Сыртқы экономикалық қызметті салықтық реттеу

1. 3 Сыртқы экономикалық қызметті салықтық реттеу

Салықтар сыртқы экономикалық қатынастардың маңызды реттегіші болып табылады; Бұл жерде эңгіме кәдуілгі салықтар, сондай-ақ арнаулы-бірлескен кэсіпорындардың пайдасына салынатын салықтар, кеден баждары (экспорт пен импортқа салынатын салықтар) жөнінде болып отыр.

Көптеген мемлекеттерде экспорт пен импортты кедендік тарифтік реттеу жүргізіледі. Кедендік кодекске ден аумағының, кеден баждарының және кедендік алымдардың бірлігі негізінде кеден ісінің қағидаттарының (яғни тауарлар мен өзге де заттардың кеден шекарасы арқылы өту тәртібін, кеден салығын салуды, ресімдеуді, бақылауды және кеден саясатын жүзеге асырудың басқа құралдарын) белгілейді.

Кеден тарифі ішкі рыноктағы шетелдік бэсекені реттейді. Кеден тарифі-кеден баждары мөлшерлемелерінің жүйеленілген жиынтығы болып табылады, олар республиканың кеден аумағына әкәлінетін және Бұл аумақ шегінен экетілетін тауарлар мен өзге де заттарға салынады.

Кеден ісін жүзеге асыру кезінде кеден органдары алатын, заңнамада белгіленген және мөлшерлемелерін Үкімет белгілейтін кедендік төлемдердің басты тұрлерінің бірі кеден баждары-үлттық шекара арқылы тасылатын тауардан кеден тарифінде қарастырылған мөлшерлемелер бойынша мемлекет алатын салықтар. Әкәлім, әкетілім, транзиттік, маусымдық, арнаулы, демпингке қарсы, өтемдік, протекционистік (қолдампаздық), пүрсаттылықтық (преференциалдық) кеден баждарын ажыратады (Ікесте) . Қазақстанда импорттық (әкәлімдік), маусымдық, арнаулы, демпингке қарсы, өтемдік баждар қолданылады. 2008 жылдан Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан әкетілетін шикі мүнай мен мүнайдан өндірілген тауарларға кедендік баждар енгізілген. Отандық практикада баж салығының адвалорлық, айрықшалықты және қүрамдастырылған мөлшерлемелері кең тараған: адвалорлық-салық салынатын тауарлардың құнына пайызбен, айрықшалықты-белгіленген мөлшерде салық салынатын мөлшерлемелер - салық салудың екі тұрінің үштасуы жолы есептәлінетін мөлшерлемелер.

1 кесте

1996 жылға дейін Қазақстанда экспорттық баждар жұмыс істеді. Экспортты кеден баждары Үкімет анықтайтын тізбе бойынша тауарлардың жеке тұрлеріне салынды. Экспорттық баждар меншік нысанына және тіркеу орнына қарамастан заңи тұлғалардан, сондай-ақ тауарларды экспортқа шығаратын жеке тұлғалардан өндіріп алынды. Экспорттық баждарды шетелдік валютада экспортшылар төлейді және тауарлар мен қызметтер көрсетудің кеден құнына есептеледі. Бартер л ік (тауар айырбасы) операциялары бойынша тауарлардың экетілімі кезінде баждың мөлшерлемесі сақталады. Экспорттық кеден баждары көптеген мемлекеттерде қолданылады және сыртқы сауда айналымының, дүниежүзілік рыноктардағы тауарлар бағасының, олардың бәсекеге жарамдылығының шынайы реттеуіші болып қалуда және жалпы Бұл рыноктердің жағдаятына әсер етеді.

Экспорттық кеден баждарының экономикалық мэні - абсолюттік рента. Оны шетелдік сатып алушы төлейді.

Сыртқы сауданы мемлекеттік реттеу жүйесін жетілдіру, елдің импорттық саясатын тиімді жүзеге асыру, сыртқы экономикалық қызметтен мемлекеттік бюджеттің кірістерін көбейту мақсатымен Қазақстанда импорттық кеден тарифі енгізілді. Импорттық кеден тарифі қарастырған кеден баждары құнына пайызбен белгіленген және теңгемен (Үлттық банк белгілейтін теңгенің бағамы бойынша кедендік құнды қайта есептей отырып) немесе импортердің тандауы бойынша еркін айырбасталымды валютамен төленеді.

Тауардың кедендік құны- кеден шекарасын кесіп өткен мезеттегі нақты төленген баға. Оған фактура-шотқа сәйкес тауардың бағасы, сондай-ақ фактура-шотқа кірмеген нақты шығыстар (кеден шекарасын басып өту бекетіне дейін тасымалдау, тиеу, түсіру, қайта тиеу және сақтандыру бойынша шығыстар; комиссиялық, брокерлік және бір қатар басқа шығыстар) қосылады.

Импорттық кеден баждарының жүйесі үлттық өндірісті шетелдік өнім экспансиясынан қорғайды: отандық тауарлармен бэсекелесетін тауарларға жоғары импорттық баждар, жоқ немесе ел ішінде жеткіліксіз көлемде өндірілетін тауарларға томен баждар салынады. Бұл қағидат бір мезгілде мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігін толтыру жөніндегі мемлекеттің фискалдық мүдделерін қамтамасыз етеді [8] .

Қазақстанда кедендік ресімдеу үшін алым алынады.

Қазақстанның кедендік шекарасы арқылы тауарлар алып өткен кезде және оның кеден заңнамасында белгіленген басқа жағдайларда кеден баждарынан басқа кедендік төлемдердің мынадай тұрлері төленеді:

1) тауарларды сақтау үшін кедендік алым;

2 ) кедендік ілесіп алып жүру үшін кедендік алым;

3. Қазақстан Республикасы кеден органдарының лицензия беру алымы;
4. кедендік ресімдеу жөніндегі маманның біліктілік аттестатын беру алымы;
5. алдын ала шешім үшін төлемдер және т. б.

Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті кедендік төлемдердің алудың тэртібін анықтайды, ал оның органдары кедендік мағлүмдамаға сәйкес тауарларды кедендік бақылауға үсынған кезде төлемдерді төлеуді тексереді.

ТМД мемлекетінде өнім жекізілімі үшін кеден баждарын төлеу лданыстағы заңнамаға және осы елдермен жасасқан үкіметаралық әлісімдерге сәйкес жүзеге асырылады.

Кеден баждары немесе оның орнына қолданылатын импорт салығы еркін көтерме (сату) бағаныңқүрамды бөлігі болып табылады (Бұлардан басқа баға тауарлардың фактуралық құнын, тауарларды сатып алу және шекараға дейін жеткізу бойынша шығыстарды, сыртқы экономикалық және басқа ұйымдарға сыйақыны кіріктіреді) . Бұл ретте импортталатын тауарларға КҚС және акциздер салынады. Бұл тауарларға сауда үстемелерін кіріктірумен еркін бөлшексаудабағалары қалыптасады.

Қазақстан Республикасының халықаралық экономикалық қатынастарын дамытуда орталықтандырылған валюта қорларын қалыптастыру және пайдалану арқылы сыртқы экономикалық байланыстарды қаржылық реттеу маңызды рөл атқарады. Сыртқы экономикалық қызметтің ырықтануы жағдайында валюталық түсімдердің негізгі көлемі кэсіпорындардың меншігінде болады. Алайда халықаралық қатынастарға мемлекеттің қатысуы және үлттық валюта -теңгенінығайту үшін бүкіл ел ауқымында да, сондай-ақ Қазақстан Республикасы қүрамындағы әкімшілік-аумақтық қүрылымдар деңгейінде де .

Валюталық ресурстардың аталған көздерінің қаражаттары жиынтығында шаруашылық жүргізуші субъектілердің валюталық қорларын қүрады, Бұл қорлар субъектілер үжымдарының өндірістік және элеуметтік дамуының эр тұрлі мақсаттарына пайдаланылады. Валюта қорларын пайдаланудың мүмкін бағыттары мыналар болып табылады:

1. элемдік рыноктарда жұмыс істейтін компаниялардың, фирмалардың экспорттық элуетін үлғайту;
2. импортты алмастыратын өнім өндіруді ұйымдастыру немесе мұндай өнімнің қолданыстағы өндірісін үлғайту; Бұл мақсаттарды жүзеге асыру үшін валюталық ресурстар есебінен қүрал-жабдық, саймандар, материалдар, технологиялар, лицензиялар, ноу-хау сатып алынады, негізгі құралдардың лизингі жөніндегі операциялар жүргізіледі, шетел мамандары шақырылады, кадрларды оқытады.

3) валюталық кредиттерді және оларды пайдаланғаны үшін пайыздарды
өтеу;

4) мамандандырылған сыртқы экономикалық ұйымдарға сыртқы
рыноктарда операциялар жасауға жэрдемдесу жөніндегі қызметтері үшін
комиссиялық сыйақылар төлеу;

5. капиталға қатысу ретінде шетелдік компаниялардың, фирмалардың қаржы және кредит мекемелерінің бағалы қағаздарын сатьш алуға жүмсау;
6. сыртқы экономикалық міндеттемелер бойынша келісімдердің шарттарын бүзғаны үшін айыппүлдар, өсімпүлдар өтемақылар төлеу;
7. ішкі қажеттіліктерді қамтамсыз ету үшін үлттық валютаны сатып алу;
8. ұйым үжымдарының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін түтыну және мэдени тұрмыстық арналымның шетелдік тауарларын, дэрілік заттарды, медициналық жабдық пен саймандарды сатып алу (белгіленген нормативтерге сәйкес) . Иегерлердің немесе қүрылтайшылардьщ қарап шешуі бойынша қаржылық ресурстардың басқаша пайдалануы да мүмкін.

Заңи тұлғалар өздеріне қарасты валюталық қорларды дамудың: өндірістік инфрақүрылымның, бірігіп пайдаланудың объектілері қүрылысының, ғылыми зерттеулер жүргізудің және ғылыми зерттемелерді өндіріске енгізудің, келешекке арналған жобаларды, ақпараттық жүйелерді, маркетингтік зерттеулерді қаржыландырудың және т. б. жалпы міндеттерін орындау үшін біріктіреді. Сыртқы экономикалық қызметті мемлекеттік реттеу эр тұрлі нысандар мен әдістерді кіріктіреді. Реттеудің негізгі нысандары мыналар болып табылады:

1. сыртқы экономикалық қызметті қаржыландыру;
2. салық салу;
3. инвестициялау;
4. сыртқы қарыз алу;
5. сыртқы берешек
6. экспортты қаражаттандыру

Реттеу эдістері көрсетілген нысандарға сай келеді және тура, сондай-ақ жанама эдістерді кіріктіреді.

Тура әдістерге реттеудің әкімшілік нысандары: лицензиялар мен квоталар жатады. Экспорт пен импортты лицензиялау мен квоталау шикізаттық ресурстар мен тауар қорларының шектеулігі жағдайында ішкі рынокты толтырып, тұрақтандыру мақсатымен уақытша шаралар ретінде пайдаланылады. Сондай-ақ сыртқы экономикалық қызметке (сыртқы саудаға, валюталық операцияларға және басқаларға) мемлекеттгкмонополия қойылуы мүмкін [8] .

Реттеменің жанама немесе экономикалық эдістері неғүрлым пэрменді және дамыған сыртқы экономикалық қатынастарға сай болып табылады. Бұларға салықтар, соның ішінде кеден баждары, валюта бағамы, дүние жүзілік-баға, сыртқы кредиттер бойынша пайыздық мөлшерлемелер, облигациялардың, басқа бағалы қағаздар мен толем қаражаттарының бағамы жатады.

Валюта бағамы немесе басқа елдің валютасының ақшалай бірлігінде тұлғаланатын үлттық ақшалай бірлігінің бағасы барлық ішкі бағаларды басқа елдің бағаларымен байланыстырады. Валюта бағамының ауытқуы отандық түгынушылар үшін басқа елдің тауарларының бағасын өзгертеді және, керісінше, отандық тауарлардың бағасы басқа елдің тұтынушылары үшін өзгереді. Сөйтіп, Бұл өзгерістер экспорт пен импорттың тартымдылығына әсер етеді; үлттық валюта бағамының басқа елдің салыстырмалы валютасынан азаюы жағдайында экспорт дами бастайды, кері жағдайда импорт дамиды, өйткені бірінші жағдайда отандық тауарлар шетелдіктер үшін арзандайды -және Бұл тауарларға олардың тарапынан сүраным үлғая түседі; екінші жағдайда импорттық тауарлар арзандайды және өздерінің әлінде Бұл тауарларға сүраным үлғая түседі; екінші жағдайда импорттық тауарлар -арзандайды және өздерінің әлінде Бұл тауарларға сүраным артады.

2 кесте

Мемлекеттің валюта бағамдарының жүйесі

Дереккөз: «Қаржы негіздері» оқулық Алматы, 2009ж [8] .

Мемлекеттің валюта бағамдарының жүйесі икемді (құбылмалы) немесе тіркелген валюта бағамдары тұрінде ұйымдастырылуы мүмкін. Икемді бағам­дар жүйесі кезінде айырбас валюталардың сүранымы мен үсынымы негізінде жүзеге асырылады, тіркелген бағамдар жүйесі кезінде үлттық валютаның алтынға немесе бақа тұрлаулы валютаға белгілі бір қатынасы белгілінеді; екінші жағдайда мемлекет Бұл арақатынасты реттеп отырады, сөйтіп елдің төлем балансының теңгерімділігіне жету мақс^тында валюта рыногының қызметіне араласады. Бұл орайда шетелдік валюта ба-ғамының кемуі экспорт ісезтаде қ^нның импорт хезтде өтелтетш шыгасъш тудырады және керістше, Бұл бағамның көтерілуі кезінде ысыраптар импорт кезінде пайда болады, Бұл қосымша экспортпен жабылуы тиіс (2 кесте) .

/

Импорт кезінде (шетелдік импортер үшін) шетел валютасы бағамының жергілікті валютаға салыстырмалы төмендеуі жергілікті рынокта мүмкіндіктердің кеңейгендігін білдіреді (2-нүсқа) және керісінше, бұл бағамның артуы импортталатын тауарларға бағаның өсуіне байланысты рыноктың түқыруына үрындырады (3-нұсқа) . Отандық импортерлер үшін бағамдардың ауытқулары шетел тауарларын сатып алу жөніндегі мүмкіндіктерінің өзгеруін білдіреді. Сөйтіп, валюта бағамы экспорт пен импорттың көлеміне әсер етеді, ол, өз кезегінде, қаржы құралдары - экспорт мен импортқа салынатын салықтар, кеден баждары арқылы алынатын және бөлінген қаржы ресурстарының мөлшеріне және мемлекеттің де, сондай-ақ экспорттық өнімді, тауарды, қызметтерді өндірушілердің де немесе оларды түтынушылардың да қаржы жағдайына ықпал жасайды.

Дағдарысты ахуалдар кезінде: өндірістің едэуір құлдырауы мен қанағаттанғысыз сүраным тудырған инфляция кезінде сыртқы экономикалық тепетеңдікті айқындайтын микроэкономикалық үйлесімдер мен қағидаттар бүзылады эрі бүрмаланады. Бұл түтыншыларды импортқа жалпыға бірдей бағдарлаумен, өскелең импортты жабу үшін экспорттық валюталық түсім-ақшаның жетіспеушілігімен, үлттық валютаның тұрлаулы валютаға қарағанда бірден құнсыздануымен қосарлана жүреді. Дағдарыстың одан эрі дамуы мемлекетті елдің өмірлік тіршілігіне сондай қажет болып ОТЬірған ИМПОрТТЫ ДЯ шектеуге мэжбүр етеді, өйткені оны төлеуге ақшасы жоқ. Экономикасы шикізатқа бағдарланып отырған елдерде үзаққа созылған дағдарыстар экспорттың бірден-бір көзі болып отырған табиғат ресурстарының сарқылуына, экономикалық, тіпті саяси тэуелсіздікті болуы мүмкін жоғалтуға жеткізеді.

Қазіргі жағдайларда элемдік валюта рыногында тұрлі сыныптамалық белгілер бойынша валюта бағамдарының сан алуан тұрлері бар: айырбас валюта бағамдары: спотбағам, форвард, кросс-бағам; есеп айырысу валюта бағамдары: атаулы валюта бағамы, атаулы тиімді валюта бағамы, нақты тиімді валюта бағамы; будандық валюта бағамы: валюта дэлізі, басқарылатын қүбылым, нысаналы аймақтар, сырғымалы беркіту (фиксация), оңтайлы валюталық кеңістік. Валюта бағамының мүмкін оңтайлы нүсқасы реттемәлі-қүбылым режімі болып табылады.

Импорт пен экспортты құндық реттеу сауда мәмілелері қатысушыларына импорттық және экспорттық субсидиялар беру арқылы жүзеге асырыла алады. Халықаралық заңнамамен тура экспорттық субсидияларға тиым салынатындықтан жасырын субсидиялар (жеңілдікті несиелендіру, бастапқы шикізаттың, материалдардың, энергетикалық ресурстардың бағаларын кеміту, фрахтты қаражаттау) берілуі мүмкін.

Осылайша, эдеттегідей, мемлекет дайын өнім экспорты мен шикі зат импорты үшін жеңілдіктердің бүкіл арсеналын пайдаланады және шикі заттың экспорты және дайын өнімнің импорты кезінде қандай бір жеңілдіктерді жоққа шығарады, мүның өзі үлттық өндірісті қорғау үшін маңызды.

2. Салық жүйесіндегі сыртқы экономикалық қызметке салынатын салықтардың қызмет ету ерекшеліктері мен үлес салмағын талдау

2. 1 Халықаралық салық салудың ерекшеліктері мен негізгі принциптері

Халықаралық салық салу басқарма ҚР әлемдік экономикаға тиімді шоғырлануына жағдай жасау; ҚР кеден тарифі Қазақстан Республикасының кеден шекарасынан өткізілетін тауарларға қатысты кеден баж салығы мөлшерлемесінің жиыны. Сыртқы экономикалық қызметтің тауарлы номенклатурасы ҚР Үкіметімен халықаралық тәжірибеде қолданылатын тауарларды топтастыру жүйесіне сәйкес анықталады.

Кеден баж салығы мөлшерлемесі ортақ және жеке тұлғалар, мәміле тұрі және басқа факторларға қатысты, заңға қатысты көрсетілгеннен өзге өзгермейді. Шекті мөлшерлемелер Қазақстанға жақсы әсер ету режимі қолданылатын елде жасалынатын тауарларға салынады. Ал мұндай режим жок немесе шығару әлі белгісіз тауарларға қойылатын енгізу мөлшерлемелері заңды негізде екі есе артады. Шығарылатын тауарлардың баж салығы мөлшерлемесі мен олар қолданылатын тауарлар тізімі және сыртқы экономикалық реттеудің тарифтік емес құралдары ҚР Үкіметімен анықталады, эрі Қазақстан территориясында сыртқы экономикалық қызметті реттеудің шаралары болып табылады.

КР « ҚР кеден ісі туралы заңы» заңы кеден төлемдеріне арналған 40-баптан тұрады. Заң мынадай кеден төлемдерін (баж, алым, төлем) қарастырады: кеден бажы, мезгілдік баж, арнайы баж, демпингке қарсы баж, өтемдік баж: кеден органдарының лицензия бергені үшін алынатын алым; кедендік ресімдеу бойынша маманның біліктілік аттестатын бергені үшін алынатын алым, кедендік рәсімдеу үшін алынатын кедендік алымы, тауарларды сақтау үшін алынатын кеден алымы, тауарларды кедендік алып жүру үшін кеден алымы. ақпараттандырғанымен кеңес бергені үшін ақы, алдын ала шешім қабылдағаны үшін төлемақы, кеден аукциондарына қатысқаны үшін төлемақы. Бұдан кейінгі өзгерістерде кеден бажының өзінен басқа, сондай-ақ ақпараттандырғанымен кеңес бергені үшін және кеден аукциондарына қатысқаны үшін төленетін төлемақыдан басқа барлық баждар алынып тасталды [9] .

Халықаралық салық салудың ерекшеліктері мен негізгі принциптері бойынша, Қазақстан Республикасының резиденттері ережелерге сәйкес мемлекеттегі табыс көздерден алынған табыстардан, сондай-ақ елден тысқары жерлердегі көздерден алынған табыстардан салықтар төлейді.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қьізметті тұрақты мекеме аркылы жүзеге асыратын резидент еместер салық кодексі ережелеріне сәйкес мұндай тұрақты мекеменің қызметіне байланысты елден тысқары жерлердегі көздерден алынған табыстардан да салық төлейді. Резиденттер мен резидент еместер салық кодексінде белгіленген өзге де салықтарды және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді осындай міндеттемелер туындаған кезде төлейді.

Резиденттер үшін міндеттеме:

1. Қазақстан Республикасында тұрақты болатын немесе тұрақты болмайтын, бірақ өмірлік мүдделерінің орталығында орналасқан жеке тұлғалар салық кодексінің мақсатында резиденттер деп танылады.
2. Жеке тұлға ағымдағы салық кезеңінде аяқталатын кез келген үздіксіз он екі айлық кезеңде кемінде күнтізбелік бір жүз сексен үш күн Қазақстан Республикасында болса, ол ағымдағы салық кезеңі үшін осы елде тұрақты болатын жеке тұлға деп танылады.

Жеке тұлғаның осы елде болатын күнінің бір бөлігі бір толық күн ретінде есептеледі. Егер ағымдағы салық кезеңінде және алдыңғы екі салық кезеңінде Қазақстан Республикасында болған күндердің саны кемінде күнтізбелік бір жүз сексен үш күнді құраса, жеке тұлға ағымдағы салық кезеңі үшін тұрақты болатын жеке тұлға деп танылады. Бұл ретте тұрақты болу әрбір салық кезеңіне төменде көрсетілген коэффициенттер қолданылып мынадай формула бойынша айқындалады:

1 х ағымдағы салық кезеңінде болған күндер санына + 1/3 х алдыңғы бірінші салық кезеңінде болған күндер санына + 1/6 х алдыңғы екінші салық кезеңінде болған күндер санына, мүндағы:

1 - ағымдағы салық кезеңіне арналған коэффициент;

1/3 - алдыңғы бірінші салық кезеңіне арналған коэффициент;

1/6 - алдыңғы екінші салық кезеңіне арналған коэффициент. Егер жеке тұлға ағымдағы салық кезеңінде Қазақстан Республикасында күнтізбелік отыз күннен аз тұрған болса, онда мұндай жеке тұлға осы елде тұрақты болатын адам деп танылмайды. Ал, егер жеке тұлға осы елде болуы аяқталатын жылдан кейінгі жылда резидент болмаса, мұндай тұлға салық заңдарының мақсатында елде болуының соңғы күнінен кейінгі кезең үшін резидент емес ретінде қарастырылады.

Бір мезгілде мынадай талаптар орындалған кезде:

1. жеке тұлғада Қазақстан Республикасының азаматтығы немесе тұруға рұқсаты (ықтиярхаты) болса;
2. жеке тұлғаның отбасы және жақын туыстары Қазақстан Республикасында тұрса;
3. жеке тұлғаның Қазақстан Республикасында кез келген уақытта тұруы және оның отбасы мүшелерінің тұруы үшін қолжетімді, оған және оның отбасы мүшелеріне меншік қүқығында немесе өзге де негіздерде тиесілі жылжымайтын мүлкі болса, жеке тұлғаның өмірлік мүдделерінің орталығында орналасқан деп қарастырылады.

4. Осы елдің азаматтары болып табылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы елдің азаматтығына қабылдамай, тұрақты тұруға рұқсат ету туралы өтініш берген:

мемлекеттік билік органдары шет елге іссапарға жіберген адамдар, оның ішінде дипломатиялық, консулдық мекемелердің, халықаралық ұйымдардың қызметкерлері, сондай-ақ аталған жеке тұлғалардың отбасы мүшелері;

тұрақты халықаралық тасымалдарды жүзеге асыратын елдің заңды тұлғаларына немесе азаматтарына тиесілі көлік құралдарының экипаж мүшелері;

тысқары жерлерде орналасқан әскери базалардың, әскери бөлімдердің, топтардың, контингенттердің немесе құрамалардың әскери қызметшілері мен азаматтық персоналы;

тысқары жерлерде орналасқан және субъектілерінің меншігі болып табылатын объектілерде (оның ішінде концессиялық шарттар негізінде) жұмыс істейтіндер;

оқу немесе практикадан өту мақсатында елден тысқары жерлерде жүрген студенттер, тағылымдамадан өтушілер мен практиканттар оқу немесе практикадан өтудің бүкіл кезеңінде;

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс