Еңбекке бағаның қалыптасуы

Жұмыс күшін ұстауға кеткен ұйымның шығындар құнын сипаттау үшін еңбек құнының индексі және еңбек бағасының индексі есептеледі.
Еңбек құнының индексі (ЕҚИ) – жұмыс күшін пайдалану және ұстауға кеткен жұмыс берушінің сағаттық шығыстардың өзгерісін сипаттайтын салыстырмалы көрсеткіш.
(3.15)
мұнда
LC t еңбек құнының индексі;
TLC t уақыт кезеңіндегі t еңбектің жалпы құны;
TH t уақыт кезеңінде t жұмыспен өтелген сағаттың жалпы саны;
Бұл индекс қызметкерлердің қажеттіліктерін қанағаттандыруға тікелей бағытталған, ұйымның шығындар динамикасын анықтауға көмектеседі, оның құрамына қызметкерлер жалақысы, әр түрлі әлеуметтік төлемдер, кәсіби білім беру және мәдени-тұрмыстық қызмет көрсетулер және тағы басқаға жұмсалған шығыстар жатады.
Әлемдік тәжірибеде ЕҚИ оларды бір негізгі экономикалық көрсеткіштері ретінде пайдаланады. Бұл индекс жалдамалы қызметкердің еңбегіне жәрдемақылар үшін кәсіпкердің (жұмыс берушінің) ұстап қалу динамикасының жылдық көрсеткіші ретінде қолданылады. Сол уақытта, ол қосылатын негізгі өтемақылар бойынша, қызметкерлер мен жұмысшылардың жалақысы және қызметкерлерге берілетін жеңілдіктер мен төлемдер әрбір жұмыспен өтелген сағатқа жұмыс берушінің шығындарының үлесі туралы деректермен қамтамасыз етеді.
Еуропалық Одақтың талаптарының бірі жұмыспен өтелген сағат бойынша ЕҚИ деректерін есептеу арқылы пайдалану болып табылады. Яғни, өлшеу бірлігі «сағаттар» болып табылады, себебі бұл сағаттар базалық кезеңге жатқызылуы керек. Салмағын есептеу кезінде базалық жылда жұмыспен өтелген сағаттардың жалпы саны алынады. Базалық салмақтар ұзақ мерзімді кезеңдегі уақыт аралығында өзгермеуі қажет. Еңбек құнының индексі жұмыстың бір сағаттағы еңбек құны үшін Ласперестің индексі ретінде анықталады, жыл бойынша жүйелік байланыспен біріктіріледі және экономикалық қызмет құрылымы негізінде құрылады.
Еңбек құнының индексі экономикалық қызмет түрлері және секторлары бойынша; жұмыс күшіне кеткен шығындардың әр түрлі топтары (бөлімдері) бойынша; маусымдық және жұмыс күндері тиімділігімен (немесе маусымға түзетулерсіз); әр түрлі базалық кезеңдер мен басқа да топтар бойынша есептеледі.
Еңбек құны жұмыстың сапасы және көлеміне байланысты өзгеруі мүмкін, яғни жеке тұлғаға жатады.
Еңбек бағасы жұмыс беруші қандай да бір шығыстарды жұмыстардың белгілі бір мөлшерімен ауыстыруға келісуін көрсетеді. Бұл көрсеткіш қызметкердің кәсібімен (лауазымы) байланысты және жұмысқа қатысты.
ХЕҰ әдіснамасына сәйкес Еңбек құнының индексі (ЕҚИ) стандартты сағат бойынша жұмыс берушінің жалпы жылдық міндеттерін қадағалайды. Осы индекстің шығыс бірлігі болып ақы төленбейтін сағат емес жұмыспен өтелген сағат болып табылады.