Коммерциялық банктер және оның қаржылық жағдайы
1. Қаржылық талдаудың экономикалық мәні, қажеттілігі
2. Қаржылық талдау түрлері, әдістері
3. Қазақстан банктердің қаржылық талдаудың шетелдік тәжірибесі
II. КАЗКОММЕРЦБАНК» АҚ МЫСАЛЫ НЕГІЗІНДЕ 2005.2007 ж. АРАЛЫҒЫНДАҒЫ КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУЫ
2.1 «КазКом» АҚ қызметіне сипаттама
2.2 Казком 2005.2007 жылдық қызметтегі қаржылық талдау
2.3 Қазақтан банктерінің пруденциалдық нормативтері орындауына талдау GAMEL
III. КР коммерциялық банк қаржылық жағдайын реттеу және шетел тәжірибесін қолдау
3.1 Қазақстан банктерінің қаржысының талдауды жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
2. Қаржылық талдау түрлері, әдістері
3. Қазақстан банктердің қаржылық талдаудың шетелдік тәжірибесі
II. КАЗКОММЕРЦБАНК» АҚ МЫСАЛЫ НЕГІЗІНДЕ 2005.2007 ж. АРАЛЫҒЫНДАҒЫ КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУЫ
2.1 «КазКом» АҚ қызметіне сипаттама
2.2 Казком 2005.2007 жылдық қызметтегі қаржылық талдау
2.3 Қазақтан банктерінің пруденциалдық нормативтері орындауына талдау GAMEL
III. КР коммерциялық банк қаржылық жағдайын реттеу және шетел тәжірибесін қолдау
3.1 Қазақстан банктерінің қаржысының талдауды жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
Банк ісі нарықтық экономиканың ең маңыздв әрі динмикалық құрылымы болып табылады.
Банктер ақшалай есеп айырысуды жүргізіп, экоеомиканы неиелеп, капиталдың қайта бөлінуінде делдал ретінде өндірістің жалпы тиімділігін арттыруды әрі елдің қорлануына өз ықпалын тигізеді.
Бүгінгі таңда, яғни осы заманғы жағдайда банк жүйесінің құрылымы күрделене түсті. Қаржв мекемелерінің жаңа түрлері, жаңа несие құралдары және клиентке қызмет көрсетудің жаңа әдістері пайда болып үлгерді. Пайда алуға, коммерциялық жетістікке бағдарланған, әр түрлі меншік формаларына негізделген серпінді әрі икемді несие жүйесіне өту қолға алынды.
Нарықтық экономика Кэзақстан Республикасында өзінің алғашқы қадамдарын жасау үстінде, жаңа шаруашьшық қатынастарды дамытуға бағытталған заңдар мен қаулылар топтамалары қабылданды.
Тікелей алыс-берістің аркасында сыртқы рынокқа шығу шаруашылық қызметтің құрылымы мен түрлерін ғана емес, қызметкерлердің ойлау жүйесін де өзгертті.
Еркін бәсекенің пайда болуы кәсіпорывнарымызды нарық жағдайыңда өнім өткізудің әлемдік тәжірибеде сыннан өткен маркетинг және онымен тығыз байланысты жарнама сияқты тиімді әдістерімен кұрулануға мәжбүр етуде.
Банктер ақшалай есеп айырысуды жүргізіп, экоеомиканы неиелеп, капиталдың қайта бөлінуінде делдал ретінде өндірістің жалпы тиімділігін арттыруды әрі елдің қорлануына өз ықпалын тигізеді.
Бүгінгі таңда, яғни осы заманғы жағдайда банк жүйесінің құрылымы күрделене түсті. Қаржв мекемелерінің жаңа түрлері, жаңа несие құралдары және клиентке қызмет көрсетудің жаңа әдістері пайда болып үлгерді. Пайда алуға, коммерциялық жетістікке бағдарланған, әр түрлі меншік формаларына негізделген серпінді әрі икемді несие жүйесіне өту қолға алынды.
Нарықтық экономика Кэзақстан Республикасында өзінің алғашқы қадамдарын жасау үстінде, жаңа шаруашьшық қатынастарды дамытуға бағытталған заңдар мен қаулылар топтамалары қабылданды.
Тікелей алыс-берістің аркасында сыртқы рынокқа шығу шаруашылық қызметтің құрылымы мен түрлерін ғана емес, қызметкерлердің ойлау жүйесін де өзгертті.
Еркін бәсекенің пайда болуы кәсіпорывнарымызды нарық жағдайыңда өнім өткізудің әлемдік тәжірибеде сыннан өткен маркетинг және онымен тығыз байланысты жарнама сияқты тиімді әдістерімен кұрулануға мәжбүр етуде.
I.КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕР ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ
1.
1. Қаржылық талдаудың экономикалық мәні, қажеттілігі
2. Қаржылық талдау түрлері, әдістері
3. Қазақстан банктердің қаржылық талдаудың шетелдік тәжірибесі
II. КАЗКОММЕРЦБАНК АҚ МЫСАЛЫ НЕГІЗІНДЕ 2005-2007 ж. АРАЛЫҒЫНДАҒЫ
КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУЫ
2.1 КазКом АҚ қызметіне сипаттама
2.2 Казком 2005-2007 жылдық қызметтегі қаржылық талдау
2.3 Қазақтан банктерінің пруденциалдық нормативтері орындауына талдау GAMEL
III. КР коммерциялық банк қаржылық жағдайын реттеу және шетел тәжірибесін
қолдау
3.1 Қазақстан банктерінің қаржысының талдауды жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Банк ісі нарықтық экономиканың ең маңыздв әрі динмикалық құрылымы
болып табылады.
Банктер ақшалай есеп айырысуды жүргізіп, экоеомиканы неиелеп,
капиталдың қайта бөлінуінде делдал ретінде өндірістің жалпы тиімділігін
арттыруды әрі елдің қорлануына өз ықпалын тигізеді.
Бүгінгі таңда, яғни осы заманғы жағдайда банк жүйесінің құрылымы
күрделене түсті. Қаржв мекемелерінің жаңа түрлері, жаңа несие құралдары
және клиентке қызмет көрсетудің жаңа әдістері пайда болып үлгерді. Пайда
алуға, коммерциялық жетістікке бағдарланған, әр түрлі меншік формаларына
негізделген серпінді әрі икемді несие жүйесіне өту қолға алынды.
Нарықтық экономика Кэзақстан Республикасында өзінің алғашқы қадамдарын
жасау үстінде, жаңа шаруашьшық қатынастарды дамытуға бағытталған заңдар мен
қаулылар топтамалары қабылданды.
Тікелей алыс-берістің аркасында сыртқы рынокқа шығу шаруашылық
қызметтің құрылымы мен түрлерін ғана емес, қызметкерлердің ойлау жүйесін де
өзгертті.
Еркін бәсекенің пайда болуы кәсіпорывнарымызды нарық жағдайыңда өнім
өткізудің әлемдік тәжірибеде сыннан өткен маркетинг және онымен тығыз
байланысты жарнама сияқты тиімді әдістерімен кұрулануға мәжбүр етуде.
Қазақстанда жарнама өнеркәсіп, сауда салаларымен салыстырғанда қаржы-
несие жүйесінде, соның ішінде банк қызметінде нақга дамып келеді Банк
жүйесінің екі деңгейге бөлінуі нәтнжесідце көптеген коммерциялық банктер
ашылып, қатаң бәсекелестіктің туыңдауын жеделдетті, өнім өткізу рыноктарын
иемдену үнгін күресудің кджеттігі ақиқатка айналды.
Республикамыздың каржы-несие жүйесі қазір өз дамуындағы калыптасу
кезеңінен өту үстінде.
Әлемдік ірі қаржы орталықтарымен, банктермен арадағы тығыз қарым-
қатынас нәтижесінде халыкаралық тәжірибе қазақстан банктерінің күңделікті
тірлігіне еніп келеді.
Бұл еркін бәсекеге шыққан банк етімін насихаттау сияқгы соны салага
да кдтысты.
Банк саласы Қазақстан Республикасы экономикасының дамушы секторының бірі
болып табылады. Еліміздің жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға
көшуінің өзі қоғам өмірінің барлық салаларына үлкен өзгерістер алып келді.
Бүгінгі күні банктегі қаржылық есепті басқару жүйесінде басты орын алады.
Еліміздің экономикасындағы өзекті мәселелердің бірі - қаржылық есеп
және есеп беру жүйесін халықаралық стандарттар мен нормалар талаптарына
сәйкестендіру.
Ол, әрине, халықтың жағдайын жақсартуға және мемлекетіміздің экономикасы
тұрақты әсуіне эсер етеді.
Бүгінгі таңда халық шаруашылығы саласындағы банк жүйесінің экономиканы
дамытуда алар орны ерекше. Қаржы-несие институттары мен операциялардың
қайта бағытталуына, Орталық банк пен екінші деңгейлі банктердің өзара
қатынас жүйесінің өзгеруіне байланысты банктегі бухгалтерлік есеп және есеп
беру үздіксіз жаңарып отырады. Қаржылық есеп басқару үрдісінің бір бөлігі
болып табылатындықтан ол маңызды ақпараттар алуға мүмкіндік береді.
Екінші деңгейлі банктердегі есептің ерекшелігі операция сипатына, есеп
жұмыстарын ұйымдастыруға, сондай-ақ бухгалтерлік және басқа да есеп
құжаттарының мазмұнына байланысты.
Бүгінде еліміздегі банк секторының даму проблемалары мынадай болып
отыр. Оның бірнеше себебі бар. Бұл проблемаларды талқылау келешектегі
еліміздің Дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСҰ) кіру туралы және алдыңғы
қатардағы озық елу мемлекеттің қатарына ену туралы мәселеден туындайды. Бұл
– бірінші.
Екіншіден, елімізде өндірістің немесе нақты сектордың қаржы секторынан
даму қарқыны жағынан көш артта қалуында болып отыр. Бізде екі сектор бар,
бірі – өндіріс секторы, яғни нақты сектор, екіншісі – қаржы секторы.
Қаржы секторы дегеніміз – банктер, зейнетақы қорлары, қор биржасы,
құнды қағаздар нарығы, валюта нарығы, тағы да басқа инфрақұрылымдар мен
қаржы институттарынан тұрады. Банк секторының даму проблемасын туғызып
отырған тағы бір үлкен проблема – Қазақстандағы өндірістің, яғни нақты
сектордың салалық дамуындағы орын алып отырған диспропорция.
Қазіргі заманғы техникамен, озық технологиялармен жабдықталған қайта
өңдеу өнеркәсіп секторы немесе халық тұтынатын дайын өнім шығару салалары
көптеген мемлекеттерде жақсы дамыған. Мұндай өнеркәсіп салалары тауарларды
импорттауға жол бермей, оларды ығыстырады. Бірақ тауарлардың сапасы жоғары
болуы керек.
Әсіресе, батыс елдерінде өнеркәсіп салалары күшті дамыған. Бұрынғы ТМД
кеңістігінде қалған мемлекеттерде керісінше. Сонау Америка, Еуропа
мемлекеттерінің экономикасы, ондағы қаржы секторы әлдеқайда алда. Негізі,
кез келген қоғамда, кез келген мемлекетте әуелі өндірістік сектор,
өнеркәсіп – нақты сектор ілгерілеп дамып отыруы керек. Ал қаржы секторының
даму деңгейі соның байқалу көрінісі болуы шарт.
Қаржы секторында жұмыс істейтіндердің жалақысы өндірістегілерге
қарағанда әлдеқайда жоғары. Мұндай өзгешеліктер жалпы қоғам көлемінде
номиналдық жалақыны нақты жалақымен салыстырғанда үлкен алшақтыққа әкеп
соғады. Номиналдық жалақының бұлай өте жоғарылауы еңбек өнімділігінің
дамуымен ешқашан сәйкес келмейді. Еңбек өнімділігінен гөрі жалақының үлкен
қарқынмен өсуі ақша массасы мен тауар массасының арасындағы алшақтықты
немесе диспропорцияны туғызады. Сол диспропорция болмас үшін еңбек
өнімділігінің өсу қарқыны жалақының өсу қарқынынан жоғары болуы керек.
Сонда ғана жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың арасында макроэкономикалық
тепе-теңдік сақталары анық және баға тұрақты да болады, инфляция
салыстырмалы түрде 0-ге тең болуы мүмкін. Онда да, егер импортталынатын
және экспортталынатын инфляция 0-ге тең болса. Кез келген мемлекетте осы
заңдылық сақталынуы керек.
Сонда ғана инфляцияны тежеп отыруға мүмкіндік болады. Егер де дәл
қазіргідей арақатынас сақталса, жалақының өсу қарқыны еңбек өнімділігінен
ілгерілеп отырса, онда міндетті түрде ақшаның құнсыздануына, инфляцияның
жоғары қарқынмен дамуына алып келеді. Ол тауар массасы мен ақша массасының
арасындағы пропорцияны бұза түседі.
Экономикалық заңдылықты орындату үшін Үкіметтің 2010 жылға дейінгі
инновациялық даму бағдарламасы, Елбасының 2030 жылға дейінгі Қазақстанның
даму стратегиясы, биылғы ақпан айындағы Қазақстан халқына Жолдауы бар.
Осының барлығы еңбек өнімділігін көтеруге бағытталып отыр. Олардың
механизмдері жазылған. Бірақ сол механизмдер арқылы бағдарламаларды жүзеге
асыру үшін уақыт керек. Әдетте, өндіріс өте баяу, өте сараң дамиды деп
жатады. Бұны қаржы секторымен салыстыруға келмейді.
Бір жақсы өндіріс орнын, жақсы өнім беретін зауытты салып, сол
зауыттың бүкіл қуатын іске қосу үшін кем дегенде 10-15 жыл уақыт керек. Ал
банк ше? Оның капиталын көтеру үшін не бары 3-4 жыл жеткілікті болуы
мүмкін. Банк секторы дамуының бүгінгі таңдағы үшінші проблемасы – біздің
экономикамыздың технологиямен, озық техникамен жарақтанған, дайын өнім
шығаратын, қайта өңдеу салаларын дамытудан гөрі шикізат өндіріп, соны
экспорттау жағдайымен байланысты.
Яғни шикізатты өндіру және шикізатты экспорттау басымдылығы бүгінгі
таңда экономика дамуындағы әл бермей, ноқталанбай отырған басымдылықтардың
негізгі бағыты. Оған дәлел – бізде жалпы ішкі өнімнің көп бөлігі, кейбір
мамандар есебіне қарағанда, мұнайды сатудан түскен өнімнен құралып жатыр.
Осының нәтижесінде, Қазақстанға келіп жатқан валюталық түсімдер шамадан тыс
көбеюде.
Төртінші проблема – бұл банк секторының тікелей өзімен байланысты
жалқы проблемалары. Ол – біріншіден, коммерциялық банктердің меншікті
капиталының әлі де болса, жеткіліксіздігінен немесе коммерциялық банктердің
капитализациялау дәрежесінің төмендігінен.
Себебі қазақстандық коммерциялық банктердің көшбасшысы, капиталы көп
деген Казкоммерцбанк пен ТұранӘлембанкінің өздерін батыстың басты
банктерімен салыстыруға болмайды. Өйткені бұлардың капиталы өте аз. Алысқа
бармай-ақ қояйық, Казкоммерцбанктің өзінің меншікті капиталы 553,5
миллион доллар. ТұранӘлем банкінің капиталы 687 миллион долларды құрайды
екен. Үшіншісі – Халық банкі, оның капиталы 450,6 миллион доллар.
Ең үлкен үш банкіміздің өзі Ресейдің бір банкіне жетпейді. Ресейлік
бір ғана Жинақ банкінің (Сбербанк) капиталы 8,8 миллиард долларды құрайды.
Ал енді, жаңағы үш банкті қоса алғанда, сондай-ақ, еліміздегі қалған
банктер – Альфа, Еуразия, Нұрбанк, Центркредит банкілерінің меншікті
капиталдарын қоса алғанда 3 миллиард долларға жетіп жығылады.
Демек, басқа мемлекеттермен салыстырғанда, біздегі банктердің капиталы
әлі аз. ТМД кеңістігінен шыққан көршілес Ресейдегі банктерге қарағанда,
салыстырмалы түрде баға берсек, осындай көрсеткіштерге куә боламыз. Әрине,
Ресейдегі барлық коммерциялық банктердің меншікті капиталы ондағы Жинақ
банкінің капиталымен қарайлас деп айтуға болмайды.
Қазақстанда 35 банк болса, Ресейде 1200-ден астам банк бар екен.
Біздің коммерциялық банктер секторын сандық көрсеткіштері жағынан өте
күрделі, керемет деп айтуға болмайды.
Ал кейбір сапалық және салыстырмалы көрсеткіштері жағынан тайталасуы
мүмкін. Бірақ қазақстандық коммерциялық банк секторына үлкен шетелдік
инвестициялар келіп, капиталын көбейтіп, банк капиталының шоғырлана түсуіне
үлкен қозғау салуы ықтимал. Сонымен қатар банк капиталын көрші
мемлекеттерге экспорттау да етек алуы заңдылық. Қазақстанның банк секторы
сандық көрсеткіші жағынан да, экономикалық қуаттылығы жағынан да дамыған
батыс мемлекеттерінің банктерінен әлі де көп артта келеді. Ал енді біздегі
35 банктің ішіндегі проблемаларға келетін болсақ, олардың капитализациялау
дәрежесін көтеру күн тәртібіндегі үлкен мәселе.
Банктердің капитализациялау дәрежесі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым
олардың қаржылық тұрақтылығы орнықты болады. Және бұл дәлелдеуге жатпайтын
аксиома. Капиталы көп банктер бәсекеге қабілетті болады. Бұл проблема
Қазақстанның бүкіл банк секторына қатысты жалпы проблема.
Ол тек Казкоммерцбанк, ТұранӘлембанкі, Қазақстан Халық банкінің
капиталдарына ғана қатысты емес, олардан артта келе жатқан банктерге де
қатысты проблема. Ал енді ең үлкен банктеріміздің әлемдік нарықтағы орны
қалай болар екен деген ... жалғасы
1.
1. Қаржылық талдаудың экономикалық мәні, қажеттілігі
2. Қаржылық талдау түрлері, әдістері
3. Қазақстан банктердің қаржылық талдаудың шетелдік тәжірибесі
II. КАЗКОММЕРЦБАНК АҚ МЫСАЛЫ НЕГІЗІНДЕ 2005-2007 ж. АРАЛЫҒЫНДАҒЫ
КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУЫ
2.1 КазКом АҚ қызметіне сипаттама
2.2 Казком 2005-2007 жылдық қызметтегі қаржылық талдау
2.3 Қазақтан банктерінің пруденциалдық нормативтері орындауына талдау GAMEL
III. КР коммерциялық банк қаржылық жағдайын реттеу және шетел тәжірибесін
қолдау
3.1 Қазақстан банктерінің қаржысының талдауды жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Банк ісі нарықтық экономиканың ең маңыздв әрі динмикалық құрылымы
болып табылады.
Банктер ақшалай есеп айырысуды жүргізіп, экоеомиканы неиелеп,
капиталдың қайта бөлінуінде делдал ретінде өндірістің жалпы тиімділігін
арттыруды әрі елдің қорлануына өз ықпалын тигізеді.
Бүгінгі таңда, яғни осы заманғы жағдайда банк жүйесінің құрылымы
күрделене түсті. Қаржв мекемелерінің жаңа түрлері, жаңа несие құралдары
және клиентке қызмет көрсетудің жаңа әдістері пайда болып үлгерді. Пайда
алуға, коммерциялық жетістікке бағдарланған, әр түрлі меншік формаларына
негізделген серпінді әрі икемді несие жүйесіне өту қолға алынды.
Нарықтық экономика Кэзақстан Республикасында өзінің алғашқы қадамдарын
жасау үстінде, жаңа шаруашьшық қатынастарды дамытуға бағытталған заңдар мен
қаулылар топтамалары қабылданды.
Тікелей алыс-берістің аркасында сыртқы рынокқа шығу шаруашылық
қызметтің құрылымы мен түрлерін ғана емес, қызметкерлердің ойлау жүйесін де
өзгертті.
Еркін бәсекенің пайда болуы кәсіпорывнарымызды нарық жағдайыңда өнім
өткізудің әлемдік тәжірибеде сыннан өткен маркетинг және онымен тығыз
байланысты жарнама сияқты тиімді әдістерімен кұрулануға мәжбүр етуде.
Қазақстанда жарнама өнеркәсіп, сауда салаларымен салыстырғанда қаржы-
несие жүйесінде, соның ішінде банк қызметінде нақга дамып келеді Банк
жүйесінің екі деңгейге бөлінуі нәтнжесідце көптеген коммерциялық банктер
ашылып, қатаң бәсекелестіктің туыңдауын жеделдетті, өнім өткізу рыноктарын
иемдену үнгін күресудің кджеттігі ақиқатка айналды.
Республикамыздың каржы-несие жүйесі қазір өз дамуындағы калыптасу
кезеңінен өту үстінде.
Әлемдік ірі қаржы орталықтарымен, банктермен арадағы тығыз қарым-
қатынас нәтижесінде халыкаралық тәжірибе қазақстан банктерінің күңделікті
тірлігіне еніп келеді.
Бұл еркін бәсекеге шыққан банк етімін насихаттау сияқгы соны салага
да кдтысты.
Банк саласы Қазақстан Республикасы экономикасының дамушы секторының бірі
болып табылады. Еліміздің жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға
көшуінің өзі қоғам өмірінің барлық салаларына үлкен өзгерістер алып келді.
Бүгінгі күні банктегі қаржылық есепті басқару жүйесінде басты орын алады.
Еліміздің экономикасындағы өзекті мәселелердің бірі - қаржылық есеп
және есеп беру жүйесін халықаралық стандарттар мен нормалар талаптарына
сәйкестендіру.
Ол, әрине, халықтың жағдайын жақсартуға және мемлекетіміздің экономикасы
тұрақты әсуіне эсер етеді.
Бүгінгі таңда халық шаруашылығы саласындағы банк жүйесінің экономиканы
дамытуда алар орны ерекше. Қаржы-несие институттары мен операциялардың
қайта бағытталуына, Орталық банк пен екінші деңгейлі банктердің өзара
қатынас жүйесінің өзгеруіне байланысты банктегі бухгалтерлік есеп және есеп
беру үздіксіз жаңарып отырады. Қаржылық есеп басқару үрдісінің бір бөлігі
болып табылатындықтан ол маңызды ақпараттар алуға мүмкіндік береді.
Екінші деңгейлі банктердегі есептің ерекшелігі операция сипатына, есеп
жұмыстарын ұйымдастыруға, сондай-ақ бухгалтерлік және басқа да есеп
құжаттарының мазмұнына байланысты.
Бүгінде еліміздегі банк секторының даму проблемалары мынадай болып
отыр. Оның бірнеше себебі бар. Бұл проблемаларды талқылау келешектегі
еліміздің Дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСҰ) кіру туралы және алдыңғы
қатардағы озық елу мемлекеттің қатарына ену туралы мәселеден туындайды. Бұл
– бірінші.
Екіншіден, елімізде өндірістің немесе нақты сектордың қаржы секторынан
даму қарқыны жағынан көш артта қалуында болып отыр. Бізде екі сектор бар,
бірі – өндіріс секторы, яғни нақты сектор, екіншісі – қаржы секторы.
Қаржы секторы дегеніміз – банктер, зейнетақы қорлары, қор биржасы,
құнды қағаздар нарығы, валюта нарығы, тағы да басқа инфрақұрылымдар мен
қаржы институттарынан тұрады. Банк секторының даму проблемасын туғызып
отырған тағы бір үлкен проблема – Қазақстандағы өндірістің, яғни нақты
сектордың салалық дамуындағы орын алып отырған диспропорция.
Қазіргі заманғы техникамен, озық технологиялармен жабдықталған қайта
өңдеу өнеркәсіп секторы немесе халық тұтынатын дайын өнім шығару салалары
көптеген мемлекеттерде жақсы дамыған. Мұндай өнеркәсіп салалары тауарларды
импорттауға жол бермей, оларды ығыстырады. Бірақ тауарлардың сапасы жоғары
болуы керек.
Әсіресе, батыс елдерінде өнеркәсіп салалары күшті дамыған. Бұрынғы ТМД
кеңістігінде қалған мемлекеттерде керісінше. Сонау Америка, Еуропа
мемлекеттерінің экономикасы, ондағы қаржы секторы әлдеқайда алда. Негізі,
кез келген қоғамда, кез келген мемлекетте әуелі өндірістік сектор,
өнеркәсіп – нақты сектор ілгерілеп дамып отыруы керек. Ал қаржы секторының
даму деңгейі соның байқалу көрінісі болуы шарт.
Қаржы секторында жұмыс істейтіндердің жалақысы өндірістегілерге
қарағанда әлдеқайда жоғары. Мұндай өзгешеліктер жалпы қоғам көлемінде
номиналдық жалақыны нақты жалақымен салыстырғанда үлкен алшақтыққа әкеп
соғады. Номиналдық жалақының бұлай өте жоғарылауы еңбек өнімділігінің
дамуымен ешқашан сәйкес келмейді. Еңбек өнімділігінен гөрі жалақының үлкен
қарқынмен өсуі ақша массасы мен тауар массасының арасындағы алшақтықты
немесе диспропорцияны туғызады. Сол диспропорция болмас үшін еңбек
өнімділігінің өсу қарқыны жалақының өсу қарқынынан жоғары болуы керек.
Сонда ғана жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың арасында макроэкономикалық
тепе-теңдік сақталары анық және баға тұрақты да болады, инфляция
салыстырмалы түрде 0-ге тең болуы мүмкін. Онда да, егер импортталынатын
және экспортталынатын инфляция 0-ге тең болса. Кез келген мемлекетте осы
заңдылық сақталынуы керек.
Сонда ғана инфляцияны тежеп отыруға мүмкіндік болады. Егер де дәл
қазіргідей арақатынас сақталса, жалақының өсу қарқыны еңбек өнімділігінен
ілгерілеп отырса, онда міндетті түрде ақшаның құнсыздануына, инфляцияның
жоғары қарқынмен дамуына алып келеді. Ол тауар массасы мен ақша массасының
арасындағы пропорцияны бұза түседі.
Экономикалық заңдылықты орындату үшін Үкіметтің 2010 жылға дейінгі
инновациялық даму бағдарламасы, Елбасының 2030 жылға дейінгі Қазақстанның
даму стратегиясы, биылғы ақпан айындағы Қазақстан халқына Жолдауы бар.
Осының барлығы еңбек өнімділігін көтеруге бағытталып отыр. Олардың
механизмдері жазылған. Бірақ сол механизмдер арқылы бағдарламаларды жүзеге
асыру үшін уақыт керек. Әдетте, өндіріс өте баяу, өте сараң дамиды деп
жатады. Бұны қаржы секторымен салыстыруға келмейді.
Бір жақсы өндіріс орнын, жақсы өнім беретін зауытты салып, сол
зауыттың бүкіл қуатын іске қосу үшін кем дегенде 10-15 жыл уақыт керек. Ал
банк ше? Оның капиталын көтеру үшін не бары 3-4 жыл жеткілікті болуы
мүмкін. Банк секторы дамуының бүгінгі таңдағы үшінші проблемасы – біздің
экономикамыздың технологиямен, озық техникамен жарақтанған, дайын өнім
шығаратын, қайта өңдеу салаларын дамытудан гөрі шикізат өндіріп, соны
экспорттау жағдайымен байланысты.
Яғни шикізатты өндіру және шикізатты экспорттау басымдылығы бүгінгі
таңда экономика дамуындағы әл бермей, ноқталанбай отырған басымдылықтардың
негізгі бағыты. Оған дәлел – бізде жалпы ішкі өнімнің көп бөлігі, кейбір
мамандар есебіне қарағанда, мұнайды сатудан түскен өнімнен құралып жатыр.
Осының нәтижесінде, Қазақстанға келіп жатқан валюталық түсімдер шамадан тыс
көбеюде.
Төртінші проблема – бұл банк секторының тікелей өзімен байланысты
жалқы проблемалары. Ол – біріншіден, коммерциялық банктердің меншікті
капиталының әлі де болса, жеткіліксіздігінен немесе коммерциялық банктердің
капитализациялау дәрежесінің төмендігінен.
Себебі қазақстандық коммерциялық банктердің көшбасшысы, капиталы көп
деген Казкоммерцбанк пен ТұранӘлембанкінің өздерін батыстың басты
банктерімен салыстыруға болмайды. Өйткені бұлардың капиталы өте аз. Алысқа
бармай-ақ қояйық, Казкоммерцбанктің өзінің меншікті капиталы 553,5
миллион доллар. ТұранӘлем банкінің капиталы 687 миллион долларды құрайды
екен. Үшіншісі – Халық банкі, оның капиталы 450,6 миллион доллар.
Ең үлкен үш банкіміздің өзі Ресейдің бір банкіне жетпейді. Ресейлік
бір ғана Жинақ банкінің (Сбербанк) капиталы 8,8 миллиард долларды құрайды.
Ал енді, жаңағы үш банкті қоса алғанда, сондай-ақ, еліміздегі қалған
банктер – Альфа, Еуразия, Нұрбанк, Центркредит банкілерінің меншікті
капиталдарын қоса алғанда 3 миллиард долларға жетіп жығылады.
Демек, басқа мемлекеттермен салыстырғанда, біздегі банктердің капиталы
әлі аз. ТМД кеңістігінен шыққан көршілес Ресейдегі банктерге қарағанда,
салыстырмалы түрде баға берсек, осындай көрсеткіштерге куә боламыз. Әрине,
Ресейдегі барлық коммерциялық банктердің меншікті капиталы ондағы Жинақ
банкінің капиталымен қарайлас деп айтуға болмайды.
Қазақстанда 35 банк болса, Ресейде 1200-ден астам банк бар екен.
Біздің коммерциялық банктер секторын сандық көрсеткіштері жағынан өте
күрделі, керемет деп айтуға болмайды.
Ал кейбір сапалық және салыстырмалы көрсеткіштері жағынан тайталасуы
мүмкін. Бірақ қазақстандық коммерциялық банк секторына үлкен шетелдік
инвестициялар келіп, капиталын көбейтіп, банк капиталының шоғырлана түсуіне
үлкен қозғау салуы ықтимал. Сонымен қатар банк капиталын көрші
мемлекеттерге экспорттау да етек алуы заңдылық. Қазақстанның банк секторы
сандық көрсеткіші жағынан да, экономикалық қуаттылығы жағынан да дамыған
батыс мемлекеттерінің банктерінен әлі де көп артта келеді. Ал енді біздегі
35 банктің ішіндегі проблемаларға келетін болсақ, олардың капитализациялау
дәрежесін көтеру күн тәртібіндегі үлкен мәселе.
Банктердің капитализациялау дәрежесі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым
олардың қаржылық тұрақтылығы орнықты болады. Және бұл дәлелдеуге жатпайтын
аксиома. Капиталы көп банктер бәсекеге қабілетті болады. Бұл проблема
Қазақстанның бүкіл банк секторына қатысты жалпы проблема.
Ол тек Казкоммерцбанк, ТұранӘлембанкі, Қазақстан Халық банкінің
капиталдарына ғана қатысты емес, олардан артта келе жатқан банктерге де
қатысты проблема. Ал енді ең үлкен банктеріміздің әлемдік нарықтағы орны
қалай болар екен деген ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz