Түрлендіргіштердің қасиеті және мінездемелері
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 Әдеби шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.1 Резеңкелерді топтастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 8
1.2 Битумдардың құрамы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
1.3 Түрлендіргіштердің қасиеті және мінездемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
1.4 Түрлендіргіштердің жол маталар үшін қолданатын классификациясы ... ... ... 18
1.5 Таушайырға түрлендіргіштің енгізу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 20
1.6 Резинобитумды байлаушының құрамы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 23
1.7 Асфальтты бетонды сынау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
1.7.1 Асфальтты бетонның қозғалу тұрақтылығын бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
1.7.2 Жіккетөзімді асфальтбетонның қабатын бағалаудың негізгі әдістері ... ... .. 36
1.7.3. Асфальтбетонның басқада эксплуатационды қосылыстарына арналған бірнеше әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
38
2 Тәжірибелік бөлім. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 43
2.1 Модифицирленген битумның дайындауының үлгісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 43
2.2 Модифицирленген битумның физико.механикалық құрамының анықталуы 44
3 Нәтижелерді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 50
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
Глоссарий ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 59
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 60
Қосымша
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 Әдеби шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.1 Резеңкелерді топтастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 8
1.2 Битумдардың құрамы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
1.3 Түрлендіргіштердің қасиеті және мінездемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
1.4 Түрлендіргіштердің жол маталар үшін қолданатын классификациясы ... ... ... 18
1.5 Таушайырға түрлендіргіштің енгізу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 20
1.6 Резинобитумды байлаушының құрамы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 23
1.7 Асфальтты бетонды сынау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
1.7.1 Асфальтты бетонның қозғалу тұрақтылығын бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
1.7.2 Жіккетөзімді асфальтбетонның қабатын бағалаудың негізгі әдістері ... ... .. 36
1.7.3. Асфальтбетонның басқада эксплуатационды қосылыстарына арналған бірнеше әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
38
2 Тәжірибелік бөлім. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 43
2.1 Модифицирленген битумның дайындауының үлгісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 43
2.2 Модифицирленген битумның физико.механикалық құрамының анықталуы 44
3 Нәтижелерді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 50
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
Глоссарий ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 59
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 60
Қосымша
Кіріспе
Қазақстандағы автомобиль жолдары пайдаланылу уақытының және сапасының жоғары болуымен ерекшеленбейтіндігі мәлім. Бұл жол жабындарын пайдаланудың қатаң климаттық жағдайларына және асфальттың бетон қоспасының құрамының оған түсетін күшке сәйкес келмеуімен байланысты.
Түрлі елдердің түрлендірілген битумға деген қажеттілігі жылдан – жылға өсіп келеді. Асфальт битумды қоспалардың қасиетін жақсартатын, көптеген шетел технологиялары және түрлендіргіштері бар, алайда олар не патенттелген және өте қымбат, не кейбір аудандардағы температураның жылдық орташа айырмашылығы сексен градус Цельсийге дейін жететін (қыста минус 40- тан жазда плюс 40-қа дейін), Қазақстанның күрделі климаттық жағдайларына сәйкес келмейді. Жолға төселетін битумның температуралық шегі шамамен 60 градусты құрайды [1]. Сол себепті асфальт қыста созылғыштығын жоғалтып жарылып кетеді. Жазда температура жоғары және жүктеме үлкен болғандықтан, асфальт еріп, жөндеушілер айтқандай «жүзе» бастайды. Бұл кезде шұңқырлар, соқпалар, «ирек тісті» кір жуатын тақтайшаға ұқсас бұдырлар пайда болады, соның нәтижесінде ол жерге су жиналады, асфальтта жарықтар түзіліп соңында ол бұзылады.
Сондықтанда, осы жұмыстың негізгі міндеті – битумға резеңке үгінділеріненгізу технологиясын, сондай- ақ алынған үлгілердің физика – механикалық қасиеттерінің битумды енгізген кезде ісініп төзімді гель түзетін, резеңке үгінділердің концентрациясына тәуелділігін зерттеу болып есептеледі. Бұл кезде кәдімгі битумды пайдалану температурасының ауқымы кеңейеді (100 градусқа дейін) [2], теріс температура кезінде оныңэластикасын арттырады және оң температура кезінде жұмсарып кетуден сақтайды. Алайда,түрлендіру үшін ең маңыздысы - жобаланатын қоспаның бүкіл компоненттерінің қасиетін білу болып есептеледі.
Қазақстандағы автомобиль жолдары пайдаланылу уақытының және сапасының жоғары болуымен ерекшеленбейтіндігі мәлім. Бұл жол жабындарын пайдаланудың қатаң климаттық жағдайларына және асфальттың бетон қоспасының құрамының оған түсетін күшке сәйкес келмеуімен байланысты.
Түрлі елдердің түрлендірілген битумға деген қажеттілігі жылдан – жылға өсіп келеді. Асфальт битумды қоспалардың қасиетін жақсартатын, көптеген шетел технологиялары және түрлендіргіштері бар, алайда олар не патенттелген және өте қымбат, не кейбір аудандардағы температураның жылдық орташа айырмашылығы сексен градус Цельсийге дейін жететін (қыста минус 40- тан жазда плюс 40-қа дейін), Қазақстанның күрделі климаттық жағдайларына сәйкес келмейді. Жолға төселетін битумның температуралық шегі шамамен 60 градусты құрайды [1]. Сол себепті асфальт қыста созылғыштығын жоғалтып жарылып кетеді. Жазда температура жоғары және жүктеме үлкен болғандықтан, асфальт еріп, жөндеушілер айтқандай «жүзе» бастайды. Бұл кезде шұңқырлар, соқпалар, «ирек тісті» кір жуатын тақтайшаға ұқсас бұдырлар пайда болады, соның нәтижесінде ол жерге су жиналады, асфальтта жарықтар түзіліп соңында ол бұзылады.
Сондықтанда, осы жұмыстың негізгі міндеті – битумға резеңке үгінділеріненгізу технологиясын, сондай- ақ алынған үлгілердің физика – механикалық қасиеттерінің битумды енгізген кезде ісініп төзімді гель түзетін, резеңке үгінділердің концентрациясына тәуелділігін зерттеу болып есептеледі. Бұл кезде кәдімгі битумды пайдалану температурасының ауқымы кеңейеді (100 градусқа дейін) [2], теріс температура кезінде оныңэластикасын арттырады және оң температура кезінде жұмсарып кетуден сақтайды. Алайда,түрлендіру үшін ең маңыздысы - жобаланатын қоспаның бүкіл компоненттерінің қасиетін білу болып есептеледі.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1 Афиногенов О.П., Серегин Н.П., Санников А.Ф. Управление качеством дорожных работ/ Под. ред. О.П. Афиногенова. - Томск: Изд-во Том. ун-та, 1997.-153 с.
2 Афиногенов О.П., Санников А.Д., Белокобыльский А.С. Управление качеством дорожных работ на территориальном уровне. - Кемерово: Кузбасс-вузиздат, 2002. - 176 с.
3 Акишин И. П. Особенности применения технических средств для контроля качества материалов и работ в дорожном строительстве // Наука и техника в дорожной отрасли. - 1997. - № 1. - С. 9-11.
4 Борисов В.А. Технологическая точность асфальтобетонных заводов и методы ее повышения. - Саратов: Изд-во Саратов, ун-та, 1975. - 160 с.
5 Битумные эмульсии в дорожном строительстве: Учетно-справочное пособие / Сост.: Ю. В. Соколов, В. Н. Шестаков. - Омск: ГУИПП. «Омский дом печати», 2000.-256 с.
6 Ворожейкин В.М. К развитию процесса распределения вяжущего по поверхности минеральных материалов в двухвальном лопастном смесителе // Исследование рабочих процессов в строительных и дорожных машинах: Сб. науч. трудов. - Омск: ОМПИ, 1986.-С. 59-65.
7 Горелышев Н.В. Асфальтобетон и другие битумоминеральные материалы.-М.: Можайск-Терра, 1995.-176 с.
8 Грушко И.М., Королев И.В., Борщ И.М., Мищенко Г.М. Дорожностроительные материалы. - М.: Транспорт, 1991.-357 с.
9 Дорожная техника, технология. Каталог-справочник. С.-Петербург: И.А. Партнер, 2000-2004.
10 Золотарев В.А. Долговечность дорожных бетонов. - Харьков: Вища школа, 1977.-114 с.
11 Королев И.В. Пути экономии битума в дорожном строительстве. - М.: Транспорт, 1986.-149 с.
12 Ковалев Я.Н. Активационно-технологическая механика дорожного асфальтобетона.-Минск: Выш. шк., 1990.-180 с.
13 Методические рекомендации по строительству асфальтобетонных покрытий при пониженных положительных и отрицательных (до минус 10°С) температурах воздуха/ Союздорнии.-М., 1990.-52 с
14 Методические рекомендации по оценке сдвигоустойчивости асфальтобетона / Росавтодор. - М., 2002.-20 с.
15 Оборудование асфальтобетонных заводов и эмульсионных баз / В.А. Тимофеев, А.А. Васильев, И.А. Васильев и др. - М.: Машиностроение, 1989.- 256. с.
16 Пермяков В.Б. К вопросу оптимальных режимов уплотнения асфальтобетонной смеси // Изв вузов. Строительство и архитектура. - 1985,-№ 7,- С. 102-105.
17 Печеный Б.Г. Долговечность битума и битумоминеральных покрытий. - М.: Стройиздат, 1981.-123 с.
18 Практическое пособие по метрологическому обеспечению строительного производства. - М.: Стройиздат, 1973.-64 с.
19 Руководство по, строительству дорожных асфальтобетонных покрытий / Союздорнии. - М.: Транспорт, 1978.-192 с.
20 Руденский А.В. Дорожные асфальтобетонные покрытия. - М.: Транспорт, 1992.-253 с.
21 Рокас С.Ю, Статистический контроль качества в дорожном строительстве. - М.: Транспорт, 1977.-152 с.
22 Семенов В.А. Качество и однородность автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1989.-125 с.
23 Семенов В.А., Мепуришвили Д.Г. Опыт применения статистических методов контроля качества в строительстве и ремонте автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1988.-47 с.
24 Семенов В.А. Результаты контроля качества строительства асфальтобетонных покрытий // Тез. докл. семинара: Повышение качества строительства асфальтобетонных дорог в Нечерноземной зоне РСФСР. - Владимир, 1970.-С. 25-35.
25 Сиденко В.М. Стандартизация и контроль качества в дорожном строительстве. - Киев: Вища школа, 1985.-256 с.
26 Сиденко В.М., Рокас С.Ю. Управление качеством в дорожном строительстве. - М.: Транспорт, 1981.-252 с.
27 Строительство улиц и городских дорог / Под. ред. А.Я. Тулаева. - М.: Строийздат, 1988.-367 с.
28 Технический документ Т-123. Гладкость покрытия. Дж. Дон Брок.-27 с.
29 Технический документ Т-134. Разрушение покрытия из-за разницы температур внутри смеси. Дж. Дон Брок, Герб Якоб.-13 с.
30 Финские нормы на асфальт 2000: Совещательная комиссия по покрытиям PANK.-Хельсинки, 2000.-72 с.
31 Шестаков В. Н. Оценка теплофизической надежности технологии строительства асфальтобетонных покрытий/Труды СибАДИ. Вып. 2, ч. 1-Омск: Изд-во СибАДИ, 1998.-С. 176-184.
32 Экологические проблемы строительства и эксплуатации автомобильных дорог. Ч. 1. Воздействие автомобильных дорог на окружающую среду/ Под. ред. М. В.
1 Афиногенов О.П., Серегин Н.П., Санников А.Ф. Управление качеством дорожных работ/ Под. ред. О.П. Афиногенова. - Томск: Изд-во Том. ун-та, 1997.-153 с.
2 Афиногенов О.П., Санников А.Д., Белокобыльский А.С. Управление качеством дорожных работ на территориальном уровне. - Кемерово: Кузбасс-вузиздат, 2002. - 176 с.
3 Акишин И. П. Особенности применения технических средств для контроля качества материалов и работ в дорожном строительстве // Наука и техника в дорожной отрасли. - 1997. - № 1. - С. 9-11.
4 Борисов В.А. Технологическая точность асфальтобетонных заводов и методы ее повышения. - Саратов: Изд-во Саратов, ун-та, 1975. - 160 с.
5 Битумные эмульсии в дорожном строительстве: Учетно-справочное пособие / Сост.: Ю. В. Соколов, В. Н. Шестаков. - Омск: ГУИПП. «Омский дом печати», 2000.-256 с.
6 Ворожейкин В.М. К развитию процесса распределения вяжущего по поверхности минеральных материалов в двухвальном лопастном смесителе // Исследование рабочих процессов в строительных и дорожных машинах: Сб. науч. трудов. - Омск: ОМПИ, 1986.-С. 59-65.
7 Горелышев Н.В. Асфальтобетон и другие битумоминеральные материалы.-М.: Можайск-Терра, 1995.-176 с.
8 Грушко И.М., Королев И.В., Борщ И.М., Мищенко Г.М. Дорожностроительные материалы. - М.: Транспорт, 1991.-357 с.
9 Дорожная техника, технология. Каталог-справочник. С.-Петербург: И.А. Партнер, 2000-2004.
10 Золотарев В.А. Долговечность дорожных бетонов. - Харьков: Вища школа, 1977.-114 с.
11 Королев И.В. Пути экономии битума в дорожном строительстве. - М.: Транспорт, 1986.-149 с.
12 Ковалев Я.Н. Активационно-технологическая механика дорожного асфальтобетона.-Минск: Выш. шк., 1990.-180 с.
13 Методические рекомендации по строительству асфальтобетонных покрытий при пониженных положительных и отрицательных (до минус 10°С) температурах воздуха/ Союздорнии.-М., 1990.-52 с
14 Методические рекомендации по оценке сдвигоустойчивости асфальтобетона / Росавтодор. - М., 2002.-20 с.
15 Оборудование асфальтобетонных заводов и эмульсионных баз / В.А. Тимофеев, А.А. Васильев, И.А. Васильев и др. - М.: Машиностроение, 1989.- 256. с.
16 Пермяков В.Б. К вопросу оптимальных режимов уплотнения асфальтобетонной смеси // Изв вузов. Строительство и архитектура. - 1985,-№ 7,- С. 102-105.
17 Печеный Б.Г. Долговечность битума и битумоминеральных покрытий. - М.: Стройиздат, 1981.-123 с.
18 Практическое пособие по метрологическому обеспечению строительного производства. - М.: Стройиздат, 1973.-64 с.
19 Руководство по, строительству дорожных асфальтобетонных покрытий / Союздорнии. - М.: Транспорт, 1978.-192 с.
20 Руденский А.В. Дорожные асфальтобетонные покрытия. - М.: Транспорт, 1992.-253 с.
21 Рокас С.Ю, Статистический контроль качества в дорожном строительстве. - М.: Транспорт, 1977.-152 с.
22 Семенов В.А. Качество и однородность автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1989.-125 с.
23 Семенов В.А., Мепуришвили Д.Г. Опыт применения статистических методов контроля качества в строительстве и ремонте автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1988.-47 с.
24 Семенов В.А. Результаты контроля качества строительства асфальтобетонных покрытий // Тез. докл. семинара: Повышение качества строительства асфальтобетонных дорог в Нечерноземной зоне РСФСР. - Владимир, 1970.-С. 25-35.
25 Сиденко В.М. Стандартизация и контроль качества в дорожном строительстве. - Киев: Вища школа, 1985.-256 с.
26 Сиденко В.М., Рокас С.Ю. Управление качеством в дорожном строительстве. - М.: Транспорт, 1981.-252 с.
27 Строительство улиц и городских дорог / Под. ред. А.Я. Тулаева. - М.: Строийздат, 1988.-367 с.
28 Технический документ Т-123. Гладкость покрытия. Дж. Дон Брок.-27 с.
29 Технический документ Т-134. Разрушение покрытия из-за разницы температур внутри смеси. Дж. Дон Брок, Герб Якоб.-13 с.
30 Финские нормы на асфальт 2000: Совещательная комиссия по покрытиям PANK.-Хельсинки, 2000.-72 с.
31 Шестаков В. Н. Оценка теплофизической надежности технологии строительства асфальтобетонных покрытий/Труды СибАДИ. Вып. 2, ч. 1-Омск: Изд-во СибАДИ, 1998.-С. 176-184.
32 Экологические проблемы строительства и эксплуатации автомобильных дорог. Ч. 1. Воздействие автомобильных дорог на окружающую среду/ Под. ред. М. В.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
1 Әдеби шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
1.1 Резеңкелерді топтастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
1.2 Битумдардың құрамы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13
1.3 Түрлендіргіштердің қасиеті және мінездемелері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
16
1.4 Түрлендіргіштердің жол маталар үшін қолданатын классификациясы ... ... ...
18
1.5 Таушайырға түрлендіргіштің енгізу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
1.6 Резинобитумды байлаушының құрамы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .
23
1.7 Асфальтты бетонды сынау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
25
1.7.1 Асфальтты бетонның қозғалу тұрақтылығын бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
1.7.2 Жіккетөзімді асфальтбетонның қабатын бағалаудың негізгі әдістері ... ... ..
36
1.7.3. Асфальтбетонның басқада эксплуатационды қосылыстарына арналған бірнеше әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
38
2 Тәжірибелік бөлім. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
43
2.1 Модифицирленген битумның дайындауының үлгісі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
43
2.2 Модифицирленген битумның физико-механикалық құрамының анықталуы
44
3 Нәтижелерді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
50
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
55
Глоссарий ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
59
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
60
Қосымша
Кіріспе
Қазақстандағы автомобиль жолдары пайдаланылу уақытының және сапасының жоғары болуымен ерекшеленбейтіндігі мәлім. Бұл жол жабындарын пайдаланудың қатаң климаттық жағдайларына және асфальттың бетон қоспасының құрамының оған түсетін күшке сәйкес келмеуімен байланысты.
Түрлі елдердің түрлендірілген битумға деген қажеттілігі жылдан - жылға өсіп келеді. Асфальт битумды қоспалардың қасиетін жақсартатын, көптеген шетел технологиялары және түрлендіргіштері бар, алайда олар не патенттелген және өте қымбат, не кейбір аудандардағы температураның жылдық орташа айырмашылығы сексен градус Цельсийге дейін жететін (қыста минус 40- тан жазда плюс 40-қа дейін), Қазақстанның күрделі климаттық жағдайларына сәйкес келмейді. Жолға төселетін битумның температуралық шегі шамамен 60 градусты құрайды [1]. Сол себепті асфальт қыста созылғыштығын жоғалтып жарылып кетеді. Жазда температура жоғары және жүктеме үлкен болғандықтан, асфальт еріп, жөндеушілер айтқандай жүзе бастайды. Бұл кезде шұңқырлар, соқпалар, ирек тісті кір жуатын тақтайшаға ұқсас бұдырлар пайда болады, соның нәтижесінде ол жерге су жиналады, асфальтта жарықтар түзіліп соңында ол бұзылады.
Сондықтанда, осы жұмыстың негізгі міндеті - битумға резеңке үгінділеріненгізу технологиясын, сондай- ақ алынған үлгілердің физика - механикалық қасиеттерінің битумды енгізген кезде ісініп төзімді гель түзетін, резеңке үгінділердің концентрациясына тәуелділігін зерттеу болып есептеледі. Бұл кезде кәдімгі битумды пайдалану температурасының ауқымы кеңейеді (100 градусқа дейін) [2], теріс температура кезінде оныңэластикасын арттырады және оң температура кезінде жұмсарып кетуден сақтайды. Алайда,түрлендіру үшін ең маңыздысы - жобаланатын қоспаның бүкіл компоненттерінің қасиетін білу болып есептеледі.
Битумның құрамына кіретін, қосылыстар саналуан болғандықтан, осы күрделі қоспадан қандай да бір жеке затты бөліп алу мүмкін емес. Сондай- ақ, оның құрамына кіретін, қосылыстардың негізгі массасы гибридтік сипаттағы заттар болып есептеледі. Битумнан азды - көпті таза түрде бөліп алуға болатын, қосылыстардың жалғыз класы - бұл парафиндер. Битумның құрамының күрделілігі олардың молекулярлық - салмақтық таралуының 300- ден 40 000-ға және одан артық шекараларды қамтуымен расталады. Мұның барлығы битумдарды талдаудың қиыншылығына, дәл болмауына себеп болады, және тек олардың құрамының азды - көпті біркелкілігімен ерекшеленетін, соларға тән топты бөліп көрсетуді мақсат тұтады[9].
Каучуктердің басым көпшілігі қанықпаған, макромолекулалардың қарапайым тізбегіндегі көміртек атомдарының арасындағы қосарлы химиялық байланысы бар жоғары полимерлі (карботізбекті) болып есептеледі.Макромолекулалардың құрылымы сызықтық немесе әлсіз тарамданған және шумақталу,мейлінше азырақ көлем алу үрдісі бар, жекелеген тізбектерден құралған, алайда оған молекулааралық өзараықпалдасу күштері кедергі келтіреді, сондықтанда каучуктің молекуласы ирелеңдеген (иір - иір) болып келеді.Каучуктің созылғыштығының соншалықты жоғары болуының себебі де (жоғары салмақ түскен кезде молекулалар түзеледі, олардың конформациясы өзгереді) молекулалардың осындай пішінде болуымен байланысты.
Асфальтбитумдық қоспаларды жобалау бойынша алғашқы зерттеулерді 19 ғасырдың соңында белгиялық химик Edward J De Smedt жүргізген, ол битумдардың асфальттың минералдық толтырғыштарына адгезиясын зерттеген[3]. Сол сәттерден бастап әртүрлі елдер автомобиль жолдарын түрлендіру бойынша жұмыстар жүргізді және жүргізіп келеді. Түрлендіргіш ретінде этиленнің, стиролдың қосалқы полимерлері, каучуктер және әртүрлі минералды отырғыштар ұсынылады [4]. Сіздің көкейіңізде таңдау неге резеңке үгінділеріне түсті деген сұрақ туындауы мүмкін. Жоғарыда айтқанымыздай - негізгі фактор оның арзандығы және жинақылығы болды. Шикізат ретінде жүздеген мың тонна өңделген автомобиль шиналары пайдаланылуы мүмкін.
АҚШ Федералдық Жол Әкімшілігінің мәліметтері бойынша жол құрылысын салу кезінде асфальттық қоспаға резеңке үгінділерін пайдалану келесілерге мүмкіншілік береді:
:: Жол жабынының қызмет көрсету мерзімін 7- 10 жылға дейін ұлғайтуға.
:: Жолдардың әсіресе, жылы - суық түріндегі жиі циклдік жүктемелері бар күрт - континенталды климатты аудандардағы жөндеу аралық кезеңін бірнеше есе ұлғайтуға.
:: Жолды күртік қардың басып қалу ықтималдығын кемітуге, бұл ретте сырғанауға кедергі артады.
:: Жоғары температура кезінде машиналардың салмағынан шұңқырдың пайда болуына төзімділікті арттыруға, резеңке үгінділеріне тән созылғыштық қасиетінің есебінен, төменгі температура кезінде асфальт бетініңжарылуына төзімділікті арттыруға.
:: Жолдағышуылды3-8 dB (70% дейін) біршама төмендетуге, бұл жолдан тұрғын жайлар құрылысына дейінгі арақашықтықты 2 есе ұлғайтуға сәйкес келеді.
:: Дөңгелектер үйкелісін төмендетуге.
:: Жолдың үстіңгі бетінің жарықты шағылыстыруын азайтуға, бұл қозғалыстар қауіпсіздігін ұлғайтады.
:: Жол жабынының дренаждық қасиетін ұлғайтуға, бұл жауынды күзгі - қысқы және қысқы - көктемгі кезеңде айрықша байқалады.
:: Жолдың үстіңгі беті біршама қара, ол жоғары температураны жақсы сақтайды, сондықтанда мұндай жабында қыс айларында тұз, құм және реагенттер аз мөлшерде пайдаланылады [6].
Қолданыстан шыққан шиналар оларды пайдаланған жерде (автошаруашылықтарда, аэродромдарда, өнеркәсіптік және ауылшаруашылық кәсіпорындарында, доңғалақ жөндеушеберханаларында, тау - кен - байыту комбинаттарында және т.б)жиналатындықтан,тозған шиналарды қайта өңдеу мәселесінің зор экологиялық маңызы бар.
Қоқыстар үйінділеріне шығарылған немесе маңайдағы аумаққа шашыратып тасталған шиналар сыртқы факторлардың (күн сәулесінің, оттегінің, озонның, микробиологиялық әсерлердің) ықпалына төзімділігі жоғары болғандықтан, қоршаған ортаны ұзақ уақыттар бойы ластайды. Үсті топырақпен жабылған шина 150 жыл бойы ыдырайды!
Олардың әсіресе, ыстық климатты аймақтардағы жиналған жерлері әртүрлі ауруларды тарататын, кеміргіштердің, жыландардың және жәндіктердің тіршілік етуі және көбеюі үшін қолайлы орта болып есептеледі. Автомобиль доңғалақтарының тыстарының үйінділері қалада және біршама жерді қамтитын аумақтарда эпидемияның таралуына басты себеп болған көптеген жағдайларда белгілі.
Сондай - ақ, шиналардың өрт қауіптілігі жоғары, әрі 4 класты қауіптілікке жатады, ал олардың бақыланбайтын тұтану өнімдері қоршаған ортаға (топыраққа, су, ауа бассейндеріне) өте зиянды ықпалын тигізеді.
Соңғы бірнеше жылдардан бері Қазақстан экологияны қорғаудың халықаралық нормасына жақындап келе жатыр және біздің елдің Үкіметі әр жыл сайын өндіріс қалдықтарын жинауды, сақтауды және қайта өңдеуді және тұтынуды оңайлататын, жаңа заң жобаларын қабылдайды. Бұл тозған шиналарды және басқа да РТБ- ды қайта өңдеуге бағытталған бизнеске қажетті болуға және нарықтан өзінің орнын табуға мүмкіншілік береді. Қазақстанда шамамен 2,7 млн автокөлік тіркелген, жыл сайын одан шамамен 55 мың тонна тозған шина түзіледі, сондықтанда қазір экологиялық мәселе өте өзекті болып тұр, өйткені қалдықтар көп жиналып қалған ал,оларға қызметкөрсетуүшін мемлекеттің шығындалуына тура келеді[7]. Құрамында резеңкеден басқа, техникалық қасиеті бастапқыға жақын, көптеген арматуралайтын мата және металл материалдар болатын, тозған шиналарды пайдалану табиғат ресурстарын үнемдеу көзі болып есептеледі. Сонымен қатар, тозған шиналар үйіндісін жою олар алып жатқан ауқымды жерлерді босатып, оны басқа мақсатта пайдалану үшін мүмкіншілік береді.
Жол құрылысында бүкіл жерде пайдаланылатын базальттың төзімділігі мен атмосфераға тұрақтылығы жеткіліксіз, сондықтанда базальтты қиыршық тастарды дайындаған кезде оларды гранитке алмастырған оңтайлы болар еді. Алайда, жолға салынатын битумның граниттік қиыршық тасқа адгезия мәселесі бұған кедергі келтіреді. Кеуектігі төмен болғандықтан, граниттік қиыршық тастың үстіңгі бетінің ауданы үлкен емес, тиісінше адгезияның сапасы да қанағаттанарлық шегінде болады, және де битум уақыт өте келе асфальттан шайылып кетеді, сондықтанда екінші кезектегі міндеттердің бірі - жолға салынатын битумның граниттік қиыршық тасқа адгезиясына резеңке үгінділерінің әсерінзерттеу болды.
Сондықтанда, осы дипломдық жұмыстың мақсаты - реологиялық көрсеткіштерді жақсарту мақсатында, битумның физика - механикалық көрсеткіштеріне резеңке үгінділерінің әртүрлі концентрацияларының әсерін және асфальттың минералдық компонентіне, яғни гранитке алынған қоспаның адгезиясын зерттеу болып есептеледі. Асфальттың компоненттерінің қасиетін түрлендіре және жақсарта отырып, біз көлік жолдарының эксплуатациялау қасиеттерін жақсартуға және төзімділігін ұзақ уақытқа арттыруға қол жеткіземіз.
1 Әдеби шолу
Резеңкелерді топтастыру
Кез - келген резеңкенің негізін табиғи немесе синтетикалық каучук құрайды және резеңке материалдың негізгі қасиетін де сол анықтайды. Сонымен қатар резеңкенің құрамына келесі қосымшалар кіреді:
1) Ысытатын заттар (агенттер)ысытқыштың кеңістіктік - торлы құрылымын түзуге қатысады. Әдетте, осындай заттар ретінде күкірт пен селенді, кейбір каучуктер үшін тотықтарды қолданады. Электр техникалық мақсатта пайдаланылатын резеңке үшін қарапайым күкірттің орнына (мыспен ықпалдасатын) органикалық күкіртті қосылыстарды - тиурамды (тиурамды резеңкелер) қолданады.
Ысыту үдерісін жылдамдатушылар - полисульфидтер, қорғасын, магний тотықтары және басқалар ысыту режиміне де, сондай - ақ, ысытқыштардың физика - механикалық қасиеттеріне де ықпал етеді. Жылдамдатқыштар бірқатар металдардың (мырыш және басқалар) тотықтары қатысқан кезде мейлінше белсенділік байқатады, сондықтанда олар резеңке қоспасында белсендендіргіштер деп аталады.
2) Ескіруді болдырмайтындар (антиоксиданттар) резеңкенің пайдаланылу қасиетін нашарлататын, ескіру үдерісін баяулатады. Ескіруді болдырмайтындар химиялық және физикалық әсер етеді. Алғашқысының әсері каучуктің өзінің тотығуының нәтижесінде немесе каучуктың түзілген асқын тотықтарының (альдоль, неозон Д және т.б қолданылады) бүлінуінің есебінен каучуктың тотығуын кідіртетіндігімен тұжырымдалады. Физикалық ескіруді болдырмайтындар (парафин, балауыз) үстіңгі беттің қорғаныш үлбірін түзеді, олар сирек қолданылады:
3) Жұмсартқыштар (пластификаторлар) резеңке қоспаларының қайта өңделуін жеңілдетеді, каучуктың созылғыштық қасиетін ұлғайтады, резеңкенің аязға тұрақтылығын арттырады. Жұмсартқыштар ретінде парафинді, вазелинді, стеаринқышқылын, битумдарды, дибутилфталатты, өсімдік майларын енгізеді.Жұмсартқыштар мөлшері каучук массасының 8 -- 30 % құрайды.
4) Толтырғыштарды каучукке әсер етуі бойынша белсенді (күшейетін) және енжар (инертті) деп бөледі. Белсенді толтырғыштар (көміртекті күл және ақ күл, кремний қышқылы, мырыш тотығы және басқалар) резеңкенің беріктік, үгітілугеқарсылық білдіру, қаттылық сияқты механикалық қасиетін арттырады Енжар толтырғыштар (бор, тальк, барит) резеңкенің құнын арзандату үшін енгізіледі.
Резеңке қоспаның құрамына көбіне ескі резеңке бұйымдарды және резеңке өндірісінің қалдықтарын қайта өңдеу өнімі - регенерат енгізеді. Құнды арзандатумен қатар, регенерат резеңкенің ескіруге бейімділігін төмендете отырып, оның сапасын арттырады.
5) Минералдық немесе органикалық бояғыштарды резеңкені бояу үшін енгізеді. Кейбір бояйтын заттар (ақ, сары, жасыл) күн спектрінің қысқа толқынды бөлігін сіңіреді, сол себепті резеңкені жарықтан ескіруден қорғайды.
Ол үшін қосарлы байланысқан жерінен көлденең бағытта каучуктың жіп тәріздес молекулаларының арасында көпіршелер түзетін, екі валентті күкірт (немесе басқа зат) жалғасады, соның нәтижесінде резеңкеге (вулканизатқа) тән, кеңістіктік - торлы құрылым пайда болады. Каучуктың күкіртпен химиялық өзара ықпалдасу үдерісі техникада ысыту деп аталады. (1 сурет)
1 сурет. Полиизопренді ысыту арқылы резеңкенің түзілуі
Енгізілген күкірттің мөлшеріне байланысты полимер торының әртүрлі жиілігі пайда болады. 1 -- 5 % 8 енгізген кезде сирек тор түзіледі және резеңкенің созылғыштығы жоғары болады. Күкірттің пайыздық құрамын ұлғайтқан кезде торлы құрылым жиілей бастайды, резеңке біршама қатаяды және каучукты күкіртпен мейлінше көбірек қанықтырған кезде (шамамен 30 %) эбонит деп аталатын қатты материал түзіледі. Резеңкенің қасиетінің өзгеруіне каучуктың оттегімен өзараықпалдасуы әсер етеді, сондықтанда вулканизация кезінде біруақытта екі үдеріс қатар жүреді: ысытатын агенттің әсерімен құрылымдастыру және тотығудың және температураның әсерімен деструкциялау. Қандай да бір үдерістің басым болуы ысытқыштың қасиетіне ықпал етеді. Бұл әсіресе, табиғи каучуктан жасалған резеңкелерге тән. Синтетикалық каучуктар үшін ысыту үдерісі полимеризациямен толықтырылады: оттегі мен температураның әсерінен термиялық тұрақты құрылымды нығайтатын, молекулааралық, көміртектік байланыстар түзіледі, бұл оның беріктігін арттырады.
Ысытқыштың термиялық төзімділігі ысыту барысында түзілген байланыстардың сипатына байланысты болады.
Біршама берік, сондықтанда термиялық төзімді байланыстар -- С -- С -- , беріктігі төмені - полисульфидтік байланыстар -- S -- S -- S -- .
Пайдаланылу мақсаты бойынша резеңкелер жалпы мақсаттағы және арнайы мақсаттағы болып бөлінеді.
Жалпы мақсаттағы резеңкелер тобына табиғи, бутадиенді, бутадиенстиролды және синтетикалық изопренді, яғни полярлы емес каучуктердің ысытқыштарын жатқызады.
Жалпы мақсаттағы резеңкелер сулы, ауалы, қышқылдар мен сілтілердің әлсіз ерітінділерінің ортасында жұмыс істей алады. Жұмыс температурасының аралығы -35-тан 1300 С-ға дейін болады. Бұл резеңкелерден шиналар, жеңшелер, конвейер таспалары, әртүрлі резеңке техникалық бұйымдар дайындайды.
Арнайы мақсаттағы резеңкелер.
Арнайы резеңкелерді бірнеше түрге бөледі; май- бензин тұрақты, жылуға тұрақты, жарық- озон тұрақты, тозуға тұрақты, электротехникалық және гидравликалық сұйықтықтарға тұрақты.
Полисульфидті каучук немесе тиокол галоид туынды көмірсулар сілтілік металдардың көп күкіртті қосылыстарымен өзара ықпалдасқан кезде түзіледі. Тиоколдың негізіндегі резеңкелердің механикалық қасиеттері жоғары емес. Резеңкелердің созылғыштығы -40 -тан -60 °С-ға дейінгі температурада сақталады. Жылу тұрақтылығы 60-70 °С асады. Жаңа үлгідегі тиоколдар130 °С дейінгі температурада жұмыс істейді.
Акрилатты каучуктар - акрил (немесе метакрил) қышқылының эфирлерінің акрилонитрилмен және басқа полярлы мономерлермен қосылысқан полимерлерін май- бензин тұрақты каучуктерге жатқызуға болады. Төзімділігі жоғары резеңке алу үшін күшейткіш толтырғыштар енгізеді. Акрилатты резеңкелердің артықшылығы - жоғары температура кезінде құрамында күкірт болатын майлардың әсеріне тұрақтылығы болып есептеледі; оларды автомобиль құрастыру өндірісінде кеңінен қолданады. Олар оттегінің әсеріне тұрақты, біршама жылу тұрақты, полимерлер мен металдарға адгезиялы. Кемшіліктері - аз созылады, аязға тұрақтылығы төмен, ыстық су мен будың әсеріне тұрақтылығы жоғары емес.
Жылуға тұрақты резеңкелерді -- Si(СН3)2 -- O -- Si(СН3)2 -- химиялық формуласы бар органикалық кремний қосылысынан (полисилоксанды) тұратын, синтетикалық жылу тұрақты каучуктың негізінде алады.
Негізгі молекулярлық тізбекте берік силоксанды байланыстың болуы каучукке жоғары жылу тұрақтылық береді. Жұмыс температурасының ауқымы -60 - тан 250 °С дейін болады. Органикалық кремний қосылыстарына тән төмен адгезия (олардың әлсіз полярлығының нәтижесінде) каучукты суға тұрақты және гидрофобты етеді (мысалы, мұзданудан қорғау үшін қолданылады). Ерітінділер мен майларда ол ісінеді, механикалық төзімділігі төмен, газ өткізгіштігі жоғары, үйкеліске қарсылығы нашар болады. Метилдік топты (СН3) басқа радикалдармен алмастырған кезде силооксанды каучуктердің басқа түрлері алынады. Винильдік топтағы каучук жылулық тозуға төзімді және сығымдалған кездегі аққыштығы аз, пайдалану температурасы -55 - тан 300 °С дейін құрайды. Фенильдік топты (С6Н5) енгізе отырып, аязға төзімділігі (-80 - тан -100 °С дейін) және радиацияның әсеріне қарсылығы жоғары каучук алады. Силоксандық байланысты қоршап тұратын, әртүрлі радикалдарды үйлестіруге болады. Мысалы, фенилвинилсилоксанды каучуктың механикалық қасиеті жоғары болады. Егер, бүйірлік топтарына Р атомының макромолекулаларын енгізетін болса, ол отын мен майларға төзімді болады. Негізгі тізбекке бор, фосфор атомдарын енгізу резеңкелердің жылу тұрақтылығын 350-400 °С дейін арттыруға және олардың жабысу қабілеттерін ұлғайтуға мүмкіншілік береді. Силоксанды резеңкелер 600-700 °С кезінде жанады, әрі бірнеше секунд бойы 3000 °С төзеді.
Тозуға тұрақты резеңкелерді полиуретанды каучуктың негізінде алады.
Полиуретанды каучуктердің беріктігі жоғары, созылғыш, май - бензинге төзімді болады. Каучуктың құрылымында қанықпаған байланыс жоқ, сондықтанда ол оттегі мен озонға тұрақты, оның газ өткізгіштігі табиғи каучуктың газ өткізгіштігіне қарағанда 10- 20 есе жоғары.
Уретанды резеңкелер радиацияның әсеріне тұрақты. Уретанды каучуктердің шетелдік атаулары - вулколлан, адипрен, джентан, урепан. СКУ негізіндегі резеңкелерді автомобиль шиналары, конвейер таспалары, абразивті материалдарды тасымалдауға арналған құбырлар мен науашалар салу, аяқ - киімдер және басқалар үшін қолданады.
Электротехникалық резеңкелерге электр оқшаулайтын және электр өткізетін резеңкелер кіреді. Сымдар мен кабельдердің тоқ өткізетін жүйелерін оқшаулау үшін, арнайы қолғаптар мен аяқ - киімдер үшін қолданылатын, электр оқшаулайтын резеңкелерді тек полярлы емес каучуктердің негізінде даярлайды.
Гидравликалық сұйықтықтардың әсеріне тұрақты резеңкелерді гидро жүйелердің қозғалатын және қозғалмайтын қосылыстарын тығыздау, жеңшелер, диафрагмдар, сораптар үшін пайдаланады; маймен жұмыс істеу үшін сұйықтықтағы ісінуі 1 -- 4 % аспайтын, каучуктердің негізіндегі резеңкені қолданады.
Резеңкелік қоспалар жаншылған немесе каландрланған ысытылмаған түрде шығарылады:
oo жаншылған - өлшемі (500х700) мм қаңылтыр түрінде, қалыңдығы 6 - дан 10 мм дейін, бір орамдық орынның массасы 30 - нан 50 кг дейін;
oo каландрланған - орамға оралған, резеңке жайма түрінде: каландрланған жайманың қалыңдығы - 1,0 -ден 4,0 мм дейін, каландрланған жайманың ені - от 500 -ден 1200 мм дейін, орамның массасы 40 -нан 60 кг дейін[8].
Битумдардың құрамы
Элементтік құрамы. Мұнай битумдары - құрамында белгілі мөлшердегі оттегі-, күкірт-, азот қосылыстары және сондай ақ металдардың (Fe, Wg, V, Ni және басқалар.) бүтін қатары болатын, көмірсулар мен сутектен құралған, жартылай қатты және қатты өнімдер.
Олардың элементтік құрамы келесідей массада %: 80 -- 85 көмірсу, 8 -- 11,5, оттегі, 0,2 -- 4. Күкірт, 0,5 -- 7, азот 0,2 -- 0,5[8].
Компоненттік құрамы. Мұнай битумдары - бұл диспенсерлік орта - майлар мен шайырлар, ал диспенсерлік фаза - асфальтендер болатын, дисперстік жүйелер. Агрегирлау және пептизациялау дәрежесіне байланысты мұнай битумдары әртүрлі мицеллярлық жүйелер - золи, золи-гели, гели түзеді [8]. Битумның компоненттік құрамы оның коллоидтық құрылымын және реологиялық тәртібін және сол арқылы стандарттық жағдайларында белгіленетін, сапаның шартты көрсеткіштерімен сипатталатын, техникалық қасиеттерін анықтайды. Олардың негізгілерін қарастырамыз.
Битумның құрамына кіретін қосылыстардың көп болуына байланысты, осы күрделі қоспадан қандай да бір жеке затты бөліп алу мүмкін емес. Сонымен қатар, оның құрамына кіретін, қосылыстардың негізгі массасы гибридтік сипаттағы заттан тұрады. Битумнан азды - көпті таза түрде бөліп алуға болатын, қосылыстардың жалғыз класы - бұл парафиндер. Битумдар құрамының күрделілігі олардың молекулярлық - салмақтық таралуының 300 - ден- 40000 дейінгі және одан артық шекараны қамтитындығымен де расталады. Осының барлығы битумдарды талдаудың қиыншылығына, дәл болмауына себеп болады және тек азды - көпті біркелкілігімен ерекшеленетін, олардың құрамына тән топтарды бөліп көрсетуді өзіне мақсат тұтады [9].
Мұнай битумдарының құрамына ерігіштігі бойынша ажыратылатын, заттардың келесі топтары кіреді:
- асфальтендер (мұнайдың айтарлықтай жоғары молекулалы қосылысы) хлороформда, күкіртті көмірсуда ериді, спиртте, эфирде және ацетонда ерімейді. Асфальтендер битумның жұмсару қаттылығына және жоғары температурасына, шайырдың - созылғыштығы мен бекіту қасиетіне, майдың аязға төзімділігіне ықпал етеді;
- асфальтогенді қышқылдар - спиртте, хлороформда еритін, бензинде нашар еритін, қышқыл шайырлық заттар;
- мұнай майларында, бензолда, эфирде, хлороформда еритін және қыздыру және қышқылдық өңдеу кезінде асфальтендерге тығыздалатын, бейтарап шайырлар;
- мұнай майлары ;
- карбендер - күкірттің қатысуымен асфальтендердің тығыздалуының нәтижесінде түзілетін, жоғары молекулалы заттар; пиридин мен күкіртті көмірсуда ериді;
- карбоидтер - органикалық еріткіштерде ерімейтін заттар[10].
Олардың кейбіреулерін жан - жақты қарастырамыз.
Май. Битумның елеулі жеңіл бөлігі майлар болып есептеледі. Майлы компоненттің құрамы тек бастапқы мұнайдың табиғатына ғана емес, сондай- ақ қалдықты алу жағдайына да байланысты болады. Сондай - ақ, тек гудронның майлы компонентінің құрамы мұнайды айдау үдерісінде дистиляттық фракцияның іріктеу тереңдігі өзгерген кезде айтарлықтай өзгереді.
Битумдағы май құрамы, анығырақ айтқанда майдың арақатысы артқанда, асфальтендердің пенетрациясы артады, жұмсару және морттық температурасы төмендейді, тұтқырлығы азаяды. Асфальтендердегі майлардың арақатысы 2:5 болған кезде, дуктильдіктің ең жоғары мәніне қол жеткізеді. Әртүрлі шикізаттан алынған бірғана үлгідегі битумдардағы май құрамын ұлғайту когезияны төмендетеді.
Алайда, көмірсулар тобындағы (парафин-нафтенді, моно-, би- және полициклдік) майлардың әртүрлі құрамы битумдардың қасиетіне әртүрлі ықпал етеді. Сондай - ақ, бұл аталған топтардың әрқайсының құрамындағы елеулі айырмашылықтарға да байланысты туындайды[10].
Парофин-мұнайлы көмірсутектер. Тіпті топтың атының өзі Парофин-мұнайлы көмірсутектер деген бұл фракцияның аралас мінезінен хабар береді, олардың қатарында 5-6 мүшесімен парафинмен жақсы қатынасқа кіре алатын циклопарафинді дөңгелектер. Одан да бөлек ароматты дөңгелектерменде қосылыстары кездесе беруі мүмкін. Бұл көмірсутекті топтың құрамы гудронды немесе 60 пайыздан артуы мүмкін. Парофин-мұнайлы көмірсутектер негізінен таушайырларда пластификаторлар болып келеді. Жіне сонымен қатар моноциклоароматты көмірсутекке ауысуы оның пластифицирлейтін қимылын компенсирлей алмайды. Қоюлануының жоғарлуынан ара қатынастары: асфальтендерде жұмсарту температурасының төмендеуі байқалады, пенетрацияның және дуктильдігінін төмендеуі, беріктігінің температурасының төмендеуі. Оның ішінде көп ықпалы таушайырмен қатынасқанда байқалады, өте ауыр қалдыұтардан алынған.
Таушайырдың құрамына көбінесе ықпал ететін қатты парафиндер. Олардың құрамы шикідей 3-6 пайыздан артпауы кетек. Жеке автордың мына мағыналарды көбейтуі таушайырдың механикалық структурасының беріктігінің тез арада төмендеуіне алып келеді. Мұндай артықшылықтар таушайырдың құрамына парафинді көмірсутектердің ықпал етуі парафинді мұнайды шығаруда айрықша технологиялық амалдарды қолдануға мәжбүрлейді, мысалы, майлы фракциялар тереңдігін жоғарлату.
Моноциклды ароматтық көмірсутектер. Моноциклоароматических көмірсутектің мінездің өзгешелігінің барым бензин ядроның оның құрамында болып табылады. Басқа ана, в құрам оның молекулаларының 1 до 3 кіру біледі және нафтеновых шығыршықтардың, наряду мен астам немесе кемірек салалы алкиль күрмеулермен. В құрам осы фракцияның S кіру біледі, N және о, және сол себептен оның атауы шартты мінезді тасиды.
Полициклді ароматтық көмірсутектер. Полициклоароматтық көмірсутектер әншейін таушайырларда аз санда асырайды. Басқа ана, оның қасқайту қиыедатылған. Мүмкін, олар ауыспалы фракциямен маселдерден шәйірлерге болып табылады.
Шайырды. Бұл көмірсутектердің Негізгі құрылымдық элементпен келіп жатыр, бойынша - көрнекті, сонымен бірге нафталина түрдің конденсациялаған жүйелері үш тұратын гибридты құрылымдарға құрамға кіре алады және көп айналымдарды. Шайырлар конденсациялар әлі биігірек дәрежемен айырмашылығы болып жатыр. Шайырлардың молекулалардың көміртекті сүлдесі өзі алифатиялық орынбасарлармен конденсациядан биік дәрежеден хош иісті сақиналардан көбінесе тұратын жарты жүйеді ұсынып жатыр. Анықталған еді, не шайырларға молекулаға орташа 5 -- 6 сақиналардың дәл келіп жатыр, олардан 3 -- 4 хош иісті. Шайырлардан элементтік құрамнан мазмұндан биік байланыспен айырмашылығы болып жатыр және Н - 79-87 Н -- 8, 5-9, 5 сонымен қатар, атомдар тән биік мазмұн шайырлар үшін S, N және туралы металлдар. 800 -- 1200 шайырлардың молекулалық салмағы.
Мүмкін, таза көмірсутектерге жоқ шайырларға құрамда. Циклдік құрылымдарға құрамға боз негізгі кіріп жатыр. Шайырларда оның мазмұн 10Также ұлы мүмкін болу жете алады және оттектің мазмұны. Азот шайырларда әрдайым қатыспайды, бірақ кейде оның мазмұн 2% көп жетіп жатыр.
Шайыртастақтар. Таушайырларға құрылымға және қасиеттерге үлкен ықпал қара түске бояған -- қатты аморфты заттар шайыртастақтар болып жатыр, -- қараңғы-бурыл дейін қара. Олардың көбірек бірліктері тығыздық. Қыздыруда олар балқусыз шіріп жатыр. Ауада сақтауда, әсіресе шуақты сәуленің әсерінің астына немесе сәулеленулер, шайыртастақтар басқа түрлердің ермейтін күйге өтеді.
Шайыртастақтардың молекулалық массалары анықтау түбегейлі қиындықтармен кезігіп қалып жатыр, болғандықтан молекулалар олардың бейім қауымдастыққа. Үшін талдаудың нәтижелері бұрмалаушы бұл құбылысты кішірейту, үлкен температураларға және су қосған ерітінділерге қолдану дәл келіп жатыр, не анықтауларға дәлдікте білініп жатыр. 900 дейін 140000) қолданлатын әдістен тәуелділіктен едәуір айырмашылығы болған нәтижелерге барлық бұл алып келіп жатыр.
1.3 Түрлендіргіштердің қасиеті және мінездемелері
СБС (SBS) (стирол-стирол). Аласа температураларда иілгіштік таушайырларға тұлдаған (синтетикалық кәушіктер) әсем полимерлер. СБС - жамылғылар 0°С) арқылы өткелмен температураға қатты құламаларға өте жақсы адгезиямен және биік орнықтылықпен ие болып жатыр. Сонымен қатар, СБС-Материалдар высокоэластичны, суыққа төзімді жатқызылған сол беттер форманы оңай қайталап жатыр. Таушайырлардың түрлендіргішпен өте таралған СБС келіп жатыр.
Көмекпен таушайырда түрлендіруде полистирольных блоктар өзара әрекеттесу арқасында полистирольные домены, осылай деп атахатын құрастырылған үш өлшемді торға осы жағдайда ұсынатын полимерлік матрица СБС жасалып жатыр. Өте ұсақ дисперсияда түрде бұл серпімділік өлшегіш тордың ішінде таушайыр таралған.
Этиленметилакрилат, осы зат таушайырлар түрлендіру үшін қолдануыда реологиялық қасиеттердің өзгерістердің есептің артына таушайырлардың қасиеттері жақсарту мүмкіндік беріп жатыр. Реологиялық қасиеттердің өзгеріс жұмсартуға температураға жоғарылатуға өткізіп жатыр, биік температурада қаттылықтар үлкеюге және, демек, не туралы оның жоғарылату куәландырғаным, тұрақты деформацияға орнықтылыққа жоғарылатуға аласа температураларда таушайырдың иілгіштіктердің жақсартулардың есептің артына дуктильности, морттылықтар температуралар бойынша Фраасу және BBR реометрден көмекпен өткізхатын тесттердің нәтижелері. Сонымен қатар, таушайырдың беріктігі жоғарылап жатыр (және сызаттарға) білімге оның табандылық бойынша, пенетрация оның төмендетіп жатыр, не сонымен бірге өндірістік процесссіз маңызды өзгеріссіз деформациялар кедергісі үлкейтіп жатыр.
Жоғарылап жатыр және тұтқырлық, бірақ өзі өндірістік процесс ықпал тигізер еді сондай деңгейге дейін емес. Таушайырмен этилен сополимерлер оңай араласады. Бұл растаған эксперименталді лабораториялық шарттарда. Аталған қасиеттер пластомермодифицированных байланыстыратын сақтауда орнықтылық, кедергі жасауға тұтқырлықта және қабілеттілікте әр түрлі әр түрлі таушайырларға түрлендіруге 7 деңгейлерге 3 дейін талдаған еді.
Қалпына келтірған кәушікке негізде асфальтобетонның түрлендіргіштері. Ресейлік нарықта қалпына келтірған кәушікке негізде шешімдер ысқыла болып жатыр. Өте белгілі және сыналған шешім - резеңке қоқымдарға негізде битумнорезиновым тұтастырғыш келген Битрэк. Арнайы реагент-катализаторлардан резеңке қоқыммен таушайырға қоспаға қосымшада негіздеған сондай тұтастырғыш өндіріп алып жатыр химия технология, таушайырдың Резеңкенің және жоғары молекулалық компоненттердің каүшік шынжырлардың деструкциялар және тігулер реттейтін батыл процесстері. Таушайырға көлемне жасауда бұл болып жатыр және қағылез шынжырларға тәртіпте химия ынталанған сатылы батыл полимеризация үшін шарттарға резеңке қоқымдарға бөлшектерге бетте.
Резеңкелерге бөлшектерге нәтижеде өзі арасында сияқты бірігіп жатыр, солай таушайырдан жоғары молекулалық компоненттермен, қаптайтын гетерогенді жеткілікті мықты химия байланыстардан көмекпен полимерлік кеңістіктің құрылымды. Барлық дисперсиялық гетерогенді жүйелерді, биік және ұзақ уақыттық адгезияны тұрақтылық оның [12] даярлауларға процессте материала химия құрылымға үлкен санда ендірхатын полярлық молекулалық топтар тұтастырғыш қамтамасыз етіп жатыр.
1.4 Түрлендіргіштердің жол маталар үшін қолданатын классификациясы
Жол маталар сапаларын жақсартуға қосымшаны қолдану мақсатпен тікелей асфальтбитонды қоспасын қолданады. Бұл, нақтылы түрдің қосымша таушайырға сияқты жүргізіле алады, солай екі әр түрлі технологиялық процессте асфальтобетонную қоспаға. Бәрінен бұрын, сөз қалпына келтірған кәушіктер туралы жүр.
Таушайыр үшін модифицирующими қосымшаларға жол құрылыста өте жиi қолданхатын серпімділік өлшегіштер және қабаттар келіп жатыр.
Серпімділік өлшегіштердің астында әсем қасиеттерге пайдаланымда диапазонна ие болатын полимерлер түсініп жатыр. Түрлендіргіштерге сапада қолданхатын серпімділік өлшегіштерге, (ұнтақ, гранулалар, сұйық) әр түрлі физикалық формалар негізгі синтетикалық кәушіктер жатады. Кәушіктермен таушайырды сияқты түрлендіріп жатыр, солай асфальтобетон қоспасына.
Қабаттар - полимерлік материалдар, қыздыруда қабілетті аудархатын өту әсем немесе тұтқыр ағынды күй. Жол құрылыста этиленнің сополимерлері қолданып жатыр, ([13] Сурет 2) атактикалық полипропилен, және полиэтилен.
2 сурет. Термопласттар классификациясы, жол таушайырларын модифицирлеу үшін қолданылатын.
Басқа қосымшалар. Шалағай - белсенді заттар минералды бөлікпен асфальтобетонной қоспадан таушайыр адгезия жақсарту үшін арналған. ПАВ-тың екі түрі болып жатыр - анион және катиондық.
Тұрақтанған қосымшалар щебеночно-белгілі қоспа үшін қолданылып жатыр. Осы қосымшаларда тал жіптердің екі түрі қолданып жатыр - целлюлоза және минералды.
Аласа температураларда таушайырға майысқақ аққыштыққа мейіл төмендету үшін шайырлардың қолдануы көп тән елдер үшін Еуропалар және АҚШ. Сөзге бірінші кезекке эпоксидтық және полиуретан шайырларға туралы жүр.
Тотығу сақтап қалу үшін быстровысыхающего майлар қолдануы сонымен бірге Батысқа елдерде жиі кездесіп жатыр. Сапада индустриалды майда СБСом мүмкін қосымшада таушайырда түрлендіруде материала қосалқы.
Жоғарыда айтылған қосымшалардан басқа басқа кешенді шешімдер болып жатыр. Мысалы, Duroflex WA-80 асфальтобетон қоспаға жүргізілген RubBerlin GMBH серіктестіктен және өзі целлюлозамен және полиэстермен сополимерлер стирол-стирол ұсынып жатыр. Сонымен бірге оларға сияқты сондай шешімдер жатады КМАУнирем.
ШАҚ (шағыл-асфальтобетон қоспа) үшін тұрақтанған қосымшалар. Стабилизаторлар өзі түйіршіктелген целлюлоза тал жіптер ШАҚ жиі барлық ұсынып жатыр, бірақ мүмкін және минералды тал жіптер қолдану. Көрсетілген қосымшалар ЩАҚ деформацияға беріктік және табандылық үлкею үшін қолданылып жатыр. Сонымен бірге қолданулар мақсатпен ШАҚ ағып құйылу көрсеткіштің төмендетуі келіп жатыр. Ресейде ШАҚ сияқты үшін қолданхатын Негізгі стабилизатормен, солай Еуропада, келіп жатыр Viatop-66, неміс JRS Gmbh [14] фирмалар өндірістер.
1.5 Таушайырға түрлендіргіштің енгізу әдістері
Қоспалардың алуы үшін, орнықты сақтауда, қажетті таңдау базсный таушайыр лайықты. Егер асфальтосмеси-денелік қоюларға резервуарда ыстық таушайырда ұзақ сақтауда фазалардың ажыратуы болмаса, қоспа сақтау үшін жарамды келіп жатыр. Қазіргі полимерлік таушайырлар 6 апталарға дейін сақтала алады.
Полимер екінші жағдайға (мысалы, СБС) алдын ала қаралудан өтіп жатыр, не таушайырда ерітған көрініп жатыр.
Коллоид диермендердің кемшілікпен негізгі макромолекулалардың ажыратулары тенденцияы келіп жатыр материала, өңдеуден кейін таушайырда түпкі есепте кіші орташа молекулалық салмақпен болу полимерлер болады, басында сияқты емес. Бұл ұғындырып жатыр сол, не үлкен срезывающие күштерге коллоид диермендерде пайда болатын полимерге молекулалық құрылымға өзгеріске өткізіп жатыр.
Қиятын қиғыштары төмен араластырғыштар жұмсарту нүктелерінде өте жоғары мағынаға жетуге көмекткседі және модифицирленген таушайырдың айтарлықтай көбіне.
Таушайырдың химиялық жүйесімен келмейтін полимерлерді пайдаланғанда (полиэтилен, атактикалық политилен және табиғи каучук), асфальтобетонды зауыттарда модифицирленген таушайырды дайындарда міндетті түрде орнату керек, фазалардың бөлінуіне дейін асфальтобетонның дайындалуына дайындалған материал міндетті түрдк қолданылуға тиіс.
Полипропиленді және табиғи каучукты шығару үшін немесе резеңкенің регенирленгенін аз жылдамдықты араластырғыштар қолданылады. Бұл жағдайда таушайырдың полимермен араласуы полимердің ерітуінің есебінен болады. Модификация негіздеген полиэтиленді алу үшін өте үлкен кесетін күші бар араластырғыштар ппайдаланылады. Олар таушайырдағы дисперсті бөлінген полиэтиленді қамтамасыз ете алатын.
Түйіршікті резеңке покрышкасын таушайырмен үстемелеп араластыру жолымен резина битум араласады. Кемінде 1-3% (ал міндетті түрде 6-10%) резина қосылады. Битум мен резинаның үйлесімділігі материалдың (3 сурет) келесі қолданысқа дейінгі негізгі аспектісі болып табылады. Резеңке түйірлерінің гранулометриясы уақыт пен температураны араластыру кезіндегі жылжу деігейіне тең, материал құрамына әсер етеді.
Көлденеңнен - елек ұяшығының өлшемі, мм; Тігінен - толық өлшеулер, %
3 сурет Таушайыр полимер резинасының ұсақ бөлшектерінің қисығы
Резинаның ұсақ бөлшектерінің қисық типтік рассевасы Таушайыр - полимердеген жүйенің үйлесімдігі мынадай бірнеше жолмен анықталады:
* Көзқарас бойынша күрмелеудің немесе топтардың битумы матрицасында полимерлік бөлшектің құрылымдық нобайының белгілі морфологиясын алу.
* Көзқарас бойынша полимерлік бөлшек немесе күрмелеудің құрылымының термодинамикалық тұрақтылығының төмен энергетикалық күйін анықтау қажет болады. Басқаша айтқанда энергияның ұлғаюу ушін қозғалыс күші болады ма?
* Сақтау мерзімінде бастапқы бқлшектерді анықтай отырып тұрақты сақтаудың бөлінбейтіндігі тәжірбиеден шығады.
* Тұжырымда белгілі берілген құрылымның немесе комбинациялық құрылымның жетістікткрі белгілі бір уақыт аралығында сақталады. (қалауға дейінгі ереже сияқты)
* Суретте қисық рассеваның жобасы көрсетілген. Алайда, реакцияның уақыты біраз ұзақ болса, араластыруға арнайы құрылғылар түйірлерінің 2 мм-ге дейінгі өлшемдері пайдаланылады.
Сонымен битум мен резина түйіршіктері бір - бірімен әрекеттескенде реакция жүреді. Сонында түйіршіктер гелмен жабылады.
4 Сурет. Резина және таушайыр бөлшегінің реакциясының кезеңі.
Анықталғада үшфазалы жүйе орын алады: резина, резина қопасы және битум. Бұл жүйе жұмысының көмегі полимер жұмысына белгілі мөлшерде ұқсас (4 сурет). Битум қоспасы тығыз ортада полярлық жүйенің малекулаларының байланысуынан тұрады. Мальтенді асфальт жүйесі жайлы жиі айтылады, алайда бұл аса күрделі жүйе, ал битум шындығында жоғары полярлық шайыртастақтардан алифитикалық полярлық емес майлардың тұтастай ортасын көрсетеді.
Тазалау үдерісі және шикізат түрі битум құрамына күшті әсер етеді, және резина мен битум үйлесімдігіне. Резинаның ісінуі ароматты нафтин маымен жасалынады. (сақина құралысымен) Сондықтан шикізат көздері және олардың тазалау үдерісі битум алу үшін резинабитум формуласына әсер етеді.
1.6 Резинобитумды байлаушының құрамы.
Барлық полимерлермен модефицерленген жүйесі морфологиядан тәуелді болады. Материалдар сәйкес болса - олар оңтайландырылады. (5 Сурет.) Сәйкестік өте жақсы дисперсия береді.
Сол жақта - майлы толтырғышпен; Оң жақта - майсыз толтырғышпен
5 Сурет. Байлаушының морфологиясы
SHRP PG бағалау системасын қолданса үйлесімді және үйлесімсіз жүйесімен салыстыруға болады.
Жұмыстың қызуының кең диопозоны және өте биік сапасы. Сәйкес тәжірбие жатады. Таушайырдың химиялық мінездемелеріне қарамастан және мынадай карбон қышқылы және сульфоксид функциялық заттың бәрі ерекше де өте маңызды. Бұл жерде жоғары қанық карафиннің концентрациясы болмауы тиіс. Эмульсияға қатысты битумдерге бұл жерде қолайлы құрам әр түрлі қоспа көмегімен, не кейде әр түрлі битумдарды араластыру арқылы сәйкестендіру керек. Резеңке түйірдің игерушілігінің негізгі нәтижелері арада тұтқырлықтың аумақтарының және термиялық шыдамсыздықтың жақсартуы. (6 сурет)
Биік қызуларда резинобитум майысқақ модульі арада көп есе биік және байлаушысы өте қатал. Ақырында, резинобитум игерушілігінің нәтижесі ең ашақ аласа қызуларда көрсетіледі.
Көлденеңінен - температура, С; Тігінен - Модуль МПа
6 cурет. Термодинамикалық сезімталдықтың резеңке қоспасында жақсаруы.
7 суретте Фрасу морттық қызуының және жұмсарту нүктесінің салыстыру көрсеткіші келтірілген. Бұл мынандай байлаушылар нәзік жағымсыз қызуларда және дефермацияларға жоғары қызуларда азырақ душар екенін білдіреді.
Көлденеңінен - биік және аласа қызулардағы нәтиже; Тігінен - температура, С0
7 сурет. Фраасу морттық қызуының шығыршық пен шарды жұмсартудағы ықпалды тәуелдіктің кестесі.
Қисықтың қоспасының нүктесі 6 суретте модификациялық және модификациялық емес битумның бірегейін көрсетеді, бірақ +-10С0 t-да ғана. Төмен қызуларда резинабитум майысқақтығымен модульі төмен және байлаушы едәуір созылмалы. Жуан үлгілерді қоспада байлаушының биік тұтқырлықтың барының байлаушының аумақтауы картаға әкеледі, неғұрлым тотықтандыру битум байлаушыларда диффузияға тәуелді болады.
Мембрана құрамы байлаушылардың резинобитум жасағанына қарамастан оның жік санының кемуі ара жабындының сыртын қабатпен жабады.
1.7 Асфальтты бетонды сынау әдістері
Асфальтты бетонның қасиеттерін бағалау дәне оның сапасының көрсеткіштеріне қойылатын тиісті талаптар инвестицияларымен байланысты, сол себептен олар жол жабындының жұмыстарына нақты жағдайға барынша жақын болу керек. Сол себептен зерттеушілерменен бақылаушы органдарының алдында жол жабындының беріктігімен пайдалану ерекшеліктерін дәлелді бағалау үшін сан алуандық шартты және өзара келісілмеген сынау әдістерінің арасынан ең тиімдісін таңдау міндеті тұрады. Сынақтан жаңа әдістерді таңдау, дәлелдеу және әзірлеу барысында келесі қағидаттарды (принціптерді ұстану керек:
-сынақтар асфальтты бетонның шынайы пайдалану ерекшеліктерін температура қызу мезгілін және кристалдану деформациялынуы бойынша ескеру керек;
-сынау ідістері мен асфалтты бетонға қойылатын талаптарды пайдалану мақсаты мен шарттары бойынша дифференциялау тиімді;
-асфалтты бетонға қойылатын талаптардың үйлесімін қамтамасыз ететін әмбебаптылығы сынау әдістерін қолдануға артықшылық беру;
-пайдалану көрсеткіштер кешені ең төмен болу керек, қайталанатын және қосымша ақпарат бермейтін сынақтарды алып тастау керек;
-сынақтың қайталаушылығы үлкен мағынаға ие, себебі статистикалық аламық жол құрылыс материалдарының сенімді мінездемесі үшін әбден керек;
-сынақ әдістері мейлінше тиянақты қарапайым, физикалық дәлелді және үнемді болуы керек.
Күш деформация күйіне байланысты асфальтты бетонның үлгілері бірнегізді және үшнегізді қусыруға, біліктілік созылғыштыққа бүгіліс кезіндегі және ыдыраушылық негізіндегі созылғыштыққа, сондай-ақ түрлі күрделі күш деформациялық күйлерінде сыналуы мүмкін. Жүктелу тәсілі бойынша асфальтты бетон үлгілері сыналады:
-тұрақты деформациялау жылдамдығы кезіндегі беріктікке немесе тұрақты жүктелу кезіндегі беріктікке;
-тұрақты жүктеме кезіндегі жылжып сырғымалыққа;
-белгілі деформация кезіндегі жүктелу релаксациясына;
-үлгілерді қысымнан кейін сутыту кезіндегі температуралық кернеу;
-дефармациялаудың немесе кернеудің циклдік әрекеті кезіндегі шыдамдылық;
-деформативтік жүктің үдемелі режимі жүйесінде;
Үлгінің циклдік деформациялануына негізделген әдістер айырықша орын алады. Циклдік жүктеме сынақтарының нәтидесінде қаталдық сипаттамамен қатар тармақты беріктігін немесе бүлінушілікке дейінгі асфальтты бетонның шыдамдылығын анықтауға болады, және де жүктелу диапазондары сынақтың осы әдістерінде әр түрлі болу керек. Кернеулер мен деформациялардың арасында тізу пропорцияналдық сақталған кезде, ал шаршаңқы сынақтарды керсінше тізу емес деформациялыанудың аймағында жүргізу керек, шағын бұзылудың жинақталуын дәне асфальтты бетонның бұзылуын жазып алу үшін. Асфальтты бетонның тәртібі (5-30)x105 шамадан кейінірек созғыш деформация кезінде қаралады. Үлгілердің кернеуін және деформацииясын қажетті дәлдікпен бір мезгілде өлшеу үшін арнайы электронды құрылғы болу керек.
Асфальтты бетонның майысқақтығының үдемелі модульінің температуралық жейілік кернеуінің спектрін бағалау үшін.
1.7.1 Асфальтты бетонның қозғалу тұрақтылығын бағалау.
Асфальтты бетонның қозғалу тұрақтылығының сынағының белгілі әдістері әр түрлі дәрежеде жол жабындының асфальтобетондағы пластикалық деформацияның пайда болуының шынайы шарттары көрсетеді және жиі өзара байланысты емес.
Ресейде цилиндрлі үлгіні 3мммин жылдамдықта 500С температурада қусыру кезіндегі асфальтты бетонның сараптардың стандартты әдісі ұзақ уақыт бойы қолданылған.
Асфальтты бетонның сараптау үшін цилиндрлік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
1 Әдеби шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
1.1 Резеңкелерді топтастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
1.2 Битумдардың құрамы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13
1.3 Түрлендіргіштердің қасиеті және мінездемелері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
16
1.4 Түрлендіргіштердің жол маталар үшін қолданатын классификациясы ... ... ...
18
1.5 Таушайырға түрлендіргіштің енгізу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
1.6 Резинобитумды байлаушының құрамы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .
23
1.7 Асфальтты бетонды сынау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
25
1.7.1 Асфальтты бетонның қозғалу тұрақтылығын бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
1.7.2 Жіккетөзімді асфальтбетонның қабатын бағалаудың негізгі әдістері ... ... ..
36
1.7.3. Асфальтбетонның басқада эксплуатационды қосылыстарына арналған бірнеше әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
38
2 Тәжірибелік бөлім. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
43
2.1 Модифицирленген битумның дайындауының үлгісі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
43
2.2 Модифицирленген битумның физико-механикалық құрамының анықталуы
44
3 Нәтижелерді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
50
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
55
Глоссарий ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
59
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
60
Қосымша
Кіріспе
Қазақстандағы автомобиль жолдары пайдаланылу уақытының және сапасының жоғары болуымен ерекшеленбейтіндігі мәлім. Бұл жол жабындарын пайдаланудың қатаң климаттық жағдайларына және асфальттың бетон қоспасының құрамының оған түсетін күшке сәйкес келмеуімен байланысты.
Түрлі елдердің түрлендірілген битумға деген қажеттілігі жылдан - жылға өсіп келеді. Асфальт битумды қоспалардың қасиетін жақсартатын, көптеген шетел технологиялары және түрлендіргіштері бар, алайда олар не патенттелген және өте қымбат, не кейбір аудандардағы температураның жылдық орташа айырмашылығы сексен градус Цельсийге дейін жететін (қыста минус 40- тан жазда плюс 40-қа дейін), Қазақстанның күрделі климаттық жағдайларына сәйкес келмейді. Жолға төселетін битумның температуралық шегі шамамен 60 градусты құрайды [1]. Сол себепті асфальт қыста созылғыштығын жоғалтып жарылып кетеді. Жазда температура жоғары және жүктеме үлкен болғандықтан, асфальт еріп, жөндеушілер айтқандай жүзе бастайды. Бұл кезде шұңқырлар, соқпалар, ирек тісті кір жуатын тақтайшаға ұқсас бұдырлар пайда болады, соның нәтижесінде ол жерге су жиналады, асфальтта жарықтар түзіліп соңында ол бұзылады.
Сондықтанда, осы жұмыстың негізгі міндеті - битумға резеңке үгінділеріненгізу технологиясын, сондай- ақ алынған үлгілердің физика - механикалық қасиеттерінің битумды енгізген кезде ісініп төзімді гель түзетін, резеңке үгінділердің концентрациясына тәуелділігін зерттеу болып есептеледі. Бұл кезде кәдімгі битумды пайдалану температурасының ауқымы кеңейеді (100 градусқа дейін) [2], теріс температура кезінде оныңэластикасын арттырады және оң температура кезінде жұмсарып кетуден сақтайды. Алайда,түрлендіру үшін ең маңыздысы - жобаланатын қоспаның бүкіл компоненттерінің қасиетін білу болып есептеледі.
Битумның құрамына кіретін, қосылыстар саналуан болғандықтан, осы күрделі қоспадан қандай да бір жеке затты бөліп алу мүмкін емес. Сондай- ақ, оның құрамына кіретін, қосылыстардың негізгі массасы гибридтік сипаттағы заттар болып есептеледі. Битумнан азды - көпті таза түрде бөліп алуға болатын, қосылыстардың жалғыз класы - бұл парафиндер. Битумның құрамының күрделілігі олардың молекулярлық - салмақтық таралуының 300- ден 40 000-ға және одан артық шекараларды қамтуымен расталады. Мұның барлығы битумдарды талдаудың қиыншылығына, дәл болмауына себеп болады, және тек олардың құрамының азды - көпті біркелкілігімен ерекшеленетін, соларға тән топты бөліп көрсетуді мақсат тұтады[9].
Каучуктердің басым көпшілігі қанықпаған, макромолекулалардың қарапайым тізбегіндегі көміртек атомдарының арасындағы қосарлы химиялық байланысы бар жоғары полимерлі (карботізбекті) болып есептеледі.Макромолекулалардың құрылымы сызықтық немесе әлсіз тарамданған және шумақталу,мейлінше азырақ көлем алу үрдісі бар, жекелеген тізбектерден құралған, алайда оған молекулааралық өзараықпалдасу күштері кедергі келтіреді, сондықтанда каучуктің молекуласы ирелеңдеген (иір - иір) болып келеді.Каучуктің созылғыштығының соншалықты жоғары болуының себебі де (жоғары салмақ түскен кезде молекулалар түзеледі, олардың конформациясы өзгереді) молекулалардың осындай пішінде болуымен байланысты.
Асфальтбитумдық қоспаларды жобалау бойынша алғашқы зерттеулерді 19 ғасырдың соңында белгиялық химик Edward J De Smedt жүргізген, ол битумдардың асфальттың минералдық толтырғыштарына адгезиясын зерттеген[3]. Сол сәттерден бастап әртүрлі елдер автомобиль жолдарын түрлендіру бойынша жұмыстар жүргізді және жүргізіп келеді. Түрлендіргіш ретінде этиленнің, стиролдың қосалқы полимерлері, каучуктер және әртүрлі минералды отырғыштар ұсынылады [4]. Сіздің көкейіңізде таңдау неге резеңке үгінділеріне түсті деген сұрақ туындауы мүмкін. Жоғарыда айтқанымыздай - негізгі фактор оның арзандығы және жинақылығы болды. Шикізат ретінде жүздеген мың тонна өңделген автомобиль шиналары пайдаланылуы мүмкін.
АҚШ Федералдық Жол Әкімшілігінің мәліметтері бойынша жол құрылысын салу кезінде асфальттық қоспаға резеңке үгінділерін пайдалану келесілерге мүмкіншілік береді:
:: Жол жабынының қызмет көрсету мерзімін 7- 10 жылға дейін ұлғайтуға.
:: Жолдардың әсіресе, жылы - суық түріндегі жиі циклдік жүктемелері бар күрт - континенталды климатты аудандардағы жөндеу аралық кезеңін бірнеше есе ұлғайтуға.
:: Жолды күртік қардың басып қалу ықтималдығын кемітуге, бұл ретте сырғанауға кедергі артады.
:: Жоғары температура кезінде машиналардың салмағынан шұңқырдың пайда болуына төзімділікті арттыруға, резеңке үгінділеріне тән созылғыштық қасиетінің есебінен, төменгі температура кезінде асфальт бетініңжарылуына төзімділікті арттыруға.
:: Жолдағышуылды3-8 dB (70% дейін) біршама төмендетуге, бұл жолдан тұрғын жайлар құрылысына дейінгі арақашықтықты 2 есе ұлғайтуға сәйкес келеді.
:: Дөңгелектер үйкелісін төмендетуге.
:: Жолдың үстіңгі бетінің жарықты шағылыстыруын азайтуға, бұл қозғалыстар қауіпсіздігін ұлғайтады.
:: Жол жабынының дренаждық қасиетін ұлғайтуға, бұл жауынды күзгі - қысқы және қысқы - көктемгі кезеңде айрықша байқалады.
:: Жолдың үстіңгі беті біршама қара, ол жоғары температураны жақсы сақтайды, сондықтанда мұндай жабында қыс айларында тұз, құм және реагенттер аз мөлшерде пайдаланылады [6].
Қолданыстан шыққан шиналар оларды пайдаланған жерде (автошаруашылықтарда, аэродромдарда, өнеркәсіптік және ауылшаруашылық кәсіпорындарында, доңғалақ жөндеушеберханаларында, тау - кен - байыту комбинаттарында және т.б)жиналатындықтан,тозған шиналарды қайта өңдеу мәселесінің зор экологиялық маңызы бар.
Қоқыстар үйінділеріне шығарылған немесе маңайдағы аумаққа шашыратып тасталған шиналар сыртқы факторлардың (күн сәулесінің, оттегінің, озонның, микробиологиялық әсерлердің) ықпалына төзімділігі жоғары болғандықтан, қоршаған ортаны ұзақ уақыттар бойы ластайды. Үсті топырақпен жабылған шина 150 жыл бойы ыдырайды!
Олардың әсіресе, ыстық климатты аймақтардағы жиналған жерлері әртүрлі ауруларды тарататын, кеміргіштердің, жыландардың және жәндіктердің тіршілік етуі және көбеюі үшін қолайлы орта болып есептеледі. Автомобиль доңғалақтарының тыстарының үйінділері қалада және біршама жерді қамтитын аумақтарда эпидемияның таралуына басты себеп болған көптеген жағдайларда белгілі.
Сондай - ақ, шиналардың өрт қауіптілігі жоғары, әрі 4 класты қауіптілікке жатады, ал олардың бақыланбайтын тұтану өнімдері қоршаған ортаға (топыраққа, су, ауа бассейндеріне) өте зиянды ықпалын тигізеді.
Соңғы бірнеше жылдардан бері Қазақстан экологияны қорғаудың халықаралық нормасына жақындап келе жатыр және біздің елдің Үкіметі әр жыл сайын өндіріс қалдықтарын жинауды, сақтауды және қайта өңдеуді және тұтынуды оңайлататын, жаңа заң жобаларын қабылдайды. Бұл тозған шиналарды және басқа да РТБ- ды қайта өңдеуге бағытталған бизнеске қажетті болуға және нарықтан өзінің орнын табуға мүмкіншілік береді. Қазақстанда шамамен 2,7 млн автокөлік тіркелген, жыл сайын одан шамамен 55 мың тонна тозған шина түзіледі, сондықтанда қазір экологиялық мәселе өте өзекті болып тұр, өйткені қалдықтар көп жиналып қалған ал,оларға қызметкөрсетуүшін мемлекеттің шығындалуына тура келеді[7]. Құрамында резеңкеден басқа, техникалық қасиеті бастапқыға жақын, көптеген арматуралайтын мата және металл материалдар болатын, тозған шиналарды пайдалану табиғат ресурстарын үнемдеу көзі болып есептеледі. Сонымен қатар, тозған шиналар үйіндісін жою олар алып жатқан ауқымды жерлерді босатып, оны басқа мақсатта пайдалану үшін мүмкіншілік береді.
Жол құрылысында бүкіл жерде пайдаланылатын базальттың төзімділігі мен атмосфераға тұрақтылығы жеткіліксіз, сондықтанда базальтты қиыршық тастарды дайындаған кезде оларды гранитке алмастырған оңтайлы болар еді. Алайда, жолға салынатын битумның граниттік қиыршық тасқа адгезия мәселесі бұған кедергі келтіреді. Кеуектігі төмен болғандықтан, граниттік қиыршық тастың үстіңгі бетінің ауданы үлкен емес, тиісінше адгезияның сапасы да қанағаттанарлық шегінде болады, және де битум уақыт өте келе асфальттан шайылып кетеді, сондықтанда екінші кезектегі міндеттердің бірі - жолға салынатын битумның граниттік қиыршық тасқа адгезиясына резеңке үгінділерінің әсерінзерттеу болды.
Сондықтанда, осы дипломдық жұмыстың мақсаты - реологиялық көрсеткіштерді жақсарту мақсатында, битумның физика - механикалық көрсеткіштеріне резеңке үгінділерінің әртүрлі концентрацияларының әсерін және асфальттың минералдық компонентіне, яғни гранитке алынған қоспаның адгезиясын зерттеу болып есептеледі. Асфальттың компоненттерінің қасиетін түрлендіре және жақсарта отырып, біз көлік жолдарының эксплуатациялау қасиеттерін жақсартуға және төзімділігін ұзақ уақытқа арттыруға қол жеткіземіз.
1 Әдеби шолу
Резеңкелерді топтастыру
Кез - келген резеңкенің негізін табиғи немесе синтетикалық каучук құрайды және резеңке материалдың негізгі қасиетін де сол анықтайды. Сонымен қатар резеңкенің құрамына келесі қосымшалар кіреді:
1) Ысытатын заттар (агенттер)ысытқыштың кеңістіктік - торлы құрылымын түзуге қатысады. Әдетте, осындай заттар ретінде күкірт пен селенді, кейбір каучуктер үшін тотықтарды қолданады. Электр техникалық мақсатта пайдаланылатын резеңке үшін қарапайым күкірттің орнына (мыспен ықпалдасатын) органикалық күкіртті қосылыстарды - тиурамды (тиурамды резеңкелер) қолданады.
Ысыту үдерісін жылдамдатушылар - полисульфидтер, қорғасын, магний тотықтары және басқалар ысыту режиміне де, сондай - ақ, ысытқыштардың физика - механикалық қасиеттеріне де ықпал етеді. Жылдамдатқыштар бірқатар металдардың (мырыш және басқалар) тотықтары қатысқан кезде мейлінше белсенділік байқатады, сондықтанда олар резеңке қоспасында белсендендіргіштер деп аталады.
2) Ескіруді болдырмайтындар (антиоксиданттар) резеңкенің пайдаланылу қасиетін нашарлататын, ескіру үдерісін баяулатады. Ескіруді болдырмайтындар химиялық және физикалық әсер етеді. Алғашқысының әсері каучуктің өзінің тотығуының нәтижесінде немесе каучуктың түзілген асқын тотықтарының (альдоль, неозон Д және т.б қолданылады) бүлінуінің есебінен каучуктың тотығуын кідіртетіндігімен тұжырымдалады. Физикалық ескіруді болдырмайтындар (парафин, балауыз) үстіңгі беттің қорғаныш үлбірін түзеді, олар сирек қолданылады:
3) Жұмсартқыштар (пластификаторлар) резеңке қоспаларының қайта өңделуін жеңілдетеді, каучуктың созылғыштық қасиетін ұлғайтады, резеңкенің аязға тұрақтылығын арттырады. Жұмсартқыштар ретінде парафинді, вазелинді, стеаринқышқылын, битумдарды, дибутилфталатты, өсімдік майларын енгізеді.Жұмсартқыштар мөлшері каучук массасының 8 -- 30 % құрайды.
4) Толтырғыштарды каучукке әсер етуі бойынша белсенді (күшейетін) және енжар (инертті) деп бөледі. Белсенді толтырғыштар (көміртекті күл және ақ күл, кремний қышқылы, мырыш тотығы және басқалар) резеңкенің беріктік, үгітілугеқарсылық білдіру, қаттылық сияқты механикалық қасиетін арттырады Енжар толтырғыштар (бор, тальк, барит) резеңкенің құнын арзандату үшін енгізіледі.
Резеңке қоспаның құрамына көбіне ескі резеңке бұйымдарды және резеңке өндірісінің қалдықтарын қайта өңдеу өнімі - регенерат енгізеді. Құнды арзандатумен қатар, регенерат резеңкенің ескіруге бейімділігін төмендете отырып, оның сапасын арттырады.
5) Минералдық немесе органикалық бояғыштарды резеңкені бояу үшін енгізеді. Кейбір бояйтын заттар (ақ, сары, жасыл) күн спектрінің қысқа толқынды бөлігін сіңіреді, сол себепті резеңкені жарықтан ескіруден қорғайды.
Ол үшін қосарлы байланысқан жерінен көлденең бағытта каучуктың жіп тәріздес молекулаларының арасында көпіршелер түзетін, екі валентті күкірт (немесе басқа зат) жалғасады, соның нәтижесінде резеңкеге (вулканизатқа) тән, кеңістіктік - торлы құрылым пайда болады. Каучуктың күкіртпен химиялық өзара ықпалдасу үдерісі техникада ысыту деп аталады. (1 сурет)
1 сурет. Полиизопренді ысыту арқылы резеңкенің түзілуі
Енгізілген күкірттің мөлшеріне байланысты полимер торының әртүрлі жиілігі пайда болады. 1 -- 5 % 8 енгізген кезде сирек тор түзіледі және резеңкенің созылғыштығы жоғары болады. Күкірттің пайыздық құрамын ұлғайтқан кезде торлы құрылым жиілей бастайды, резеңке біршама қатаяды және каучукты күкіртпен мейлінше көбірек қанықтырған кезде (шамамен 30 %) эбонит деп аталатын қатты материал түзіледі. Резеңкенің қасиетінің өзгеруіне каучуктың оттегімен өзараықпалдасуы әсер етеді, сондықтанда вулканизация кезінде біруақытта екі үдеріс қатар жүреді: ысытатын агенттің әсерімен құрылымдастыру және тотығудың және температураның әсерімен деструкциялау. Қандай да бір үдерістің басым болуы ысытқыштың қасиетіне ықпал етеді. Бұл әсіресе, табиғи каучуктан жасалған резеңкелерге тән. Синтетикалық каучуктар үшін ысыту үдерісі полимеризациямен толықтырылады: оттегі мен температураның әсерінен термиялық тұрақты құрылымды нығайтатын, молекулааралық, көміртектік байланыстар түзіледі, бұл оның беріктігін арттырады.
Ысытқыштың термиялық төзімділігі ысыту барысында түзілген байланыстардың сипатына байланысты болады.
Біршама берік, сондықтанда термиялық төзімді байланыстар -- С -- С -- , беріктігі төмені - полисульфидтік байланыстар -- S -- S -- S -- .
Пайдаланылу мақсаты бойынша резеңкелер жалпы мақсаттағы және арнайы мақсаттағы болып бөлінеді.
Жалпы мақсаттағы резеңкелер тобына табиғи, бутадиенді, бутадиенстиролды және синтетикалық изопренді, яғни полярлы емес каучуктердің ысытқыштарын жатқызады.
Жалпы мақсаттағы резеңкелер сулы, ауалы, қышқылдар мен сілтілердің әлсіз ерітінділерінің ортасында жұмыс істей алады. Жұмыс температурасының аралығы -35-тан 1300 С-ға дейін болады. Бұл резеңкелерден шиналар, жеңшелер, конвейер таспалары, әртүрлі резеңке техникалық бұйымдар дайындайды.
Арнайы мақсаттағы резеңкелер.
Арнайы резеңкелерді бірнеше түрге бөледі; май- бензин тұрақты, жылуға тұрақты, жарық- озон тұрақты, тозуға тұрақты, электротехникалық және гидравликалық сұйықтықтарға тұрақты.
Полисульфидті каучук немесе тиокол галоид туынды көмірсулар сілтілік металдардың көп күкіртті қосылыстарымен өзара ықпалдасқан кезде түзіледі. Тиоколдың негізіндегі резеңкелердің механикалық қасиеттері жоғары емес. Резеңкелердің созылғыштығы -40 -тан -60 °С-ға дейінгі температурада сақталады. Жылу тұрақтылығы 60-70 °С асады. Жаңа үлгідегі тиоколдар130 °С дейінгі температурада жұмыс істейді.
Акрилатты каучуктар - акрил (немесе метакрил) қышқылының эфирлерінің акрилонитрилмен және басқа полярлы мономерлермен қосылысқан полимерлерін май- бензин тұрақты каучуктерге жатқызуға болады. Төзімділігі жоғары резеңке алу үшін күшейткіш толтырғыштар енгізеді. Акрилатты резеңкелердің артықшылығы - жоғары температура кезінде құрамында күкірт болатын майлардың әсеріне тұрақтылығы болып есептеледі; оларды автомобиль құрастыру өндірісінде кеңінен қолданады. Олар оттегінің әсеріне тұрақты, біршама жылу тұрақты, полимерлер мен металдарға адгезиялы. Кемшіліктері - аз созылады, аязға тұрақтылығы төмен, ыстық су мен будың әсеріне тұрақтылығы жоғары емес.
Жылуға тұрақты резеңкелерді -- Si(СН3)2 -- O -- Si(СН3)2 -- химиялық формуласы бар органикалық кремний қосылысынан (полисилоксанды) тұратын, синтетикалық жылу тұрақты каучуктың негізінде алады.
Негізгі молекулярлық тізбекте берік силоксанды байланыстың болуы каучукке жоғары жылу тұрақтылық береді. Жұмыс температурасының ауқымы -60 - тан 250 °С дейін болады. Органикалық кремний қосылыстарына тән төмен адгезия (олардың әлсіз полярлығының нәтижесінде) каучукты суға тұрақты және гидрофобты етеді (мысалы, мұзданудан қорғау үшін қолданылады). Ерітінділер мен майларда ол ісінеді, механикалық төзімділігі төмен, газ өткізгіштігі жоғары, үйкеліске қарсылығы нашар болады. Метилдік топты (СН3) басқа радикалдармен алмастырған кезде силооксанды каучуктердің басқа түрлері алынады. Винильдік топтағы каучук жылулық тозуға төзімді және сығымдалған кездегі аққыштығы аз, пайдалану температурасы -55 - тан 300 °С дейін құрайды. Фенильдік топты (С6Н5) енгізе отырып, аязға төзімділігі (-80 - тан -100 °С дейін) және радиацияның әсеріне қарсылығы жоғары каучук алады. Силоксандық байланысты қоршап тұратын, әртүрлі радикалдарды үйлестіруге болады. Мысалы, фенилвинилсилоксанды каучуктың механикалық қасиеті жоғары болады. Егер, бүйірлік топтарына Р атомының макромолекулаларын енгізетін болса, ол отын мен майларға төзімді болады. Негізгі тізбекке бор, фосфор атомдарын енгізу резеңкелердің жылу тұрақтылығын 350-400 °С дейін арттыруға және олардың жабысу қабілеттерін ұлғайтуға мүмкіншілік береді. Силоксанды резеңкелер 600-700 °С кезінде жанады, әрі бірнеше секунд бойы 3000 °С төзеді.
Тозуға тұрақты резеңкелерді полиуретанды каучуктың негізінде алады.
Полиуретанды каучуктердің беріктігі жоғары, созылғыш, май - бензинге төзімді болады. Каучуктың құрылымында қанықпаған байланыс жоқ, сондықтанда ол оттегі мен озонға тұрақты, оның газ өткізгіштігі табиғи каучуктың газ өткізгіштігіне қарағанда 10- 20 есе жоғары.
Уретанды резеңкелер радиацияның әсеріне тұрақты. Уретанды каучуктердің шетелдік атаулары - вулколлан, адипрен, джентан, урепан. СКУ негізіндегі резеңкелерді автомобиль шиналары, конвейер таспалары, абразивті материалдарды тасымалдауға арналған құбырлар мен науашалар салу, аяқ - киімдер және басқалар үшін қолданады.
Электротехникалық резеңкелерге электр оқшаулайтын және электр өткізетін резеңкелер кіреді. Сымдар мен кабельдердің тоқ өткізетін жүйелерін оқшаулау үшін, арнайы қолғаптар мен аяқ - киімдер үшін қолданылатын, электр оқшаулайтын резеңкелерді тек полярлы емес каучуктердің негізінде даярлайды.
Гидравликалық сұйықтықтардың әсеріне тұрақты резеңкелерді гидро жүйелердің қозғалатын және қозғалмайтын қосылыстарын тығыздау, жеңшелер, диафрагмдар, сораптар үшін пайдаланады; маймен жұмыс істеу үшін сұйықтықтағы ісінуі 1 -- 4 % аспайтын, каучуктердің негізіндегі резеңкені қолданады.
Резеңкелік қоспалар жаншылған немесе каландрланған ысытылмаған түрде шығарылады:
oo жаншылған - өлшемі (500х700) мм қаңылтыр түрінде, қалыңдығы 6 - дан 10 мм дейін, бір орамдық орынның массасы 30 - нан 50 кг дейін;
oo каландрланған - орамға оралған, резеңке жайма түрінде: каландрланған жайманың қалыңдығы - 1,0 -ден 4,0 мм дейін, каландрланған жайманың ені - от 500 -ден 1200 мм дейін, орамның массасы 40 -нан 60 кг дейін[8].
Битумдардың құрамы
Элементтік құрамы. Мұнай битумдары - құрамында белгілі мөлшердегі оттегі-, күкірт-, азот қосылыстары және сондай ақ металдардың (Fe, Wg, V, Ni және басқалар.) бүтін қатары болатын, көмірсулар мен сутектен құралған, жартылай қатты және қатты өнімдер.
Олардың элементтік құрамы келесідей массада %: 80 -- 85 көмірсу, 8 -- 11,5, оттегі, 0,2 -- 4. Күкірт, 0,5 -- 7, азот 0,2 -- 0,5[8].
Компоненттік құрамы. Мұнай битумдары - бұл диспенсерлік орта - майлар мен шайырлар, ал диспенсерлік фаза - асфальтендер болатын, дисперстік жүйелер. Агрегирлау және пептизациялау дәрежесіне байланысты мұнай битумдары әртүрлі мицеллярлық жүйелер - золи, золи-гели, гели түзеді [8]. Битумның компоненттік құрамы оның коллоидтық құрылымын және реологиялық тәртібін және сол арқылы стандарттық жағдайларында белгіленетін, сапаның шартты көрсеткіштерімен сипатталатын, техникалық қасиеттерін анықтайды. Олардың негізгілерін қарастырамыз.
Битумның құрамына кіретін қосылыстардың көп болуына байланысты, осы күрделі қоспадан қандай да бір жеке затты бөліп алу мүмкін емес. Сонымен қатар, оның құрамына кіретін, қосылыстардың негізгі массасы гибридтік сипаттағы заттан тұрады. Битумнан азды - көпті таза түрде бөліп алуға болатын, қосылыстардың жалғыз класы - бұл парафиндер. Битумдар құрамының күрделілігі олардың молекулярлық - салмақтық таралуының 300 - ден- 40000 дейінгі және одан артық шекараны қамтитындығымен де расталады. Осының барлығы битумдарды талдаудың қиыншылығына, дәл болмауына себеп болады және тек азды - көпті біркелкілігімен ерекшеленетін, олардың құрамына тән топтарды бөліп көрсетуді өзіне мақсат тұтады [9].
Мұнай битумдарының құрамына ерігіштігі бойынша ажыратылатын, заттардың келесі топтары кіреді:
- асфальтендер (мұнайдың айтарлықтай жоғары молекулалы қосылысы) хлороформда, күкіртті көмірсуда ериді, спиртте, эфирде және ацетонда ерімейді. Асфальтендер битумның жұмсару қаттылығына және жоғары температурасына, шайырдың - созылғыштығы мен бекіту қасиетіне, майдың аязға төзімділігіне ықпал етеді;
- асфальтогенді қышқылдар - спиртте, хлороформда еритін, бензинде нашар еритін, қышқыл шайырлық заттар;
- мұнай майларында, бензолда, эфирде, хлороформда еритін және қыздыру және қышқылдық өңдеу кезінде асфальтендерге тығыздалатын, бейтарап шайырлар;
- мұнай майлары ;
- карбендер - күкірттің қатысуымен асфальтендердің тығыздалуының нәтижесінде түзілетін, жоғары молекулалы заттар; пиридин мен күкіртті көмірсуда ериді;
- карбоидтер - органикалық еріткіштерде ерімейтін заттар[10].
Олардың кейбіреулерін жан - жақты қарастырамыз.
Май. Битумның елеулі жеңіл бөлігі майлар болып есептеледі. Майлы компоненттің құрамы тек бастапқы мұнайдың табиғатына ғана емес, сондай- ақ қалдықты алу жағдайына да байланысты болады. Сондай - ақ, тек гудронның майлы компонентінің құрамы мұнайды айдау үдерісінде дистиляттық фракцияның іріктеу тереңдігі өзгерген кезде айтарлықтай өзгереді.
Битумдағы май құрамы, анығырақ айтқанда майдың арақатысы артқанда, асфальтендердің пенетрациясы артады, жұмсару және морттық температурасы төмендейді, тұтқырлығы азаяды. Асфальтендердегі майлардың арақатысы 2:5 болған кезде, дуктильдіктің ең жоғары мәніне қол жеткізеді. Әртүрлі шикізаттан алынған бірғана үлгідегі битумдардағы май құрамын ұлғайту когезияны төмендетеді.
Алайда, көмірсулар тобындағы (парафин-нафтенді, моно-, би- және полициклдік) майлардың әртүрлі құрамы битумдардың қасиетіне әртүрлі ықпал етеді. Сондай - ақ, бұл аталған топтардың әрқайсының құрамындағы елеулі айырмашылықтарға да байланысты туындайды[10].
Парофин-мұнайлы көмірсутектер. Тіпті топтың атының өзі Парофин-мұнайлы көмірсутектер деген бұл фракцияның аралас мінезінен хабар береді, олардың қатарында 5-6 мүшесімен парафинмен жақсы қатынасқа кіре алатын циклопарафинді дөңгелектер. Одан да бөлек ароматты дөңгелектерменде қосылыстары кездесе беруі мүмкін. Бұл көмірсутекті топтың құрамы гудронды немесе 60 пайыздан артуы мүмкін. Парофин-мұнайлы көмірсутектер негізінен таушайырларда пластификаторлар болып келеді. Жіне сонымен қатар моноциклоароматты көмірсутекке ауысуы оның пластифицирлейтін қимылын компенсирлей алмайды. Қоюлануының жоғарлуынан ара қатынастары: асфальтендерде жұмсарту температурасының төмендеуі байқалады, пенетрацияның және дуктильдігінін төмендеуі, беріктігінің температурасының төмендеуі. Оның ішінде көп ықпалы таушайырмен қатынасқанда байқалады, өте ауыр қалдыұтардан алынған.
Таушайырдың құрамына көбінесе ықпал ететін қатты парафиндер. Олардың құрамы шикідей 3-6 пайыздан артпауы кетек. Жеке автордың мына мағыналарды көбейтуі таушайырдың механикалық структурасының беріктігінің тез арада төмендеуіне алып келеді. Мұндай артықшылықтар таушайырдың құрамына парафинді көмірсутектердің ықпал етуі парафинді мұнайды шығаруда айрықша технологиялық амалдарды қолдануға мәжбүрлейді, мысалы, майлы фракциялар тереңдігін жоғарлату.
Моноциклды ароматтық көмірсутектер. Моноциклоароматических көмірсутектің мінездің өзгешелігінің барым бензин ядроның оның құрамында болып табылады. Басқа ана, в құрам оның молекулаларының 1 до 3 кіру біледі және нафтеновых шығыршықтардың, наряду мен астам немесе кемірек салалы алкиль күрмеулермен. В құрам осы фракцияның S кіру біледі, N және о, және сол себептен оның атауы шартты мінезді тасиды.
Полициклді ароматтық көмірсутектер. Полициклоароматтық көмірсутектер әншейін таушайырларда аз санда асырайды. Басқа ана, оның қасқайту қиыедатылған. Мүмкін, олар ауыспалы фракциямен маселдерден шәйірлерге болып табылады.
Шайырды. Бұл көмірсутектердің Негізгі құрылымдық элементпен келіп жатыр, бойынша - көрнекті, сонымен бірге нафталина түрдің конденсациялаған жүйелері үш тұратын гибридты құрылымдарға құрамға кіре алады және көп айналымдарды. Шайырлар конденсациялар әлі биігірек дәрежемен айырмашылығы болып жатыр. Шайырлардың молекулалардың көміртекті сүлдесі өзі алифатиялық орынбасарлармен конденсациядан биік дәрежеден хош иісті сақиналардан көбінесе тұратын жарты жүйеді ұсынып жатыр. Анықталған еді, не шайырларға молекулаға орташа 5 -- 6 сақиналардың дәл келіп жатыр, олардан 3 -- 4 хош иісті. Шайырлардан элементтік құрамнан мазмұндан биік байланыспен айырмашылығы болып жатыр және Н - 79-87 Н -- 8, 5-9, 5 сонымен қатар, атомдар тән биік мазмұн шайырлар үшін S, N және туралы металлдар. 800 -- 1200 шайырлардың молекулалық салмағы.
Мүмкін, таза көмірсутектерге жоқ шайырларға құрамда. Циклдік құрылымдарға құрамға боз негізгі кіріп жатыр. Шайырларда оның мазмұн 10Также ұлы мүмкін болу жете алады және оттектің мазмұны. Азот шайырларда әрдайым қатыспайды, бірақ кейде оның мазмұн 2% көп жетіп жатыр.
Шайыртастақтар. Таушайырларға құрылымға және қасиеттерге үлкен ықпал қара түске бояған -- қатты аморфты заттар шайыртастақтар болып жатыр, -- қараңғы-бурыл дейін қара. Олардың көбірек бірліктері тығыздық. Қыздыруда олар балқусыз шіріп жатыр. Ауада сақтауда, әсіресе шуақты сәуленің әсерінің астына немесе сәулеленулер, шайыртастақтар басқа түрлердің ермейтін күйге өтеді.
Шайыртастақтардың молекулалық массалары анықтау түбегейлі қиындықтармен кезігіп қалып жатыр, болғандықтан молекулалар олардың бейім қауымдастыққа. Үшін талдаудың нәтижелері бұрмалаушы бұл құбылысты кішірейту, үлкен температураларға және су қосған ерітінділерге қолдану дәл келіп жатыр, не анықтауларға дәлдікте білініп жатыр. 900 дейін 140000) қолданлатын әдістен тәуелділіктен едәуір айырмашылығы болған нәтижелерге барлық бұл алып келіп жатыр.
1.3 Түрлендіргіштердің қасиеті және мінездемелері
СБС (SBS) (стирол-стирол). Аласа температураларда иілгіштік таушайырларға тұлдаған (синтетикалық кәушіктер) әсем полимерлер. СБС - жамылғылар 0°С) арқылы өткелмен температураға қатты құламаларға өте жақсы адгезиямен және биік орнықтылықпен ие болып жатыр. Сонымен қатар, СБС-Материалдар высокоэластичны, суыққа төзімді жатқызылған сол беттер форманы оңай қайталап жатыр. Таушайырлардың түрлендіргішпен өте таралған СБС келіп жатыр.
Көмекпен таушайырда түрлендіруде полистирольных блоктар өзара әрекеттесу арқасында полистирольные домены, осылай деп атахатын құрастырылған үш өлшемді торға осы жағдайда ұсынатын полимерлік матрица СБС жасалып жатыр. Өте ұсақ дисперсияда түрде бұл серпімділік өлшегіш тордың ішінде таушайыр таралған.
Этиленметилакрилат, осы зат таушайырлар түрлендіру үшін қолдануыда реологиялық қасиеттердің өзгерістердің есептің артына таушайырлардың қасиеттері жақсарту мүмкіндік беріп жатыр. Реологиялық қасиеттердің өзгеріс жұмсартуға температураға жоғарылатуға өткізіп жатыр, биік температурада қаттылықтар үлкеюге және, демек, не туралы оның жоғарылату куәландырғаным, тұрақты деформацияға орнықтылыққа жоғарылатуға аласа температураларда таушайырдың иілгіштіктердің жақсартулардың есептің артына дуктильности, морттылықтар температуралар бойынша Фраасу және BBR реометрден көмекпен өткізхатын тесттердің нәтижелері. Сонымен қатар, таушайырдың беріктігі жоғарылап жатыр (және сызаттарға) білімге оның табандылық бойынша, пенетрация оның төмендетіп жатыр, не сонымен бірге өндірістік процесссіз маңызды өзгеріссіз деформациялар кедергісі үлкейтіп жатыр.
Жоғарылап жатыр және тұтқырлық, бірақ өзі өндірістік процесс ықпал тигізер еді сондай деңгейге дейін емес. Таушайырмен этилен сополимерлер оңай араласады. Бұл растаған эксперименталді лабораториялық шарттарда. Аталған қасиеттер пластомермодифицированных байланыстыратын сақтауда орнықтылық, кедергі жасауға тұтқырлықта және қабілеттілікте әр түрлі әр түрлі таушайырларға түрлендіруге 7 деңгейлерге 3 дейін талдаған еді.
Қалпына келтірған кәушікке негізде асфальтобетонның түрлендіргіштері. Ресейлік нарықта қалпына келтірған кәушікке негізде шешімдер ысқыла болып жатыр. Өте белгілі және сыналған шешім - резеңке қоқымдарға негізде битумнорезиновым тұтастырғыш келген Битрэк. Арнайы реагент-катализаторлардан резеңке қоқыммен таушайырға қоспаға қосымшада негіздеған сондай тұтастырғыш өндіріп алып жатыр химия технология, таушайырдың Резеңкенің және жоғары молекулалық компоненттердің каүшік шынжырлардың деструкциялар және тігулер реттейтін батыл процесстері. Таушайырға көлемне жасауда бұл болып жатыр және қағылез шынжырларға тәртіпте химия ынталанған сатылы батыл полимеризация үшін шарттарға резеңке қоқымдарға бөлшектерге бетте.
Резеңкелерге бөлшектерге нәтижеде өзі арасында сияқты бірігіп жатыр, солай таушайырдан жоғары молекулалық компоненттермен, қаптайтын гетерогенді жеткілікті мықты химия байланыстардан көмекпен полимерлік кеңістіктің құрылымды. Барлық дисперсиялық гетерогенді жүйелерді, биік және ұзақ уақыттық адгезияны тұрақтылық оның [12] даярлауларға процессте материала химия құрылымға үлкен санда ендірхатын полярлық молекулалық топтар тұтастырғыш қамтамасыз етіп жатыр.
1.4 Түрлендіргіштердің жол маталар үшін қолданатын классификациясы
Жол маталар сапаларын жақсартуға қосымшаны қолдану мақсатпен тікелей асфальтбитонды қоспасын қолданады. Бұл, нақтылы түрдің қосымша таушайырға сияқты жүргізіле алады, солай екі әр түрлі технологиялық процессте асфальтобетонную қоспаға. Бәрінен бұрын, сөз қалпына келтірған кәушіктер туралы жүр.
Таушайыр үшін модифицирующими қосымшаларға жол құрылыста өте жиi қолданхатын серпімділік өлшегіштер және қабаттар келіп жатыр.
Серпімділік өлшегіштердің астында әсем қасиеттерге пайдаланымда диапазонна ие болатын полимерлер түсініп жатыр. Түрлендіргіштерге сапада қолданхатын серпімділік өлшегіштерге, (ұнтақ, гранулалар, сұйық) әр түрлі физикалық формалар негізгі синтетикалық кәушіктер жатады. Кәушіктермен таушайырды сияқты түрлендіріп жатыр, солай асфальтобетон қоспасына.
Қабаттар - полимерлік материалдар, қыздыруда қабілетті аудархатын өту әсем немесе тұтқыр ағынды күй. Жол құрылыста этиленнің сополимерлері қолданып жатыр, ([13] Сурет 2) атактикалық полипропилен, және полиэтилен.
2 сурет. Термопласттар классификациясы, жол таушайырларын модифицирлеу үшін қолданылатын.
Басқа қосымшалар. Шалағай - белсенді заттар минералды бөлікпен асфальтобетонной қоспадан таушайыр адгезия жақсарту үшін арналған. ПАВ-тың екі түрі болып жатыр - анион және катиондық.
Тұрақтанған қосымшалар щебеночно-белгілі қоспа үшін қолданылып жатыр. Осы қосымшаларда тал жіптердің екі түрі қолданып жатыр - целлюлоза және минералды.
Аласа температураларда таушайырға майысқақ аққыштыққа мейіл төмендету үшін шайырлардың қолдануы көп тән елдер үшін Еуропалар және АҚШ. Сөзге бірінші кезекке эпоксидтық және полиуретан шайырларға туралы жүр.
Тотығу сақтап қалу үшін быстровысыхающего майлар қолдануы сонымен бірге Батысқа елдерде жиі кездесіп жатыр. Сапада индустриалды майда СБСом мүмкін қосымшада таушайырда түрлендіруде материала қосалқы.
Жоғарыда айтылған қосымшалардан басқа басқа кешенді шешімдер болып жатыр. Мысалы, Duroflex WA-80 асфальтобетон қоспаға жүргізілген RubBerlin GMBH серіктестіктен және өзі целлюлозамен және полиэстермен сополимерлер стирол-стирол ұсынып жатыр. Сонымен бірге оларға сияқты сондай шешімдер жатады КМАУнирем.
ШАҚ (шағыл-асфальтобетон қоспа) үшін тұрақтанған қосымшалар. Стабилизаторлар өзі түйіршіктелген целлюлоза тал жіптер ШАҚ жиі барлық ұсынып жатыр, бірақ мүмкін және минералды тал жіптер қолдану. Көрсетілген қосымшалар ЩАҚ деформацияға беріктік және табандылық үлкею үшін қолданылып жатыр. Сонымен бірге қолданулар мақсатпен ШАҚ ағып құйылу көрсеткіштің төмендетуі келіп жатыр. Ресейде ШАҚ сияқты үшін қолданхатын Негізгі стабилизатормен, солай Еуропада, келіп жатыр Viatop-66, неміс JRS Gmbh [14] фирмалар өндірістер.
1.5 Таушайырға түрлендіргіштің енгізу әдістері
Қоспалардың алуы үшін, орнықты сақтауда, қажетті таңдау базсный таушайыр лайықты. Егер асфальтосмеси-денелік қоюларға резервуарда ыстық таушайырда ұзақ сақтауда фазалардың ажыратуы болмаса, қоспа сақтау үшін жарамды келіп жатыр. Қазіргі полимерлік таушайырлар 6 апталарға дейін сақтала алады.
Полимер екінші жағдайға (мысалы, СБС) алдын ала қаралудан өтіп жатыр, не таушайырда ерітған көрініп жатыр.
Коллоид диермендердің кемшілікпен негізгі макромолекулалардың ажыратулары тенденцияы келіп жатыр материала, өңдеуден кейін таушайырда түпкі есепте кіші орташа молекулалық салмақпен болу полимерлер болады, басында сияқты емес. Бұл ұғындырып жатыр сол, не үлкен срезывающие күштерге коллоид диермендерде пайда болатын полимерге молекулалық құрылымға өзгеріске өткізіп жатыр.
Қиятын қиғыштары төмен араластырғыштар жұмсарту нүктелерінде өте жоғары мағынаға жетуге көмекткседі және модифицирленген таушайырдың айтарлықтай көбіне.
Таушайырдың химиялық жүйесімен келмейтін полимерлерді пайдаланғанда (полиэтилен, атактикалық политилен және табиғи каучук), асфальтобетонды зауыттарда модифицирленген таушайырды дайындарда міндетті түрде орнату керек, фазалардың бөлінуіне дейін асфальтобетонның дайындалуына дайындалған материал міндетті түрдк қолданылуға тиіс.
Полипропиленді және табиғи каучукты шығару үшін немесе резеңкенің регенирленгенін аз жылдамдықты араластырғыштар қолданылады. Бұл жағдайда таушайырдың полимермен араласуы полимердің ерітуінің есебінен болады. Модификация негіздеген полиэтиленді алу үшін өте үлкен кесетін күші бар араластырғыштар ппайдаланылады. Олар таушайырдағы дисперсті бөлінген полиэтиленді қамтамасыз ете алатын.
Түйіршікті резеңке покрышкасын таушайырмен үстемелеп араластыру жолымен резина битум араласады. Кемінде 1-3% (ал міндетті түрде 6-10%) резина қосылады. Битум мен резинаның үйлесімділігі материалдың (3 сурет) келесі қолданысқа дейінгі негізгі аспектісі болып табылады. Резеңке түйірлерінің гранулометриясы уақыт пен температураны араластыру кезіндегі жылжу деігейіне тең, материал құрамына әсер етеді.
Көлденеңнен - елек ұяшығының өлшемі, мм; Тігінен - толық өлшеулер, %
3 сурет Таушайыр полимер резинасының ұсақ бөлшектерінің қисығы
Резинаның ұсақ бөлшектерінің қисық типтік рассевасы Таушайыр - полимердеген жүйенің үйлесімдігі мынадай бірнеше жолмен анықталады:
* Көзқарас бойынша күрмелеудің немесе топтардың битумы матрицасында полимерлік бөлшектің құрылымдық нобайының белгілі морфологиясын алу.
* Көзқарас бойынша полимерлік бөлшек немесе күрмелеудің құрылымының термодинамикалық тұрақтылығының төмен энергетикалық күйін анықтау қажет болады. Басқаша айтқанда энергияның ұлғаюу ушін қозғалыс күші болады ма?
* Сақтау мерзімінде бастапқы бқлшектерді анықтай отырып тұрақты сақтаудың бөлінбейтіндігі тәжірбиеден шығады.
* Тұжырымда белгілі берілген құрылымның немесе комбинациялық құрылымның жетістікткрі белгілі бір уақыт аралығында сақталады. (қалауға дейінгі ереже сияқты)
* Суретте қисық рассеваның жобасы көрсетілген. Алайда, реакцияның уақыты біраз ұзақ болса, араластыруға арнайы құрылғылар түйірлерінің 2 мм-ге дейінгі өлшемдері пайдаланылады.
Сонымен битум мен резина түйіршіктері бір - бірімен әрекеттескенде реакция жүреді. Сонында түйіршіктер гелмен жабылады.
4 Сурет. Резина және таушайыр бөлшегінің реакциясының кезеңі.
Анықталғада үшфазалы жүйе орын алады: резина, резина қопасы және битум. Бұл жүйе жұмысының көмегі полимер жұмысына белгілі мөлшерде ұқсас (4 сурет). Битум қоспасы тығыз ортада полярлық жүйенің малекулаларының байланысуынан тұрады. Мальтенді асфальт жүйесі жайлы жиі айтылады, алайда бұл аса күрделі жүйе, ал битум шындығында жоғары полярлық шайыртастақтардан алифитикалық полярлық емес майлардың тұтастай ортасын көрсетеді.
Тазалау үдерісі және шикізат түрі битум құрамына күшті әсер етеді, және резина мен битум үйлесімдігіне. Резинаның ісінуі ароматты нафтин маымен жасалынады. (сақина құралысымен) Сондықтан шикізат көздері және олардың тазалау үдерісі битум алу үшін резинабитум формуласына әсер етеді.
1.6 Резинобитумды байлаушының құрамы.
Барлық полимерлермен модефицерленген жүйесі морфологиядан тәуелді болады. Материалдар сәйкес болса - олар оңтайландырылады. (5 Сурет.) Сәйкестік өте жақсы дисперсия береді.
Сол жақта - майлы толтырғышпен; Оң жақта - майсыз толтырғышпен
5 Сурет. Байлаушының морфологиясы
SHRP PG бағалау системасын қолданса үйлесімді және үйлесімсіз жүйесімен салыстыруға болады.
Жұмыстың қызуының кең диопозоны және өте биік сапасы. Сәйкес тәжірбие жатады. Таушайырдың химиялық мінездемелеріне қарамастан және мынадай карбон қышқылы және сульфоксид функциялық заттың бәрі ерекше де өте маңызды. Бұл жерде жоғары қанық карафиннің концентрациясы болмауы тиіс. Эмульсияға қатысты битумдерге бұл жерде қолайлы құрам әр түрлі қоспа көмегімен, не кейде әр түрлі битумдарды араластыру арқылы сәйкестендіру керек. Резеңке түйірдің игерушілігінің негізгі нәтижелері арада тұтқырлықтың аумақтарының және термиялық шыдамсыздықтың жақсартуы. (6 сурет)
Биік қызуларда резинобитум майысқақ модульі арада көп есе биік және байлаушысы өте қатал. Ақырында, резинобитум игерушілігінің нәтижесі ең ашақ аласа қызуларда көрсетіледі.
Көлденеңінен - температура, С; Тігінен - Модуль МПа
6 cурет. Термодинамикалық сезімталдықтың резеңке қоспасында жақсаруы.
7 суретте Фрасу морттық қызуының және жұмсарту нүктесінің салыстыру көрсеткіші келтірілген. Бұл мынандай байлаушылар нәзік жағымсыз қызуларда және дефермацияларға жоғары қызуларда азырақ душар екенін білдіреді.
Көлденеңінен - биік және аласа қызулардағы нәтиже; Тігінен - температура, С0
7 сурет. Фраасу морттық қызуының шығыршық пен шарды жұмсартудағы ықпалды тәуелдіктің кестесі.
Қисықтың қоспасының нүктесі 6 суретте модификациялық және модификациялық емес битумның бірегейін көрсетеді, бірақ +-10С0 t-да ғана. Төмен қызуларда резинабитум майысқақтығымен модульі төмен және байлаушы едәуір созылмалы. Жуан үлгілерді қоспада байлаушының биік тұтқырлықтың барының байлаушының аумақтауы картаға әкеледі, неғұрлым тотықтандыру битум байлаушыларда диффузияға тәуелді болады.
Мембрана құрамы байлаушылардың резинобитум жасағанына қарамастан оның жік санының кемуі ара жабындының сыртын қабатпен жабады.
1.7 Асфальтты бетонды сынау әдістері
Асфальтты бетонның қасиеттерін бағалау дәне оның сапасының көрсеткіштеріне қойылатын тиісті талаптар инвестицияларымен байланысты, сол себептен олар жол жабындының жұмыстарына нақты жағдайға барынша жақын болу керек. Сол себептен зерттеушілерменен бақылаушы органдарының алдында жол жабындының беріктігімен пайдалану ерекшеліктерін дәлелді бағалау үшін сан алуандық шартты және өзара келісілмеген сынау әдістерінің арасынан ең тиімдісін таңдау міндеті тұрады. Сынақтан жаңа әдістерді таңдау, дәлелдеу және әзірлеу барысында келесі қағидаттарды (принціптерді ұстану керек:
-сынақтар асфальтты бетонның шынайы пайдалану ерекшеліктерін температура қызу мезгілін және кристалдану деформациялынуы бойынша ескеру керек;
-сынау ідістері мен асфалтты бетонға қойылатын талаптарды пайдалану мақсаты мен шарттары бойынша дифференциялау тиімді;
-асфалтты бетонға қойылатын талаптардың үйлесімін қамтамасыз ететін әмбебаптылығы сынау әдістерін қолдануға артықшылық беру;
-пайдалану көрсеткіштер кешені ең төмен болу керек, қайталанатын және қосымша ақпарат бермейтін сынақтарды алып тастау керек;
-сынақтың қайталаушылығы үлкен мағынаға ие, себебі статистикалық аламық жол құрылыс материалдарының сенімді мінездемесі үшін әбден керек;
-сынақ әдістері мейлінше тиянақты қарапайым, физикалық дәлелді және үнемді болуы керек.
Күш деформация күйіне байланысты асфальтты бетонның үлгілері бірнегізді және үшнегізді қусыруға, біліктілік созылғыштыққа бүгіліс кезіндегі және ыдыраушылық негізіндегі созылғыштыққа, сондай-ақ түрлі күрделі күш деформациялық күйлерінде сыналуы мүмкін. Жүктелу тәсілі бойынша асфальтты бетон үлгілері сыналады:
-тұрақты деформациялау жылдамдығы кезіндегі беріктікке немесе тұрақты жүктелу кезіндегі беріктікке;
-тұрақты жүктеме кезіндегі жылжып сырғымалыққа;
-белгілі деформация кезіндегі жүктелу релаксациясына;
-үлгілерді қысымнан кейін сутыту кезіндегі температуралық кернеу;
-дефармациялаудың немесе кернеудің циклдік әрекеті кезіндегі шыдамдылық;
-деформативтік жүктің үдемелі режимі жүйесінде;
Үлгінің циклдік деформациялануына негізделген әдістер айырықша орын алады. Циклдік жүктеме сынақтарының нәтидесінде қаталдық сипаттамамен қатар тармақты беріктігін немесе бүлінушілікке дейінгі асфальтты бетонның шыдамдылығын анықтауға болады, және де жүктелу диапазондары сынақтың осы әдістерінде әр түрлі болу керек. Кернеулер мен деформациялардың арасында тізу пропорцияналдық сақталған кезде, ал шаршаңқы сынақтарды керсінше тізу емес деформациялыанудың аймағында жүргізу керек, шағын бұзылудың жинақталуын дәне асфальтты бетонның бұзылуын жазып алу үшін. Асфальтты бетонның тәртібі (5-30)x105 шамадан кейінірек созғыш деформация кезінде қаралады. Үлгілердің кернеуін және деформацииясын қажетті дәлдікпен бір мезгілде өлшеу үшін арнайы электронды құрылғы болу керек.
Асфальтты бетонның майысқақтығының үдемелі модульінің температуралық жейілік кернеуінің спектрін бағалау үшін.
1.7.1 Асфальтты бетонның қозғалу тұрақтылығын бағалау.
Асфальтты бетонның қозғалу тұрақтылығының сынағының белгілі әдістері әр түрлі дәрежеде жол жабындының асфальтобетондағы пластикалық деформацияның пайда болуының шынайы шарттары көрсетеді және жиі өзара байланысты емес.
Ресейде цилиндрлі үлгіні 3мммин жылдамдықта 500С температурада қусыру кезіндегі асфальтты бетонның сараптардың стандартты әдісі ұзақ уақыт бойы қолданылған.
Асфальтты бетонның сараптау үшін цилиндрлік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz