Салық міндеттемесінің есебі туралы ақпарат

Қазақстан Республикасының

Білім және ғылым министирлігі

Солтүстік Қазақстан Университетінің коледжі

Бухгалтерлік есеп пәнінен

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Салық міндеттемесінің есебі

Орындаған:

Тексерген:

.

Петропавл қаласы

2007 жыл

Жоспар:

Кіріспе . . . 3

І. Табысқа салынатын салықтар . . . 5

1. Корпаративтік табыс салығы . . . 5
2. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы . . . 11
3. Әлеуметтік салық . . . 15

ІІ. Тұтынуға салынатын салықтар . . . 18

1. Қосылған құн салығы . . . 18
2. Акциздік салық . . . 23

ІІІ. Меншікке салынатын салықтар . . . 26

3. 1. Жер салығы . . . 26

3. 2. Көлік құралдарына салынатын салық . . . 29

3. 3. Мүлікке салынатын салық . . . 31

Қортынды . . . 34

Қолданылған әдебиеттер . . . 35

Кіріспе

Қазақстан Республикасының егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да, міне он бес жылдың жүзі болды. Осы кезең аралығында салық жүйесіне көптеген өзгерістер енгізілді.

Қазақстан Республикасында салық жүйесін реформалау үш кезеңінен өтті.

Бірінші кезең - 1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президентінің «Қаз КСР мемлекеттік салық қызметін құру туралы» Жарлығымен Қаз КСР-дің басты мемлекеттік салық инспекциясы құрылды. 16 жалпы мемлекеттік және 27 жергілікті салық түрін қарастыратын салық жөніндегі заң актілері пакеті қабылданды.

Екінші кезең - 1995 жылғы 24 сәуірдегі «Бюджетке төленетін салық және басқада міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы өз қаржы жүйемізді құруға ықпал етті. Ең бастысы, салық салу жүйесі ықшамдалып, сылық саны 45-тен 11-ге дейін қысқартылды. Қосылған құн салығы енгізілді.

Үшінші кезең - 2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа салық кодексі қабылданып, ол 2002 жылдың 1 қаңтарына қолданысқа енгізілді.

Салық кодексі қабылданғаннан бері бірнеше толықтырулар мен өзгерістер жасалды.

Қазақстан Республикасының Салық кодексін қабылдауға ең негізгі ерешеліктері және қол жеткізген жетістіктеріміз ретінде салықтарды бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерден ажырата отырып, оны «ерекшк тауар» қарастырылғанын атап өтуге болады.

Салық кодексі республикалық және жергілікті бюджетке түсетін салықтарды, алымдар мен салымдарды және басқа да міндетті төлемдерді білгілейтін, Қазақстан Республикасы зандарымен реттелетін кеден баж салығы, алымы мен төлемдері мәселелерін қоспағанда, Қазақстан Республикасындағы барлық салықтық салықтардың толық тізімін реттейтін бірден-бір заңды құжат болып табылады. Салық кодексі салықтардың толық тізімін, оларды есептеу тәртібін, салық салу объектілерін, салықтың негізгі түрлері бойынша төлеушілерін анықтайды. Салықтар, алымдар мен басқада міндетті төлемдер деп Кодексте белгіленген тәртіпке сәйкес Қазақстан Республикасының бюджет жүйесіне төлеушілерден аударылған құжаттарды айтамыз.

Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді енгізу және аудару немесе тоқтату құқығы Қазақстан Республикасының заң органдарының өкіліттігінде жүктелген. Бұл құқық тек қана Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы жүзеге асырылады .

Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барасында, салық салынатын объектісін, салық базасының, салық мөлшелерлемесін, салық кезенің білуге міндетті болады. Бұл кезде: салық объектісі және салық салумен байланысты объектілері: мүлік және әрекеті болып табылады, егер де олар бар болса, онда салық төлеушінің міндеттемесі де пайда болады.

Салық базасы деп құжатттық, физикалық базасын айтады және де салық салу объектісіне басқа да сипатамасы бойынша салық салуға жатуы мүмкүн. Салық базасының негізінде салық сомасы және басқа да төлеулердің мөлшері анықталады.

Қазақстан Республикасындағы салық заңына - мүліктің кірістелген және тауарды сату мақсатында жөнелтілген, қызметтің көрсетілген, жұмыстың атқарылған кезеңімен есептелген шығысы мен төленген табысының кезеңіне қарамастан, салықтық есептің әдісіне орап есептеу әдісі бойынша құрылады.

І. Табысқа салынатын салықтар.

1. 1 Корпаративтік табыс салығы.

Корпаратививтік табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу 631 “Төлеуге жататын ағымдағы табыс салығы” деген пасивтік шотында жүреді.

Корпаративтік табыс салығының салық салынатын негізгі объектісі салық салынатын табысы болып табылады, оның денгейі жылдық табыс жиынтығы мен шегерімнің (тұрақты мекемелер арқылы қызметін жүзеге асырмайтын, резидент еместерді қоспағанда) арасындағы айырмасы арқылы анықтайды.

Салық Жылдық табыс

Салынатын табыс жиынтығы

Жылдық табыс жиынтығына: жөнелтілген өнімдер, атқарылған жұмыстар, көрсетілген қызметтер және басқа да операциялар үшін, салық төлеушінің алуына жататын ақшалай немесе басқа қаражаттар, өзара есеп айырысу ретінде үшінші тұлғаларға жіберілген, тікелей немесе жанама түрінде шығындарды өтеуге жіберілген қаражаттар кіреді. Кәсіпкерлік қызметтерден түсетін кірістерге: өнімді сатқаннан түсетін кірістер; ғимараттарды, қондырғыларды сату кезінде құнының өсуінен, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтерден инфляцияға байланысты олардың құндарына түзетулерді есепке алу барысында түскен кірістер; басқа да сатудан түскен тыс кірістер, соның ішінде: процентер бойынша кіріс; дивиденттер; ақысыз алынған мүліктер ақша қаражаттары; мүліктерді жалғаға беруден түсетін кірістер; роялти; мемлекеттен және басқа да заңды тұлғадан алынған жәрдем ақшалар; кәсіпкерлік қызметтен немесе оның қызметін шектеуден алынған кірістер; қарыздарды есептен шығарудан түскен кірістер және т. б. жатады.

Салық төлеушілер жылдың табысының жиынтығынан мыналарды шығарып тастау керек:

- дивиденттер, ҚР заңды тұлға резеденттерінен алынған бұрындары төлем көзінен ұсталғандары;

- кәсіпорынның меншігіндегі акциясының құны, олардың номиналдық құнынан артқан денгейі, яғни эмитенттердің орналастыру кезінде және меншікті акциясын сатқан кезінде алынған табыстары;

- мемлекеттік бағалы қағаздарды сатқаннан түскен табыстары;

- әртүрлі апатты төтенше жағдайына, душар болған жағдайда, гуманитарлық көмек ретінде алынған мүліктердің құны, егер де олар арналымы бойынша пайдаланса;

- мемлекеттік кәсіпорындардан тегін негізінде алынған негізгі құралдардың құны;

- зейнетақыны қамтамасыз ету туралы ҚР заңына сәйкес алынған инвестициондық табыстары.

Заңды тұлғалардың жылдық табысының жиынтығынан оны алуға байланысты барлық шығындар кемітіледі, соның ішінде табыс салығы салынатын еңбек ақы бойынша шығындары да, яғни қызметкерлердің материалдық және әлеуметтік әл-ауқатын көтеруге шығарылған шығындар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарымен реттелетін Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру және арнайы қорларға салынған шығыдар.

Салық төлеушілердің шегерімдерінің тиісті құжаттары бар болса, яғни жылдық табыс жиынтығын алумен байланысты шығыстары расталса ғана шегерім жасалады. Бұл шығыстарды сол өзінің жасалған салықтық кезеңінен шегеріледі, бірақ оған болашақ кезеңнің шығыстары қосылмайды.

Жылдық табыс жиынтығынан келесі шегерімдер жасалады.

Қызмет бабымен іс-сапарға кеткен шығындары және өкілеттік шығыстары Қазақстан Республикасының Үкімет белгіленген нормалар шегінде шегеріледі:

- іс-сапарға жіберілген жеріне дейін кеткен нақты жлымен байланысты шығындары, сондай-ақ броньға жасалған шығындар жатады;

- шетелдік іс-сапарға жүрген кезінде тәулік шығындары Қазақстан Республикасының үкметінің норма шегінде беріледі.

Алынған сыйақы (мүдде) бойынша шегерім келесі деңгейде жасалынады: Сыйақы қатарына алынған несие, мүліктер, дисконттар мен депозиттер жатады.

- несиелер бойынша, оның ішінде қаржылық лизинг бойынша да, депозиттер, сондай-ақ мүліктерде теңгемен алынса, онда Қазақстан Республикасының Ұлтық банкісі бекіткен қайта қаржыландырудың 1, 5-ке еселенген ресми мөлшерлемесі бқйынша шығарылған сомасы шегінде шегеріледі, ал ол шетел валютасында берілген болса, онда ол Лондонның банкаралық рыногының 2-ге еселенген мөлшерлемесі бойынша шығарылған соманы шегінде шегерілуге тиіс.

Жоғарыдағы шектеулермен қоса, несиенің максималды марапаттау сомасы да шегерімге жатады:

Қазақстан Республикасының Ұлтық банкісінің қайта қаржыландыру мөлшерлемесі және Лонданның банкарлық рыногының депозиттерді, бағалы қағаз қарыздарды, мүліктерді, сондай-ақ несиені ресімдеу кезіндегі мөлшерлемесі пайдаланады.

Келісім-шартқа сәйкес несие үшін марапаттау саммасын есептеу кезіндегі мөлшерлемесі және сол мәміленің нақты жасалған күніндегі мөлшерлемесі есепке алынады.

Күмәнді міндеттемелердің төленуі бойынша жасалатын шегерім. Егер де бұрындары күмәнді танылған табысты салық төлеуші кредиторға төлесе, онда оның сол төленген денгейінде шегерім жасау рұқсат етіледі.

Күмәнде қағаз талабы бойынша шегерім тиісті құжаттармен расталса және оны бухгалтерлік есепте көрсетілсе ғана жасалады. Күмәнде қағаз талабы - негізінен Қазақстан Республикасының заң тұлғалары және жеке кәсіпкерлері көрсеткен қызметінің, атқарған жұмысының, сатқан тауарының нәтижесінде шығатын талап; сондай-ақ Қазақстан Республикасында тұрақты ұйымдар арқылы қызметін жүзеге асырып жүрген занды тұлға-резидент еместердің және үш жылға дейін талабын қанағаттандырмаған кезде, немесе Қазақстан Республикасының заңына сәйкес салық төлеуші-дебиторларды банкрот деп таныған жағдайда шығады.

Резервтік қорларға аударымдар бойынша шегеріс жасау. Өз қызметін заңдарға сәйкес жасалған келсім-шарт егізінде жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушының осы кен орын жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың аяқталуына байланысты кен орының игеру зардаптарын жою қорына аударылған аударымдар соммасын шегеріп тастауға құқығы бар. Тап осындай құқықтар банктерге де, ұйымдарға да берілуі мүмкүн, яғни олардың депозиттері, несиелері, дебиторлық қағаздары, аккредивтері үшін жасалуы мүмкүн. Бұл операйияларды күмәнді категориясына жатқызу тәртібін және жағдайын Қазақстан Республикасының Ұлтық банкісі осы жағдайдағы өкілеттілігі бар мемлекеттік органдардың келісімі бойынша анықтайды.

Копаративтік табыс салығы есептелгенде 851 шоты дебеттеліп, 631 шоты кредиттеледі. Бұл салық жылының соңында бір рет есептеледі.

Копаративтік табыс салығын бюджетке төлеген кезінде оның ішінде аванстық төлемін қоса алғанда 631 шоты дебиттеліп, 441 шоты кредиттеледі.

851 шотының дебиті бойынша және 632 шотының кредиті бойынша кейінге қалдырылған салықтың пайда болғанынын немесе ағымдағы кезеңде уақытша айырмасының жойылғанын, болашақта бюджетке төлеуге жататындығын көрсетеді. Жыл соңында табыс салығы бойынша жұмсалған шығыс соммасына 571 шоты дебетеліп, 851шоты кредиттеледі.

2. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы.

Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы . Жеке тұлғалар бойынша бюджетпен есеп айырысу есебі 634 пассивтік шотында жүреді.

Төлем көзінен алатын табысына салынатын салықтар. Төлем көзінде салынатын салық салық төлеушінің табысына алынады, олардың қатарына:

- еңбеккерлердің табысы. Төлем көзінде салық салынатын, еңбеккерлердің табысына жұмыс берушілердің ақшалай немесе заттай нысанда есептеген жалақысы жатады, оған әрекет етіп тұрған салық заңында қарастырылған, салық шегерімін азайтатынсомасы, материалдық олжасы, әлеуметтік және материалдық игілік т. б. табыстары кіреді.

Еңбеккерлердің табысы бойынша жеке табыс салығының сомасы еңкңбеккерлердің табысына қолданылатын мөлшерлеменің көмегімен есептелінеді.

Табыс салығын ұстаған кезде 681, 682 шоттары дебетеліп, 634 шоты кркдителеді

- бір жолғы төлемдерден түскен табыс. Бұндай төлем түрлері алыдын-ала жасалған келісім-шарт бойынша анықталады.

- жинақтау зейнеткерлік қорларынан төленетін зейнеткерлік төлемдері, бұл өз кезіндегі айлық есептік көрсеткіштерді (АЕК) азайтады;

- жеке тұлғаға төленетін ұрыстар, марапаттаулар, девиденттер, табыстың бұл түріне 15% денгейінде салық салынады.

- стипендия, бұларға да салық салынады, сондай-ақ степендия мәдениет, ғылым және т. б. қайраткерлернге арналады.

- сақтандыру қоры бойынша табысы.

Төлем көзінен салық салынбайтын табыстар. Төлем көзінде салық салынбайтын табысқа салық төлеушінің келесі табыс түрлері жатады: мүліктік тбыс, жеке кәсіпкерлік салық салынатын табысы, жеке кәсіпкерлердің салық салынатын табысы, адвокттардың табысы және т. б.

Резидент емес заңды тұлғалардың табысына салық салудың ерешеліктері. Жеке шетел тұлғаларының табыстарына салық салу кезіндегі резиденттердегі қағидалар пайдаланылады, осыған сәйкес салық төлеушілер резидентік және резидентік емес болып бөлінеді.

Салық салу мақсатында жеке тұлғаға, егер де олар келесі тұжырымдымылардың кез келген жауап берсе, онда олар Қазақстан Республикасының резиденті болып саналады:

- Қазақстан Республикасына заңды жолымен келген (тұрғылықты болу үшін) ;

- Қазақстан Республикасына біршама уақыт келген;

- Қазақстан Республикасына 183 календарлық күнінен кем емес уақытқа келген.

Егер де Қазақстан Республикасында шетелдік жеке тұлғасының тұрған күні ағымдағы жылы 31 календарлық күнен кем болмаса және ағымдағы салық кезеңімен аяқталатын, үш жылдық кезең ішіндегі календарлық күні 183-тен кем болмаса, онда ол «біршама уақытқа келген» деген тұжырымдарға сәйкес келеді.

Үш жылдық кезең ішіндегі 183 календарлық күннің кезеңі төменде көрсетілген орташа коэфеценттер бойынша анықталады:

1 - ағымдағы салықтық кезеңдегі келген күндерінің санын есептейді;

1/3 - өткен салықтық кезеңде бірінші болып келген күндерінің саны;

1/6 - өткен салықтық кезеңде екінші болып келген күндерінің саны;

Мысал. Қазақстан Республикасында шетелдік жеке тұлға 2000 ж. - 132 календарлық күн, ал 2001 ж. - 105 календарлық күн, 2002 ж. - 130 календарлық күн келіп тұрған.

Келу күндерінің сан келесі жлмен есептелінеді:

1х130 + 1/3х105 + 1/6х132 = 130 + 35 + 22 = 187 күн

Сонымен, шетелдік жеке тұлғаның келген күні 187 күн, ал ол 183 күннен көп, демек оның келген күні біршама уақыт келген деген тұжырымдамаға сәйкес келеді және Қазақстан Республикасының ағымдағы жылы үшін ол тұрақты келген болып саналады (салық резиденті) .

Егер де жеке тұлға Қазақстан Республикасының азаматы болса, онда онын тұрған мерзіміне қарамастан, ол резидент болып танылады.

2. Әлеуметтік салық.

Әлеуметтік салық . Әлеуметтік салықты жұмыс беруші кәсіпорын есептейді, ол ақшалай да, заттай да төленуі мүмкін. Әлеуметтік салықтың есебі, 634 шоттың «Әлеуметтік салық» деп аталатын субшотында жүреді.

Еңбеккерлердің келесі табыс түрлеріне әлеуметтік салық салынбайды:

- мемлекет, үкімет және халықаралық ұйымдар есебінен берілген гранттарға, төлемдерге;

- Қазақстан Республикасының Үкіметімен және Президентімен берілген стипендия және мемлекеттік сыйлықтарға;

- конкурстық, спорттық жарыста жүлделі орындары үшін берілетін ақшалай сыйлықтарға;

- кәсіпорындар өз қызметін тоқтатқан кезде жұмыс берушілердің төленген компенсацияларына;

- пайдаланбаған еңбек демалыстарына жұмыс берушілердің төленген компенсацияларына;

- жинақ зейнетақы қорларына аударылған жарнасына;

- тікелей әлеуметтік көмек, жәрдем ақы және компенсация, мемлекеттік бюджет қаржысынан төленетіндерге;

- армия қызметкерлеріне арналған төлемдердің барлық түріне;

- қоғам жұмыстарын орындаумен байланысты төлемдерге;

- мемлекеттік бюджеттің қаржысының есебінен төленетін бір жолғы төлемдеріне

- Заңмен белгіленген денгейде қызмет бабы бойынша берілген іс-сапар шығыстарының компенсацияларына;

- босану мен екіқабаттылық бойынша жәрдем ақы;

- белгіленген мемлекеттік степендияға;

- берілген арнайы киімдердің құнына;

- сақтандыру сыйлығына;

- қайырымдылық көмек ретінде берілген мүлік құндарына;

- тағы басқаларына.

Әлеуметтік салық ай сайын есептелінеді, ол үшін еңбеккерлердің жалпы табысынан әлеуметтік салық ұсталмайтын сомасы шегеріліп, қалған сомадан әлеуметтік салық ұсталынады.

Мысалы: Ағымдағы ай үшін еңбеккерлерге 100 мың теңге жалақы, сондай-ақ 20 мың теңге мейрам күндеріне, 15 мың тенге пайдаланбаған еңбек демалыстары үшін компенсация, 50 мың тенге қызмет бабы бойынша іс-сапарға барғаны үшін компенсация есептелінеді делік. Енді біз ағымдағы ай үшін әлеуметтік салықтың сомасын есептеп шығарып көрейік. Жұмыс берушінің еңбеккерлерге төлейтін жалпы сомасын 185 мың теңге құраған, жинақ зейнеткерлік қорға төлейтін мңндетті зейнеткерлік жырнасы 12 мың тенге құраған (120*10%), әлеуметтік салық салынбайтын еңбеккерлерге табысы 77 мың теңге құраған (12+50+15), ал әлеуметтік салықтың сомасы 22, 7 мың теңге құраған [(185-77) *21%] .

Есептелген әлеуметтік салық мына шоттардың дебетінде: 903, 923, 933, 943, 811, 821және 634 шоттың кредитінде көрініс табады.

ІІ. Тұтынуға салынатын салықтар.

1. Қосылған құн салығы.

Қосылған құн салығы . Бұл өндіріс процесіне және тауардың ( жұмыстың, қызметтердің) айналасына қосылған, сату айналасына салынатын құн бөлігінің бюджетке аударылатын. Қосылған құн салығы болып табылады, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағына тауарларды импорттау кезінде жасалатын аударымдар. Бюджетке төлеуге жататын қосылған құн салығы тауар айналымына қосылған құннан, орындалған жұмыстан, көрсетілген қызметтен ұсталынады.

Қосылған құнға салынатын салық объектілері болып, салық салынатын айналатын айналым және салық салынатын импорт болып табылады

Сондай-ақ, еңбек ақы заттай түрде төленген жағдайда берілетін тауарлардың құнына қосылған құнға салық еңгізіледі.

Салықтан босатылған тауарлардан басқа, сыртан әкелетін тауарларға салық салынады.

... жалғасы

ҚР Салық кодексі, оның құрылымы және мазмұны

КОРПОРАТИВТІ ТАБЫС САЛЫҒЫ БОЙЫНША ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ЕСЕПТІЛІКТІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Салық (дәрістер жинағы)

Тиімді нәтижеге жетудің мақсатты бағыты бар салық әкімшілігі бойынша жұмысы

Салықтар бойынша міндеттемелер есебі

Заңды тұлғалардың салық есебі және жиынтық жылдық табысты талдау

Салық міндеттемесін орындау мәні

Салық қызметі органдарының салықтық әкімшілік ету қызметін ұйымдастыруды және құқықтық негiзiн кешендi зерттеу арқылы салық органдарының қызметiн талдау және жалпылау негiзiнде салық органдарының бақылау-экономикалық қызметiн жетiлдiруге байланысты тәжiрибелiк ұсыныстар

Салық берешегін тексерудің экономикалық мәні

Салық жүйесінің қызмет етуінің тиімділігін салықтық бақылау қызметін ұйымдастыру арқылы реттеу

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс