Шағын және орта бизнес субъектілеріне салық салудың шетелдік тәжірибесі

Кіріспе

Шағын кәсіпорынды олардың шағын екенін мойындау белгісі, шағын бизнестегі салық салудың негізі болып табылады. Мұндай белгілер түрлі елдерде әр түрлі болып келеді және жалпы принциптер қолданылмайды. Кейде бұл белгілер бойынша кәсіпорындағы жұмысшының сандары қолданылады.
- Данияда қарамағында 10-ға жуық адамдар болса, ол шағын бизнеске
жатқызылады;
- Ирландияда жалдауында 50-ге жуық адам болса, ол шағын бизнеске
арналған, 250-ге адамдар орта бизнеске арналған;
Кәсіпорынның жылдық жиынтық айналымының мөлшері, олардың кең тарағанбелгісі болып табылады.

Пән: Бизнесті бағалау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

1.3. Шағын және орта бизнес субъектілеріне салық салудың шетелдік
тәжірибесі

Шағын кәсіпорынды олардың шағын екенін мойындау белгісі, шағын
бизнестегі салық салудың негізі болып табылады. Мұндай белгілер түрлі
елдерде әр түрлі болып келеді және жалпы принциптер қолданылмайды. Кейде
бұл белгілер бойынша кәсіпорындағы жұмысшының сандары қолданылады.
- Данияда қарамағында 10-ға жуық адамдар болса, ол шағын бизнеске
жатқызылады;
- Ирландияда жалдауында 50-ге жуық адам болса, ол шағын бизнеске
арналған, 250-ге адамдар орта бизнеске арналған;
Кәсіпорынның жылдық жиынтық айналымының мөлшері, олардың кең
тарағанбелгісі болып табылады.
- Францияда тауар сататын фирмаларға 3,5 млн. франкі берілген, ал
қызмет көрсетушілерге 1 млн. франкіден. Белгілі бір шектен
шықпайтын көлемде (тауар сату үшін кэсіпорынға 3,5 млн.-дай
франкі берілген және қызмет көрсету үшін 1 млн франкі берілген)
шартты салық немесе forfait осы кәсіпорынға жиынтық жылдық
айналымы қолданды.
- Израильде жанама белгілер бойынша анықталады;
- Испанияда 500 млн. песетке дейін;
- Италияда кәсіпорынға арналған қызмет көрсету 360 млн. лир және де
басқа фирмаға арналған 1 млн. лирден аспау керек. Италияда
кәсіпорынның табысы анықталды. Салық салудан кету мүмкіншілігі
азаюы - салықтың жіктелуінің ең басты мақсаты болып табылады.
Жеңілдетілген немесе оңайлатылған салығы шағын бизнес мұндай
жағдайда шағын салықты кіргізеді. Мысалы: Италияда
дифференциялданған шектелген қызмет түрінің шағын бизнес бойынша
салық салу қолданылады. Мұндай жағдайда олардың белгілерін анықтау өте
қиындау. Белгияда және Ұлыбританияда кәсіпорынның шағын бизнесте құқығы
бар, жұмыспен қамтылу санының шсктелуі бір мезгілде қанағаттануы керек.
Жылдық жиынтық айналым және баланс волютасы.
- Белгияда 100,145 млн. франк, және 70 млн. белгиялық франк мұндай
шамалардан аспау керек.
- Ұлыбританияда -250, 11,2 млн. фунт стерлинг, 5,6 фунт
стерлинг.
Кейбір мемлекеттердің күрделі белгілерінің бірі шағын бизнесті
қанағаттандыруы керек.
Люксембургте шағын кәсіпорынның айналым капиталы 500 000 фр,
және 2 млн-ге жуық жылдық айналымы немесе 60 000- ға фр. пайдалардан аспау
керек. Орта кәсіпорын үшін шектеу көрсеткіштірі белгіленеді, сондай-ақ
Бельгияда және Ұлыбританияда, бірақ Люксембургте шекті мағынада 50-ге жуық
адамдар штатта жұмыс істейді, айналым үшін 88 млн. Люксембургтік фр. және
баланс волютасы үшін.44 млн. фр.
Еуропада жүргізілген зерттеулердің нәтижесі барысында салық салуды
ынталандыру бағдарламасын қолданудың қатаң ережелері анықталды. Еуропалық
одақтардағы мемлекеттерде субсидиялардың негізгі 3 типі бар:
1) мемлекеттік стратегиялық деп танылатын, яғни оларды кең
көлемде дамытуды көздейтін белгілі бір секторларға шектелген субсидия.
Мысалы: синтетикалық талшық пен машина жасау.
2) шағын және орта кәсіпкерлікпен айналадағы ортаны
корғау
жұмыстарын жүргізетін ұйымдарда қолданылатын субсидиялардың
горизонталдық ережесі.
3) кедейірек аймақтарға арналған мемлекеттік грант көмегінің
ережесі.
Олар, бір ғана ерекшелігімен комиссиялық субсидиялауды қолдануды рұқсат
етеді (мемлекеттік жәрдемақы). Ережелерге сәйкес болмаған кезде кіші және
орта кәсіпорынды ынталандыру, бір жағынан кедей облыстарға
(аймақтарға) дамуына жәрдемдесу болып табылады.
Еуропада шағын және орта кәсіпорындар кең мағынада
төмендегідей
түрде кездеседі:
Кесте 9- Салықтық ынталандыру мақсатымен Еуропалық Одақтардағы шағын
жәнс орта кәсіп орындарды анықтау критерилері
Белгілері Шығарушы және Қызмет көрсету өрісі
өндіруші кәсіпорындар (сфера)
орта шағын орта шағын
1. Жұмысшылардың 250 50 95 20
санының аз болуы
2-осы екеуінің бірі 40 7 15 2,7
Еуропада айналым көп
болмайды.
3. Актив саны көп 27 5 10,1 1,9
болмайды. Евро
корпорациялық
тәуелсіздік жөнінде
компания серігіне

Шағын және орта бизнесті қанағаттандыра алмайтын
акциялар немесе дауыстары бір не бірнеше
компанияларға жатады.

Осы үш белгілер бір уақытта немесе жеке-жеке сақталуы керек, сонда
фирма орта жэне шағын болып саналады. Негізінде екі бағытта көрсетілетін
дамыған елдерде салықтың салтымен ең маңызды мақсаттық жеңілдеу салық
тәртібі шағын кәсіпорын үшін салықтық дискриминация жою болып табылады.
Біріншіден кіші мекеменің үлкен мекемеге қарағанда заң ережесінен
кешіктірілу мүмкіндігі көбірек болады. Себебі салықтық декларациялау үшін
жиналатын құжаттар мен информация үлкен мекемелерде өз мақсаттарында
жиналып сақталады.
Екіншіден тең салық ставкасы жағдайыыда, кіші мекеме пайдасына
пайдалы салық салу ставкасы көп болады ( арнайы жеке салық жеңілдігісіз).
Себебі рұқсатты салық шығын шегеру жағдайлары аздау болады ( мысалы:
амортизация) . Бұл жагдайларда төмендетілген салық ставкалары
мен
қосымша амортизацияның есептелуі жағдайы, оның жеделдетілген
амортизациясынан бастап бос шығынға шығарылуға қолданылады. Мекемелерге
ставканың төмендетілуі, пайданың берілген көрсеткіштен төмен болмауы,
Бельгия, Канада, Финляндия, Жапония, Люксембург және Ұлыбританияда кіші
немесе орта кәсіпорындарына жататын кезде қолданылады. Швецария коорпорация
пайдасына прогресстік салық салуды қолданады. Канадада канадтықтармен
бақыланатын жекеменшік коорпорациялары жеңілдіктерін ашып отырады. Ал
пайдаға салынатын федералдық салықты 16 % пайызға азайтады. Егер де,
фирманың салық салынатын жұмыс барысындағы пайдасы 200 000 аспаса ғана.
3) Төменде мысал ретінде Еуропа Одағы елдеріндегі салық стимулдарының
шағын бизнеске қатынасы бойынша қолдануларының негізгі бағыттары
көрсетілген, олардың ішінде арнайы салық режимдерінің формалары, сонымен
қоса елдегі аймақтарға арнайы шаруашылық тармақтарының дамуы да қарастырлып
көрсетіледі.
Франциядағы салықтар мемлекеттік реттеу жүйесімен өзара қатынаста
жұмыс істейді. Мемлекет шағын, жеке, жанұялық, топтық мекемелердің
құрылуына мән береді. Бұл мекемелер адамның тікелей мұқтаждығын
қамтамасыздандыру үшін жұмыс істей отырып өз шамасымен азғана
инвистицияларымен мынадай мәселелердің шешілуін қамтамасыз етіп отырады -
айналысу, өндіріс қолайлығының артылуы, жаңа техника колдануының тезірек
меңгеруі, әсіресе оның енгізілу сатысында. Ерекше қызық жағдай Франция
салық заңында өрнектеледі - үздік қызметкерлерді дайындау бойынша. Мысалға:
әрбір корпорацияның қолбасшысы міндетті түрде жылына бір рет өз
қызметкерлерінің біліктілігін көтеріп отыруы керек. Әйтпесе басқа жағдайда
жыл аяғында пайдасының (1-2%) пайызы кенеттен бюджетке аударылып отырады.
Әрине әр қолбасшы мұндай жағдайға жол бермеуге тырысыды. Бізде де осындай
тәртіпті енгізсе жаман болмайтын еді. Кіші бизнеске мемлекеттің көмегі
тікелей инвистиция ретінде сәтсіз әлде мүмкіндігі аз себебі әзіргі қаржы
жағдайына байланысты бюджеттің дефициттілігі. Ал мемлекеттің әр аймағында
кіші кәсіпорынға көмек көрсету қорларын ашу - ол теңіздегі тамшымен тең
келеді. Ал қаржы банктерінен жеңілдікті несие алу ең күрделі жұмыстардың
бірі. Осы жағдайда біз салық жүйесіне жүгінбей кете алмаймыз. Дегенмен, бұл
жалғыз тиімді және де дамыған мемлекеттерде өте жиі қолданылатын тәсіл
болып табылады. Оған мысал ретінде Англияны алуға болады. Мысалы: кіріс 200
000 фунт стерлингтен аспайтын болса онда оған салынатын салық 15-25 % ға
дейін төмендейді. Осындай мысалға Франция мемлекеті де ие бола алады. Ал
Германияда жылдық кірісі 36 000 нан жоғары корпорациялар салықтан
босатылады. Ал АҚШ-та салынатын салық көлемі кәсіпорынның әкелетін табысына
тікелей байланысты. Дамыған мемлекеттердегі салық жүйесі көптігімен және де
қатаң бақылаумен ерекшеленеді. Сондай-ақ бізде де салықты минималдауға
тырысуда. Ол орта жэне шағын кәсіпкерліктің дамуына ықпал етуі тиіс.
Жапондық салық жүйесі 19 ғасырда-ақ қалыптасқан болатын. Екінші
Дүниежүзілік соғыстан кейін Шалп профессорының есімімен аталған реформа
жүргізілген еді. Ал қазіргі салық жүйесі 1989 жылдың 1 сәуірінен өз күшіне
енді. Ол еуропалық салық жүйесінен айтарлықтай ерекшеленеді. Жапонияда
мемлекеттік және жергілікті салықтар қызмет етеді. Мемлекеттік түсімдердің
64 % мемлекеттік салықтар есебінен қалыптасады, ал қалған бөлігі -
жергілікті салықтар.
Барлығы Жапонияда 25 мемлекеттік және 30 жергілікті салық бар. Оларды
негізгі 3 топқа жіктеуге болады:
- жеке және заңды тұлғаларға салынатын тікелей табыс салықтары;
- мүлікке салынатын тура салықтар;
- тура жэне жанама тұтыну салықтары.
Бюджеттің негізгі бөлігін тура салықтар алып отыр.
Мемлекетке ең көп табыс әкелетін жеке және заңды тұлғаларға салынатын
табыс салығы. Кәсіпорындар мем ұйымдар өз пайдасынан мемлекеттік табыс
салығын 33,48%, және префектуралық табыс салығын -
1,67% мөлшерінде төлейді. Жеке түлғалар мемлекеттік табыс салығын 5
ставка бойынша төлейді: 10, 20, 30, 40 және 50. Сонымен қатар,
префектуралық табыс салығының 3 ставкасы -5, 10 және 15%.
Мүлік салығын жеке және заңды тұлғалар бірдей ставкамен төлейді. Ол
мүлік құнынң 1,4%. Мүлік бағалауы 3 жылда 1 рет өткізілетін шара.
Тұтыну салықтарының ішінде қосылған құн салығына ұқсас 3% ставкамен
алынатын сатудан алынатын салық.
Одан басқа бюджет мына салықтар есебінен толықтырылады: автокөлік
иелеріне салынатын салық, темекі, алкоголь, мұнай, газ, бензинге салынатын
акциздер және т.б.
Сонымен, жоғарыда қарастырылған кейбір дамыған елдердің салық жүйесін
қарастыра келе, түйіндегеніміз олардың салық жүйесінің жан-жақтылығы да бар
және ұқсастықтары да жоқ емес, мысалға көптеген елдерде бюджеттің кіріс
көзін құрау жағынан табысқа салынатын салықтар мен жанама салықтардың басқа
салықтарга қарағанда үлесінің жоғарылығы. Артықшылықтарына келетін болсақ,
мысалға меншікке салынатын салықтар бойынша біздегі сияқты меншік түрлеріне
салынатын салықтар шектеулі ғана емес, әсіресе мұраға салынатын салықтардың
дамығандығы басқа тікелей салықтар бойынша ауыртпалықтың азаюына жағдай
жасайтын еді және мемлекеттік бюджеттің кіріс көзін молайтуға мүмкіндік
беретін еді.
Сонымен бірге, Жапония сияқты елдердегі жанама салықтар ставкасының
төмен болуы, бүл тауар мен қызмет түрлерініц бағасының төмен болуына, яғни
халықтың салық ауыртпалығын аз тартуына мүмкіндік беріп отыр. Ал, бізде әлі
де болса жанама салықтар фискалды қызметінен ауытқи қойған жоқ. Бұл, болса
енді көтеріліп келе жатқан кәсіпкерлір мен шаруашылық жүргізуші
субъектлердің жан -жақты дамуына аз да болса кедергі болады.
Тағы да айта кетерлік жағдай, қосылған құн салығы бойынша, көптеген
елдерде тамақ, алғашқы қажетті тауарлар, ауыл шаруашылық өнімдеріне салық
ставкалары өте төмен мөлшерде қолданылады, ал бізде тек қана бір-ақ түрлі
ставка қызмет етеді.
Сондай-ақ, басқа елдердегі салықтық құқық бұзушылыққа қолданылатын
шаралардың қаталдығы, мысалға Францияда салықтан жалтарыну жағдайы болған
кезде, салық сомасы екі еселеніп төленеді. Осындай тәжірибені біздің де
салық жүйемізде қолдану салықтық түсімдердің толықтай және уақытында
түсуіне мүмкіндікті молайтатын еді.
Шағын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.