Шетелдегі бюджеттің іске асырылуы байынша қазынашылық органдардың қызметтерін ұйымдастыру

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Шетелдегі бюджеттің іске асырылуы байынша Қазынашылық органдардың қызметтерін ұйымдастыру

Қазақстан тәуелсіздігін алғалы бері нарықтық экономиканы даму жолына түсті және экономикалық қатынастарды дамытудың Батыстық моделін таңдады. Қазіргі нарықтық экономика талаптарына дағдыланған мемлекеттік басқару жүйесі өткізілген реформа негізінде қалыптасты.

Осыған байланысты әкімшілік-бюджеттік реформаның аяқталуы тұрақты және алда да қаражат түсуін қамтамассыз етуінің маңызды шарттары болып табылады. Мемлекеттік басқару функциялары сол немесе басқа да функциялардың өзге деңгейге жатқызу тұрақты функционалдық талдау негізінде жүзеге асырылуы тиіс. Бюджет қаражаттарын қолданудың айқындылығы мен мемлекеттің еңбек және материалдық ресурстарын қолдану тиімділігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік қызметін атқару тұрғындарға максималды жақын болуы тиіс.

Қазақстан Республикасының Президентінің жарлығын жүзеге асыру мақсатында 29 қыркүйек 2009 жылы №1449 «Қазақстан Республикасы мемлекеттік басқару жүйесін алда да жетілдіру бойынша шаралары туралы» Қазақстан Республикасының қаулысымен 29 қазан 2004 жылы №1129 Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің Қазынашылық Комитеті туралы жағдайын бекітті, осыған сәйкес Қазынашылық Комитетке Қаржы Министрлігінің орталық аппаратының жекеленген қызметтерін, ағымдағы қаржы жылына республикалық бюджетті қаржыландыруды қалыптастыру және жиынтық қаржылық жоспарды нақтылауға берілді; республикалық бюджеттен бөлінген, бюджеттік кредиттер мен қаражаттардың берілуі, қызмет көрсетілуі және қайтарылуы; үкіметпен және мемлекетпен кепілдендірілген қарыз міндеттемелері мен талаптары есебін қамтамасыз ету, сыртқы қарыздарды үкімет шотынан қаражаттарды шешу операциялары; бөлек негіз бойынша мемлекеттің меншігіне түскен асыл тастар мен асыл металдарды есептеу және сақтау; мемлекеттік мекеменің шығындарын есептеу және бюджет қаражаттарын игеру, мониторингті қамтамасыз ету бойынша бақыламалы-қадағалау функциясы республикалық бюджеттің қарыздары бойынша талаптарды сақтау үшін, үкіметтік және мемлекетпен кепілдендірілген қарыздарды басқару.

Жетекші әлем мемлекеттердің қазынашылық концепциясын игеру және енгізу Қазақстан Республикасында құзыретті-бюджеттік басқару және тиімді қазынашылықты қалыптастырудың қажетті кезеңі болып табылады. Келесідей дамыған мемлекеттерде, АҚШ, Англия, Франция, Австралия сияқты мемлекеттерде қазынашылық жүйенің қалыптасу ерекшеліктерін қарастырайық.

Қазынашылықтың ұйымдастырылған құрылымы бойынша АҚШ-та Қаржы Министрлігінің департаменті, Францияда ол Қаржы Министрлігін қазынашылық басқару ретінде, Англияда - дербес ведоство, ол Австралияда - министрлік деңгейіндегі департамент ретінде жұмыс істейді.

Түгелдерлік осы барлық мемлекеттерде өткізілген шығындар қазынашылық басқару Орталық банктен бірыңғай қазынашылық шот көмегімен басқаруды қазынашылықтың басты кітабы арқылы жүзеге асырады. Қазынашылық басқару проблемалары бойынша 6-11 қараша 1995 жылы, Сямынь қаласы, Қытайдағы Халықаралық семинарға дайындаған осы баяндама бойынша мемлекеттік төлемдерді жүргізу әдісі жетекші дамыған мемлекеттерде келесідей көрініс табады (1 кесте) .

1. Әлемдегі жетекші дамыған мемлекеттердегі мемлекеттік төлемдерді жүргізу әдістерін салыстыру.

мемлекет

ескертулер

мемлекет: 1

ескертулер: 2

мемлекет: Австралия

ескертулер: Қаржы Министрлігі төлемдерді чектерді көшіру немесе Австарлия Одағының мемлекеттік шоты - бірыңғай қазынашылық шоттан қаражаттарды аудару жолымен жүзеге асырады

мемлекет: Франция

ескертулер: Қаржы Министрлігінің мемлкеттік есеп қызметі

мемлекет:

ескертулер: Аймақтық кассалық басқаруда төлемдерді - чектерді көшіру немесе бірыңғай қазынашылық шоттағы ақша қаражаттарды аудару арқылы жүргізеді

мемлекет: Германия

ескертулер: Франциядағы сияқты, бірақ тек қаражат аудару жолымен

мемлекет: Жапония

ескертулер: Салалық Министрліктерде бақылаушы төлемді - чектерді көшіру немесеЖапония банкінде немесе Банктің банктік-агенттіктегі бірыңғай қазынашылық шоттан аудару көмегі арқылы жүргізеді

мемлекет: Англия

ескертулер: Салалық Министрліктер төлемдерді чектерді кшіру немесе бәрыңғай қазынышылық шоттан көшіру көмегімен жүргізеді

мемлекет: АҚШ

ескертулер: Қазынашылық, төлемдерді чектер арқылы немесе бірыңғай қазынашылық шоттан - Нью-Йорктің Федералды резервтік банкіндегі қазынашылық шоттан аудару көмегімен жүргізеді

мемлекет: Қазақстан

ескертулер: Қазынашылық органдар төлемдерді шот негізінде төлеу немесе бірыңғай қазынашылық шоттан қаражаттарды аудару жолы арқылы жүргізеді

Көріп тұрғандай, барлық ұсынылған мемлекеттер өзінің төлем операцияларын ьірыңғай қазынашылық шоты арқылы бақылайды. Әр мемлекеттегі (БҚШ) бірыңғай қазынашылық шот құрылымын қарастырамыз (2 кесте) .

2. Жетекші дамыған мемлекеттердің БҚШ құрылымы.

мемлекет

БҚШ құрылымы

мемлекет: Австралия

БҚШ құрылымы: Бірыңғай шот

мемлекет: Франция

БҚШ құрылымы: Бірыңғай шот, аймақтық шоттар

мемлекет: Германия

БҚШ құрылымы: Бірыңғай шот, аймақтық шоттар

мемлекет: Жапония

БҚШ құрылымы: Мемлекеттік басқару органдарымен байланыстағы бір уақытта қаржылық мекемелерде де қызмет көрсететін шот

мемлекет: Англия

БҚШ құрылымы: Бірыңғай шот

мемлекет: АҚШ

БҚШ құрылымы: Бірыңғай шот, қазынашылық, салықтық және коммерциялық банктердегі несие шоттары

мемлекет: Қазақстан

БҚШ құрылымы: Бірыңғай қазынашылық шот

Көріп тұрғанымыздай, Францияда және Германияда дабірыңғай қазынашылық шот өзіне аймақтық кассалық басқару шоттарын қосады, жапондық БҚШ Жапония Банкінің шоттарын қамтиды, ол АҚШ-та қазынашылық-салықтық, қазынашылық және коммерциялық банктердегі несие шоттары бойынша қалдық қаражаттарды ұстаушы болып табылады.

Барлық қарастырылып отырған мемлекеттерде салалық министрліктер мемлекеттік қаражаттарды қалай шығындау туралы шешімдер абылдайды, ал, қазынашылық соңғы төлемдер мен есеп процессінің жүзеге асырылуын басқарады. Төлемдер құжаттарын нақтылы көшіру орталықсыздандырылған және Қаржы Министрлігінің қазынашылығы жағынан белгіленген басқарумен, әр түрлі жолдармен, салалық министрліктерге беріледі. Бұл аспектіде тек Жапонияда салалық министрліктерге тура және толық өкілеттілік берілген, онда бақылаушылар төлемді тікелей бірыңғай қазынашылық шоттан іске асырады, ал төлемдер дұрыстығын Жапония Банкі текмереді. Шоттардың жағдайын бақылау банкте, сондай-ақ Қаржы Министрлігінде қалады.

Әлемнің жетекші мемлекеттеріндегі қазынашылықтың институционалдық негізін игеруде қандай құрылым оларды бюджеттік сұрақтарға жауап беретінін және бюджеттің іске атқарылуын кім басқаратыны маңызды. Экономикалық ынтымақтастық пен дамыту ұйымымен келтірілген мемлекеттер бұл жағдайда қызықты (ЭЫДҰ) (3кесте) .

Англия мен Жаңа Зеландияда қолданыстағы қазынашылық модель көбірек тартымды болып табылады, онда барлық бюджеттік сұрақтар және кадрлықты да қоса алғанда барлық аспектілері үшін қазынашылық жауапты болып табылады. Бюджеттің атқарылуы үшін қаынашылық жақтан күшті бақылау белгіленген, онда ол басқару процессінің болуын толық бағалайды.

АҚШ-та қазынашылық қызметтерді орындау сызбасы былайша құрылған, қазынашылық Қаржы Министрлігінде департамент түрінде жүргізіледі, ол тікелей президентке бағынады, экономикалық және қаржылық қызметтердің жалпы айналысында, есептік және аудиторлық қызметтерін ескермегенде, орындалуы үшін өзінің құзыреттілігі бар; онда әкімшілік-бюджеттік басқару мен Қаржы Министрлігін басты бюджеттік-бақылаушы басқаруына жауапты. Салықтық және Кедендік басқару Қазынашылықтың бөлігі болып табылады.

3. ЭЫДҰ жеке мемлекеттерінде және Қазақстан Республикасында қазынашылықтың институционалдық негізін салыстыру.

Жүйе ерекшелігі

Франция

Германия

Жаңа Зеландия

АҚШ

Қазақстан

Жүйе ерекшелігі: Бюджеттік сұрақтарда атқарушы және заңдық биліктің рөлі

Франция: Атқарушылық билік рөлі күшті; заңдық органдар рөлі заң бойынша шектелген

Германия: Атқарушы биліктің рөлі жоғары; заңдық органдар маңызсыз түзетулер енгізеді

Жаңа Зеландия: Атқарушы биліктің рөлі жоғары; заң органдары кейде өзгертулер енгізеді

АҚШ: Құзыреттіліктерді бөлу: конгресс орта мерзімді перспективаға елеулі түзетулер енгізеді және лимиттерді белгілейді

Қазақстан: Атқарушы биліктің рөлі жоғары, заңдық органдар аса маңызды емес түзетулер енгізеді

Жүйе ерекшелігі: Бюджеттік сұрақтарға жауапты министрлік

Франция: Экономика- макросаясат министрлігі; Қаржы ресурстарн басқару бойынша Қаржы Министрлігі

Германия: Барлық сұрақтарға, кадрлықты қоса алғандағы қаржы министрлігі

Жаңа Зеландия: Қазынашылық -барлық аспектілер үшін; кадрлық сұрақтар негізінен салалық министрліктерге берілген

АҚШ: Әкімшілік-бюджеттік басқару (ЭББ) президенттік бюджетті дайындау бойынша жұмысты басқарады

Қазақстан: Экономика және бюджетті жоспарлау министрлігі және Қаржы министрлігі

Жүйе ерекшелігі:

Бюджетті дайындау/

қаржылық жоспарды (ҚЖ)

Франция: ҚЖ заң бойынша талап етіледі және заң ретінде қабылданады; бағдарлама және операциялық шығындар (тұрақты шеңберде)

Германия: ҚЖ заң бойынша талап етіледі; номиналды көлемде бюджет және ҚЖ қалыптасуы

Жаңа Зеландия: Қаржылық жоспар 1994 жылдан заң бойынша талап етіледі; бюджет және шоттар аударымдар принципі бойынша жүргізіледі

АҚШ: ҚЖ заң бойынша талап етіледі; бағдарлама және операциялық шығындар (тұрақты бағада) ; келісу үрдісі (конгресс) ; бюджеттік баптарды қысқарту процедурасыы (ЭББ)

Қазақстан: ҚЖ заң бойынша талап етіледі және заң ретінде бекітіледі; бағдарлама және операциялық шығындар (тұрақты теңгеде) ; келісу үрдісі (парламент палаталарында және мәжілісте)

Жүйе ерекшелігі: Бюджеттің атқарылуына бақылау

Франция: Қаржы Министрлігі жағынан алдын-ала бақылау үшін әкімшілік бақылауды қоса алғанда күшті бақылау

Германия: Қаржы Министрлігі жағынан бақылау жоғары; тапшылықты басқару әкімшілік және заңды бақылау

Жаңа Зеландия: Қазынашылық қолма-қол ақшаның басқарылуын бақылайды; Министрлік бөлінген қаражаттарды қолдану өнімділігі үшін жауап береді, ал әкімшілік бақылау тапшылықты басқару үшін жауапты

АҚШ: ЭББ қаражаттарды бөлуді іске асырады, бірақ, тапшылықты басқару мақсатында шығын баптарын қысқарту бойынша құзыретті конгресспен бөледі

Қазақстан: Қазынашылық қолма-қол ақшаны басқаруды бақылайды және бюджеттің атқарылуын алдын-ала қадағалауын іске асырады

Жапонияда қазынашылық қымет қазынашылық бөлім, басқару бөлімі, қаржы бюросы мен бюджетік бөлімнің қаржы бөлімі, бюджетті атқару бөлімі және Қаржы министрлігі бюджеттік бюросының заңнамалық бөлімі арасында бөлінген.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.