өрістетіп, дамытып жатыр.
Қазақстанның табиғат ерекшеліктері кез келген туристі бейжай
қалдырмайтынына біз кәміл сенеміз. Ендігі ой-мақсатымыз жоғары тиімді
түризм индустриясын дұрыс жолға қойып, дамытудың кейбір міндеттерін ашып
көрсету. Олар:
- республикадағы бүкіл туризм инфрақұрылымын жүйеге келтіріп, болашаққа
бағыт-бағдарын анықтау қажет;
- туризм объектілеріне көлік пөн коммуникация байланысының қолайлылығын
жақсарту;
- қонақ үйлер, кемпингтер, мотельдерді салу кезінде маусымдық
ерекшеліктеріне көңіл бөлу; :
- туризмдегі жарнама мен үгіт-насихат жұмысын озық технологиялық
әдістерді пайдалана отырып жүргізу;
1 – кесте. Қазақстан бойынша туристік қызмет көрсеткіші.
Қазақстанның туристерді жеткізіп беруші еддерден қашық орналасуы әуе
көлігін өркендетіп, дамытудың маңыздылығыи дәлелдей түспек. Болашақта
әлемдік деңгейдегі әуе порттарын республикамыздың барлық облыс
орталықтарында салып, ұйымдастырылуына шүбә келтірмейміз.
Туристік байланыс жүргізу барысында автомобиль магистральдары
дүниежүзілік деңгейге сай болуы керек. Бүгінгі таңда Қазақстанда бүкіл
жолдар ұзындығы 87,7 мың километрге тең немесе аумағымыздың 1000
километріне шаққанда 32,2 км келіп түр, Олардың 17,4 мың шақырымы
республикалық маңызы бар автотрассалар, ал бүның 11,8 мың километр жолы
халықаралық жағдайға жетпек.
Сыртқы экономикалық байланыстарымыздың өсуі нәтижесінде туризмнің
қапыптасу кезінде басымдық бағыттардың ішінде теңіз қатынасының өрлеуі
айқындалуда, Қазақстанның әзірге жалғыз Ақтау теңіз портының
реконструкциясы мен кеңейтілуі жүргізіліп жатыр. Оның жаңа мәнге бетбұрысы
круизді туризмнің өркендеуіне мүмкіндік берері хақ. Бұл тұрғыда әуе көлігі
туризм инфрақұрылымының ең жаңа элементі ретінде туризм индустриясының
ажырамас әрі жылдамдығы жағынан елеулі бөлігі болып саналады. Туристік
компаниялар, фирмалар әуе компанияларымен көлтеген шарт жасасып, екі жаққа
да түсімнің ортақ үлесін бөліседі.
Аталған көлік жүйесімен қатар, туристік инфрақұрылымның ішіне
орналастыру мен тамақтану базалары жатады. Қонақ үйлер, кемпингтер,
мотельдер жаңадан бой көтеріп келе жатыр. Оларды халықаралық деңгейге
жеткізу болашақта тұрған күрделі мәселелердің бірі. ДТҰ-ның мәліметі
бойынша, әлемдегі қонақ үй қорының 49%-і Еуропада орналасқан, Ресейдің
қонақ үй қоры (4878 қонақ үй) Европаға шаққанда 3%-ін ғана құрайды. Ал
Қазақстанда әзірше орналастыру объектілерінің саны 25 болса, олардағы орын
саны 4040 болып белгіленген. Сонымен бірге, қонақ үйлер, мотельдер мен
пансионаттар басқа, қосымша орналастыру мекемелері қалыптасу шағында.
Оларға жастар турбазалары, отбасы демалысына арналған рекреациялық
орталықтар, тау лашықтары және жалға берілетін пәтерлер, саяжай үйлері,
фирмалар, т.б. қосылады.
Тамақтану базасы салыстырмалы түрде жақсы дамыған. Бірақ жалпы туристік
қызмет көрсету дәрежесіне толық жетпеген. Жаңа әдістерді пайдалану арқылы
туристерге қолайлы ресторан, кафе, бар тәрізді мекемелерді жол бойында,
шалғай аудандарда да салып, ұлттық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар
негізінде бой түзеген тамақтану орындарын көбейте берген абзал.
Қазіргі кезде "Туризм индустриясын дамытудың ұлттық бағдарламасы" ,
"Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың тұжырымдамасы", Қазақстан
Республикасының "Туризм туралы Заңы" сияқты Үкімет қаулылары бар. Оларға
жүгіне отырып, болашаққа арналған Қазақстандағы туризм дамуының басымдық
бағыттарын анықтаған едік:
- туризмді экономиканың басқа салалары деңгейіне теңдестіріп, оның
бір қалыпты өрістеуін бақылау;
- туристік инфрақұрылымды қайта жабдықтау және жаңа талаптағы
объектілерді салу;
- шет елдің алдыңғы дамыған туристік компанияларымен, корпорацияларымен
қоян-қолтық қатынас жасап, тәжірибе алмасу;
- туризмдегі көлік пен коммуникациялар жүйесін әлемдік стандарттарға
жеткізу;
- халықаралық туризм үшін кадрлар даярлап, олардың кәсіптік
біліктілігін арттыру;
- ғылым мен техникадағы жетістіктерді туризмді басқару мен үйлестіру
мақсатында пайдалану;
- туризмге жанама қатынасты кешендердің барлығын аталмыш саланы дамыту
ойымен жұмылдыру.
Біздің ойымызша, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998-2000 жылдарға
арналған іс-қимыл бағдарламасы дер кезінде жарияланды. Үкімет шетелдік және
отандық инвестицияларды салаға тарту жөніндегі жұмыстарды күшейтеді, сондай-
ақ ел туралы кешенді туристік ақпарат дайындауға және оны кең таратуға
кіріседі.
Бұл бағдарлама Қазақстанда туризм индустриясын құрып, дамытуға септігін
тигізеді деп біз кәміл сенеміз.
1.2 Бүкіләлемдік туристік ұйымының Статистика комиссиясының қызметі
Туризм ұғымы мен түсінігіне тоқталу үшін, алдымен туризм анықтамасын
үш топқа топтастырып алайық. Бірінші топқа- туризмді рекреация түрі, бос
уақытты өткізуде, сапар және адамның денсаулығын нығайту, әрі оның
мәдениетін және білім деңгейін жоғарылатуды үйлестірген қызмет көрсету
саласын қолдану (адамның физиологиялық, интеллектуалдық және эмоционалдық
күшін қалпына келтіру) ретінде сипаттайтын анықтамалар жатады.
Туризм анықтамасының екінші тобы – оны халық миграциясының бір түрі
ретінде қарастырады, қозғалу актісімен, саяхатпен, кеңістікті жеңумен
туризм статистикасының құралы ретінде сипатталады.
Анықтаманың үшінші тобы –туризмді күрделі әлеуметтік-экономикалық
құбылыс ретінде сипаттайды, оның түрлері қасиеттер мен қатынастарының
бірлігін көрсетеді, ішкі мәнін ашады.
Статистикада туризм, мекен-жайды немесе жұмысты ауыстырумен
байланысты емес, халық миграциясының бір формасы ретінде қарастырылады.
Туризм басында адамдардың өз тұрақты мекен – жайынан басқа жерде қозғалысы
және уақытша болуы. Бірақ тарихи даму процесінде бұл ұғымның мазмұны мен
мәні өзгеріске ұшырады және толықтырулар енгізілді. БҰҰ 1954 жылы
қабылданған анықтамасы бойынша, туризм - бұл денсаулықты нығайтуға,
адамның денесін шынықтыруға әсер ететін, тұрақты мекен – жайдан тыс
жерлерге барумен байланысты активті демалыс.
Бұл ұғымның кең сипаттамасын ХХ ғасырда Монте – Карлодағы туризм
Академиясы берді: туризм – адамдардың өз тұрғылықты жерлерінен емделу
мақсатында, бос уақытта танымдық қызығушылығын қанағаттандыру үшін
немесе кәсіби – іскерлік мақсатта уақытша келген жерінде ақылы жұмыспен
байланысты емес жалпы түсінік.
1993 жылы БҰҰ Статистика комиссиясы Бүкіләлемдік Туристік Ұйым (БТҰ)
мақұлдаған анықтама қабылдады. Соған сәйкес туризм бір жылдан аспайтын
мерзімде, дем алу, іскерлік және басқа да мақсаттарда, тұрғылықты
ортадан тыс жатқан жерлерде саяхаттаушы адамдардың қызметін қамтиды.
Осы анықтамаға сәйкес туризмге тән негізгі сипаттамалар төмендегідей:
- тұрғылықты ортадан тысқары шығу:
- қозғалудың уақытша сипаты;
- сапардың мақсаттылығы;
БТҰ ұсынысы бойынша тұрғылықты орта параметрі екі көрсеткішпен
сипатталады: объектіге бару жиілігі мен оның қашықтығы. Адамдар жиі
баратын орындар, арақашықтығы алыс болғанмен де, тұрғылықты орта
элементіне жатады. Оған мысал, шекара маңында тұратын адамдардың көрші
мемлекетте қызмет атқаруы, олар турист қатарына жатқызылмайды.
Екінші көрсеткіш – арақашықтық. Мекен – жайға қашық орналасқан
орындар, оған бару жиілігіне қарамастан тұрғылықты ортаға жатады.
Сапар мақсаты туризмге жататын қызметтер түрін дәл анықтайтын маңызды
сипаттама. Саяхаттың басқа түрінен туризмді бөлетін критерии, бұл барған
жерінде ақылы қызмет атқару мақсат болмауы тиіс. Сапар мақсаты, оның
себебіне жатады. Адамның мінез – құлық әрекеті себепті болады. Туристік
себеп адамның қажеттіліктерін анықтайды.
ІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ МӘНІ
2.1 Қазақстандағы туристік кәсіпорындардың дамуы және табысы
Республикада 1247-ге тарта туристік кәсіпорындар іс-әрекет жасап жатса
да, бұл саланың экономикамызға сүбелі кіріс түсіргенін сезініп тұрмаған
сыңайлымыз. Мұндай жайттың орын алуының себептері сан-алуан. Бірақ
тәуелсіздігімізді алып, дербес ел ретінде дамуымыздың барысында бірқатар
туризмге тікелей қатысы бар "Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет
туралы заңы" және басқа қаулылар қабылданған болатын. Осының бәрі туризмді
өркендету жолында жасалған оң қадамдар деп есептеуіміз қажет. Дегенмен
туристік қызметтің келеңсіз жақтарын айқын ұғыну үшін туризмнін даму
үрдісіне егжей-тегжей талдау жасап, оған бағалау жүргізу қажеттігі туындап
отыр.
2.2 Қазақстан Республикасында туристік фирмалар және агенттіктер
қызметтері
Туристік фирмалар мен агенттіктер табысы, туристердің саны басқа кейбір
елдерге қарағанда бізде аз болып корінгенімен, тіпті нашар деуге келмейді.
Туристерге жасалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтен алынған табыс көлсмі
республика бойынша — 2003 жылы 3498,3 млн. теңге болды, одан 2724,9 млн.
теңгесі (77,9 %) Алматы қаласының, 354,6 млн. теңге (10,1 %) Астана
қаласының, 168,5 млн. тенге (4,8 %) Қарағанды облысының, 85,1 млн. теңге
(2,4 %) Шығыс Қазакстан облысының үлесіне келеді.
Қазақстанда туристерді орналастыруға арналған объектілер саны 2003 жылы
44 болды, олар 24,1 мың туристке қызмет көрсетті. Туристерді сапар
мақсаттарына қарай боліп қарасак, онда 2003 жылы барлық туристін саны (ішкі
туризмді қоспағанда) 139,7 мың адам болса, 42,4 мыңы жұмыстан бос уақытын
пайд-лану, тынығу (денсаулығын қалпыпа келтіру) және демалысын өткізу
мақсатында, 29,1 мыны таныстары мен туысқандарына баруға, 20,6 мыңы
іскерлік және кәсіби мақсатпен, 1,5 мыны емделу мақсатымен, 0,8 мыны дін,
қаржылық мақсатпен, 40,9 мыңы коммерциялық (шоп-турлар), қалған 4,4 мыңы
өзгедей мақсатпен шұғылданған екен.
Осы туристік сапарды екіге бөліп келу туризмі және шығу туризмі деп
қарайтын болсақ келу туризміндегі 45,0 мың адамның өз мақсаттары бойынша
бөлінісі келесідей: жұмыстан бос уақыт, демалыс пен тынығу 8,3 мын адам,
туысқандарға келу — 19,9 мын, іскерлік және кәсіби мақсаттар — 15,8 мын,
коммерциялық — 0,4 мың өзге мақсаттар бойынша — 0,7 мын адам. Шығу туризмі
бойынша барлығы 94,7 мың адамның мақсаттар бойынша болінісі: жұмыстан бос
уақыт, демалыс пен тынығу — 34,1 мың, тапыстар мен туыстарға бару — 9,3
мың, іскерлік және кәсіби мақсатпен — 4,8 мын, дін, қажылық — 0,8 мың,
коммерциялық мақсатпен — 40,5 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
21 – ғасырдағы туристік фирмалардың қызметі
КІРІСПЕ
3
І. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ МӘНІ, ДАМУЫ 5
1.1 Қазақстанда туристік фирмалардың қызметтері
5
1.2 Бүкіләлемдік Туристік Ұйымының Статистика комиссиясының қызметі10
ІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ МӘНІ
12
2.1 Қазақстандағы туристік кәсіпорындардың дамуы және табысы
12
2.2 Қазақстан Республикасында туристік фирмалар және агенттіктер
қызметтері
12
2.3 Туризмнің ұлттық экономиканың дамуына әсері
13
ІІІ. Туристік қызметтегі кейбір критерийлер
16
3.1 Туристік қызмет көрсету шарты проблемасы
16
3.2 Туристік қызметтегі лицензиялау
20
ҚОРЫТЫНДЫ
22
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
24
КІРІСПЕ
Бүкіләлемдік туристік ұйымдар ( БТҰ ) туризм саласында халықаралық
ұйымдардың бастауышы болып келеді. 2002 жылы БТҰ құрамына 139 мемлекет, 6
шекаралық аумақ және 350 уақытша секторлар, оқу бөлімшелері, туристік
ассоциациилер кірген.
Соңғы 20 жыл ішінде шетел туристерінің көші-қоны өсуінің қарқыны жылына
5,1%-ті құраса, олардан түскен валюта құны 14%-ті құраған. Туризм қазіргі
қоғамдағы бүкіл инфрақұрылымның дамуын ынталандырады: экономика, мәдениет,
әлеуметтік сала және коммуникациялар. Туризм индустриясының қалыптасуына
әсер ететін бірден-бір фактор — туристік өнімді насихаттауға жұмсалған
шығындар. Халықаралық туристік ұйымның (ХТҰ) мәліметтері бойынша ұлттық
туристік өнімді насихаттауға жұмсалатын шығындар ұлттық туристік бюджеттің
орташа алғанда 56%-ін құрайды, мәселен Израиль мемлекеті 203 млн. долларды,
Испания — 135 млн. долларды, Таиланд — 92 млн. долларды жұмсайды. Ұлттық
туристік өнімді насихаттау барысы кең етек жайып, әр салынған долларға
шаққанда табыс көлемі - Францияда 375 долларға, Испанияда 319 долларға,
Австралияда 78 долларға тең болады. Ал Қазақстанда мұндай шараларды жүзеге
асыруға аз сома бөлінеді.
Мамандардың есептеуі бойынша бір туристің келуінен түсетін табыс
мөлшері біздің елден әлемдік нарыққа 9 тонна көмір, не болмаса 15 тонна
мұнай немесе жоғары сапалы бидайдың 2 тоннасын шығарғанмен парапар. Бірақ
көмір мен мұнайды өндіру таусылатын байлықтарымыздың азаюына, экологиялық
ахуалдың нашарлауына әкелсе, туризм индустриясы қалпына келетін ресурстар
негізінде жұмыс жасайды.
1.Қазір іс-әрекет жасап тұрған материалдық-техникалық база негізінде
туристік-экскурсиялық қызметтің сапасы мен көлемін жоғарылату.
2. Материалдық-техникалық базаны одан әрі қарай дамыту, туристік мекемелер
торабын кеңейту және қосымша туристік ресурстарды игеру.
✓ Қазақстанда аталған мемлекеттермен салыстыра отырып, туризмнің
дамуы бәсеңдеу қарқынмен жүріп жатқанын айтуға болады. Алматы
қаласының АҚШ-тың Аризона штатындағы бауырлас Тусон қаласы, тек
туризм арқасында өз бюджетін жыл сайын 3 млрд. 800 млн. АҚШ
долларына байытып отырады.. Бұл сома Қазақстанға түсетін шетел
инвестицияларының көлеміне тең.
Жұмыстың өзектілігі:
- Халықаралық туристік ұйымдарды, олардың қызметтерін, мақсаттарын және
міндеттерін зерттеу;
- әлемдік экономикадағы мәнін, туризм ұғымы мен түсінігін анықтап,
зерттеу.
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері: халықаралық туризмнің дамуына әсер етуші
факторларды ашып көрсету, халықаралық туристік ұйымдар, яғни фирмалардың
жұмыс істеу нәтижелерін қарастыру және оның негізгілерін анықтау.
Жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды және
қолданылған әдебиеттерден тұрады.
Жұмыстың нысанасы: 21 ғасырдағы туристік фирмалардың қызметтері жайлы
сипаттама.
Жұмыстың ғылыми дәрежесі:
Жұмыстың әдістемесі: Жұмыстың материалы ғаламтордан және оқулықтардан
жиналған.
І. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМНІҢ МӘНІ, ДАМУЫ
1.1 Қазақстанда туристік фирмалардың қызметтері
Қазақстанның дербес елдер қатарына қосылып, көк байрағымызды
желбіреткеніне жеті жыл болып қалды. Экономикамыздың өтпелі кезеңнен батыл
қадамдармен шығып кетуінің бірден-бір амалы - туризм индустриясын құрып,
дамыту қажеттігі туып отыр. Жалпы "туризм"' ұғымын екі тұрғыдан,
біріншіден, адамдардың" дүниетанымын саяхат жасау арқылы кеңейту,
екіншіден, экономиканың тиімді саласы тұрғысынан қарастыру керек. Дүние
жүзі елдері тәжірибесіне жүгінсек, Малайзия 1996 жылы 8 миллион турист
қабылдап, қыруар ақша пайда тапты. Азияның қуыршақтай ғана Бахрейн, Кувейт
секілді елдері туризмді экономиканың ажырамас және маңызды саласы ретінде
өрістету үстінде.
Қазақстанда туризм индустриясының өркендеуі шетел валютасының ағылуына,
бюджеттің өсуіне, жұмыссыздықтың азаюына, жаңа жұмыс орындарының көбеюіне,
халықтың өмір деңгейі мен кірістің ұлғайюына әкеліп соқпақ.
Тәуелсіз Қазақстанда көптеген туристік фирмалардың жұмысы кең етек
жайды. Олар алуан түрлі қызмет көрсету арқылы ұсыныстарды молайтады.
Бүгінгі күнде фирмалардың басым көпшілігі Қазақстан Республикасы
азаматтарын алыс шет елдерге аттандырады және де олардың дені негізінде шоп-
туризммен айналысуда. Бұл құбылыстың белгілі себептері көп, солардың
бастысына өтпелі кезеңдегі экономикалық дағдарыс нәтижесінде жеңіл һәм
тамақ өнеркәсібі мен өңдеу салаларының құлдырауы жатады. Шоп-туризм
арқасында халық тұтынатын тауарлардың бізге толық мөлшерде импортталуы
байқалуда және базардың арзан өнімдерге толуы өріс алуда. Кіру туризміне
көз жүгіртсек, оның өте баяу дамып отырғанын көреміз.
Жалпы туристік ағынның 69,2%-і шығу туризмі, 11%-і кіру туризмі, ал
19,8%-ін ішкі туризм құрайды. Бір қызық жайт, шығу туризмінде алыс шет
елдердің үлес-салмағы үстем (96,1%), ТМД-ға 3,9% ғана. Кіру туризмінде де
ТМД-дан келушілер 26,2% қана.
Сатылған жолдамалар құны шығатын туристерге шаққанда 95% болса, кіру
мен ішкі туризмге 3,5% пен 1,5% сәйкес келеді. Осы мәліметтерді
қорытындылар болсақ, алыс шетжақ Еліміздегі туризмнің қазіргі халі: мәз
емес. Ескірген материалдық-техникалық база мен ыңғайластырылмаған көлік
инфрақұрылымы халықаралық деңгейге жете қоймаған. Сол себептермен Қазақстан
өзірше әлемдегі мемлекеттер арасында тартымды туристік аудандар қатарына
қосылған жоқ. Бірақ қайталанбас," сұлу табиғат жағдайларына: бай жеріміз,
дүнім дүние туристерін өзіне тартып, қомақты пайда түүсіруі әбден мүмкін.
Азаматтарға сапар шегу әрі қолайлы, әрі арзанға түседі. Резидент емес
және өз азаматтарымыздың келуі мен республика ішінде қозғалуы айтарлықтай
пайда әкелмейді.
Ал Қазақстан экономикасында туризм әлі сауда байлансының теріс жағын
көрсетуде.
Ал туристер мен экскурсанттарға 1998 жылғы қызмет көрсету кестесін
Қазақстан Республикасының 5 экономикалық ауданына бөліп құрастырғанда (1-
кесте), жағдай былай боп шығады.
Қазақстанның 5 экономикалық ауданындағы туристерге қызмет көрсету
мөлшерін қарастыра отырып (1-кесте), мынандай қорытынды жасауға болады:
резидент еместер (ҚР азаматтары емес) мен резиденттердің (ҚР азаматтары)
көп бөлігіне Алматы қаласында туристік қызмет көрсету деңгейі тиісінше 77
һәм 69 процент екен. Түсімнің де қомақты бөлігі Алматы қаласы үлесіне
тиген, яғни резидент еместерден 93%, ал резиденттерден 54%. Тек аз ғана
сыбағасы (28%) Орталық Қазақстан экономикалық ауданының резиденттеріне
(7,3%) келсе, Солтүстік Қазақстан экономикалық ауданының бір Ақмола
облысының өзі 5,9% резиденттерді қамтыды. Бұл ауданның барша резиденттер
санының жартысы болып тұр. Шетел туристерінің Алматыдан кейінгі ат басын
көбірек тіреген жері Шығыс Қазақстан өңірі (15%). Осыдан ұғынарымыз,
шетелдіктердің басымы оңтүстік астанамызда шоғырланса, өз азаматтарымыздың
дені "шоп-туризмді" солтүстік астанаға қарай өрістетіп, дамытып жатыр.
Қазақстанның табиғат ерекшеліктері кез келген туристі бейжай
қалдырмайтынына біз кәміл сенеміз. Ендігі ой-мақсатымыз жоғары тиімді
түризм индустриясын дұрыс жолға қойып, дамытудың кейбір міндеттерін ашып
көрсету. Олар:
- республикадағы бүкіл туризм инфрақұрылымын жүйеге келтіріп, болашаққа
бағыт-бағдарын анықтау қажет;
- туризм объектілеріне көлік пөн коммуникация байланысының қолайлылығын
жақсарту;
- қонақ үйлер, кемпингтер, мотельдерді салу кезінде маусымдық
ерекшеліктеріне көңіл бөлу; :
- туризмдегі жарнама мен үгіт-насихат жұмысын озық технологиялық
әдістерді пайдалана отырып жүргізу;
1 – кесте. Қазақстан бойынша туристік қызмет көрсеткіші.
Қазақстанның туристерді жеткізіп беруші еддерден қашық орналасуы әуе
көлігін өркендетіп, дамытудың маңыздылығыи дәлелдей түспек. Болашақта
әлемдік деңгейдегі әуе порттарын республикамыздың барлық облыс
орталықтарында салып, ұйымдастырылуына шүбә келтірмейміз.
Туристік байланыс жүргізу барысында автомобиль магистральдары
дүниежүзілік деңгейге сай болуы керек. Бүгінгі таңда Қазақстанда бүкіл
жолдар ұзындығы 87,7 мың километрге тең немесе аумағымыздың 1000
километріне шаққанда 32,2 км келіп түр, Олардың 17,4 мың шақырымы
республикалық маңызы бар автотрассалар, ал бүның 11,8 мың километр жолы
халықаралық жағдайға жетпек.
Сыртқы экономикалық байланыстарымыздың өсуі нәтижесінде туризмнің
қапыптасу кезінде басымдық бағыттардың ішінде теңіз қатынасының өрлеуі
айқындалуда, Қазақстанның әзірге жалғыз Ақтау теңіз портының
реконструкциясы мен кеңейтілуі жүргізіліп жатыр. Оның жаңа мәнге бетбұрысы
круизді туризмнің өркендеуіне мүмкіндік берері хақ. Бұл тұрғыда әуе көлігі
туризм инфрақұрылымының ең жаңа элементі ретінде туризм индустриясының
ажырамас әрі жылдамдығы жағынан елеулі бөлігі болып саналады. Туристік
компаниялар, фирмалар әуе компанияларымен көлтеген шарт жасасып, екі жаққа
да түсімнің ортақ үлесін бөліседі.
Аталған көлік жүйесімен қатар, туристік инфрақұрылымның ішіне
орналастыру мен тамақтану базалары жатады. Қонақ үйлер, кемпингтер,
мотельдер жаңадан бой көтеріп келе жатыр. Оларды халықаралық деңгейге
жеткізу болашақта тұрған күрделі мәселелердің бірі. ДТҰ-ның мәліметі
бойынша, әлемдегі қонақ үй қорының 49%-і Еуропада орналасқан, Ресейдің
қонақ үй қоры (4878 қонақ үй) Европаға шаққанда 3%-ін ғана құрайды. Ал
Қазақстанда әзірше орналастыру объектілерінің саны 25 болса, олардағы орын
саны 4040 болып белгіленген. Сонымен бірге, қонақ үйлер, мотельдер мен
пансионаттар басқа, қосымша орналастыру мекемелері қалыптасу шағында.
Оларға жастар турбазалары, отбасы демалысына арналған рекреациялық
орталықтар, тау лашықтары және жалға берілетін пәтерлер, саяжай үйлері,
фирмалар, т.б. қосылады.
Тамақтану базасы салыстырмалы түрде жақсы дамыған. Бірақ жалпы туристік
қызмет көрсету дәрежесіне толық жетпеген. Жаңа әдістерді пайдалану арқылы
туристерге қолайлы ресторан, кафе, бар тәрізді мекемелерді жол бойында,
шалғай аудандарда да салып, ұлттық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар
негізінде бой түзеген тамақтану орындарын көбейте берген абзал.
Қазіргі кезде "Туризм индустриясын дамытудың ұлттық бағдарламасы" ,
"Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың тұжырымдамасы", Қазақстан
Республикасының "Туризм туралы Заңы" сияқты Үкімет қаулылары бар. Оларға
жүгіне отырып, болашаққа арналған Қазақстандағы туризм дамуының басымдық
бағыттарын анықтаған едік:
- туризмді экономиканың басқа салалары деңгейіне теңдестіріп, оның
бір қалыпты өрістеуін бақылау;
- туристік инфрақұрылымды қайта жабдықтау және жаңа талаптағы
объектілерді салу;
- шет елдің алдыңғы дамыған туристік компанияларымен, корпорацияларымен
қоян-қолтық қатынас жасап, тәжірибе алмасу;
- туризмдегі көлік пен коммуникациялар жүйесін әлемдік стандарттарға
жеткізу;
- халықаралық туризм үшін кадрлар даярлап, олардың кәсіптік
біліктілігін арттыру;
- ғылым мен техникадағы жетістіктерді туризмді басқару мен үйлестіру
мақсатында пайдалану;
- туризмге жанама қатынасты кешендердің барлығын аталмыш саланы дамыту
ойымен жұмылдыру.
Біздің ойымызша, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998-2000 жылдарға
арналған іс-қимыл бағдарламасы дер кезінде жарияланды. Үкімет шетелдік және
отандық инвестицияларды салаға тарту жөніндегі жұмыстарды күшейтеді, сондай-
ақ ел туралы кешенді туристік ақпарат дайындауға және оны кең таратуға
кіріседі.
Бұл бағдарлама Қазақстанда туризм индустриясын құрып, дамытуға септігін
тигізеді деп біз кәміл сенеміз.
1.2 Бүкіләлемдік туристік ұйымының Статистика комиссиясының қызметі
Туризм ұғымы мен түсінігіне тоқталу үшін, алдымен туризм анықтамасын
үш топқа топтастырып алайық. Бірінші топқа- туризмді рекреация түрі, бос
уақытты өткізуде, сапар және адамның денсаулығын нығайту, әрі оның
мәдениетін және білім деңгейін жоғарылатуды үйлестірген қызмет көрсету
саласын қолдану (адамның физиологиялық, интеллектуалдық және эмоционалдық
күшін қалпына келтіру) ретінде сипаттайтын анықтамалар жатады.
Туризм анықтамасының екінші тобы – оны халық миграциясының бір түрі
ретінде қарастырады, қозғалу актісімен, саяхатпен, кеңістікті жеңумен
туризм статистикасының құралы ретінде сипатталады.
Анықтаманың үшінші тобы –туризмді күрделі әлеуметтік-экономикалық
құбылыс ретінде сипаттайды, оның түрлері қасиеттер мен қатынастарының
бірлігін көрсетеді, ішкі мәнін ашады.
Статистикада туризм, мекен-жайды немесе жұмысты ауыстырумен
байланысты емес, халық миграциясының бір формасы ретінде қарастырылады.
Туризм басында адамдардың өз тұрақты мекен – жайынан басқа жерде қозғалысы
және уақытша болуы. Бірақ тарихи даму процесінде бұл ұғымның мазмұны мен
мәні өзгеріске ұшырады және толықтырулар енгізілді. БҰҰ 1954 жылы
қабылданған анықтамасы бойынша, туризм - бұл денсаулықты нығайтуға,
адамның денесін шынықтыруға әсер ететін, тұрақты мекен – жайдан тыс
жерлерге барумен байланысты активті демалыс.
Бұл ұғымның кең сипаттамасын ХХ ғасырда Монте – Карлодағы туризм
Академиясы берді: туризм – адамдардың өз тұрғылықты жерлерінен емделу
мақсатында, бос уақытта танымдық қызығушылығын қанағаттандыру үшін
немесе кәсіби – іскерлік мақсатта уақытша келген жерінде ақылы жұмыспен
байланысты емес жалпы түсінік.
1993 жылы БҰҰ Статистика комиссиясы Бүкіләлемдік Туристік Ұйым (БТҰ)
мақұлдаған анықтама қабылдады. Соған сәйкес туризм бір жылдан аспайтын
мерзімде, дем алу, іскерлік және басқа да мақсаттарда, тұрғылықты
ортадан тыс жатқан жерлерде саяхаттаушы адамдардың қызметін қамтиды.
Осы анықтамаға сәйкес туризмге тән негізгі сипаттамалар төмендегідей:
- тұрғылықты ортадан тысқары шығу:
- қозғалудың уақытша сипаты;
- сапардың мақсаттылығы;
БТҰ ұсынысы бойынша тұрғылықты орта параметрі екі көрсеткішпен
сипатталады: объектіге бару жиілігі мен оның қашықтығы. Адамдар жиі
баратын орындар, арақашықтығы алыс болғанмен де, тұрғылықты орта
элементіне жатады. Оған мысал, шекара маңында тұратын адамдардың көрші
мемлекетте қызмет атқаруы, олар турист қатарына жатқызылмайды.
Екінші көрсеткіш – арақашықтық. Мекен – жайға қашық орналасқан
орындар, оған бару жиілігіне қарамастан тұрғылықты ортаға жатады.
Сапар мақсаты туризмге жататын қызметтер түрін дәл анықтайтын маңызды
сипаттама. Саяхаттың басқа түрінен туризмді бөлетін критерии, бұл барған
жерінде ақылы қызмет атқару мақсат болмауы тиіс. Сапар мақсаты, оның
себебіне жатады. Адамның мінез – құлық әрекеті себепті болады. Туристік
себеп адамның қажеттіліктерін анықтайды.
ІІ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИСТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ МӘНІ
2.1 Қазақстандағы туристік кәсіпорындардың дамуы және табысы
Республикада 1247-ге тарта туристік кәсіпорындар іс-әрекет жасап жатса
да, бұл саланың экономикамызға сүбелі кіріс түсіргенін сезініп тұрмаған
сыңайлымыз. Мұндай жайттың орын алуының себептері сан-алуан. Бірақ
тәуелсіздігімізді алып, дербес ел ретінде дамуымыздың барысында бірқатар
туризмге тікелей қатысы бар "Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет
туралы заңы" және басқа қаулылар қабылданған болатын. Осының бәрі туризмді
өркендету жолында жасалған оң қадамдар деп есептеуіміз қажет. Дегенмен
туристік қызметтің келеңсіз жақтарын айқын ұғыну үшін туризмнін даму
үрдісіне егжей-тегжей талдау жасап, оған бағалау жүргізу қажеттігі туындап
отыр.
2.2 Қазақстан Республикасында туристік фирмалар және агенттіктер
қызметтері
Туристік фирмалар мен агенттіктер табысы, туристердің саны басқа кейбір
елдерге қарағанда бізде аз болып корінгенімен, тіпті нашар деуге келмейді.
Туристерге жасалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтен алынған табыс көлсмі
республика бойынша — 2003 жылы 3498,3 млн. теңге болды, одан 2724,9 млн.
теңгесі (77,9 %) Алматы қаласының, 354,6 млн. теңге (10,1 %) Астана
қаласының, 168,5 млн. тенге (4,8 %) Қарағанды облысының, 85,1 млн. теңге
(2,4 %) Шығыс Қазакстан облысының үлесіне келеді.
Қазақстанда туристерді орналастыруға арналған объектілер саны 2003 жылы
44 болды, олар 24,1 мың туристке қызмет көрсетті. Туристерді сапар
мақсаттарына қарай боліп қарасак, онда 2003 жылы барлық туристін саны (ішкі
туризмді қоспағанда) 139,7 мың адам болса, 42,4 мыңы жұмыстан бос уақытын
пайд-лану, тынығу (денсаулығын қалпыпа келтіру) және демалысын өткізу
мақсатында, 29,1 мыны таныстары мен туысқандарына баруға, 20,6 мыңы
іскерлік және кәсіби мақсатпен, 1,5 мыны емделу мақсатымен, 0,8 мыны дін,
қаржылық мақсатпен, 40,9 мыңы коммерциялық (шоп-турлар), қалған 4,4 мыңы
өзгедей мақсатпен шұғылданған екен.
Осы туристік сапарды екіге бөліп келу туризмі және шығу туризмі деп
қарайтын болсақ келу туризміндегі 45,0 мың адамның өз мақсаттары бойынша
бөлінісі келесідей: жұмыстан бос уақыт, демалыс пен тынығу 8,3 мын адам,
туысқандарға келу — 19,9 мын, іскерлік және кәсіби мақсаттар — 15,8 мын,
коммерциялық — 0,4 мың өзге мақсаттар бойынша — 0,7 мын адам. Шығу туризмі
бойынша барлығы 94,7 мың адамның мақсаттар бойынша болінісі: жұмыстан бос
уақыт, демалыс пен тынығу — 34,1 мың, тапыстар мен туыстарға бару — 9,3
мың, іскерлік және кәсіби мақсатпен — 4,8 мын, дін, қажылық — 0,8 мың,
коммерциялық мақсатпен — 40,5 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz