Шайырды кокстау және жартылай кокстау және оларды қайта өңдеу

Пән: Тау-кен ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . .

Кіріспе . . .: 1 Әдеби шолу . . .

4: 7

Кіріспе . . .: 1. 1 Шайырды кокстау және жартылай кокстау және оларды қайта өңдеу . . .

4: 7

Кіріспе . . .: 1. 2 Таскөмір шайырының жігі және оларды қайта өңдеудің бағыттары…. .

4: 12

Кіріспе . . .: 1. 2. 1 Жеңіл жік . . .

4: 12

Кіріспе . . .: 1. 2. 2 Фенолдық жік . . .

4: 13

Кіріспе . . .: 1. 2. 3 Нафталиндік жік . . .

4: 14

Кіріспе . . .: 1. 2. 4 Жұтқыш жік . . .

4: 15

Кіріспе . . .: 1. 2. 5 Антраценовті жік . . .

4: 16

Кіріспе . . .: 1. 3 Азпиролизовталған шайырды қайта өңдеудің технологиялық кестесі . . .

4: 18

Кіріспе . . .: 1. 4 Таскөмір шайырының гидрогинезациялау әдісі . . .

4: 20

Кіріспе . . .: 2 Эксперементтік бөлім . . .

4: 24

Кіріспе . . .: 2. 1 Бастапқы зат және тас көмір шайырын зерттеу әдістемесі.

4: 24

Кіріспе . . .: 2. 2 Таскөмір шайырының тығыздығын ареометрмен (нефтеденсиметрмен) анықтау . . .

4: 25

Кіріспе . . .: 2. 3 Кинематикалық өрмелеуді анықтау әдістемесі . . .

4: 25

Кіріспе . . .: 2. 4 Суды шайырдан бөлу әдісі . . .

4: 26

Кіріспе . . .: 2. 5 Фенол құрамын анықтау . . .

4: 26

Кіріспе . . .: 2. 6 Аппаратура және тәжірибе өткізудің әдістемесі . . .

4: 27

Кіріспе . . .: 2. 7 Таскөмір шайырының бастапқы элементі талдауы және гидрогенизация процесінен кейінгі шайыр . . .

4: 28

Кіріспе . . .: 2. 8 ИК- спектроскопиялау . . .

4: 29

Кіріспе . . .: 3 Нәтижелерді талқылау . . .

4: 30

Кіріспе . . .: 3. 1 Дистилляциялауда алынған шайырлар мен жіктерді эерттеудің салыстырмалы нәтижелері . . .

4: 30

Кіріспе . . .: 3. 2 Элементтік құрамның салыстырмалы мәліметі . . .

4: 30

Кіріспе . . .: 3. 3 Гидрогенизация процесінен кейінгі тас көмір шайыр жігінің ИК- спекторлары . . .

4: 31

Кіріспе . . .: 3. 4 Фенолдарды бөлу . . .

4: 32

Кіріспе . . .: 3. 5 Таскөмір шайырының құрамындағы көмірсутектің термодинамикалық жігін есептеудің аддитивті әдісі

4: 33

Кіріспе . . .: 3. 6 Таскөмір шайырының гидрогенизациялау процесінің (оптимальді) оңтайлы жағдайларын (шарттарын) анықтау . . .

4: 37

Кіріспе . . .: 3. 7 Көмірді гидрогенизациялауға әр түрлі каталитикалық қоспалар мен сутек донорының әсері . . .

4: 42

Кіріспе . . .: Қорытынды . . .

4: 46

Кіріспе . . .: Глоссарий . . .

4: 48

Кіріспе . . .: Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . .

4: 50

Кіріспе . . .: Қосымша

Кіріспе

Өзектілігі. Органикалық синтез өнеркәсібінің тез дамуы шайырдан бөлініп шығатын жеке заттарға деген сураныстың кеңеюін көрінеді. 50-ден көп тас көмір шайырының қосындысын жұқа органикалық синтез үшін қолданылады. Осы төңрегіндегі көптеген зерттеулер мынадай әдіс ойлап табуға алып келді: шалаөнімнің кең түрлерін пласмасс, бояғыштар, фармацептикалық препараттар және екінші түліктер өндіру үшін шайырды қайта өндегенде алатын түліктер. Алайда, көптеген жағдайда бұл шалаөнім құны шайырды қайта өндеуге технологиялық жетелмегенінен өте жоғары. Сонғы жылдары әлемдік нарықта мұнай бағасы күрт жоғарылап кетті. Ароматтық көмірсутегін алу үші мұнайды қолданатын осындай бағыт өзін ақтай алмады, егерде олар сапалы және таскөмір шайырынан арзандау болмаса. Қазіргі кезде таскөмір шайырын құратып кейбір жіктерді тазартуға ұшыратады, және қышқылдық экстракция кристализациялау гидротазалау әдістерімен фенол, бензол, жұтқыш май, нафтомен жәнеде басқа химиялық түліктер алынды. 350°С-ден жоғары температурада қайнатылған шайырдың пісірілген жігі электродты өнімдер шығару материалдары байланыстыру ретінде тікелей қолданылады. Химиялық түліктің кез келген жігі қайталау дистилляциясы, жылу және реагенттер көп шығынымен, бағалы өнімнің жойылуымен шектеседі айтарлық нафталин және басқалар. Коксті химиялық шайыр бастапқы көмірді жартылай кокстаудың сұйық шикі заты болып табылады. Өз құрамында 350-380°С-де тазаланғаннан кейін айтарлықтай көлемде реакциалық-қабілетті байланыс мөлшері болады. Шайырдың жоғары реакциялық байланысты тұрақтандыру үшін әр тәрлі әдістерді пайдалануды тапты: гидрогенизация және шикі зат бензолының бензол-толуол-ксилольды жетігі жоғары температурада гидротазалау. Тікелей гидрогенизациялау. Тас көмір шайырын және көмірді ең тиімді жолдармен қайта өндеу бұл тікелей гидрогенизациялау. Тікелей гидрогенизациялау көмірден және тас көмір шайырынан бағалы көмірсутегін және басқада түлектер алуға болатын ең әмбебап әдісі.

Ғылыми жаңашылдығы. Таскөмір шайыры ұқсастығы жоқ бірегей шикі зат бастауы болып табылады. Ол казіргі кезде әлемдегі 95% қажеттілікті кондестелген ароматтық және гетероцикілді құрылымдарды қаптайды. Тас көмір шайырын қайта өндеуде пісіру, шпалаға сіңдіру және жұтқым май, нафталин, фенолды туйліктер, және кең қолданылмайтын аз мөлшердегі шайырдан бөлініп шығатын 50 заттын атауы алынады. Одан басқа, пісіру және май негізінде әр түрлі техникалық қоспалар даярлайды, мысалы, жол қара майлары күйенің өндірісі үшін майлар. Тас көмір өндірісіндегі түрлі түсті металургияға қажеттілігінің өсуіне орай ол шайырды қайта өндеудегі негізгі түрі болып табылады.

Дипломдық жұмыстың мақсатты: 1) зерттелетін шайырдын жіктік құрамын байқау; 2) зерттелетін шайырдың элементтік құрамын және ИК-спектроскопия зерттеуінің физио-химиялық әдісінің көмегімен шайырдан алынған жікті байқау; 3) ТОО « Сары-Арқа Спецкокс » каталитекалық гидрогенизация шайырына әсер ететін әр түрлі факторларды анықтау; 4) гидрогенизация процессінен кейінгі шайырдың және тас көмір шайырының көмірсутекті құрамының термодинамикалық міндетін есептеу.

Практикалық база. Алынған нәтижелер технологиялық келісімді уақытты және техникалық-экономикалық қисындарды әзірлеуде гидрогенизациялық қондырғылар жасағанда қолдануға болады.

Шайырды қайта өңдеу жағынан оның негізгі сапалы көрсеткіштері копмонент құрамы болып саналады. Ол хиноминде, ылғалды құрамды және күлде болады. Бұл көрсеткіштер шайырдың тазалау кезеңдерінің санына және айдау қалдығына пісіргенде сапасына әсер етеді.

Соңғы 15 жыл ішінде таскөмір шайырының сапасында екі ереулі өзгеріс байқалды. Бірінішіден, хироминде ерімейтін компоненттер азайды. Бұл кокстау камерасы есігінің жаман тығыздығымен ескі коксты батарей тоқтауымен байланысты. Екіншіден, шайырда қатты заттардың құрамы көбейуіне байланысты. Ол көбінесе жас және майда көмірде пайдалануға байланысты. Одан басқа жаңа кокста батарейлер атмосферге тасталған зиянды тастандыларды төмендету мақсатында газ сору жүйесімен жабдықталған. Ол шайыр тасқынына қатты бөлшектердің кетуін көбейтеді. Бұл өзгерістер тұтынушыларда тас көмір шайырын пайдалануда белгілі қыйындықтар туғызады. Казіргі кезде зерттеудің кең бағдарламасы шыққан және электрод өндіруде пісіру байланысын қамтамасыз ететін жаңа әдістер шығарылды.

1 Әдеби шолу.

Шайырды жартылай кокстау, кокстау және оларды қайта өңдеу.

Көмірдің негізгі термикалық айналуы олардан 400-600°С аралығында органикалық заттар болады. Егер бұл органикалық қосындылар кейін термикалық ықпалға ілікпесе, онда олар «алғашқы» деп аталатын шайырға жатады.

Коксты пештерде жоғары температурада қартталған шайырдың «алғашқы» деген жұбы екінші деген термиялық реакцияға ілінеді көмір шахтасынан өткенде және олардан көмірсутекті заттар пайда болады және 800-900ºС [2] температура құрайтын кеңістікте жинақталған.

Жартылай коксталған процессін өндірісте іске асырғанда шайырға деген екінші әсері үлкен емес, және ол алғашқы тас көмір шайырына жақындайды.

Жоғары температуралы шайырдың шығуы шахтадан 3-3, 5% құрайды. Ол «алғашқы» шайырдын шығуынан анағұрлым төмен көмір қасиетін шамамен 8-10% құрайды.

Жартылай кокстау шайыры термикалық әсерге ілінетін болғандықтан, олардың құрамына кіретін қосындылар құрылымы және түрі бойынша көмірдің органикалық масса үзіндіеріне жақын. Сондықтан оларға кең мөлшерде молекулалық массалар болуы тән. Ароматикалық қоспалар жоғары ауыстырылған көмір сутегімен көрсетілген 1-ден 4-ке дейін сақиналары болуы мүмкін[2] . Черемховских көмір шайырының шығуы (жартылай кокстау өндірісі) шихта құрғақ массасының 8-9 құрайды, шайырдың тығыздығы 999-1058 кг/м³ құрайды, шайыр 1, 9-2% құрамында азот бар, фенол 20-33%. [1]

Жартылай кокс шайырдың фенолдық құрамы [5] мақалада талқыланды. Жартылай кокстау фенолы, фенолдан басқа 0-крезол, 11-крезол (80-85%) құрайды. Сондықтан бірге оларда 1, 3, 5 ксиленол триксиленилфосфат жасайтын отқа төзімді турбиналық сұйықтық жасау үшін шикі зат тапшылығы көп болады.

Жартылай кокстау шайырының жоғары температуралы шайырдан айырмашылығы олардағы жоғары көмір сутегі жіктің жоқтығы. Жартылай кокстау шайырының құрамына екінші термиялық реакцияның төмен әсер етуінің себебінен оның шығуы көмір табиғатына байланысты.

Жоғары температуралы кокстаудың шайырдың қайта өңдеуінен шайырдың жартылай кокстау өндірістік техналогияны қайта өңдеудің тауар ассортиментінің аз өнім алуымен ерекшеленді. Шайыр жартылай кокстаудың белгілі құрамын қайта өңдеудің міндетін шешу үшін қайнатылған сланцтарды приолезде алынған шайырдың әлсіз приолездау шайырын қайта өңдеу өндірісі пайдалануы мүмкін. [6] Тас көмір шайыры кокс шайыры тас көмір дегты тас көмірді кокстаудың бір түлігі болып саналады, қара сұйық ертінді фенолді иісі бар 1120-1250 кг/м тығыздықтағы көмір массасының 3% құрайды кокстауда. Бастапқыда (19-шы ғасырдың 1-ші жартысында) тас көмір шайыры газ өндірісінің қалдығы болды. Кейін онда көптеген ароматтық көмір сутегі ашылды, 19-шы ғасырдың 2-ші жартысынан бастап оны шикі зат ретінде пайдалана бастады бояғыш синтез, дәрі-дәрмек заттар және басқа өнімдер үшін.

Тас көмір шайыры ароматикалық, гетероциклдік құрылымдардың күрделі қоспасы болады әр түрлі зауаттардағы тас көмір шайырының құрамы бір типті, ол көмір құрамынан аз байланысты, көптеген жагдайда кокстау тәртібіне байланысты. Тас көмір шайырынан 400-ден аса жеке қосындылар бөлінеді, кейбіреулер өнеркәсіп масштабтарында өндіріледі. Тас көмір шайырының алғашқы қайта өңдеу кокс химиялық зауаттарда жүзеге асады. Шайырды қондырғыларда айдайды, онда қыздыру және парлау пеші бар және жікке айдау үшін ректификатциялық колоналары бар. [7] Тас көмір шайыры жегінен жеке заттар алынады кристализациялау немесе реактивтерді қайта өңдеумен. Үзіндіден кейін қалдықтар техникалық майларды білдіреді. Олар ағашты консервирлеуге және өндіріс өнімін шығару үшін пайдаланылады. Пісіру (тас көмір шайырын жіктеуден кейінгі қалдықтар) электродты кокс, материалдарды байланыстыратын жапқыштар даярлау үшін пайдаланады.

Тас көмір шайыры көбінесе би және полициклді ароматтық көмірсутек қоспасын көрсетеді, сонымен бірге сақиналардағы полициклді жүйелерді гетероатомдыда көрсетеді. Бұл заттардың соммасы шайыр компанентінің 95% құрайды. Одан басқа шайырда 1-2% фенол, 2-3%органикалық негіздер, кобінесе хиномен және акридин бар.

Кесте 1. Тас көмір шайырының құрамы.

Жік

Шығу, %

Шайырдың массасы

Қайнау

шегі, °С

Тығыздығы,

Кг/м³

Шығатын

Заттар

Жік: Жеңіл

Шығу, %Шайырдың массасы: 0, 2-0, 8

Қайнаушегі, °С: 170 дейін

Тығыздығы,Кг/м³: 900-960

ШығатынЗаттар: Бензол және оның гомологы

Жік: Фенолды

Шығу, %Шайырдың массасы: 1, 7-2, 0

Қайнаушегі, °С: 170-210

Тығыздығы,Кг/м³: 1000-1020

ШығатынЗаттар: Фенолдар, пиридиндік негі

Жік: Нафталинді

Шығу, %Шайырдың массасы: 8, 0-10, 0

Қайнаушегі, °С: 210-230

Тығыздығы,Кг/м³: 1010-1020

ШығатынЗаттар:

Нафталин,

Тионафтен

Жік: Ауыр (жұтқыш)

Шығу, %Шайырдың массасы: 8, 0-10, 0

Қайнаушегі, °С: 30-270

Тығыздығы,Кг/м³: 1050-1070

ШығатынЗаттар:

Метилнафталиндер,

Аценафтен

Жік: Антроценді

Шығу, %Шайырдың массасы: 20, 0-25, 0,

Қайнаушегі, °С:

270-360

(және 400 дейін)

Тығыздығы,Кг/м³: 1080-1130

ШығатынЗаттар: Антрацен, фенантрен, карбазол және басқалар

Жік: Пісіру

Шығу, %Шайырдың массасы: 50, 0-65, 0

Қайнаушегі, °С:

360-тан

жоғары

Тығыздығы,Кг/м³: 1200-1300

ШығатынЗаттар: Пирен және жоғары конденсацияланған ароматтық қоспалар

Тас көмір шайыры ұқсастығы жоқ бірегей шикізат бастауы болып табылады. Ол казіргі кезде әлемдік 95% қажеттілікті кондинсивтелген ароматтық және гетероциклді құрылымдарды қаптайды. Шайырдағі заттың жалпы саны 10 мыңдай болады. Олардан 500-ден аса зат сәйкестірілген. Шамамен шайырдын 50% қайнатылмаған жік-піскен құрайды. Ол жартылай конденсивті полициклді ароматтық көмірсутегі және оларды полимеризациялау түлктерін сипаттайды.

Соңғы 15 жыл шінде тас көмір шайырының сапасында екі ереулі өзгеріс байқалды. Брінішіден, хироминде ерімейтін компоненттер азайды. Бұл кокстау камерасының есігінің жаман тығыздығымен ескі коксты батарей тоқтауымен байланысты. Екіншіден, шайырда қатты заттардың құрамы көбейуіне байланысты. Ол көбінесе жас және майда көмірде пайдалануға байланысты. Одан басқа жаңа кокста батарейлер атмосфераға тасталған зиянды тастандыларды төмендету мақсатында газ сору жүйесімен жабдықталған. Ол шайыр тасқынына қатты бөлшектердің кетуін көбейтеді. Бұл өзгерістер тұтынушыларда тас көмір шайырын пайдалануда белгілі қыйындықтар туғызады. Казіргі кезде зерттеудің кең бағдарламасы шыққан және электрод өндіруде пісіру байланысын қамтамасыз ететін жаңа әдістер шығарылды.

Жылына 350 млн. т. кокс өндірісі әлемде 14 млн. т. шикі зат тас көмір шайыры шығарылады. Бірақ барлық шайыр қайта өңдеуге келмейді, себебі АҚШ және Қытайдағы кейбір кокс пештері химиялық өнімдерді қағу технологиясы істеуді, және шайыр коксты өндіру кезинде күйдіріледі.

Тас көмір шайыры камералары тіпті пештерде болатын кокс батареялары алынатын, өндірістік көлемде үш бағытта жүргізіледі:

доменді пештерде күйдіру немесе котлоагрегатты электростанцияда;
күйе өндіргішті тазалағаннан кейнгі жартылай күйдіру;
әр түрлі әдіпен жікті айдау, сонымен бірге жоғары дәрежелі тазалау.

Қайта өңделген шикізат тас көмір шайырын пайдалану бағалы түліктерді тікелей жоғалтуға алып келеді және оны қолданатын жердің экологиялық жағдайына кері әсер етуі.

Бағалағандай, әлемде жылына тас көмір шайырын айдау шамамен 7 млн. т. болады. Тас көмір шайырда қосындылар қатары 1% және оданда көп пайызда болады, яғни әрбір заттың ресурстары және олардың өндіру мүмкіндіктері елеулі. Тас көмір шайырда негізгі компаненттер құрамы: нафталин, аценофен, фенантрен, флуарен, карбазол, пирен.

Бұл заттардың әркайсысының саны үлкен, оларды таза түрінде шығару мүмкіндіктерін ұйымдастыруға жағдай бар, жоғары өнеркәсп масштабында тас көмір щайырын кайта өндеуде үш топты түліктер алынады: таза және техникалық ароматты көмір сутегі - нафталин, жеке крезол, ксиленол және олардың техкалық қоспалары, фенол, негізгі әртүрлі техникалық майлар, көмір графитовты материалдар өндіру үшін шикізат қаптау - пісірілген тас көмір және пісірілген кокс.

Полициклды коспалардың негізгі ерекшеліктері олардың термалық мықтылығы және оксиленге тұрақтылығы, сонымен бірге микроорганизмдерге умылығы. Бұл ағашты қорғаудың әр түрлі қорғаныс бүркенісі үшін тас көмір шайырын қайта өңдеу негізінде техникалық қоспалар пайдалануға мүмкіндік береді. Жеке крезол мен олардың қоспалары үлкен құндылық болып саналады. Оны синтетикалық шайыр, пластификаторлар және анти-пирен өндіру үшін қолданады.

Казіргі кезде аз мөлшерде антроцен көрсетуге болады. Кейбір жеке заттарды шығаруды ұйымдастыру келешегі зор. Жеке полициклды ароматикалық көмірсутекпен гетероциклді қосындылар ерекше химиялық шикізат болып саналатындықтан ауылшаруашылығында үлкен құндылық болып саналады.

Сонғы жылдары шайырдан таза заттар бөліп шығарылады: хинальдин, изохинолин, инден. Хинольдин мен изохинолин ауыл шаруашылығы үшін химиялық түліктер өндіру үшін негізгі компанент болып саналады, ал инден көмір сутегі шайыр алу үшін қолданылады. Бұл үш зат-хинальдин, изохинолин, және инден казіргі кезде өте жоғары таза алынады және медециналық аппарат синтезі үшін пайдаланады.

Өндірістегі тас көмір шайырын қайта өндеу түлектерінің түрлері оларды соңғы сатыда үзінділеу үшін өткізу нарығын қайта өндеу құрал жабдықтарын анықтайды.

Қанша кең жабдықтау кешені болса өндірісте шайырды қайта өндеу, сонша кең экономикалық қайыс болады. Егер майларды түгелдей өндіріске сатпау шешімі қабылданса, әр түрлі қарықта сатуға әр түрлі полициклды көмірсутектер, гетеро циклды қоспалар және фенолдар бөлуге болады. Бұл көбінесе шайырды кайта өндеуге қасиеттелеген. Сонғы жылдары тас көмір шайырының дистиляттаудан таза заттар шығаруға жаңа мүмкіндіктер пайда болды. Сондықтан өндірістің тас көмір шайырын қайта өндеуде келешегі жақсы даму негізін тиянақты етуге болады.

1. 2 Таскөмір шайырының жігі, және оларды қайта өңдеудің бағыттары.

Казіргі кезде ауыл шаруашылығындағы химиялық түліктер тас көмір шайырын қайта өндеу түлігін тартусыз қанағаттандырылмайды. Бұндай жағдай келешекте мынандай жағдайларда болады:

тас көмір шайырын қайта өңдеу сапасы тұтынушылардың талабына сай болады;
химиялық түліктер шығару өндірісі рентабелді болады;
өндіріс технологиясы экологиялық қауіпсіз болады.

Осы шарттарды орындаудан азық-түлік шығару көлемінің өсу мүмкіндігі бағынышты болады. Олардың ресурстары казіргі кезде толығымен пайдаланылмайды.

Технология және тас көмір шайырының жегін кайта өндеу терендігі жалпы шайырды кайта өңдеу деңгейі негізгі критериялары болып табылады. Отандық коксхимия өндірілген шайырдың көлемі әлемдегі алдынғы қатарлы орын алады. Жікті қайта өңдеу тереңдігі, аз тонналық азық-түлік түрлері, соның ішінде реактив шығарудан шет елдерден оза алмайды. Бір жағынан, коксхимиясының ролін бағаламағандықтан. Коксохимия - ең бағалы ароматтық шикізат жеткізуші. Ол мұнайхимиясында теңдесі жоқ. Екінші жағынан, казіргі коксохимия зауытта шайыр жігін қайта өңдеуді ұйымдастыру қыйындығымен байланыста. Шайыр жігінің қайта өңдеу технологиясы әрдайым казіргі талаптарға сай азық-түліктер, қуат және тауар сыйымдылығы, қоршаған ортаны ластау деңгейіне жауап беред.

1. 2. 1 Жеңіл жік.

Шайырдың сапасымен жағдайына карай оның жіктік мазмұны жеңіл жікте әр түрлі кең көлемде өзгеруі мүмкін. 5 кестеде коксохимялық кәсіпорындардағы цехтарда шайырды қайта өңдеу алынатын жеңіл май құрамының компаненттері келтірілмеген. (КХК)

Жеңіл жік құрамы бойынша ауыр бензолға ұқсайды, сондықтан әдетте біргелісіп өңдейтін бензол реактификациясының цехына беріледі.

1. 2. 2 Фенолдық жік.

Фенолды жік фенол, нафталин алу үшін шикізат ретінде пайдаланылады. Фенолды жік фенолды май деп аталады. Жік әр түрлі тағайындау техникалық майларын даярлау үшін қолданылады. Майдың құрамының орташасы мынадай: бензолды көмір сутек - 10, 4-25%, индан - 8-24%, инден - 20-27%, бинзонитрил - 5, 4-10, 4%, нафтолин - 18-53%, тионафтен - 0, 7-1, 7%, сренолдер - 0, 4-0, 6%.

Кесте 2. Әр түрлі зауыттардың жеңіл және фенолді жігінің құрамы.

Құрауыш

Құрауыш мазмұны, жеңіл жікте, %

Құрауыш мазмұны, фенолді жікте, %

КХК№1

КХК№2

КХК№1

КХК№2

Құрауыш:

1. Бензолді көмірсутектер және жеңіл жыртқыш май.

2. Индан

3. Инден

4. Бензонитрин

5. Нафталин

6. Тионафтин

7. Финолдар

Құрауыш мазмұны, жеңіл жікте, %:

72, 5

9, 3

5, 1

0, 4

2, 8

0, 2

9, 7

Құрауыш мазмұны, фенолді жікте, %:

42, 8

10, 0

9, 5

2, 5

22, 7

1, 0

11, 2

12, 3

4, 3

18, 6

5, 7

16, 5

1, 2

35, 9

11, 7

11, 0

13, 7

4, 8

30, 6

1, 5

25, 9

5-ші кестеде фенол жігінің құрамы әр түрлі кәсіп орындарда корсетілген. Фенол жігіндегі құрамының айырмашылығы технологиялық кестемен байланысты.

1. 2. 3. Нафталиндік жік.

Россияның коксохимиялық кәсіпорындарында тас көмір шайырын ректификаттауда негізінде концентрантты нафталинді жіктер алынады, ондағы нафталин құрамы - 79-88%, бұл жікте фенолдың және хинолин негіздерінің көптеген құрамы болады. Сондықтан нафталиндік жіктен азық - түліктің үш тобын көрсетуге болады. Фенолді және негіздерді үзіндіргеннен кейін нафталин құрамы қалған бейтарапты бөлімде навталинді жіктің 90-91% дейін көбейеді. Басқа қосындылардан бұл жікті метилнафталиндер, дурол, изодурол, пренитол, тетралин, додекон, 4 метилинден, индол, ацетофон, фенилэтилкетон, 5 және 6 метилкумарондар, би - метилкумарондар, бензолтрин, тионафтен болады. Соңғысының мазмұны бастапқы көміріндегі күкүрттің құрамына байланысты. Нафталиннің жіктік құрамындағы айырмашылық сонымен анықталады.

Кесте 3. Әр түрлі зауыттардағы нафталиндік жіктін құрамы.

Зауыт

Жіктің дереккөзі

Жіктегі құрауыш мазмұны, %

нафталин

тионафтен

негіздер

индол

Зауыт:

1. Авдеевтік КХЗ

2. Черепов металургиялық зауыты

3. Нижнетагиль металургиялық зауыттар

4. Донецк феноль

Жіктің дереккөзі:

Донбасс мұнайының шайыры

Печерск бассейн көмірінің шайыры

Кузбасс көмірінің шайыры

Нафталинді кристализация- лаудан кейінгі майлар

Жіктегі құрауыш мазмұны, %:

82-85

83-87

85-87

79-81

3, 6-3, 9

2, 4-2, 6

1, 2-1, 3

5, 5-5, 9

1, 1-1, 4

2, 3-2, 5

2, 4-2, 7

1, 0-1, 3

0, 2-0, 3

0, 6

0, 02

1. 2. 4. Жұтқыш жік.

4-ші кестеде Төментигилдегі металургиялық комбинаттың жұтқыш жік құрамы көрсетілген.

Жұтқыш жік жаққышмай даярлау үшін пайдаланады. Май жікті фенолдан жуғаннан кейін алады. Жаққыш майды негізінде бензолды көмір сутегін жұтқыш кокс газын пайдаланады, сонымен бірге техникалық май және басқада техникалық азық - түліктер даярлау үшін қолданылады.

Жұтқыш жік жоғары қайнатылған жік және ауыр жыртқыш негіздер хиномен, изохиномен және олардың гомологтарын алу үшін пайдаланылады.

Кесте 4 Жұтқыш жік құрамы.

Құрауыштар

Жіктегі құрауыш мазмұны, %

Құрауыштар:

Бензолды көмірсутек

Инден және басқа шектеусіз көмірсутектер

Индол

Диметилнафталин

Негіздер

Фенолдар

1 - метилнафталин

2 - метилнафталин

Нафталин

Дифенил

Аценафтен

Флуорен

Дифениленоксид

Фенантрен

Антрацен

Карбазол

Жіктегі құрауыш мазмұны, %:

0, 5

3, 0

5, 0

8, 0

5, 0

2, 0

6, 0

8, 0

12, 0

2, 5

14, 5

6, 0

4, 5

1, 0

0, 5

1. 2. 5. Антраценовті жік.

Тас көмір шайырының антрацен жігі қайнау температурасының кең шегін алады. (қайнау бастамасын 240 - 280ºС, айдау 360 - 410°С-де 90% құрайды) . Негізі құрауышның басқа антрацен, карбазол және фенотрен антрацековті жікте көп мөлшерде басқа көмірсутектерін болады. Олар оның қайта өңдеу мақсатында олардың концентрациялауында кедергі жасайды.

Кестеде 4 антрацивті жіктің құрамы берілген. 1 антрацивті жікте антраценнің, сренантентреннің және карбазол ресурстарының 90% дейін болады. Жоғары температураның шегін төмендету себебінен жалпы антрацивті жік құрауыштары төмендейді.

Казіргі кезде коксты - химиялық өнеркәсіп шикізат антраценнің және антрацевті майды шығару мақсатында 1-ші антрацевті жіктін кристализациялау кең қолданылады. Шикі антранценге 80% дейін антрацен, 50% карбазол және 30% фенантрен, сонымен бірге 10% дейін дифенилсульфид, дифениленоксид және флуарен ауысады. Шикі антраценнің 70% фенантрен, антрацен және карбазолдан тұрады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.