Жұлдыз атмосфералары

Кіріспе

Сәулеленуі бізге тікелей келетін жұлдыз қабаттары жұлдыз атмосфералары деп аталады. Жұлдыз атмосфералары негізінен үш бөліктен (қабаттан) тұрады. Олар - фотосфера, хромсфера, тәж.

Фотосфера –жұлдыз атмосферасының ең төменгі жұқа қабаты. Ол бізге келетін энергиясының бәрін дерлік сәулелендіреді: фотосфера сәулеленуі одан жоғары орналасқан хромосера мен тәждің сәулеленуінен әлде қайда көп. Хромосфера мен тәж фотосфераның үздіксіз оптикалық сәулеленуін еркін дерлік жібереді, сондықтан фотосфера жұлдыздың көрнекі беті сияқты көрінеді. Күннің фотосферадағы температура ~6000 К, қысым - ~0,1 атм.
Температура мұндай болғанда тек иондану потенциалдары үлкен емес химиялық элементтер иондалған күйде болады (мысалы, натрий, калий, кальций). Басқа элементтер, олар ішінде сутегі мен гелий, көбінесе бейтарап күйде қалады. Осыған байланысты фотосферада конвекция тоқтайды, ал энергия тағы да сәулелі тасымалдау арқылы беріледі. Фотосферадағы зат тығыздығы биіктік өсуімен тез азаяды, сондықтан күн атмосферасының сыртқы қабаттары өте сиретілген. Фотосфера затының температурасы да биіктікпен кемиді, фотосфераның сыртқы қабаттарының температурасы ~4500 К. Бірақ бұл мән жұлдыз үшін минимальды болып табылады. Жоғарырақ жатқан қабаттарда (хромосферада) температура қайта өсе бастайды екен (7.1 сурет). Бұның себептері туралы кейін сөз болады. Сөйтіп, фотосфера – жұлдыздағы ең суық қабаты.
Хромосферада температураның өсуі байқалады.
Тәж – жұлдыз атмосферасының ең сыртқы және сиретілген қабаты. Хромосфера мен тәж арасында жұқа ауыспалы қабат жатыр, ода температура кенет (Күн үщін ~104 К-нен ~1 млн К-ге дейін) көтеріледі.

Пән: Астрономия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жұлдыз атмосфералары
Сәулеленуі бізге тікелей келетін жұлдыз қабаттары жұлдыз атмосфералары деп аталады. Жұлдыз атмосфералары негізінен үш бөліктен (қабаттан) тұрады. Олар - фотосфера, хромсфера, тәж.

Фотосфера - жұлдыз атмосферасының ең төменгі жұқа қабаты. Ол бізге келетін энергиясының бәрін дерлік сәулелендіреді: фотосфера сәулеленуі одан жоғары орналасқан хромосера мен тәждің сәулеленуінен әлде қайда көп. Хромосфера мен тәж фотосфераның үздіксіз оптикалық сәулеленуін еркін дерлік жібереді, сондықтан фотосфера жұлдыздың көрнекі беті сияқты көрінеді. Күннің фотосферадағы температура ~6000 К, қысым - ~0,1 атм.

7.1 сурет - Температураның (Т), бейтарап сутегі концентрациясының(n) және еркін электрондардың (ne) фотосфера мен төменгі хромосферадағы үлестірілуі (h - км түріндегі биіктік).
Температура мұндай болғанда тек иондану потенциалдары үлкен емес химиялық элементтер иондалған күйде болады (мысалы, натрий, калий, кальций). Басқа элементтер, олар ішінде сутегі мен гелий, көбінесе бейтарап күйде қалады. Осыған байланысты фотосферада конвекция тоқтайды, ал энергия тағы да сәулелі тасымалдау арқылы беріледі. Фотосферадағы зат тығыздығы биіктік өсуімен тез азаяды, сондықтан күн атмосферасының сыртқы қабаттары өте сиретілген. Фотосфера затының температурасы да биіктікпен кемиді, фотосфераның сыртқы қабаттарының температурасы ~4500 К. Бірақ бұл мән жұлдыз үшін минимальды болып табылады. Жоғарырақ жатқан қабаттарда (хромосферада) температура қайта өсе бастайды екен (7.1 сурет). Бұның себептері туралы кейін сөз болады. Сөйтіп, фотосфера - жұлдыздағы ең суық қабаты.
Хромосферада температураның өсуі байқалады.
Тәж - жұлдыз атмосферасының ең сыртқы және сиретілген қабаты. Хромосфера мен тәж арасында жұқа ауыспалы қабат жатыр, ода температура кенет (Күн үщін ~104 К-нен ~1 млн К-ге дейін) көтеріледі.

Қос жұлдыздар
Аспанда екі немесе бірнеше біріне-бірі жақын орналасқан жұлдыздар жиі кездеседі олардың кейбіреулері шын мәнінде бір-бірінен өте алыста орналасады және олардың физикалық сипаттамалары да түрліше болады. Олар тек аспан сферасындағы жақын нүктелерге проекцияланады, сол себепті оларды оптикалық қос жұлдыздар деп атайды. Бұлардан өзгеше, физикалық қос жұлдыздар деп атайтын жүйелер бар, олар ортақ динамикалық жүйе құрып тартылыс күйі нәтижесінде ортақ масса центр бойында арналады. Кейде үш немесе оданда көп жұлдыздардың бірігуіде бақыланады. Егер қос жұлдыздардың компонеттердің өзара алыс орналасады, яғни олар бөлектеніп көрінсе онда ондай жұлдыздарды визуалды жұлдыздар деп атайды. Кейбір тығыз орналасқан жұлдыздардың компонентері жекелей көрінбейді, олар тек фото түрде ғана ажыратылады (тұтылған айнымалы жұлдыздар) және түрде ажыратылады (спектірлі қос жұлдыздар).

Қос жүйелердің жалпы сипаттамалары
Қос жұлдыздар табиғатта жиі кездеседі сондықтан ол зерттеу жұлдыздардың өзінің ғана емес жалпы жұлдыздар пайда болуы мен эволюциясының космогониялық проблемаларын шешуде де маңызды. Зерттеліп отырған жүйе оптикалық қос жұлдыз емес нағыз физикалық екендігіне көз жеткізу үшін ұзақ уақыт бақылаулар жүргізу керек. Жұлдыздардың физикалық жүйе екендігі олардың өздерінің қозғалысынан анғаруға болады. Қазіргі кезде онмыңдаған тығыз визуалды қос жұлдыздардың бар екендігі белгілі.
Қос жұлдыздар компаненттерінің қозғалысы Кеплер заңына сәйкес жүреді,яғни екі компанентте кеңістікте ортақ масса центіріне қатысты эллипстік орбиталар сызады.Егер бас жұлдыз қозғалмайды десек онда серік - жұлдыздың эксцентриситеті де кеплер заңына сәйкес алынады.Серігетін бас жұлдызды айнала саолыстырмалы қозғалысы орбитасының үлкен жарты осі екі жұлдыздың масса центіріне қатысты қозғалысы орбиталарының үлкен жұлдыздар остерінің энергиясына тең.Екінші жағынан,бұл екі эллипстің осьтерінің шамасы жұлдыздар массасына кері .егер бақылаудан салыстырмалы қозғалыс орбитасы белгілі болса онда белгілі өрнектірді пайдаланып қос жұлдыздар компаненттердің массаларының энергиясын анықтауға болады.Егер олардың орбиталарын жарты осьтерінің қатынасы белгілі болса,онда массалар қатынасында табуға болады,яғни әр бар жұлдыздың массасын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.