Өнеркәсіптік қалдықтар және олар тазарту әдістері

Мазмұны

Кіріспе

Қоғамдағы адамның ерте даму сатыларында адамның табиғатқа тигізген кері әсері едәуір болды. Яғни қоршаған ортаның ластануы белең алуда, қоршаған ортаның ластануы табиғаттың негізгі үдерісіке ұшырау себептеріне әкелді, олар - жанартаулардың атқылауы, ормандардың өртенуі, жердің мүжілуі (бұзылуы), топырақтың эрозияға ұшырауы болып тұр. Бұл ластанулардың өлшері күннен - күнге өсуде. Оны тарихқа кірген табиғаттағы кеше гана болған жойқын апаттардан көрсек болды. Мысалы: 1783 жылы барлық Еуропа көлемінде үш ай бойы «құрғақ тұманның» тұруы, Исландиядағы жанартаулардың мүжілуі, 1903 жылы Катмайдағы (Аляска) жанартаулардың атқылауы, 1883 жылы Кракатаудағы атмосферадағы күл мөлшерінің көп болуы айқын дәлел бола алады. Осыған ұқсас оқиғалар көптеп кездеседі, алайда адам баласының денсаулығына көптеген зардаптарын тигізуде.

Қоршаған ортаның негізі ластағыш көздері қоғамдағы тұрмыстық қалдықтар болып табылады. Біртіндеп индустрияның дамуына байланысты меттал өндіру, көзеші бұйымдар, шыны, сыбын және тағы басқа бұйымдарды жасау барысында ауа қабатына көміртекті, күкіт окидін, азотты және меттал буларын көп мөлшерде бөліп шығарады. Сонымен қатар, тұрмыстық ластағыштар, азық - түлік және бояғыш заттардың қалдықтарының суға түседі. Оқдәріні ойлап табуға көп мөлшерде азот және күкірт қышқылы, селитр қажет болған, осы тәжірибе химияның дамуына септігін тигізді десекте болды. Капитализмнің даму үрдісіне өнеркәсіптердіңдегі меттал өңдеу, өндіру мүмкіндіктері арта түскендей және де химиялық технологияларыда көптеп септігін тигізуде. Дамыған елдер өз пайдаларын ойлау мақсатымен өздерінің меке меншік өнеркәсіптерін қарқынды жандандыра бастаған, соның салдарынан табиғатқа зиянды заттармен улы газдарды бөліп шығаруда. Сол уақыттағы Рейнаның апатты жағдайға дейін салтануы, Ұлы Америкадағы көлдермен суқоймаларындағы балықтардың барлығы дерлік жойлып кетуде. Ауа қабатына күкірт қышқылының араласуы, қышқылды жаңбырдың көп болуы, тіпті кәсіпорындардың аумақтан 1000 шақырымда орналаспауыда қоршаған ортаға кері әсерін тигізеді.

Өнеркәсіптің және технологиялық үрдістердің дамуы қоршаған ортаға кері әсерін тигізеді. Бүкіл әлемде күн сайын қатты, сұйық, газ тәрізді заттардың қалдықтарының миллиондаған тоннасы биосфераға шығарылады, ол өлі және тірі табиғатқа қалпына келмейтіндей етіп әсер етеді. Ауа қабатындағы жаһандану масштабындағы су айналымы және газ балансының аумағындағы өзгеруі байқалады. Тірі ағзалардың көп түрі қауіпті заттардың әсеріне ұшыраған, сонымен қатар генетикалық деңгейдегі органикалық ұрпақтарының бір қатарына зақым келтіруде. Бұл жағдайда адамдар табиғатқа қатысты әрекетінде өздерініңде сақтандыруды естерінен шығарып кеткен сияқты. Егер адам алдымен өзінің жағдайын ойласа, аймақтағы жануарлар мен өсімдіктердің сонда-аяқ организмдердің тіршілік әрекетінің дамуына мұқият карап, кәсіпорындар мен өнеркәсіп объектілерін олардан жанама немесе алыс орналасуына қаматамасыз етеді. Экологиялық зеттеу аймағындағы өнеркәсіптердегі қалдықтарды қайта өңдеу көкейкесті мәселелердің бірі болып отыр.

Қазіргі таңдағы мәселлердің жағдайын ғылыми шешімдерін бағалау. Қалдықтарды кәдеге жарату туралы мәселелерін бастағандар: Выварец А. Д., Егоренкова Л. И., Д. Вильсона, Д. Х және Д. Л. Медоуз, Й. Рандерса, Д. Габора, Э. Вайцзеккера және тағы басқалары.

Бұл жұмыстың мақсаты мәнісі қазіргі және келешектегі тазарту әдісін және де өнеркәсіп қалдықтарын қайта өңдеу болып табылады. Жұмысты жасау мақсатында жаһандық жетістіктерге жету үшін мынадай міндеттерді қарастырдық:

1. Өнеркәсіптерге қалдықтар туралы түсінік беру және олардың әр түрлілігін мен жіктелуін қарап шығу; одан әрі олардың бойындағы химиялық улы заттардың мүмкіндігін бақылап және оларды қайта өңдеп табиғатта пайдаланудың дәрежесін қарастыру.
2. Қайта өңдеу, тазарту шарттарын сипаттау, қажет болған жағыдайда қалдықтарды көму.
3. Өнеркәсіпте негізінде тамақ және ауыл шаруашылық өнімдерінің де қалдықтары шығарылады, соларды қалдықтарын кешенді пайдаланудың мүмкіндігін қарастыру қажет.

Тамақ өнеркәсібі мен ауылшаруашылық өнімдерінің қалдықтары - зеттеу нысандары болып табылады.

Зерттеудің ғылыми жаңалықтары органикалық қалдықтарды тазарту тәсілдерін қолдана отырап пайдалы өнімдерді алудан тұрады. Таныстырылған жобаның зерттеу барысында мал шаруашылығының қызметіне шағын фермер шаруашылығы баламал отынмен қамтамасыз ету мүмкіндігін зерттеді.

Бұл жұмыстың тәжірибелік мәнісі ауылшаруашылық өнімдерінің даму үшін дипломдық жобаның нәтижелерін пайдаланудың мүмкіндігінен тұрады.

Зерттелетін тақырыбым бойынша қолданылған жалпы және отандық әдебиеттер сонымен қатар шетел авторларыда бар.

Негізі теориялық және әдістемелік маңыздылық. Атап өтерліктей жағдай, тұрғындардың санының күрт өсуі өнеркәсіптің қалдықтар санының өсуіне ықпал етіп геометриялық прогрессияға әкеледі. Қала маңындағы жерлер нағыз қоқыс алаңына айналуда, ал канализация жүйесіндегі қоқыстың көбеюген сонша оны тазарту жүйесі зорға тазартып үлгеруде. Бұл - өте маңызды экологиялық мәселе, оның шешімінің кешігуі аурулар санының елеулі өсуіне, көбеюіне әкеліп соғады.

Табиғаттың қалың қоқысты қайта өңдеуге өзінің мүмкіндігі жетпейді. Тұрмыстағы қатты және тағы басқа қалдықтардың түрлерін тазарту, дамушы елдерде тұмаудың, жұқпалы аурулардың жиілеп кеткенен кейін күмән келтiруге қойды. Қазіргі таңда топырақтың, судың, ауаның ластануы - барлық планетаның және әрбір жеке мемлекеттің мәселесіне айналып отыр.

Мәселенің шешімі қайта өңдейтін зауыттарда ғана емес, қалдықтарды толығымен қолданысқа енгізу. Қоқыстардың санын азайту үшін өздерінің өндіріс технологияларының көздерін өзгерту керек, яғни қалдықтардың санын бастапқысынан кішірек етіп жасайтын өнімнің өндірісіне бейімдеу. Сонда - аяқ қалдықтарды қайта өңдеу экологиялық мәселелердің шешімі ғана емес, энергетикалық мәселелердіңде шешіміне септігін тигізуі қажет. Бұл - қор сақтаушы технологиялары. Қазіргі уақыттағы қоқысты жағу қондырғылары тазару жүйесімен жабдықталған, электр энергияны көп мөлшерде өндіргіштерімен болып келеді.

1 Өнеркәсіптік қалдықтар және олар тазарту әдістері

1. Қалдықтарды жіктеу

Өндіріс қалдықтары(техногендік қалдықтар) - бұл қалыпты жағдайға (стандартқа) сәйкес келмейтін, шикізат қалдықтары, материа және жартылай және толық өз сапасын жоғалтқан, өнімнің өндірісін құртатын шикізат. Бұл қалдықтар алдын ала өңдеуден кейін өндiрiстiң саласына жұмсайды, ал қосымша өнімді өндіру үшін жеке колданалы негізінде оныменде және олсызда өнімдер өндіруге болады.

Негізі қосымша өнімді өндіруде шикізаты қайта қалпына келтіруде физикалық - химиялық қатары жүреді, бірақ олар өндірістік үдерістің мақсаты болма алмайды. Мемлекттік стандарт қа(МЕМСТ) ие болады көбінесе тауарларды кездеседі, оларды өндірістік кәсіпорындар бекітеді.

Өндірісті зерттеу барысында технологиялық үдерістің жетілмегендігі, сонымен бірге экономикалық құрылымның жетілмегендігі өндірістегі қалдықтардың көп мөлшерде шығуынан көрек болады. Оларға: қалдықтардың құрылымдарын құрастыру кезінде физика - химиялық және материалдық шикізаттарды қайта өңдеу; қалдықтарды өндіру құрылымында пайдалы қазбаларды байту; заттарды газдарды және ағынсулардың технологиялық тазартулардың жайын аңғарту.

ЕМҚның мүмкіндігіне қарай нақты және потенциалдық ресурстарға бөлуге болады. ЕМҚның нақтылық бөлігіне арналған қайта қалпына келтірудің тиімді тәсілдерінің қуатын артыру; сонымен қатар қамтамасыз етілген нарыққа өткізу; ал потенциалдыққа - ЕМҚ барлық түрлері, нақтылық тобына кірмейтіндерді жатқызамыз. ЕМҚның потенциалық бөлігіне тағы қосалқы өнімдерде кіреді, ал олардың қазіргі таңдағы қолданысы толық емес болғандықтан өнеркәсіптердегі материалдық ресурстардың сақтандыру қоры болуы қажет.

Үлкен қалдықтарды анықтауда кәсіпорындардағы экономикалық салалардың құрылымының жіктелуі есепке алу, жинақтау және қайта өңдеу.

Қазіргі уақытта біздің елімізде және шетелдегі өнеркәсіптегі қатты қалдықтар алуан түрлі болғандықтан ғылыми жіктелуіде әр түрлі болды. Біздің елімізде кәсіпорындардың қалдықтарын тізім алу жұмысы 80-ші жылдардың ортасына қарай қолданыла бастағандықтан министрліктер аяқсыз қалды.

Негізінде қалдықтарды жіктелуінің әр түрлі тәсілдерінің келесі белгілері бар: қалдықты жасайтын орындар (өнеркәсіп саласы) ; өндірістік циклдың кезеңі; қалдықтардың түрлері; қоршаған ортаға тигізетін зиянның дәрижесі; және адамның денсаулығы; пайдалану бағыты; пайдаланудың тиімділігі; қордың шамасының жасалу көлемдері; зеттеудің дәрежесі және зерттелген технологиялық тазарту.

Қатты қалдықтардың өнеркәсіп салалары бойынша жіктеу (химиялық, металлургиялық, электротехникалық салаларының қалдықтары т. б) және өндіріс түрлері (күкірт қышқылының өндіріс, автомашиналары жинайтын өндіріс, подшипникті өндіріс қалдықтары т. б)

Өнеркәсіптегі қатты қалдықтардың бәрі екі түрге бөлінеді: уламайтын және улағыш. Қатты қалдықтардың өзінің негізгі көлемі уламайтын болды. Улы қалдықтарға мысалы шламды гальвандық цехтар және күйдірілген ванналар қызмет жарата алады.

Қалдықтар жіктелу мүмкіндігіне металлдық және металлдық емес, сонымен қатар қиыстырылған болады.

Металлдық емес қалдықтар химиялық жолмен оқшаулап бөлеміз (жыныстың қайырмалары және күл т. б) және белсенді химиялық жолмен (резенке, пластмасса т. б) . Қиыстырылған қалдықтарға қнеркәсіптің сан алуан түрі және құрылыс қоқыстары жатады.

Қалдықтарды екі топқа негізгі және қосымша деп бөлеміз. Негізгі қатты қалдықтардың материалдарын тікелей тауарлық өнімді жасау үшін қолдану. Бұл металлдық, металлқұрылымы қалдықтар(қабыршақ, шламдар және қож) және металлдық емес қалдықтар (ағаш, резеңке, кездеме, шыны т. б) .

Қосымша қатты қалдықтарға технологиялық материалдар және оларды технологиялық үдерісті жүргізуге пайдаланады. Қосымша қалдықтарда қатты болуы (күл, қайрақтар, отқа төзімді заттар), сұйықтың болуы (миниралды майлар, өзін суыту сұйықтығы, мұнай гальван өндіріс қалдығы) және газ тәрізді болуы (шегінетін газдар) .

Адамға және қоршаған ортаға қауіпті әсерінің дәрежесін анықтауда қалдықты жіктеу кеңінен пайдаланылады. ЕЭС елінде адам денсаулығы және қоршаған орта үшін қауіпті қалдықтарды анықтауды 14 санатқа бөлген: 1 - жарылу қаупі бар; 2 - оксиданты; 3А - қалдықтың жоғарғы дәрежедегі жанғыштығы; 3В - жанғыш; 4 - тітіркендіру; 5 - зиянды; 6 - улағыш; 7 - канцерогенді; 8 - коррозия - белсендісі; 9 - жұқпалы; 10 - тератогенді (ұрықтарға зақым келтіретін - эмбрионотикалық) ; 11 - мутагенді (тұқым қуалауды өзгеріске шақырады) ; 12 - улағыш газдардың бөліну суда да жалғасады; 13 - қауіпті заттарды шығару; 14 - жотоксичные.

“Зиянды заттарды„ отандық стандарттарға 12. 1. 007-76 МЕМСТқа сәйкестендіру. Жіктеу және жалпы қауіпсіздік талаптарында барлық өнеркәсіптің қалдықтары төрт таптарға жатқызамыз; 1 - өте қауіпті; 2 - қауіптілігі жоғары; 3 - қауіптілігі орташа; 4 - қауіптілігі төмен.

Қауіптілігі бірінші таптағы қалдықтарға сынап, хром қышқылы, калий, үш хлорлы сүрме, мышьяк оксиді және басқада жоғарғы окидтерді талап етеді.

Қауіптілігі екінші таптағы қалдықтарға мыс хлоры, никель хлоры, үш тотықты сүрме, азотқышқылы, қорғасын т. б жатады.

Қауіптілігі үшінші таптағы қалдықтарға қорғасын оксиді, мыстың қымыздық қышқылы, төрт хлорлы көміртек, көміртегі т. б жатады.

Бұрынғы Минздрав СССР кезінде қауіптілікті есепке алу жолмен қатар таптардың әдістері бойынша анықтаған.

Қалдықтардың физикалық күйі қатты, сұйық, газ тәрізді болып бөлінеді. Қалдықты шығаратын көздер тұрмыстық, өнеркәсіптік, ауылшаруашылық болып табылады. Қалдықтарды құрамы бойынша органикалық және органикалық емес болып бөлінеді. Энергетикалық қалдықтар ерекше тобты құрайды. Шу, радиация, электромагниттік, ультракүлгін сәуле шығару тағы сол сияқты.

Мәскеу қаласында өндіріс қалдықтарының жіктелуінің қызықты жүйесі ұсынылды, онда қалдықтарды 13 топқа бөлген:

Гальваникалық және басқа шламдар, қалдықтардың құрамы хром, никель, цинк, қорғасын, сілтілік қалдықтар химиялық өндірісте органикалық емес сипатарға ие.

Қалдықтың жіктелуі қалдықтардың қозғалысын анықтауға көмегін тигізеді (кәрізге, қоқысты жағып тастайтын жер, жергілікті жерлерді тазарту қоқыстарды қоқыс тайтайтын жерге апару т. б) . Бұл жіктеудің негізі орталықта жинақталған басты сұлбадан көре аламыз, өнеркәсіптегі қалдықтарды өңдеу және де қоршаған ортаны олардан сақтап қалу үшін шикізатты қайта пайдалану, сапалы өнімді қолдану.

1. Канализация, өнеркәсіптегі сулар мен ағынды сулар құрамынан мұнай тұнбаларын алу, өндірістік аймақтарда құрылыс тазалықтарын жүргізу.
2. Мұнай қалдықтары, оңай тұтанатын сұйықтық (ОТС), майлап салқындату сұйықтығы (МСС), көкпеңбек қалдықтар, лак бояғыш өнеркәсіптің қлдықтары.
3. Пластмасса, полимерлер, синтетикалық талшықтар, синтетикалық материалдар және олардың композициялық негізі.
4. Резенке технологиялық бұйымдар, шиналардың қалдықтары және тағы сол сияқтылар.
5. Ағаш қалдықтары.
6. Қағаз қалдықтары.
7. Қара және түсті металлдардың және қоспаланған болаттардың қалдықтары.
8. Қож, күл, шаң (металлдардан басқа) .
9. Тағам қалдықтары (өндірістегі азық - түлік, етті, сүтті т. б қалдықтар) .
10. Жеңіл өнеркәсіптің қалдықтары.
11. Шыны қалдықтары.
12. Құрылыс өндірісінің қалдықтары.

Өнеркәсіп қалдықтарының жіктелу түрлерін 1 суреттен көре аласыз.

Екінші материалдық қорның ыңғайлы жіктелуі пайдалану бағыты мен көздері.

Қалдықтарды жіктеу қағидалары. Мысалы, өнеркәсіп қалдықтарын әзірлеу және пайдаға асыру, технологиялық сұлбалардың жіктеу жобаларын өңдеу, технологиялық негізінде өңдеу.

Сурет 1 бойынша өнеркәсіптік қалдықтардың классификациясы

1. Қалдықтардың жасалу көздері мен көлемі

Өнеркәсіп қалдықтарын жасалуы мен кәдеге жаратуды 2 суреттегі сұлбадан қөре аласыздар.

Өндіріс қалдықтарының жасалуы шикізаттың қозғалысының барлық кезеңдерінде болды; оның өндіріс сәтінен, табиғи қордағы бұйымдар, пайдалануға дейін аяқталуы қажет.

Өнеркәсіп салаларындағы қатты қалдықтардың әр түрлілігі 1 кестеде бейнеленген.

Жалпы ауа қабатын ластайтын заттардың және энергетикалық көлемі 1997 жылдар 27, 2 % жетті олар алда. Келесі орында кара және түсті металлдар алады - сәйкесінше 22, 8% және 15%, содан соң мұнай - газ өндіруші және мұнай өңдейтін өнеркәсіп - сәйкесінше 8, 4% және 5, 2% құрайды. Гидросфера қабатын ең ірі ластағыштар энергетика, ағаш өңдеу, химиялық өнеркәсіптер - 18, 07 %, 18, 04 %, 18, 02 % құрайды, метал өндірісі - 15, 23 %, машина құрау - 8, 45 %, көмір өнеркәсібі - 8, 51% құрайды.

1997 жылдары улы қалдықтардың көлемі 89, 4 миллионға жеткен, ал қалдықтарды зарарсыздандырудың көлемі екі есе өскен. Улы қалдықтарды шығаратын негізгі өнеркәсіп салаларына металлургия, энергетика, химия және мұнайхимия болып табылады. Олардың қалдықтарының жалпы көлемі 80% жуығы жинақталған.

Сурет 2 Өнеркәсіпте қалдықтардың түзілу реті және мүмкін болатын жою жолдары

Кесте 1. Өнеркәсіптік аймақтардағы түрлі қалдықтардың түзілуі (жылына т/жұмысы)

Қалдықтардың номенклатурасының үлкендігі соншалықты, оларды тек ғана кәсіпорын аумағында мамандар тізімге алады.

Машина жасау кешендерінің ең ірі өнеркәсіпке энергетикалық, автомашиналық, трактор, ауылшаруашылық, химиялық, мұнай, құрылыстық, коммуналдық салалары кіреді.

Машина жасаудың кәсіпорны үлкен қалаларда шоғырланған және олардың зиянды қалдықтары қоршаған ортаға және халықтардың денсаулығына кері әсерін тигізеді.

Гальваникалық цехтар мен машина жасау қалдықтары су көздерін және су алаптарын ластайды. Су көздерін ластайтын заттар: мұнай өнімі, сульфаттар, хлориттер, цианидтер, азоттың қосылуы, темір, цинк, никаль, хром, молибден, фосфор т. б.

Атмосфераның ластағыш көздері бірі машина жасау кәсіпорын, құю өндірісін өңдеу, механикалық цехтар жатады.

Кешедік кәсіпорынның атмосферадағы сипаты, көміртек оксиді, күкірт қоспасының тотығуы, әр түрлі шаң және азот қышқылы, ксилол, ацето, жанармай, сірке қышқылы, бензол, хром, қорғасын т. б.

Кешенді өнеркәсіптің атмосфераға ең қауіптісі алты валентті хром болып табылда, оның елеулі үлесі 137, 9 т немесе 43% құрайды.

Машина жасаудың кәсіпорындарында көп тонналы металлдар (қалдықтардың 75% құрайды) қолданылады. Шикізаттың қайтара пайдалану бұл - завоттардағы, металлургиядағы, машин жасау өндірісінің қалдықтарды қайта өңдеу. Сонымен қатар ағаш, қағаз, резеңке, пласмассалардың қалдықтарын өңдеу.

Кәсіпорындардың өзіне дамыған және әр түрлі технологиялық өндірістердің 700 астаным қамтиды, машина жасау саласы қоршаған ортаға зиян.

Қаладағы машина жасау өнеркәсібінің кешендері әлеуметтік өмір мен қоршаған ортаны қорғау мәселелерін шешу көлемін анықтау.

Химиялық өнеркәсібінің кең таралған технологиялық үрдістің қалдықтарымен күресу өте қиын болып табылады. Өнеркәсіптен шығаты зиянды заттардың көздері: кәсіпорын қышқылы, шинлар және техникалық резеңке бұйымдар, фосфор, пластмассалар, минералдық тыңайтқыштар сонымен қатар мұнайдың крекингісін жүзеге асыру. Кәсіпорын салаларының кесірінен атмосфераға жыл сайын 456 мың тонна зиянды заттар түсуде. Табиғаттағы ағынды сулардың ластығы 1, 3 млрд шаршы шақырымды құрайды, құрамыны мұнай өнімі, хлориттер, сульфаттар, фосфор, цианидтар, марганец, мыс, никель, сынап, қорғасын, хром, цинк кіреді. Жыл сайын қатты қалдықтардың мөлшері 70 мың тоннаны құрайды, соның 30%ған пайдаланылады.

Химиялық өнеркәсіптегі негізгі қатты қалдықтар - күл, шлам, қағаз, металл, полимерлік құралдар. Бұл қалдықтар өңдеу кезінде қауіпті жағдай жиі болды, өйткені физикалық және химиялық жағдайы әрқашанда тұрақты болмайды, олардың көбісі улағыштар. Оларды өңдеу үшін арнайы технологияларды талап етеді. Қоқысқа көп мөлшерде фосфогипс, известтика, гипсалық және т. б қатты қалдықтар тасталынады. Адекват өнеркәсібінің басылуынан, соңғы жылдары зиянды заттардың көлемң азаюда.

Тамақ өнеркәсібіндегі ауыз суды ластайтын органикалық заттар сульфаттар, фосфоттар, нитраттар және қышқылдар.

Тамақ өнеркәсіп қалдықтарының 60 % жуығын қағаз, ағаш, метал, шын және тамақ қалдықтары құрайды. Атмосфераға шығарылатын зиянды заттарды жасайтын негізгі көздерге кіретіндер: қабыршақтағыш, нейтрализатторлар, сепараторлар, парфюмерлік бұйымдар, ет өңдейтін завоттар, технологиялық пештер жатады.

Тамақ өнеркәсібі атмосфераға 224 мың тонна зиянды заттарды шығарады, сонымен бірге ағын суларды ластау 116 млн шаршы шақырымды құрап отыр.

Азық - түлік өнімдерін өңдеу технологиясына, өнімдерді шығаруға байланысты қалдықтардыңда құрамы өзгереді. Құрастырмалы қалдықтардың көлемі тұрақсыз болды және өнімдерді өңдеу маусымдық көлемге байланысты болды. Табиғаттағы органикалық азық- түлік өнімдері, шіруге ұшыраған, шыбын -шіркейлердің көбеюі қауіпті және ауыру жұқтыратын микроптар, сондықтан олардан арнай қорғануды талап етеді.

Жеңіл өнеркәсіп орындары ашық ағын сулар мен ауыз сулардың 138 млн шаршы шақырымыннан астамын ластаған, өлшенген заттардың құрамы сульфаттар, хлориттер, фосфордың қоспалары және азот, нитраттар, заттың беткі қабатының белсенділігі, темір мыс, цинк, никель, хром, қорғасын, фтор т. б заттар жатады.

Атмофераны ластайтын негзігі көздерге электролизді ванналар, жүктеудің орны, жүк тиеу және шикізаттың қайта сыпкалау, дробилна-диірмен жабдығы, араластырғыш, кептіргіш барабандары, сабау агрегаттары, тегістеу сканоктары, иіргіш және жүн түтігіш машиналар, бқйымдарды бояу жабдықтары, қымбат аң терісінің бұйымдарын арнайы өңдеу және дайындау барабаны.

Жеңіл өнеркәсіп орындарынан шығатын қалдықтарға күкірттің қос тотығы, көміртек қышқылы, қатты заттар, азот қышқылы, жанармай, этилацетат, сірке қышқылы, тұз, аммиак, ацетон, бензол, күкірсутегі, оксид (V) т. б қатысады.

Ағаш және целлюлоза - қағазын өңдеу саласындығы өнеркәсібі ауыз су экономикасының бірі. Кәсіпорындардың ағын суларды зиянды заттармен ластау сипаттарында мұндай сульфаттар, хлоридтар, мұнай өнiмi, фенолдар, формальдегид, метанол, фурфурол, диметилсульфид, скипидар болады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс