Табиғи жарықтандыруды есептеу және зерттеу

Жоспар
Кіріспе

КІРІСПЕ
1 НЕГІЗГІ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР
3 ЖАРЫҚТАНДЫРУ ТАЛАПТАРЫН ЗЕРТТЕУ ӘДІСІ
4 ЖҰМЫСТЫҢ МІНДЕТІ
5 ЖҰМЫСТЫҢ ОРЫНДАЛУ РЕТІ
6 ЕСЕП БЕРУ

КІРІСПЕ

Дұрыс орындалған жарықтандыру жүйесі өндірістік зақымдануды азайтуға едәуір септігін тигізеді. Ол көптеген өндірістік факторлардың потенциалды қаупін азайтады, көру мүшелеріне қалыпты жұмыс жағдайын жасайды және адам ағзасының жалпы жұмыс қабілеттілігін арттырады.
Өндірістік зақымданудың сараптамасы жылдың жарық мезгілінде, қалыпты жағдайда өндірістегі зақымдану едәуір төмендейтінін көрсетеді. Көшенің жарығы жол апаттарының санын 20-30 %-ға азайтады. Табиғи жарықтандыру жетіспеген жағдайда аралас (табиғи және жасанды) жарықтандыруды қолдануға болады. Бұл гигиеналық тұрғыдан дұрыс.

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ Ұлттық Техникалық Университеті

Еңбек және тіршілік қауіпсіздігі кафедрасы

Зертханалық жұмыс №3

Тақырыбы: Табиғи жарықтандыруды есептеу және зерттеу

Оқытушы_______________
ғыл.атағы
_______________________
_______________2006 ж
Студент________________
Мамандығы_____________
Тобы___________________

Алматы 2006
Жұмыстың мақсаты: студенттерді жарықтандыруды өлшеу әдісімен
таныстыру, өлшеулерді жасауға үйрету, сонымен қатар, өндіріс ғимараттарында
табиғи жарықтандырудың жалпы техникалық есептемесін орындауды үйрету.

КІРІСПЕ

Дұрыс орындалған жарықтандыру жүйесі өндірістік зақымдануды азайтуға
едәуір септігін тигізеді. Ол көптеген өндірістік факторлардың потенциалды
қаупін азайтады, көру мүшелеріне қалыпты жұмыс жағдайын жасайды және адам
ағзасының жалпы жұмыс қабілеттілігін арттырады.
Өндірістік зақымданудың сараптамасы жылдың жарық мезгілінде, қалыпты
жағдайда өндірістегі зақымдану едәуір төмендейтінін көрсетеді. Көшенің
жарығы жол апаттарының санын 20-30 %-ға азайтады. Табиғи жарықтандыру
жетіспеген жағдайда аралас (табиғи және жасанды) жарықтандыруды қолдануға
болады. Бұл гигиеналық тұрғыдан дұрыс.

1 Негізгі теориялық мӘліметтер

Өндірістік ғимараттарды жарықтандырудың келесі тәсілдері бар: табиғи,
жасанды және аралас.
Табиғи жарықтандыру адамдардың үнемі болатын өндірістік ғимараттарда
қолданылуы керек. Табиғи жарықтандыру қабырғалық, төбелік, аралас (төбелік
және қабырғалық) болып бөлінеді.
Жарықтандыру жағдайлары сапалық және сандық көрсеткіштермен
сипатталады. Оларға жарық күші, жарық ағыны, жарықтануы, жарықтығы,
спектрлік құрамы, жарықтану мен жарықтықтың тұрақтылығы жатады.
Заттың көрінуі жарықтану деңгейімен, объектінің айқындылық фонымен,
жарықтықтың таралуымен және объектінің бұрыштық өлшемімен анықталады.
Бөлменің кез келген нүктесінің табиғи жарықтандырылуы табиғи жарықтандыру
коэффициентімен (ТЖК) сипатталады, себебі табиғи жарықпен жарықтандыру
күннің бұлттануына байланысты тәулік, жыл бойына тұрақты емес. ТЖК – ашық
аспандағы диффузиялық жарықтан пайда болатын, табиғи жарықтанудың (бөлменің
ішіндегі берілген жазықтықтың кейбір нүктесіндегі) сыртқы жарықтанудың сол
кездегі мәніне пайыздық қатынасы.

мұнда, е – табиғи жарықтандыру коэффиценті (%); Еішкі – аспан
жарығымен бөлме ішіндегі берілген жазықтықтықтың кейбір нүктесіндегі табиғи
жарықтануы, (лк); Есырт – толық ашық аспан жарығынан пайда болатын
көлденең жазықтықтың сыртқы жарықтануы, (лк).
Табиғи жарықтандыру коэффициенті шектеулі шама болып табылады. Бір
немесе екі жақты қабырғалық жарықтандыру кезінде ТЖК-нің ең кіші мәні (1а
және 2а - суреттер), төбелік немесе аралас жарықтандыру кезінде орта мәні
(1ә және 2ә - суреттер) қалыптасады.
Данилюк графиктерінің көмегімен табиғи жарықтану коэффициенті
есептеледі. Ол көлденең жазықтықта бірдей ТЖК құрайтын бөліктерге бөлінген
аспан жарты сферасы. Бөлмедегі жарық ойықтарының белгілі өлшемдері, сол
нүктесіндегі жарық ойығынан көрінетін, бөліктерінің санын есептеу арқылы
ТЖК анықталады.
Аспан жарты сферасының графиктерінде жарық белсенділігі бірдей 10 000
бөліктерге бөлінген, яғни әрбір бөлік сыртқы жарықтыққа қарағанда 10 000
рет аз жарықтандырады. Егер жарық ойығы арқылы аспанның бір бөлігі көрінсе,
онда ТЖК 0,0001 немесе 0,01 %-ға тең.
Жарық ойықтарының биіктігі мен енінен көрінетін бөліктер саны екі
түрлі графикпен анықталады (3-сурет). ТЖК келесі формуламен есептеледі:
,

мұнда, n1 – жарық ойықтарының биіктігінен көрінетін бөліктер саны; n2
– жарық ойықтарының енінен көрінетін бөліктер саны.

Алынған ТЖК мәні кестелік коэффициентпен түптеу, әйнектеу және т.с.с
әсерлерді ескеру арқылы түзетіледі. ТЖК-нің түзетілген мәні қалыпты мәнінен
төмен болмауы керек. Кері жағдайда, жарық ойықтарының өлшемдерін үлкейткен
жөн.
Жаңадан салынатын кәсіпорындарды жобалаған кезде ТЖК-ін бөлмелерде
орындалатын жұмыстардың сипатына байланысты норматив бойынша қабылдайды (1
- кесте).
ТЖК нормаланған мәнінің жарықтық климаты мен күн жарықтығына түзетулер
енгізіледі. Жарықтық климатының белдеуін 4-сурет бойынша, ал тиісті
коэффициенттерді 1 және 2 – кесте бойынша алынады.

1-кесте. Өндірістік ғимараттар үшін табиғи жарықтандыру
коэффициентінің нормаланған (eн) мәні (ҚНжЕ 11-4-79).

Көру жұмысының Айыру Көру Жарықтандыру
сипаттамасы объектісінің жұмысының кезіндегі eн-нің мәні
ең кіші разряды
өлшемі (мм)
Қабырға-лТөбелік
ық және аралас
Ең жоғарғы дәлдік 0,15 кіші I 3,5 10
Өте жоғарғы дәлдік 0,15 – 0,3 II 2,5 7
Жоғарғы дәлдік 0,3 – 0,5 III 2,0 5
Орта дәлдік 0,5 – 1 IV 1,5 4
Кіші дәлдік 1 – 5 V 1,0 3
Дөрекі 5-тен көп VI 0,5 2
Өздігінен жарқырайтын 0,5-тен көп VII 1,0 3
материалдармен және ыстық
цехтардағы бұйымдармен
жұмыс істеу
Өндірістік үрдістің - VIII 0,3 1
жүрісін жалпы бақылау
Құрылғылардың күйін - VIII 0,2 0,7
периодты бақылау (...)
Механизацияланған және - VIII 0,1 0,5
механизацияланбаған
қоймаларда жұмыс істеу

Ескертулер:
1. Келтірілген eн мәндерін шартты жұмыс беті үшін қабылдау керек.
2. Әр түрлі дәлдікпен істелінетін жұмыс бөлмелерінде (е) мәнін берілген
өндірістің ең көп жұмыс дәлдігімен алған дұрыс.
3. Келтірілген eн мәндерін ІІ – V разрядпен жұмыс істеген кезде,
жеткіншектерді оқытуға немесе олардың жұмыс істеуіне арналған бөлмелер
үшін І – разрядқа жоғарылатуға рұқсат етіледі.
4. Жарықтық климат (к) коэффициентінің мәні.
Жарық климатының І ІІ ІІІ IV V
белдеуі
Коэффициент (К) 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8

2-кесте. Қабырғалы жарықтандыру кезіндегі күн жарықтығы
коэффициентінің мәні (с) (ҚНжЕ 11-4-79)

Жарықтық климатының белдеуі Көкжиек жақтарына
бағытталған жарық ойықтары үшін (с)
коэффициенті, градус
136-225 226-315 және316-45
46-135
І 0,90 0,95 1
ІІ 0,85 0,90 1
ІІІ 1 1 1
IV 0,75 0,80 1

0,70 0,75 0,95
Солтүстік ендіктен солтүстікке
қарай 500
Солтүстік ендіктен оңтүстікке
қарай 500
V 0,60 0,70 0,90

0,60 0,65 0,85
Солтүстік ендіктен солтүстікке
қарай 400
Солтүстік ендіктен оңтүстікке
қарай 400

1 - сурет. Бөлменің көлеміне қарай жарықтандыру коэффициенттерінің
таралуы.
а – біржақты қабырғалы жарықтандыру; ә – төбелік жарықтандыру; 1 – жұмыс
жазықтығының деңгейі; 2 – бөлме қимасының жазықтығындағы ТЖК-нің өзгеруін
сипаттайтын қисық сызық; 3 – ТЖК-нің орта мәнінің деңгейі; М – ТЖК-нің ең
кіші мәнінің нормаланған нүктесі.

2 - сурет. Бөлменің көлеміне қарай жарықтандыру коэффициенттерінің
таралуы.
а – екі жақты қабырғалы жарықтандыру; ә – аралас жарықтандыру; 1 – жұмыс
жазықтығының деңгейі; 2 – бөлме қимасының жазықтығындағы ТЖК-нің өзгеруін
сипаттайтын қисық сызық; 3 – ТЖК-нің орта мәнінің деңгейі; М – ТЖК-нің ең
кіші мәнінің нормаланған нүктесі.

3 - сурет. Данилюк графигінің көмегімен ТЖК-ін анықтау.
а – қима; ә – жоспар

4 – сурет. Жарықтық климаттың картасы.
- тұрақты қар жамылғысының аймағы;
~ - жарықтық климат белдеуінің шекаралары.

ТЖК-нің есептік мәні:
, %
мұнда, еe – ТЖК-нің есептік мәні (%); eн – ТЖК-нің нормаланған мәні
(%); к - жарықтық климатының коэффициенті (1-кесте); с - күннің
жарықтығының коэффициенті (2-кесте).
Жарық ойықтарының ауданы келесі формуламен табылады:
, м2
мұнда, Пе – жарық ойықтарыныі есептік ауданы (м2); П еден – терезе
арқылы жарықтандырылатын еденнің ауданы (м2); еe – табиғи жарықтандырудың
есептік коэффициенті (%); Р0 – жарық ойықтарының жарықтық сипаттамасы;
Кғим – қарсы тұрған ғимараттың қараңғылауы әсерінен ТЖК-нің өсуін
ескертетін коэффициент; Т0 – терезе материалының жарық өткізуінің жалпы
коэффициенті; ( - ғимаратқа жататын бөлменің ішкі және жайылған бетінен
шағылған жарықтың әсерінен ТЖК-нің жоғарылауын ескертетін коэффицинет.

5 - сурет. Табиғи жарықтандыруды есептеу үшін бөлменің керекті
өлшемдері.
Н – терезенің жоғары жағының шартты жазықтықтан көтерілуі, м; Ж –
қабырғаның сыртқы жағынан жұмыстық нүктеге (ЖН) дейінгі арақашықтық, м; Ұ –
бөлменің ұзындығы, м; Т – бөлменің тереңдігі, м.

Есептік коэффициентінің мәндері бөлменің геометриялық өлшемдеріне
байланысты. Олар 3-7- кестелер арқылы табылады.

3-кесте. Қабырғалық жарықтандыру кезінде жарық ойықтарының жарықтық
сипаттамасының мәні (Р0). (ҚНжЕ 11-4-79).

ҰТ-нің қатынасы ТН-нің қатынасы
1 1,5 2
Әйнек түрі: Тұрғын және қоғамдық ғимараттардың
терезелерінің түптеулері:
Бір қабат 0,9 Бірыңғай 0,8
Екі қабат 0,8 Қосарланған 0,75
Үш қабат 0,75 Екі бөлінген 0,65
Өрнекті 0,65
Жарық өткізу материалының Т3 Алынбайтын конструкциялар түрі Т4
ластану дәрежесі
Жарық өткізгіш Болатты форма 0,9
материалдарды
орналастырған кездегі
едәуір ластану:
Темірбетонды және ағаш формалар мен 0,8
аркалар
Тік 0,65 Тұтас арқалықтар және рамалар
қималарының биіктігі келесідей
болғанда:
Көлбеу немесе жазық 0,5
Жарық өткізгіш 50 және жоғары 0,8
материалдары орналасқан
кездегі орташа ластану:
50 – ден кіші 0,9
Тік 0,7
Көлбеу немесе жазық 0,55
Жарық өткізгіш
материалдары орналасқан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.