Д. и. менделеев – ғылым алабы
Жоспар:
I. Кіріспе
• Д. И. Менделеев . ғылым алабы.
II. Негізгі бөлім
• Периодтық заңның ашылуы.
• Атом құрылысы.
• Д. И. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық
жүйесі. Периодтық жүйенің құрылымы.
• Периодтық жүйенің теориялық негізделуі.
III. Қорытынды
• Д. И. Менделеевтің ғылыми ерлігі және периодтық заңның маңызы.
I. Кіріспе
• Д. И. Менделеев . ғылым алабы.
II. Негізгі бөлім
• Периодтық заңның ашылуы.
• Атом құрылысы.
• Д. И. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық
жүйесі. Периодтық жүйенің құрылымы.
• Периодтық жүйенің теориялық негізделуі.
III. Қорытынды
• Д. И. Менделеевтің ғылыми ерлігі және периодтық заңның маңызы.
Дмитрий Иванович Менделеев – орыс химигі. Петербург Ғылым Академиясының корреспондент мүшесі (1876). 1834 ж. 27қаңтарда Ресейдің Тобольск қаласындадүниеге келген. Санкт-Петербург Бас педагогикалық институтын бітірген (1855). Ғылыми-зерттеу жұмыстарының негізгі бағыты жалпы химия, химиялық технология, физика,экономика, ауыл шаруашылығы, метрология, т.б. салаларға арналған. Ол изомерияқұбылысын зерттеп (1854 — 56), сұйықтықтың тығыздығын анықтайтын құрал – ареометрқұрастырды (1859). “Органикалық химия” деген алғаш орыс тілінде оқулық шығарды (1861). Сұйықтардың қайнауының абсолют температурасын (1860), гидраттық теорияны(1865 – 87), жаратылыстың негізгі заңдарының бірі – периодтық заңды ашты (1869). Сонымен қатар молекуланың массасын табудың Клапейрон – Менделеев теңдеулеріншығарды. Мұнайдың ауыр металдар карбидтерінен түзілу гипотезасын (1877), көмірдіжер астында газға айналдыру идеясын (1880) ұсынды. Менделеев 1907 ж. 20-қаңтарда Санкт-Петербургте қайтыс болды. Менделеевтің құрметіне жасанды жолмен алынған радиоактивті химиялық элемент менделевий аталды.
Ол «Химия негіздері» деп аталатын тамаша оқулық жазды. Бұл оқулық нағыз химия энциклопедиясы еді. Менделеев оны жаңа ашылған жаңалықтармен толықтырып, үнемі жетілдіріп
Ол «Химия негіздері» деп аталатын тамаша оқулық жазды. Бұл оқулық нағыз химия энциклопедиясы еді. Менделеев оны жаңа ашылған жаңалықтармен толықтырып, үнемі жетілдіріп
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Мұнай және газ геологиясы терминдерінің, орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған ҚазаҚстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов. — А.: АРНGroup, 2000. — 328 бет.
2. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 336 бет.
3. Жалпы білім беретін мектептің 8 сыныбына арналған оқулық. Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н. / Алматы: Атамұра,2009. – 205 бет.
4. "Қазақ Энциклопедиясы", 9 том
5. Жалпы химия. Общая химия. С. Ж. Пірәлиев, Б. М. Бутин, Г. М. Байназарова, С. Ж. Жайлау. Алматы, 2003ж. 483 бет.
6. Интернет ресурстар: www.wikipedia.org
1. Мұнай және газ геологиясы терминдерінің, орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған ҚазаҚстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов. — А.: АРНGroup, 2000. — 328 бет.
2. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 336 бет.
3. Жалпы білім беретін мектептің 8 сыныбына арналған оқулық. Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н. / Алматы: Атамұра,2009. – 205 бет.
4. "Қазақ Энциклопедиясы", 9 том
5. Жалпы химия. Общая химия. С. Ж. Пірәлиев, Б. М. Бутин, Г. М. Байназарова, С. Ж. Жайлау. Алматы, 2003ж. 483 бет.
6. Интернет ресурстар: www.wikipedia.org
Жоспар:
I. Кіріспе
• Д. И. Менделеев – ғылым алабы.
II. Негізгі бөлім
• Периодтық заңның ашылуы.
• Атом құрылысы.
• Д. И. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық
жүйесі. Периодтық жүйенің құрылымы.
• Периодтық жүйенің теориялық негізделуі.
III. Қорытынды
• Д. И. Менделеевтің ғылыми ерлігі және периодтық заңның маңызы.
Дмитрий Иванович Менделеев – орыс химигі. Петербург Ғылым
Академиясының корреспондент мүшесі (1876). 1834 ж.
27қаңтарда Ресейдің Тобольск қаласындадүниеге келген. Санкт-Петербург Бас
педагогикалық институтын бітірген (1855). Ғылыми-зерттеу жұмыстарының
негізгі бағыты жалпы химия, химиялық технология, физика,экономика, ауыл
шаруашылығы, метрология, т.б. салаларға арналған. Ол изомерияқұбылысын
зерттеп (1854 — 56), сұйықтықтың тығыздығын анықтайтын құрал
– ареометрқұрастырды (1859). “Органикалық химия” деген алғаш орыс тілінде
оқулық шығарды (1861). Сұйықтардың қайнауының абсолют
температурасын (1860), гидраттық теорияны(1865 – 87), жаратылыстың негізгі
заңдарының бірі – периодтық заңды ашты (1869). Сонымен
қатар молекуланың массасын табудың Клапейрон – Менделеев
теңдеулеріншығарды. Мұнайдың ауыр металдар карбидтерінен түзілу гипотезасын
(1877), көмірдіжер астында газға айналдыру идеясын (1880) ұсынды. Менделеев
1907 ж. 20-қаңтарда Санкт-Петербургте қайтыс болды. Менделеевтің құрметіне
жасанды жолмен алынған радиоактивті химиялық элемент менделевий аталды.
Ол Химия негіздері деп аталатын тамаша оқулық жазды. Бұл оқулық
нағыз химия энциклопедиясы еді. Менделеев оны жаңа ашылған жаңалықтармен
толықтырып, үнемі жетілдіріп отырды. Химия негіздерімен айналыса жүріп,
ол химиялық элементтердің атақты периодты системасын да жасады.
Д. И. Менделеев егер элементтерді ең жеңіл – сутегінен бастапең ауыр
– уранға дейін олардың атомдық салмағының өсуі реті бойынша орналастырса,
сол кезде белгілі болған 63 химиялық элементтің қасиеттері периодты түрде
қайталайтындығын ашты. Бұл заңдылық табиғи заңдылықтарды анықтаған және осы
жаңалық ашылғанға дейін химиялық элементтер әлемінде болған шатасушылықты
ретке келтірген периодты системаға негіз болды.
Өзінің системасына сүйене отырып, Менделеев әлі белгісіз бірнеше
элементтердің бар екенін болжады және олардың аса маңызды қасиеттерін
сипаттап берді. Ақыр аяғында бұл элементтердің бәрі де ашылды. Сондай-ақ ол
химия ғылымындағы ең алғашқы нағыз ғылыми болжам болды.
Адам баласына тән қызмет атаулының Менделеев назар аудармаған
саласын табудың өзі қиын.
Ол мұнай кен орындарын, мұнайдың әр алуан құрамын зерттеп көрді.
Сірә, ол мұнайдың отын ретінде ғана емес, одан көптеген аса маңызды заттар
алудың көзі ретінде де құнды дүние екендігіналғаш тұжырымдаған да болуы
керек. Ол жер атмосферасын зерттеді және қорықпастан жалғыз өзөі әуе
шарымен көкке ұшты.
Ол Арктиканы игеру ісіне де көңіл бөліп, мұзжарғыш кеменің жобасын
жасады. Бірақ бұл мұзжарғыш кемені жасау ісі қолдау таппай қалды.
Ол көп жылдар бойы өлшем мен салмақ бас палатасына директор болып,
дәл өлшемдер жөніндегі ғылымның дамуына ықпал жасады.
Менделеев ауыл шаруашылығымен айналысты, сауда ісін зерттеді,
түтінсіз дәрі құрамын жасап шығарды, әуеде ұшу ісіне де көңіл аударды...
Оның Толық шығармалар жинағы қалың-қалың жиырма бес томнан тұрады. Ол дүние
жүзінің көптеген елдерінің академиялары мен ғылыми қоғамдарына құрметті
мүше болып сайланды.
Бір күні Бобловада (Менделеевтің имениесі) шаруалар Менделеевтен:
Дмитрий Иванович, сенің егінің қалайша осылай бітік болып шықты. Бұл өзі
саған біткен талант па, әлде бақыт па, осыны түсіндірші бізге?- деп
сұрайды. Сонда Менделеев оларға күлімсірей қарап: Әлбетте, талант,
бауырларым! - деп жауап беріпті. Шынында да, ол ешқандай асырып айтпаған
еді. Оның әрбір ісі нағыз таланттың, талант болғанда да үздіксіз еңбекпен
еселенген толассыз таланттың туындысы болатын. Ол өзін кемеңгер деп
атағанды ұнатпайтын. Қайдағы кемеңгерлік дейсің. Өмір бойы еңбектендім,
міне соның нәтижесі, - дейтін өз еңбегі жайында.
Менделеевтің дүние салуы – бүкіл ел қабырғасын қайыстырған ауыр қаза
болды. Мыңдаған адам оны ақырғы сапарға аза тұтып шығарып салды. Менделеев
Петербургтегі Волково зиратына жерленді. Азалы шеруге қатысушылар
өздерімен бірге элементтердің периодты системасының үлкен кестесін алып
жүрді. Ол Менделеевтің өзінен кейінгі ғалымдар ұрпағына қалдырған өсиеті
сияқты еді.
1860 жылы Карлсуэдегі съезде атом – молекулалық ілім мақұлданғаннан кейін-
ақ ғалымдап элементтерді жүйелеумен айналыса бастады. Алғашқы жүйелеу
элементтерді металдар мен бейметалдарға бөлуден басталды.
Д.И.Менделеевке дейін элементтерді жүйелеумен И.Деберейнер,
Б.Шанкартуа, Д.Ньюлендс, Л. Мейер сияқты ғалымдар айналысқан. Осы
ғалымдардың еңбектерін ескере келе, олардың кемшіліктерін толықтыра отырып,
Д.И.Менделеев 1869 жылы өзінің Химиялық элементтердің периодтық заңын
ұсынды. Алғаш рет бұл заңның негізгі қағидалары 1869 жылы 18 ақпанда Орыс
химия қоғамының отырысында жарияланды:
1. Элементтерді атомдық салмақтарының өсу ретімен орналастырсақ, олардың
қасиеттері периодты қайталанады.
2. Элементтердің қасиеттерін сипаттайтын тұрақты шама – атомдық салмақ;
қасиеттеріне сүйеніп элементтердің атомдық салмақтарын түзетуге
болады.
3. Жаңа элементтер бар, оларды зерттеу керек.
Ол 1871 жылы жасаған кестесінде 12 элементке орын қалдырып, 10
элементтің атомдық салмақтарын түзетті, атомдық салмақтары 44, 64, 72
болатын элементтердің қасиеттерін аса дәлдікаен болжады. Болжаған
элементтердің ашылуы мен олардың қасиеттерінің тәжірибе жүзінде алынған
мәндерімен сәйкес келуі периодтық заңның дұрыстығының дәлелі болды.
№32 элементтің Д.И.Менделеев 1871 ж.болжаған қасиеттері.
Атомдық массасы – 72;
Сұр, қиын балқитын металл;
Тығыздығы – 5,5 гсм3 ;
Оксидінің формуласы – ЭО2 ;
Оксидінің тығыздығы – 4,7 см3 ;
Хлориді ЭCl4 сұйық зат;
Тығыздығы – 1,94 см3 ;
Қайнау температурасы – 900С
Германийдің тәжірибе жүзінде анықталған (1866 ж. К. Винклер) қасиеттері.
Атомдық массасы – 72,6;
Сұр, қиын балқитын металл;
Тығыздығы – 5,35 гсм3 ;
Оксидінің формуласы – GeО2 ;
Оксидінің тығыздығы – 4,74 см3 ;
Хлориді GeCl4 сұйық зат;
Тығыздығы – 1,887 см3 ;
Қайнау температурасы – 900С
Ол кезде периодтық заң былай оқылды:
Жай заттардың, сондай-ақ олардың қосылыстарының қасиеттері элементтердің
атомдық салмақтарына периодты тәуелді.
Периодтық заңның графикалық кескіні – периодтық жүйе.
Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесінің құрылымы
Элементтер 7 периодта 8 топта орналастырылған. Сілтілік металдан
басталып бекзат газдармен аяқталатын көлденең қатар период деп аталады.
Онда элементтер атомдық массаларының арту ретімен орналастырылған. Алғашқы
1 – 3 период – кіші периодтар, олар бір ғана қатардан тұрады; 4 – 7
периодтар – үлкен периодтар, олар екі қатардан (жұп және тақ) құралған, 7 –
период аяқталмаған.
Топтарда қасиеттері ұқсас элементтер біріктіріліп тігінен
орналастырылған. Топтар негізгі (А) және қосымша (В) болып екіге бөлінеді:
негізгі топшада кіші де, үлкен де периодтардың элементтері болады.
Д. И. Менделеевтің периодтық заңын түсіну үшін элементтердің
оксидтерінің және сутекті қосылыстарының формулаларын жазып, қасиеттерін
қалай өзгеретіні төмендегі кестеде көрсетілген.
Элементтердің оттекті және сутекті қосылыстары.
Э Li Be B C N O F
Э Na Mg Al Si P S Cl
ЭО Э2О ЭО Э2О3 ЭО2 Э2О5 ЭО3 Э2О7
В I II III IV V VI VII
ЭН -- -- -- ЭН4 ЭН3 Н2Э НЭ
В IV III II I
Жүйенің II, III период элементтерінің оксидтерінде элементтердің
валенттіліктері I – VIII-ге дейін артады. Оксидтердің қасиеттері
негіздіктен (Na2O, MgO) екідайлылыққа (Al2O3, BeO), одан қышқылдыққа
(SiO2, P2O5, SO3, Cl2O7, CO2, N2O5) біртіндеп ауысады.
Ал сутекті қосылыстарда валенттіліктері IV –тен I –ге дейін кемиді.
(СН4, NH3, H2O, HF) (SiH4, PH3, H2S, HCl)
Элементтердің және олардың қосылыстарының қасиеттері периодты түрде
қайталанады. Байқалған заңдылықты түсіндіру үшін периодтық заңды атом
құрылысы тұрғысынан қарастыру керек.
Д.И.Менделеев периодтық заңды ашып, химиялық элементтердің периодтық
жүйесін жасаған кезде, олардың физикалық мәні түсіндірілмеді.
Д.И.Менделеев атомдық массаларының өсу ретімен орналасқан химиялық
элементтер қасиеттерінің периодты өзгеруінің себептерін айқындап бере
алмады. Элементтердің қасиеттері не себепті олардың салыстырмалы атомдық
массаларына периодты түрде тәуелді болатыны белгісіз еді. Бірақ
Д.И.Менделеев элементтердің атом құрылысы айқындалған сайын бұл сұраққа
жауап беруге болатынын алдын ала болжады.
XX ғасырда атом құрылысы айқындалып, оның құрылыс теориясы ұсынылды.
Ғалымдар атомның ядродан және оның айналасында қозғалып жүретін
электрондардан тұратынын анықтады.
1911 жылы ағылшын ғалымы Э. Резерфорд атом құрылысының планеталық
моделін ұсынды. Бұл модель бойынша атомның ортасында оң зарядталған ядро
бар, ал ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I. Кіріспе
• Д. И. Менделеев – ғылым алабы.
II. Негізгі бөлім
• Периодтық заңның ашылуы.
• Атом құрылысы.
• Д. И. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық
жүйесі. Периодтық жүйенің құрылымы.
• Периодтық жүйенің теориялық негізделуі.
III. Қорытынды
• Д. И. Менделеевтің ғылыми ерлігі және периодтық заңның маңызы.
Дмитрий Иванович Менделеев – орыс химигі. Петербург Ғылым
Академиясының корреспондент мүшесі (1876). 1834 ж.
27қаңтарда Ресейдің Тобольск қаласындадүниеге келген. Санкт-Петербург Бас
педагогикалық институтын бітірген (1855). Ғылыми-зерттеу жұмыстарының
негізгі бағыты жалпы химия, химиялық технология, физика,экономика, ауыл
шаруашылығы, метрология, т.б. салаларға арналған. Ол изомерияқұбылысын
зерттеп (1854 — 56), сұйықтықтың тығыздығын анықтайтын құрал
– ареометрқұрастырды (1859). “Органикалық химия” деген алғаш орыс тілінде
оқулық шығарды (1861). Сұйықтардың қайнауының абсолют
температурасын (1860), гидраттық теорияны(1865 – 87), жаратылыстың негізгі
заңдарының бірі – периодтық заңды ашты (1869). Сонымен
қатар молекуланың массасын табудың Клапейрон – Менделеев
теңдеулеріншығарды. Мұнайдың ауыр металдар карбидтерінен түзілу гипотезасын
(1877), көмірдіжер астында газға айналдыру идеясын (1880) ұсынды. Менделеев
1907 ж. 20-қаңтарда Санкт-Петербургте қайтыс болды. Менделеевтің құрметіне
жасанды жолмен алынған радиоактивті химиялық элемент менделевий аталды.
Ол Химия негіздері деп аталатын тамаша оқулық жазды. Бұл оқулық
нағыз химия энциклопедиясы еді. Менделеев оны жаңа ашылған жаңалықтармен
толықтырып, үнемі жетілдіріп отырды. Химия негіздерімен айналыса жүріп,
ол химиялық элементтердің атақты периодты системасын да жасады.
Д. И. Менделеев егер элементтерді ең жеңіл – сутегінен бастапең ауыр
– уранға дейін олардың атомдық салмағының өсуі реті бойынша орналастырса,
сол кезде белгілі болған 63 химиялық элементтің қасиеттері периодты түрде
қайталайтындығын ашты. Бұл заңдылық табиғи заңдылықтарды анықтаған және осы
жаңалық ашылғанға дейін химиялық элементтер әлемінде болған шатасушылықты
ретке келтірген периодты системаға негіз болды.
Өзінің системасына сүйене отырып, Менделеев әлі белгісіз бірнеше
элементтердің бар екенін болжады және олардың аса маңызды қасиеттерін
сипаттап берді. Ақыр аяғында бұл элементтердің бәрі де ашылды. Сондай-ақ ол
химия ғылымындағы ең алғашқы нағыз ғылыми болжам болды.
Адам баласына тән қызмет атаулының Менделеев назар аудармаған
саласын табудың өзі қиын.
Ол мұнай кен орындарын, мұнайдың әр алуан құрамын зерттеп көрді.
Сірә, ол мұнайдың отын ретінде ғана емес, одан көптеген аса маңызды заттар
алудың көзі ретінде де құнды дүние екендігіналғаш тұжырымдаған да болуы
керек. Ол жер атмосферасын зерттеді және қорықпастан жалғыз өзөі әуе
шарымен көкке ұшты.
Ол Арктиканы игеру ісіне де көңіл бөліп, мұзжарғыш кеменің жобасын
жасады. Бірақ бұл мұзжарғыш кемені жасау ісі қолдау таппай қалды.
Ол көп жылдар бойы өлшем мен салмақ бас палатасына директор болып,
дәл өлшемдер жөніндегі ғылымның дамуына ықпал жасады.
Менделеев ауыл шаруашылығымен айналысты, сауда ісін зерттеді,
түтінсіз дәрі құрамын жасап шығарды, әуеде ұшу ісіне де көңіл аударды...
Оның Толық шығармалар жинағы қалың-қалың жиырма бес томнан тұрады. Ол дүние
жүзінің көптеген елдерінің академиялары мен ғылыми қоғамдарына құрметті
мүше болып сайланды.
Бір күні Бобловада (Менделеевтің имениесі) шаруалар Менделеевтен:
Дмитрий Иванович, сенің егінің қалайша осылай бітік болып шықты. Бұл өзі
саған біткен талант па, әлде бақыт па, осыны түсіндірші бізге?- деп
сұрайды. Сонда Менделеев оларға күлімсірей қарап: Әлбетте, талант,
бауырларым! - деп жауап беріпті. Шынында да, ол ешқандай асырып айтпаған
еді. Оның әрбір ісі нағыз таланттың, талант болғанда да үздіксіз еңбекпен
еселенген толассыз таланттың туындысы болатын. Ол өзін кемеңгер деп
атағанды ұнатпайтын. Қайдағы кемеңгерлік дейсің. Өмір бойы еңбектендім,
міне соның нәтижесі, - дейтін өз еңбегі жайында.
Менделеевтің дүние салуы – бүкіл ел қабырғасын қайыстырған ауыр қаза
болды. Мыңдаған адам оны ақырғы сапарға аза тұтып шығарып салды. Менделеев
Петербургтегі Волково зиратына жерленді. Азалы шеруге қатысушылар
өздерімен бірге элементтердің периодты системасының үлкен кестесін алып
жүрді. Ол Менделеевтің өзінен кейінгі ғалымдар ұрпағына қалдырған өсиеті
сияқты еді.
1860 жылы Карлсуэдегі съезде атом – молекулалық ілім мақұлданғаннан кейін-
ақ ғалымдап элементтерді жүйелеумен айналыса бастады. Алғашқы жүйелеу
элементтерді металдар мен бейметалдарға бөлуден басталды.
Д.И.Менделеевке дейін элементтерді жүйелеумен И.Деберейнер,
Б.Шанкартуа, Д.Ньюлендс, Л. Мейер сияқты ғалымдар айналысқан. Осы
ғалымдардың еңбектерін ескере келе, олардың кемшіліктерін толықтыра отырып,
Д.И.Менделеев 1869 жылы өзінің Химиялық элементтердің периодтық заңын
ұсынды. Алғаш рет бұл заңның негізгі қағидалары 1869 жылы 18 ақпанда Орыс
химия қоғамының отырысында жарияланды:
1. Элементтерді атомдық салмақтарының өсу ретімен орналастырсақ, олардың
қасиеттері периодты қайталанады.
2. Элементтердің қасиеттерін сипаттайтын тұрақты шама – атомдық салмақ;
қасиеттеріне сүйеніп элементтердің атомдық салмақтарын түзетуге
болады.
3. Жаңа элементтер бар, оларды зерттеу керек.
Ол 1871 жылы жасаған кестесінде 12 элементке орын қалдырып, 10
элементтің атомдық салмақтарын түзетті, атомдық салмақтары 44, 64, 72
болатын элементтердің қасиеттерін аса дәлдікаен болжады. Болжаған
элементтердің ашылуы мен олардың қасиеттерінің тәжірибе жүзінде алынған
мәндерімен сәйкес келуі периодтық заңның дұрыстығының дәлелі болды.
№32 элементтің Д.И.Менделеев 1871 ж.болжаған қасиеттері.
Атомдық массасы – 72;
Сұр, қиын балқитын металл;
Тығыздығы – 5,5 гсм3 ;
Оксидінің формуласы – ЭО2 ;
Оксидінің тығыздығы – 4,7 см3 ;
Хлориді ЭCl4 сұйық зат;
Тығыздығы – 1,94 см3 ;
Қайнау температурасы – 900С
Германийдің тәжірибе жүзінде анықталған (1866 ж. К. Винклер) қасиеттері.
Атомдық массасы – 72,6;
Сұр, қиын балқитын металл;
Тығыздығы – 5,35 гсм3 ;
Оксидінің формуласы – GeО2 ;
Оксидінің тығыздығы – 4,74 см3 ;
Хлориді GeCl4 сұйық зат;
Тығыздығы – 1,887 см3 ;
Қайнау температурасы – 900С
Ол кезде периодтық заң былай оқылды:
Жай заттардың, сондай-ақ олардың қосылыстарының қасиеттері элементтердің
атомдық салмақтарына периодты тәуелді.
Периодтық заңның графикалық кескіні – периодтық жүйе.
Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесінің құрылымы
Элементтер 7 периодта 8 топта орналастырылған. Сілтілік металдан
басталып бекзат газдармен аяқталатын көлденең қатар период деп аталады.
Онда элементтер атомдық массаларының арту ретімен орналастырылған. Алғашқы
1 – 3 период – кіші периодтар, олар бір ғана қатардан тұрады; 4 – 7
периодтар – үлкен периодтар, олар екі қатардан (жұп және тақ) құралған, 7 –
период аяқталмаған.
Топтарда қасиеттері ұқсас элементтер біріктіріліп тігінен
орналастырылған. Топтар негізгі (А) және қосымша (В) болып екіге бөлінеді:
негізгі топшада кіші де, үлкен де периодтардың элементтері болады.
Д. И. Менделеевтің периодтық заңын түсіну үшін элементтердің
оксидтерінің және сутекті қосылыстарының формулаларын жазып, қасиеттерін
қалай өзгеретіні төмендегі кестеде көрсетілген.
Элементтердің оттекті және сутекті қосылыстары.
Э Li Be B C N O F
Э Na Mg Al Si P S Cl
ЭО Э2О ЭО Э2О3 ЭО2 Э2О5 ЭО3 Э2О7
В I II III IV V VI VII
ЭН -- -- -- ЭН4 ЭН3 Н2Э НЭ
В IV III II I
Жүйенің II, III период элементтерінің оксидтерінде элементтердің
валенттіліктері I – VIII-ге дейін артады. Оксидтердің қасиеттері
негіздіктен (Na2O, MgO) екідайлылыққа (Al2O3, BeO), одан қышқылдыққа
(SiO2, P2O5, SO3, Cl2O7, CO2, N2O5) біртіндеп ауысады.
Ал сутекті қосылыстарда валенттіліктері IV –тен I –ге дейін кемиді.
(СН4, NH3, H2O, HF) (SiH4, PH3, H2S, HCl)
Элементтердің және олардың қосылыстарының қасиеттері периодты түрде
қайталанады. Байқалған заңдылықты түсіндіру үшін периодтық заңды атом
құрылысы тұрғысынан қарастыру керек.
Д.И.Менделеев периодтық заңды ашып, химиялық элементтердің периодтық
жүйесін жасаған кезде, олардың физикалық мәні түсіндірілмеді.
Д.И.Менделеев атомдық массаларының өсу ретімен орналасқан химиялық
элементтер қасиеттерінің периодты өзгеруінің себептерін айқындап бере
алмады. Элементтердің қасиеттері не себепті олардың салыстырмалы атомдық
массаларына периодты түрде тәуелді болатыны белгісіз еді. Бірақ
Д.И.Менделеев элементтердің атом құрылысы айқындалған сайын бұл сұраққа
жауап беруге болатынын алдын ала болжады.
XX ғасырда атом құрылысы айқындалып, оның құрылыс теориясы ұсынылды.
Ғалымдар атомның ядродан және оның айналасында қозғалып жүретін
электрондардан тұратынын анықтады.
1911 жылы ағылшын ғалымы Э. Резерфорд атом құрылысының планеталық
моделін ұсынды. Бұл модель бойынша атомның ортасында оң зарядталған ядро
бар, ал ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz