Кәсіптік тәжірибе есебі
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Негізгі бөлім.
І-бөлім. АТФБанктің қызметін
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ІІ-бөлім. АТФБанктің есеп операциялық жұмысын құру және банктік құжат
айналымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ІІІ-бөлім. Клиенттерге кассалық есеп айырысу қызметін көрсетуді ұйымдастыру
ІV-бөлім. Есеп айырысу операцияларын рәсімдеу және оның
есебі ... ... ... ... . V-бөлім. АТФБанктың банкарық есепайырысуларды
ұйымдастыруы және оның
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...
VІ-бөлім. Салымдық операцияларды ұйымдастыру және есебі
VІІ-бөлім. Банктегі несиелік операциялардың ұйымдастырылуы және есебі
VІІІ-бөлім. Бағалы қағаздар операцияларының есебі және
ұйымдастырылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ІХ-бөлім. Банктің шетел валютасымен
операцияларын ұйымдастыру және оның
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .
Х-бөлім. Агенттік қызметтер
ХІ-бөлім. Ішкібанктік операциялардың есебін банк балансында көрсету
ХІІ-бөлім. Банктің қаржылық, статистикалық есептіліктерінің құрамы және
нысандары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ХІІІ-бөлім. Банк қызметін қаржылық
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер ... ..
Қосымша
материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
Кіріспе
Кәсіптік тәжірибеден өтудің мақсаты – теория негізінде оқылып,
қамтылған бағдарламаны тәжірибеде қолданып, жетілдіру болып табылады. Мен
өндірістік тәжірибені Фурманов көшесі 100-А мекен-жайында орналасқан АҚ
АТФБанктің №1 Банктік Қызмет көрсету Орталығында несиелік әкімшілендіру
басқармасында өттім. Басқа бөлімшелерде тәжірибе өтуге рұқсатым болмады.
Осыған байланысты мазмұндалатын ақпараттар өтілген теория негізінде
қорытындылап жасалған.
Тәжірибе барысында банк қызметімен танысып, несиелік әкімшілік
басқармасының қызметін жетік меңгердім. Несиелік әкімшілендіру бақармасының
міндеттері келесідей:
1. Филиал қаржыландыратын жобалардың шұғыл және сапалы ұйымдастырылуы.
2. Кепілдік мүлікті құжаттық рәсімдеу арқылы қаржыландырылатын
жобалардың мүмкін тәуекелдіктерін мейлінше азайтуды жүзеге асыру.
Осы мақсаттардан туындайтын басқарманың қызметтері төменгідей:
1) Берілетін банктік займдардың, көрсетілетін қызметтердің:
займдардыңкепілдіктердің, аккредитивтердіңфакторингтердің уақытылы
және сапалы құжаттық рәсімделуі.
2) Банктік займдерді беруге, қызмет көрсетуге бұйрықтарды қалыптастыру,
қаржыландыру лимиттерін бақылау.
3) Мақсатты ақша аударымдарын қадағалау және беріглен займдарға қызмет
көрсету.
4) Автоматтандырылған Банктік Ақпараттық Жүйе Колвирді жүргізу.
5) Активтер мен шартты міндеттемелердің сыныпталуы және оларға қарсы
провизиялар құру, оларды күмәнді және үмітсіз жіктемелерге қатыстыру
ережелеріне сәйкес баладарды есептеу үшін сапалық көрсеткіштерін
анықтау:
Қарыз алушының қаржылық жағдайына байланысты;
Ұсынылған активтердің сапасына байланысты
Мақсатсыз қолдану үлесіне байланысты;
Басқа кредиторлар алдында есептен шығарылған қарыздарына байланысты;
Басқа да мерзімі өткен міндеттемелерге байланысты;
Қарыз алуышының рейтингісіне байланысты;
6) Филиалдың ссудалық портфелінің сыныптамасын қалыптастыру;
7) Филиалдың ссудалық портфелінің провизияларын есептеуге жарлық
жасау;
8) Қарыз алуышылардың несиелік досьелерін қалыпьтастыру және сақтау;
9) Реструктуризацияланатын банктік займдарды, қызметтерді
(міндетемелердің әрекет мерзімін пролонгациялау, міндеттелмелерді
өтеу графиктерін өзгерту, займдардың сыйақы мөлшерлемелерін және
шартты міндеттемелерге комиссиондық ақыларын өзгерту, дисконттарды,
айыппұлдарды және тұрақсыздық ақысын алып тастау);
10) Несиелік өнімдердің мониторингі;
11) Қарыз алуышының шотындағы ақша қаражаттарының қозғалысын бақылау;
12) Филиалдың ссудалық портфелінің оперативті және басқару есептілігін
жүргізу;
13) Қарыз алушының қаржылық жағдайына мониторинг жүргізудің жоспарын
құру және қаржы қаражаттарының мақсаттылық қолданылуы;
14) Кепілдік мүліктің құжаттық рәсімделуін жүзеге асырады, соның ішінде
кепізат туралы келісім шартты дайындау және үйлестіру;
15) Кепілзатпен қамтамасыз етілген несиелердің құжаттардың кірістіруге,
сепетен шығаруға және босатуға өкімдер дайындайды;
16) Кепілзаттың несиелік досье құжаттарын қалыптастырады;
17) Кепілзаттың құқықтық құжаттарыныың түпнұсқасын уақытша алуға
құжаттарды дайындайды және олардың қайтарылуын қадағалайды;
18) Болашақта кепіл берушінің меншігіне түсетін мүліктің кепілзат туралы
келісімінің, сонымен қатар ары қарай рәсімделу шартымен кепілге
қабылданған мүліктің уақытылы рәсімделуін қадағалайды;
19) Кепілзаттың рәсімделуін қадағалайды және кепілзат құжаттарына
мониторинг жүргізеді;
20) Кепіл берушінің ауызша және жазбаша сауалдарына ауызша және жазбаша
түрде ақпарат береді;
21) Несиелік досьенің тізімдемесін жасайды;
22) Клиенттің банк алдындағы міндеттемелерін өтегеннен кейін несиелік
досьелерді мұрағатқа өткізеді;
23) Клиенттің өтінішімен бөлшектеп және мерзімнен бұрын
Автоматтандырылған Банктік Ақпараттық Жүйе Колвирмен өтеу.
АТФБанктің қызметін ұйымдастыру
Банк қызметінің ұйымдастырылуымен және оның құрылымымен танысу.
Елімізде қабылданған банктік заңдылықтарға сәйкес Қазақстан
Республикасындағы банк жүйесі екі деңгейден тұрады. ҚР Ұлттық Банкі –
мемлекеттік орталық банк ретінде бірінші деңгейіді білдіреді. Өзге
банктердің барлығы (Мемлекеттік даму банкінен басқасы) – екінші деңгейді
сипаттайды, сондықтан да оарды іс жүзінде екінші деңгейдегі банктер деп
атайды.
Үлкейтілген ауқымда банктер – эмиссиялық және коммерциялық банктер
болып бөлінеді. Ақщаны айналымға шығарып және оны қайтарып алуға құқығы
бар, елдің Орталық банкі эмиисиялық банк болып табылады. Басқа банктердің
бәрі, Қазақстан жағдайында, коммерциялық банктер.
Өз кезегінде екінші деңгейлі банктер мамандандырылған және әмбебап
банктері болып табылады. Халық шаруашылығының тек белгілі бір саласының
өкілдеріне, несие және есеп айырысу қызметтерін көрсететін банк
мамандандырылған банк болады, ал егер банк, мұндай қызметтердің түрлі-
түрлісін, кез-келген саланың өкілдеріне көрсете алатын болса, ондай банк
әмбебап банкі болып табылады. АТФБанк әмбебап, меншік нысанына қарай
акционерлік, әр түрлі белгілеріне қарай көп бөлімшелі, ірі болып бөлінеді.
2004жылғы жағдайға байланысты республиканың барлық қаржылық
институттары ҚР Ұлыттық Банкінен бөлінген Қазақстан Республикасының
Қаржылық Қадағалау агенттігімен реттеледі.
2005жылдың 1қазан жағдайы бойынша республикада 34екінші деңгейлі
банктер өз қызметін атқаруда. Оның ішінде шетелдік қатысумен 14банк ҚР
резиденті емес еншілес 9 банкты қосқанда.
АТФ Банк акционерлік қоғамы 1995жылы 2 июньде құрылған және ҚР Ұлттық
Банкінің №59 лицензиясымен өз қызмтені атқаруда. Қазақстанның банк
жүйесіндегі көшбасшыларынның бірі. АТФБанк Қазақстан, Қырғыстан және
Ресейде қызметін табысты жүргізуде. Клиенттерге қызмет көрсету ыңғайлы
болуы үшін филиал желісі белсенді түрде дамуда. Банктің қызметтерін және
өнімдерін елдің 17 қаласында пайдалануға мүмкіндік бар, 144 офис қызмет
көрсетуде.
01.01.2008ж. жағдай бойынша АТФБанк АҚ-ның ірі акционері – Bank
Austria болып табылады. Акционерге тиесілі акциялардың орналастырылған
акциялардың жалпы санына пайыздық ара қатынасы 94,65%-ға тең.
Банктің жоғарғы органы – Директорлар Кеңесі болып табылады.
Директорлар кеңесі АТФБанктің қызметіне жалпы басшылық жүргізеді және 6
адамнан тұрады. Директорлар кеңесінің Төрағасы – Эрик Хэмпел. Директорлар
кеңесінің мүшелері: Томас Гросс, Марко Ианнакконе, Қуанышев Талғат
Жұманұлы, Хуберт А., Пандза Б., Роберто Тимо.
1.2. Еңбек құқығы.
Еңбекакы есебі және оның төлемінің негізгі мақсаты еңбек шыгындарын және
төлемді есептеу шығындарын дұрыс анықтау, жұмыс уақытын ұтымды пайдалануды,
еңбек тәртібін және еңбекке ақы төлеу қорын пайдалану ережесін бақылау
болып табылады.
Жұмыска қабылдау, жұмысқа алу туралы бұйрықпен немесе еңбек келісімшарты
(қосымша) негізінде жүргізіледі. Жұмысқа кабылдау кезін-де жұмыс беруші
жұмысшының еңбек қызметін растайтын құжат-тарды талап етуге құқылы. Ондай
құжаттарға еңбек кітапшасы немесе жеке еңбек келісімшарты, немесе жұмыска
кабылдау және жұмыстан босату туралы бұйрықтың көшірмесі жатады. Жұмысқа
алғаш рет кірген жұмысшыларға еңбек кітапша, олардың сұрауы бойынша
толтырылады.
Қызметкерлермен жұмыс бойынша басқарма жұмысқа қабылдау туралы бұйрық
негізінде жеке карточка толтырады. Жұмысшылар-ды жұмыстан шығару кезінде
Еңбек келісімшартын тоқгату туралы бұйрық (өкім) нысаны колданылады.
Жұмысшыны бір бөлімнен екінші бөлімге ауыстыру кезінде Баска жұмысқа
ауыстыру туралы бұйрық (өкім) толтырылады- Кезекті демалыс жұмысшыға
Демалыс беру туралы бұйрық (өкім) негізінде беріледі.
Жұмысшы мен жұмыс беруші арасындағы еңбек қатынасы 2007жылдың
15мамырындағы Еңбек кодексімен реттеледі. Осы кодекске сәйкес жұмыс
уақытының ұзақтығы аптасына 40 сағаттан аспауы керек.
АТФБанктің еңбекақы есептеу және төлеу ретіне сәйкес еңбекақының екі түрі
бар:
1. Негізгі еңбекақы – банк қызметкеріне белгіленген уақыт үшін
есептеледі.
2. Қосымша – жұмыс істелмеген уақытқа есептеледі.
АТФБанктің еңбекақы есептеу және төлеу реті бойынша Банк жұмысшыларның
еңбекақына төмендегілер жатады:
➢ Қызмет ақысы
➢ Жеке үстеме (персоналная надбавка)
➢ Директорлық қордан төлемдер
➢ Банк филиалының есептік кварталының нәтижесі бойынша төленетін
кварталдық премия
➢ Банктің жеке жүйелік бөлімшелерінің жұмысшыларына ай сайын төленетін
бонустар
➢ Квартал сайын банктің жеке жүйелік бөлімшелерінің жұмысшыларына
төленетін бонустар
➢ Банктің жылдық жұмысының нәтижесінде төленетін бонустар
➢ Өте маңызды және жауапты жұмыс атқарғаны үшін төленетін сыйақы
➢ Банк күніне және мейрам күндері төленетін сыйақы
➢ Банк жұмысшыларына төленетін материалдық төлем
Осы аталған төлемдердің бәріне ҚР 2001жылы 12маусымда қабылдаған №209-ІІ
Салықтар және бюджетке басқа да міндетті төлемдер туралы Заңына сәйкес
салық салынады.
Банк құрылымы, штат саны мен қызметтік ақылар көлемі Банк Басқармасымен
бекітіледі.
Қызметкерлерге Директорлық қордан төлемдер Банк қызметінің тек оң
қаржылық нәтижесінде төленеді. Директорлық қор ай сайынғы өзіндік жүйелік
бөлімшелер мен филиалдар қызметкерлерінің ай сайынғы жиынтық
еңбекақыларының 30% көлемінде құрылады. Өзіндік жүйелік бөлімшефилиал
басшысы айдың10жұлдызынан кешіктірмей Бухгалтерлік есеп және есептілік
департаментінің Қызметкерлермен есепайырысу бөліміне алдын ала есептелген
әр қызметкерге тиесілі сыйақы үлесін ұсынады.
Материалдық төлем қызметкердің өтініші бойынша және төмендегі тәртіппен
төленеді:
1. Некеге отырыуына байланысты – айлық еңбекақы мөлшерінде, бірақ
75мыңнан жоғары емес.
2. Бала тууына байланысты – айлық еңбекақы мөлшерінде, бірақ 75мыңнан
жоғары емес, 2балаға – біржарымайлық еңбекақы мөлшерінде, 112мыңнан
жоғары емес, 3балаға – екі айлық еңбекақы мөлшерінде, 150мың теңгеден
жоғары емес.
3. Зейнетке кетуіне байланысты – екі айлық еңбекақы мөлшерінде.
4. Жақын туысының қайтыс болуына байланысты – айлық еңбекақы мөлшерінде,
75мың теңгеден жоғары емес.
5. Отбасы мүшесінің қайтыс болуына байланысты – айлық еңбекақы
мөлшерінде, 100мың теңгеден жоғары емес.
Негізгі жалақы бойынша есептелген сомадан келесі ұстап қалулар мен
аударымдар жүзеге асырылады:
1. Банк есептелген сомадан 10% көлемінде зейнетақы қорына міндетті
төлемді төлейді, бірақ банк оны қызметкердің жалақысынан ұстап қалады.
2. Әлеуметтік салық 10% зейнетақы аударымдарын алып тастағанда есептелген
жалақы көлемінен 26% кұрайды. Банк шығындарына жатады.
3. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Табыс салығының көлемі есеп
айырысу тізімдемесінде есептеледі.
Жалақыны есептеу кезінде келесі бухгалтерлік жазу жазылады:
Дт 5720-5721 Еңбекке ақы төлеу және міндетті аударымдар бойынша
шығыстар
Кт 2854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу
2851 Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер бойынша есеп айырысу.
Және сол уақытта әлеуметтік салықты есептеу жүргізіледі:
Дт 5729 Өзге төлемдер
Кт 2851 Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп
айырысу.
Жалақыны беру кезінде:
Дт 2854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу
Кт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша.
Табыс, әлеуметтік салыктар мен міндетті зейнетақы салымдарын аудару
кезінде:
Дт 2851 Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп
айырысу
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары.
1.3. Іскерлік қатынас этикасы.
Фронт офис қызметкелерінің корпоративтік имиджі.
Фронт офис қызметкері:
( Банкте қабылданған іскерлік этикеті мен дресс-код талаптарына сай
киінеді;
( Клиент үшін әрдайым жайлылық және сенімділік жағдайын жасауға тырысады;
( Клиентпен тіл табысады, клиентті атымен немесе атыаты-жөнімен атайды;
( Өз іс-әрекеті үшін жауапкершілік алады, уәдесін орындайды;
( Ақпарат беруге білікті, Банк өнімдері туралы жете біледі және клиент үшін
олардың артықшылықтары мен пайдасын түсіндіреді. Мәселелерді шешуде кеңес
береді және балама нұсқасын ұсынады;
( Банктің өзара байланыстағы бөлімшелерімен бәрлесе жұмыс істеп,
ынтымақтастықта болады, жұмыс барысында клиенттің мүддесін білдіре отырып,
банк қызметкерлеріне құрметпен қарайды;
( Кез келген мәселе бойынша көмек көрсетеді және қосымша қызмет түрін
ұсынып, клиенттің үмітін ақтауға тырысады;
( Әлеуметтік жағдайына, ұлтына, жыныстық ерекшелігіне және жасына
қарамастан, кез келген клиентпен ұзақ мерзімді ынтымақтастық қарым-
қатынасты бағдарға алады;
( Туындаған дауды немесе шешілмейтін мәселе жағдайында, өзінің тікелей
басшысына жүгінеді.
Фронт офис қызметкеріне рұқсат етілмейді:
( Клиентке елемеушілік танытуға, өрескел мінез көрсетуге немесе өрескел сөз
айтуға;
( Клиенттің жеке ерекшеліктері мен мінез-құлқын талқылауға, баға беруге;
( Клиенттің алдында ішкі жұмыс пен жеке мүдде мәселелерін талқылауға;
( Басқа клиенттердің алдында клиентті, оның жобаларын талқылауға;
( Клиенттің алдында тамақ ішуге, сағыз шайнауға;
( Жұмыс орнында орындыққа шалқайып отыруға
( Клиенттің алдында қатты күлуге;
( Клиентпен қатты сөйлесуге және дауыс көтеруге немесе басқа клиенттердің
алдында қызметкерлермен қатты сөйлесуге;
( Клиенттің сөзін бөліп, әдепсіздік танытуға
( дөректі сөйлеп, жаргон сөздерді жіне клиентке түсініксіз терминдерді
пайдалануға.
Фронт офис қызметкерінің сырт келбетінің стандарттары. Dress-code.
❖ Киім кию стилі – консервативті-іскерлік;
❖ Түстері: Әйелдер үшін – ақ блузка, қара (көк, сұр) белдемше, шалбар.
Ер адамдар үшін – жейде (ақ, көгілдір, ақщыл, ашық қызғылт) қара, көк,
сұр түсті – костюм;
❖ Киімдері: ер адамдар үшін – костюм, жейде мен галстук, туфли. Әйелдер
үшін – классикалық блузка, костюм немесе классикалық шалбар,
классикалық үлгідегі, орташа ұзындықтан жоғары емес белдемше, жылдың
кез келген мезгілінде шұлық, жабық классикалық туфли.
❖ Киімі әрқашан таза, ұқыпты, үтіктелеген, аяқ-киімі – тазаланған, ұзын
жеңді жейде білезіте түймеленген болуы тиіс, оны қайруға немесе түріп
қоюға болмады;
❖ Барлық қызметкерлерде бейджкорпоративтік атрибуттар болуы керек
(үшкіл орамал, галстук, түйреуіш белгі);
❖ Жұмысқа джинсымен, ашық кеудешемен, сарафанмен, спорттық киім мен
спорттық аяқ киіммен және іскерлік стильге сай келмейтін басқа да
киімдер мен аяқ киімдермен келіге қатаң тиым салынады.
Залға клиент келгенде өзін ұстау стандарттары.
Әрекеті Сөзі
Клиентке қарап, оны байқағанын
көрсетеді;
Жылы қабақ танытып, күлімдеп қарсы
алады;
Клиентпен сәлемдеседі; Қайырлы таңкүнкеш! Сәлеметсіз
Клиентке отыруды ұсынады, ол отырғанбе!
соң, өзі отырады; Отырыңыз.
Клиенттерге кезекпен қызмет
көрсетеді, жағдайға байланысты
бірнеше клиентке бір уақытта көңіл
бөлуге болады
Клиентпен кездесу аяқталғанда өзін ұстау стандарттары.
Әрекеттер- стандарттар Сөздер- стандарттар
Клиенттен ұсынылған шешімге Айдана Ерланқызы, Банк ұсынып
қанағаттанғанқанағаттанбағандаығы н отырған шарттармен келісесізбе?
сұрайды; Екеуміз келіскендей, Сіз ... ..., ал
Әңгімені қорытындылайды; мен өз кезегімде...
Міндетті түрде клиенттің байланыс Келгеніңіз үшін рахмет, біздің
телефонын жазып алады; банкті таңдағаныңызға қуаныштымыз!
Клиентке келгені үшін алғыс айтады; Сау болыңыз( күні, уақыты, қайта
Жылы шырай танытады; қоңырау шалу мерзімі) ... ..
Қоштасады; Кездескенше!
Келеңсіз жағдайда өзін ұстау стандарттары.
Әрекеті Сөзі
Жағдайға байланысты өз тарапынан өкініш Айдана Ерлановқызы, Сізді
білдіреді немесе кешірім сұрайды; түсінемін, егер менің басымда
Клиентке: мұндай жағдай болса, мен де
Ашықтығы және ұсынған мәліметі үшін; осындай күйде болар едім.
Сізге өз проблемасымен келгені үшін Қолайсыздықтар үшін кешірім
алғыс айтады; өтінеміз, бұл жағдай сіз бен
Теріс, өрескел сөздер мен тіркестерді біздің бұдан былайғы
қолданбайды; қарым-қатынасымызға әсер етпей,
Клиенттің көзқарасын біледі, шешімді бұл жағдай сіз бен біздің бұдан
клиентпен келісімдейді; Клиент былайғы қарым-қатынасымызға әсер
келіспеген жағдайда, балама нұсқасын етпейді деп сенеміз...
ұсынады; Сіздің сын-пікірлеріңізге
Қорытындылайды: құрметпен қараймыз және оны
Клиентке алғыс айтады; міндетті түрде ескереміз, өз
тарапымыздан мұндай жағдайдың
қайталанбауын
Телефонмен сөйлесу стандарттары.
Тұтқаны 3-қоңыраудан кешіктірмей АТФ Банк
көтеріңіз; Қайырлы күн таң кеш!
Банкті таныстырыңыз; Сәлеметсіз бе !
Қоңырау шалған клиентпен Операциондық бөлім. Әлия
сәлемдесіңіз; Сізге қандай көмек көрсете аламын?
Өзіңізді таныстырыңыз; Қандай мәлімет алғыңыз келеді?
Көмегіңізді ұсыныңыз немесе Сізді мұқият тыңдап тұрмын...
клиенттің сұранымын біліңіз; Не туралы айтқыңыз келіп тұрғанын
Сұранымын біле отырып, клиентті нақтырақ айтсаңыз.
мұқият тыңдаңыз: Сізді дұрыс түсіндім бе екен,
Негізгі сөздерді қайталаңыз; көрейікші...
Клиенттің сұранымына жауап ретінде АТФ Банкке қоңырау шалғаныңыз үшін,
нақты ақпараттар беріңіз; рахмет!
Әңгімені сыпайы аяқтаңыз: АТФ Банкті таңдағаныңыз үшін рахмет!
Іскерлік қатынас хаттарда пайдаланылатын сөз тіркестері.
Хаттың кіріспесі үшін:
Құрметті мырзалар ... м-ның назарына.
Өкінішке орай, әлі күнге дейін ... (хат жіберілген күн көрсетіледі)
жазылған хатымызға Сіздің жауабыңызды алған жоқпыз және Сізге тағы бір рет
... туралы ескертуге (сұрауға) мәжбүрміз.
Хатыңыздың жауабын кешіктіргеніміз үшін кешірім сұраймыз.
Іскерлік хаттың негізін құруға болатын сөз тіркестерінің мысалдары:
Өкінішке орай, келесі жағдайларға ... байоанысты, Сіздің ұсынысыңызды
(тапсырысыңызды) орындауға мүмкіндігіміздің жоқ екендігін (орындай
алмайтындығымызды) хабарлаймын (хабарлауға мәжбүрмін).
Жоғарыда көрсетілгендерге байланысты ... Сіздің сұранысыңызға байланысты
(сәйкес) ...
Хаттың соңында қолданылатын сөздер:
Тиісті органдариен кешіктірмей хабарласатынымызға сенімді болыңыз.
Жауабыңызды жылдам жіберуіңізді сұраймыз тезірек жауап берсеңіз
ризашылығымызды білдіреміз.
Жауабын кешіктірмеулеріңізді сұраймыз.
ІІ-бөлім. Есеп операциялық жұмысын құру және банктік құжат айналымы.
Банктің есеп саясаты.
Үзіліссіз бақылау және өлшеу барысында шаруашылық қызметтің сандық
көрсеткіштері жөнінде ақпараттар алынады. Осы алынған сандық көрсеткіштер
көмегімен шаруашылық процестеріне сапалық баға беріледі. Міне, сондықтан,
есеп дегеніміз – шаруашылық процесстерін бақылау және оларды басқару
мақсатында сандық түрде көрсету және сапалық түрде сипаттауды білдіреді.
Есептің басты үш түрі бар: статистикалық, оперативті және бухгалтерлік.
Бухгалтерлік есеп өзара қаржылық және басқарушылық деп бөлінеді.
Қаржылық есеп беру тұжырымдамасы төмендегідей элементтерді қамтиды:
активтер, капитал, міндеттеме-лер, табыстар және шығындар. Олар
қолданушылар үшін қаржылық есеп беруде ақпаратты пайдалы ететін атрибуты
болып табылады.
Бухгалтерлік есеп пайдаланушылары екі негізгі топқа бөлінеді. Олар:
❖ ішкі пайдаланушылар;
❖ сыртқы пайдаланушылар.
Ішкі пайдаланушылар қатарына банктің құрамына жататын тұлғаларды жатқызады.
Олар: банк менеджерлері, меншік иелері, акционерлер, директор кеңесі, т.б.
Сыртқы пайдаланушылар екі топқа жіктеледі:
• тікелей қаржылық мүддесі бар (инвесторлар, кредиторлар)
• жанама қаржылық мүддесі бар (салық органдары, мемлекеттік бақылаушы
органдар).
ҚР-ғы бухгалтерлік есеп беру стандартымен келесідей қағидалар
қабылданған:
Есептеу - табыстар тапқан кезде, ал шығындар шығындар шығарылған кезде
танылады. Есепке алу принципі бойынша құрылған қаржылық есеп беру өткен
операциялар мен басқа оқиғалар туралы ақпараттарды қамтамасыз етеді.
Үздіксіз қызмет - субъект өзінің қызметін анықталмаған уақыт кезеңінде
жалғастырады және оның жақын болашақта жою қажеттілігі жоқ немесе ол өзінің
қызмет масштабын қысқартуды көздемейді.
Қаржылық есеп берудің негізгі сапалық сипаттамалары:
✓ Түсініктілігі - қаржылық есеп берумен ұсынылған ақпараттар
қолданушыға түсінікті болуы керек.
✓ Мәнділігі - нақты және болашақтағы оқиғаларды бағалауға көмектесе
отырып, қолданушының экономи-калық шешіміне әсер ету. Ақпараттардың
мәнділігіне оның сипаты мен маңыздылығы әсер етеді.
✓ Сенімділігі - ақпаратта маңызды қателер мен дұрыс емес көрсетулер
болмауы керек, өйткені қолданушылар оған шынайы көрініс ретінде
қарайды.
✓ Шынайылық - ақша қаражаттарының қозғалысын, операциялар нәтижелері
мен қаржы жағдайлары туралы ақпараттардың сенімділігін қамтамасыз ету
үшін опера-циялар мен басқа да оқиғаларды шынайы көрсету қажет.
✓ Форманың мәнділіктен айырмашылыгы - операциялар мен басқа да
оқиғалар шына
қажетті, олар заңды формамен емес, олардың мәнімен және экономикалық
нақтылығымен сәйкес келуі керек.
✓ Бейтараптыгы - қаржылық есеп берудегі ақпарат-тардың сенімділігін
қамтамасыз ету үшін бейтарап бо-луы қажет.
✓ Сақтық - активтер мен табыстар төмендетіліп, міндеттемелер мен
шығындар әдейі жоғарылатылмас үшін белгісіздік жағдайда баға беруге
қажетті шешімдер қабылдаған кезде сақ болған жөн.
✓ Толықтылыгы - қаржылық есеп беру сенімділігін қамтамасыз ету үшін
ақпараттар толық болу қажет.
✓ Салыстырмалылыгы - қаржылық ақпараттар пай-далы және мазмүнды болуы
үшін есеп беру кезеңдері са-лыстырмалы болуы қажет. Қолданушылар
субъектінің есептік саясаты туралы, ондағы өзгерістер мен осындай
өзгерістердің нәтижелері туралы хабардар болуы керек.
✓ Дер мезгілділігі - ақпараттың уақытында берілмеуі өзінің мәнділігін
жоғалтады.
✓ Пайда мен шыгындар арасындагы баланс - ақпа-раттардан алынған
пайдалар оны алуға кеткен шығын-дардан жоғары болуы керек. Пайда мен
шығынды баға-лау мәнді дәрежеде кәсіби түжырымдамалардың сүрағы болып
табылады.
✓ Сенімді және обьективті көріністер - негізгі сапа-лы сипаттамалар
мен бухгалтерлік есептің сәйкес стан-дарттарын қолдану сенімді және
объективті ақпараттар-ды қолданатын қаржылық есеп берудің қүрылуы мен
көрінісін қамтамасыз етеді.
Қаржылық есептің элементтері - қаржылық есеп берулер мәмілелердің және
басқа да оқиғалардың қар-жылық нәтижелері мен экономикалық сипаттарына
сәйкес олардың жалпы категорияларын қалыптастыра отырып көрсетеді. Осы кең
көлемді категориялар қаржы есептерінің элементтері деп аталады.
Шаруашылық құралдарының (мүліктердің), олардың пайда болу көздерінің және
шаруашылық процестердің есебі олардың үзіліссіз және өзара байланысқан
көрінісі мен экономикалық жалпылығын қамтамасыз ететін әр түрлі тәсілдер
мен әдістер арқылы жүзеге асырылады. Осы әдістер мен тәсілдердің жиынтығы
бухгалтерлік есеп әдістері деп аталады. Әрбір жеке әдіс немесе тәсіл
бухгалтерлік есеп әдісінің элементі деп аталады. Ондай элементтерге мыналар
жатады: құжаттау, түгендеу, бағалау, калькуляция, шоттар, екі жақты жазу,
бухгалтерлік баланс, есеп беру.
Құжаттау - шаруашылық операцияларды құжаттарда алғашқы рет бейнелеу
тәсілі. Дұрыс толтырылған қүжаттар бухгалтерлік жазулардың заң күшін
қамтамасыз етеді.
Түгендеу - шаруашылық қүралдардың нақты қолда барын анықтау және алынған
мәліметтерді бухгалтерлік есеп мәліметтерімен салыстыру тәсілі. Бүл
субъектінің қүралдарының сақтығына бақылау жасау тәсілі болып табылады.
Бағалау - бухгалтерлік есеп объектілерін қүндық көрсету тәсілі.
Күралдардың және олардың қүрылу көздерінің қозғалысын есептеу үшін оларды
бағалау ке-рек, яғни ақшалай өлшеммен көрсету керек. Бағалау нақты және
бірыңғай болу керек. Нақтылығы дегеніміз -есептің белгілі бір объектісінің
ақшалай өлшеуішінің оған жүмсалған шығынға сай келуі.
Калькуляция - өнімнің (жүмыстың, қызметтің) өзіндік қүнын есептеу тәсілі.
Өнімді дүрыс бағалау үшін есеп объектілері мен калькуляция объектілерін
дүрыс белгілеу миңызды.
Шоттар - кәсіпорын мүлкінің және олардың қүралу көздерінің қүрамында
болып жататын өзгерістерді ағым-да есепке алу үшін арналған.
Екі жақты жазу - шаруашылық операцияларын бір мезгілде бірдей сомада екі
шотта көрсету.
Баланс - шаруашылық қүралдарын және олардың көздерін белгілі бір мерзімге
ақшалай бағада топтау тәсілі.
Есеп беру - субъектінің шаруашылық қызметінің нәтижелерін кешенді түрде
сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы.
Банктің есеп саясаты ұғымына ол таңдаған бухгалтерлік есепті жүргізу
эдісінің жиынтығы кіреді: банктің жарғылық қыз-метін топтастырудың әдісі
және бағалау, активтердің құндылығын өтеу, құжат айналымын ұйымдастыру
тәсілдері, бухгалтерлік есепте шоттарды қолдану әдістері, есеп тіркелімінің
жүйесі, ақпараттарды өңдеу және басқа да сәйкес келетін әдістер, амалдар,
тәсілдер.
Есеп саясатын қалыптастыру үшін банк бухгалтерлік есепті нақты бағытта
жүргізу және ұйымдастыруда занды және нормативті актілер шегіндегі,
мемлекеттегі бухгалтерлік есепті реттеу нормативке жататын бірнеше әдістің
біреуін таңдайды.
АТФБанктегі аналитикалық және синтетикалық есеп.
Аналитикалык есеп - бұл банктегі орындалатын, операцияларды детальді,
нақты, түсініктірек көрсету.
Аналитикалык есептің материалдары келесідей:
➢ Дербес шот;
➢ Операциялық журнал;
➢ Карточка-паспорта;
➢ Инвентарлық карточка;
➢ Кітаптар.
Аналитикалық есептің кең көлемде тараған формасы бұл - дербес шот. Бұл -
шот барлық ағымды, валюталық, қарыз жэне депозиттік, сонымен қатар, банктің
кірісі мен шығынын есепке алу т.б. операцияларды орындау үшін ашылады.
Дербес шот әр бір балансты жэне баланстан тыс шоттарға ашылған. Дербес шот
электронды есептеу машинасында 2 - данада басылады.І-ші данасы банкте
калады, ал 2-ші данасы клиентке дербес шот көшірмесі мен ақшалай есеп
айырысу құжат көшірмесімен беріледі. Ашылған дербес шоты банкте арнайы
кітапқа енгізіледі. Сонымен қатар, дербес шот есеп-ақша құжаттары негізінде
толтырылады.
Дербес шоттын келесідей реквизиттері бар:
➢ Дербес агымды шот нөмірі;
➢ Операция орындалган мерзімі;
➢ Операция түрі;
➢ Корреспондент шоттың нөмері;
➢ Корреспондент банктің нөмері;
➢ Құжат нөмері;
➢ Дебет және кредит бойынша қалдық соммасы;
➢ Қалдық.
Операция түрлері келесідей сандармен белгіленеді: 1-Төлем тапсырысы; 2-
Төлем талап-тапсырысы; З-Кассалық құжат; 4-Есеп айыру чектері; 5-
Аккредитив;
6-Мемориалды ордер төлем құжаты; 7-Несиені өшіру, инкассалық тапсырыс; 8-
Несие беру; 9-Несие бөлімін басқару; 10-Сый-ақы.
Карточка-паспорт - бұл эр бір шаруашылық инвентар мен заттарғ толық
мэлімет беретін құжат.
Операциялык журнал - бұл төленбеген банкаралық соммала есебімен банкке
дебеторлық жэне кредиторлық қарыздар есебін жүргіз үшін арналған құжат.
Инвентарлык карточка - бұл эр бір ғимараттарға, құрал саймандарга,
компьютерлік жабдықтарға және де басқа негізгі құралдарғ ашылады.
Инвентарлық карточкада негізгі құралдың толық тағайындалз багыты, моделі,
типі, маркасы, өндірген завод нөмірі, шығарылған уакыть сонымен қатар,
алғашқы құны, инвентарлық нөмірі толтырылады, негізг құрал түріне
байланысты болады.
Кітаптар - бұл нақты ақшаны қазынаға салу есебімен бланкті қатаь тәртіпте
есепке алу, шетел валютасы және қымбат багалы металдар операциясын есепке
алу құжаты.
Қазіргі уакытта аналитикалык есепті енгізу, келесілерді қарастырады :
* Валюта түрін;
* Экономика секторын;
* Несие түрін;
* Жеке меншік түрін;
* Резидент, резидент еместі;
* Клиентті.
Синтетикалық есеп - бұл жалпылама есеп. Бұл есептің көмегі арқылы
орындалған операцияның күндік, айлық, тоқсандық және жылдық есебі туралы
жан-жақты есептеме береді.
Синтетикалық есептің материалдары келесідей:
* бухгалтерлік журнал;
* баланс;
* сальдолық ведомость;
* айналым ведомость;
* кассалық журнал (кіріс пен шығын).
Бухгалтерлік журнал - бұл банкте бір күн ішінде, орындалған барлық
операцияны баланс бойынша тіркеу құжаты болып табылады. Бұл журналдарда шот
нөмері, балансты және баланстан тыс шот айналымы көрсетіледі.
Банк балансы - бұл банктің жеке меншікті жэне тартылған, жалғаға алынған
құралдар жағдайын, сонымен қатар банктік қызменттің есептемелік
кезеңнің басы мен соңының қаржылық қорытындысын мінездейді.
Баланс - бұл банктеп бухгалтерлік есептің ең непзпсі оолып абылады. Жұмыс
күннің орындалуын мінездейді. Баланста балансты рған бухгалтердің қол
үлгісі болады, оны бас бухгалтер тексеріп, қол койып, банк басшысына
ұсынады. Банк басшысы балансты қарап қол үлгісімен бекітеді.
Баланс - бұл актив пен пассив арасындагы тепе-теңдік. Баланста активті
жэне пассивті шоттар қалдықтары көрсетіледі, тексеру соңында шоттар
арасында теңдік болуы тиіс, балансты жэне балансты емес шоттар қалдығы
бейнеленеді.
Сальдолық ведомость - бұл электронды есептеу машинасында ұсынылған
бағдарлама бойынша күнделікті 2 данада толтырылады. 1-ші данасы бас
бухгалтерде сақталады, ал 2-ші данасы несие басқармасына беріліп,
болжамдалады. Бұл кұжатта шот нөмірі, барлык активті жэне пассивті шоттар
қалдықтары басылады.
Айналым ведомость - бұл тоқсан сайын толтырылады және де келесілер
қарастырылады:
➢ шот нөмірі;
➢ актив пен пассив бойынша есепті кезең басындағы қалдық;
➢ дебет жэне кредит бойынша есепті кезең айналымы;
➢ актив пен пассив бойынша есепті кезең соңындағы калдық.
Айналым ведомость балансты жэне баланстан тыс шоттар негізінде құрылады,
сонымен қатар баланс пен бухгалтерлік журнал бойынша есепті кезеңнің барлық
қорытындысымен салыстырылады.
Кассалық журнал - бұл кассаның кірісі мен шығын жазбаларын көрсетеді.
Журналда клиенттің шот нөмері, кассалық жоспар коды және соммалар
көрсетіледі. Күн соңында бұл журналдар касса басқармасының анықтамасымен
салыстырылады. Касса басқармасы мен шот менеджері ұсынылған кұжаттарды
айырбастап қол қояды.
АТФБанктегі құжат және құжат айналымы банк ішілік бақылау
Құжаттар - шаруашылық операцияларға заңдық күш беретін жазбаша куәлік
болып табылады. Құжаттау есеп ақпаратының басы және банк қызметін тұтас,
үздіксіз көрінісімен қамтамасыз етеді.
Өздерінің қызметтерін бөлуге және қүжаттауды жүргізуге байланысты
бухгалтерлік есеп және есептілік Департаменті өз кезегінде шартты түрде Бас
бухгалте-рияға және көмекші бухгалтерияға бөлінеді. Бухгал-терлік бөлім
банктіңресми есептілігін жүргізеді, банктің басқа бөлімдері өздерінің
жазбаларын өзін-өзі бақылау мақсатында жүргізуі мүмкін.
Қазақстан Республикасының қазіргі таңдағы банк есебінің басты бағыты -
есеп жүйесінің халықаралық есеп және есеп беру стандарттарына өту.
Бухгалтерлік есептің халықаралық стандарттарына өту дегеніміз банк жүмы-
сының технологиясын батыстық үлгіде үйымдастыру де-генді білдіреді.
Қүжаттауды үйымдастыру технологиясы-на қатысты халықаралық стандарттар мен
нормалар жоқ, алайда халықаралық банктік тәжірибе бар.
Құжат дұрыс, ешқандай түзетусіз тапсырылуы керек. Құжаттарда тиісті
деректемелер (реквизиттер) және оған заңдық күш беретін көрсеткіштер болуы
керек. Оған мыналар жатады:
* құжат атауы;
банк мекемесінің қызметін пайдаланатын мекеме-лер;
төлеушілер мен алушылардың аттары мен түрғы-лықты жері;
* банктегі шот нөмірі;
* төлем түрі, операция сомасы;
жауапты түлғалар мен клиенттердің қолдары және олардың мөрінің көшірмесі.
Құжаттар бірнеше қағидалар бойынша жіктеледі: 1. Қүжаттың қүрылу орнына
қарай:
- банктік қүжаттар;
* клиенттік қүжаттар;
* құрама қүжаттар.
2. Баланстық мәліметтерін көрсету бойынша:
* баланстық;
* баланстан тыс.
3. Құжаттың сыртқы бейнесіне қарай:
* кітаптар;
* жиынтық тізімдемелер (ведомостьтар);
* карточкалар, т.б.
Банкте қүралатын қүжаттарға мыналар жатады:
банкаралық есеп айырысу бойынша дебеттік және кредиттік тапсырма;
* мемориалдық және кассалық ордер;
қарыз шоты бойынша несиенің қамтылуын талдау нәтижесі бойынша несие
бөлімінің өкімі;
есеп айырысу қүжаттарын төлеу, несие беру туралы өкім.
Клиенттік қүжаттарға мыналар жатады:
* төлем тапсырыс;
* төлем талап тапсырыс;
* қолма-қол жарнама, хабарлама.
Банкаралық есеп айырысу бойынша дебеттік және кредиттік тапсырыс
операцияның орындалғаны туралы, сондай-ақ басқа қаланың есеп айырысуын
толтыру кезіндегі бір банктің екінШі банкке хабарламасы ретін-де
қолданылады.
Мемориалды ордер төлем тапсырысын бөліп төлеген кездегі операцияны төлеу
үшін қолданылады. Ақшаны босату және қабылдау операциясы кезінде
толтырылатын кассалық ордерлер кіріс және шығыс бойынша бөлінеді.
Бухгалтерлік жазбаларды қыскарту мақсатында опе-рацияның сипатына
байланысты құрама құжаттар болады. Бүл қүжаттарда бірнеше операциялар
біріктіріліп көрсетіледі. Оған жататындар:
* құрама төлем тапсырыс,
* құрама ордерлер.
Баланстан тыс құжаттарға кіріс және шығыс баланстан тыс ордерлер жатады.
Бұл құжаттарда құндылық тардың, қатаң есеп бланкілерінің, бухгалтерия мен
кас-садағы қүжаттардың қабылдануы мен берілуі көрсеті-леді.
Кітап үғымы бухгалтерияның атқарымдық бөлімі ар-қылы сипатталады, мысалы,
дебиторлар кітабы, креди-торлар кітабы, негізгі күралдар кітабы. Әрбір
кітап оның есеп объектісімен байланысты барлық операцияларды біріктіреді.
Әр түрлі модульдерге енгізілген барлық ақпа-раттар, әрі қарай Бас кітапқа
топтастырылады. Бухгал-терлік есеп бөлімшелері көмекші кітаптардан алып Бас
кітапта бейнеленген операциялардың күнделікті есебін жүргізулері керек.
Осылайша, бухгалтерлік есеп бөлімшелері олардың баланстарын түрақты түрде
тек-серіп, салыстыру әдісі арқылы көмекші бухгалтерия жүзеге асыратын
есепке қадағалау жасап отырады. Бух-галтерлік есеп бөлімшелері алынған
ақпараттардың не-гізінде түзетулер енгізіп, басқа да бухгалтерлік жазба-
ларды орындай алады.
Көмекші бухгалтерлік кітаптар бухгалтерлік есеп жүйесінің маңызды
қүрамдас бөлігі болып табылады. Бүл кітаптар қызметтің тиісті салаларына
қатысты жан-жақты ақпараттарды саңтауға арналып, мәліметтерді біріктіре
отырып, оны түрақты түрде пайдалану мақса-тына қызмет етеді.
Көмекші бухгалтерлік журналдардың нысандарының саны мен мазмүны
қолданушылардың ақпараттық қажеттіліктеріне байланысты анықталады. Есептер
бір есепке топтастырылуы мүмкін. Бүл есептіліктерді оқу мен талдаудың
ыңғайлылығына байланысты. Көмекші бухгалтерлік есеп журналдары электронды
тасымалдау-шыларда жүргізіледі және сақталады. Олардағы операциялар Бас
кітаптың дербес шоттары бойынша топтастырылады және хронологиялық тәртіппен
бейнеленеді.
Банкте есеп операция қызметкерлерінің жұмыс күнін ұйымдастыру, келіп
түскен есеп-ақша қүжаттарын ресімдеп, бухгалтерлік есепте балансты және
баланстан тыс шот бойынша күнделікті баланс қүруды уақытылы қамтамасыз ету
үшін жүргізіледі.
Банктерде жүмыс күнін және қүжат айналымын үйымдастыруға келесі талаптар
қойылады:
Барлық есеп-ақша қүжаттарын шоттар бойынша бухгалтерлік есепте сол күні
бейнелеу.
Операция күнінің соңына келіп түскен қүжаттар келесі жүмыс күні клиенттер
шоты бойынша жүргізіледі.
Банктің жүмыс күнінің операциялық және операция-лық емес болып бөлінуіне
байланысты операция күнінің нақты аяқталу уақытын банк басшысы белгілейді.
Опе-рация күнінің барысында клиенттерден қабылданған есеп-ақша қүжаттарын
тікелей есеп-операция қызмет-керлері жүргізеді. Ал операциялық емес уақытта
қүжат-тарды банкке тікелей жауапты орындаушылар арнайы жәшіктерге салынған
түрде тапсырады. Бүл жәшіктер-де қүжаттар сағатына 1 рет алынып түрады.
Әрбір банк-те операция салмаған реттеу үшін банкке айтарлықтай көлемде
қүжат әкелетін негізгі клиенттерден қүжаттар-ды қабылдау кестесі қүрылады.
Жеке түлғалық депо-зиттің, зейнеткерлердің, азаматтардың есеп-кассалық
операциялары операция күн барысында жауапты орын-даушыларымен жүргізіледі.
Қүжаттардан ақпараттарды өңдеу орталығына беру операциялық күн барысында
жүргізіледі жөне жүмыс күнінің аяқталуына 2-3 сағат қалғанда аяқталынуы
керек. Әрбір банкте клиенттерге есеп-кассалың қызмет көрсету уақыты аралығы
және қүжаттардың барлық өлшемдері бойынша өңделу уақыты көрсетілетін қүжат
айналымының кестесі қүры-лады. Бүл кестені бас бухгалтер қүрады және оны
банк басшысы бекітеді.
Банк қызметін бақылауда операциялар жиынтығы ішкі банктік бақылау деп
аталады. Ішкі банктік бақы-лаудың 3 түрі бар:
алдын ала бақылау - бүл операция орындалғанға дейін жүргізіледі. Мүнымен
банк басшысы, несие бөлімінің қызметкері, бас бухгалтер және әр бөлім айна-
лысады.
ағымдағы бақылау - бүл операцияны жүргізу кезін-де операциялық күн
барысында жүргізіледі.
3) кейінгі бақылау - бүл жүргізілетін операция бойын-ша есептің
дүрыстығын және келісті ңүжаттардың дүрыс толтырылғандығын тексеру.
Банк операциясының жүргізілуіне негіз болатын бар-льщ операцияларды және
мемориалды ордерлерді тек-серген және толтырылған бланктерде жауапты
түлғалар-дың ңолдары болу керек:
қосымша тексеруді қажет етпейтін қүжаттарда жа-уапты орындаушының біреуінің
ғана қолының болуы да жеткілікті;
клиенттерден келіп түскен қүжаттар ресмилік және мәні жағынан тексеріледі.
ІІІ- бөлім. Клиенттер кассалық есеп айырысулар
Клиенттерге банктік шоттар ашу немесе жабу ережелері
Кәсіпорын және ұйымдардың ақшалай қаражаты банкте олар-дың қызмет
сипатына сәйкес ағымды және есеп айырысу шоттарында сақталады. Шаруашылық
қызмет үрдісінде субъектілер арасында анықталған талаптар мен міндеттемелер
пайда болады, оларды реттеу үшін төлем жүйесін ұйымдастыру қажет. Бұл кезде
төлем борышқордың өз міндеттемелерін орындау үрдісі болы табылады, ал оның
соңғы кезеңі - есеп айырысу.
Осы есеп айырысу міндеті - қолма-қол ақшалай және колма-қол ақшасыз
нысанда төлем айналысына қызмет ету болып табылады. Кәсіпорын және ұйымдар
арасындағы төлем айналысы негізіне: екінші деңгейлі банктерде ашылған
банктік шоттар жүйесі арқылы қолма-қол ақшасыз түрде жүзеге асырылады.
Банктік шот — бұл банк тәжірибесінде қалыптасқан іскерлі: қатынас
салтында қолданылатын заңдылықтар мен келісімшарттарда қарастырылған,
клиентке банктік қызмет көрсетуді жүзеге асырумен байланысты депозитті
қабылдау және банктік операцияларды жүзеге асыру бойынша банк пен клиент
арасындағы келісімшарттық қатьі' насты бейнелеу әдісі.
Клиенттің есеп айырысу шоты банктік шот келісіміне немес есеп айырысу-
кассалық қызмет келісімшартына сәйкес жүргізіле, (1-қосымша). Келісім
клиенттің шот ашуға жазған өтініші негізінде жасалады (2-қосымша). Осы
келісімшартқа сәйкес банк клиентке есеп айырысу және басқа да
шоттарды ашады, оған түске: қаржыны есепке алады, клиент
тапсырмасы бойынша шо қаржы алады, клиенттен қолма-қол ақша қабылдайды,
босатады, қалдықты сақтағаны үшін пайыз төлейді және шот бойынша бас да
операцияларды жүргізеді.
Банктік келісімшарттың негізгі деректемелері келесілер: келісім мәні;
салық төлеушінің тіркеу нөмірі көрсетілген салық қызметі органдарында
есепке тұрғандығын куәландыратын құжат; банктегі ақшалай қаражатты
қолдану тәртібі, сондай-ақ банк көрсететі: қызмет пен оны төлеу
тәртібі. Банктік келісімшарт екі тарап келісетін басқа да шарттарды
қарастыруы мүмкін.
Банктік шот ашу үшін Қазақстан Республикасының резидент- заңды тұлғалары
келесі құжаттарды ұсынуы тиіс:
* клиенттің салық есебіне тұрғандығын растайтын салық қызметі
берген құжаттың түпнұсқасы;
* мемлекеттік тіркеуден өткендігін растайтын құжат көшірмесі;
* жарғының нотариалды бекітілген көшірмесі, ал оқшауланған бөлімшелер
үшін — бекітілген ереженің көшірмесі;
* қол қойылып, мөр басылған карточка үлгісі (3-қосымша). Бұл кезде бір
данасы банктің операциялық қызметтерінде, ал екінші данасы банк
клиентінің іс құжатында сақталуы тиіс.
АТФБанк теңге және шетел валютасында шот ашуға, жүргізуге құқылы, олар:
ағымды, жинақтық және байланыстырма (корреспонденттік) шоттарға бөлінеді.
Ағымды және жинақтық шоттар - заңды және жеке тұлғалардың, оқшауланған
бөлімшелерінің банктік шоттары, ал байланыстырма (корреспонденттік) шоттар
— банк операцияларының жекелеген түрлерін өткізетін банктік емес мекемелер
мен банктердің банктік шоттары.
Клиенттердің банктік шоты бойынша барлық операция тек олардың
келісімдері бойынша жүргізіледі, егер де төлем акцептсіз тәртіпте жүзеге
асырылмаса.
Банктік шоттың жабылуы клиенттің шотты жабу себебін көрсеткен өтініші (4-
қосымша) негізінде жүзеге асырылады. Егер банк клиенті -занды тұлға
таратылып немесе қайта құрылса, шотта бір жылдан аса мерзімде қаржысы
болмаса, ал жеке тұлғаларда — үш жылдан аса, онда орындалмаған талаптар
бойынша шотты жабуға тоқтау жасалады. Банк кәсіпкерлік қызметті жүргізуші
заңды немесе жеке тұлғаның банктік шотының жабылғандығы туралы 10 күн
мерзімде салық қызметінің тиісті органдарын жазбаша хабардар етуі тиіс.
Касса операцияларының есебін ұйымдастыру.
Кассальқ оперяцияляр - бұл банк клиенттерінің ақшалары мен
құндылықтарын қабылдап-өткізу бойынша банктік операциялар.
АТФБанк кассалық операцияларын 1999 жылғы 15 қарашадағы №394 Қазақстан
Республи-касының екінші деңгейдегі банктерінің кассалық операцияларын
жүргізу ережелеріне сәйкес жүргізіледі. Олар бойынша келесілер
қарастырылған:
• кассалық операцияларды жүргізудің жалпы тәртібі;
• ақшаны жеткізу және сақтау тәртібі;
• ақшаның төлемқабілеттілігін анықтау тәртібі;
• зақымданған банкноттар мен ақаулы тиындарды айырбастау және жою
тәртібі.
Кассалық операцияларды жүргізудің жалпы принципі кассирдің кұндылықтар
мен қолма-қол ақшаны қабылдау және беру операцияларын кіріс және шығыс
кассалық құжаттарға сәйкес рәсімделген бухгалтерлік бөлім
қызметкерлерінің үкімі негізінде жүзеге асыруына бағытталады. Әрбір
кассирді жұмысқа қабылдау кезінде толық материалдық жауапкершілік туралы
келісімшарт жасалады. Жұмыс күнінің басында операциялық касса кассирлері
касса меңгерушісінен аванс ретінде белгілі бір қолма-қол ақша сомасын алады
және жұмыс күні соңында оны пайдаланғандығы туралы есеп береді. Бір күн
ішіндегі барлық кассалық операциялар аяқталғаннан кейін кассирлер
бухгалтерия қызметкерлерінің мәліметтері мен өзі жүргізген операцияларының
жалпы сомасын салыстырып, одан кейін құндылықтар мен қолма-қол ақшаларды
ақша қоймасына өткізеді. Кассалық операциялар бойынша барлық құжаттар банк
мекемесінің бухгалтериясында алдын ала тексерілгеннен кейін кассирлерге
түседі.
Клиенттерден олардың шоттарына есепке алуға арналған, банк кассасына қолма-
қол ақшаларды қабылдау кіріс кассалық құжаттармен жүргізіледі (1-қосымша).
Басқа құндылықтарды қабылдау баланстан тыс ордерлермен рәсімделеді.
Клиент банкноттар мен тиындар тізімдемесімен бірге толтырылған кіріс
кассалық құжатты бухгалтерия қызметкеріне өткізеді, ол кіріс кассалық
құжаттың дұрыс толтырылуын тексереді, оны рәсімдейді және кіріс бойынша
кассалық журналда ақша сомасын көрсету үшін құжаттарды бухгалтер-
бақылаушыға өткізеді. Өз кезегінде бухгалтер-бақылаушы кіріс кассалық
құжатты қабылдағаннан кейін операция жүргізген қызметкердің қолын және оның
растығын тексереді, онда көрсетілген соманың сәйкестігін, сонымен қатар осы
құжатта көрсетілген соманың растығын салыстырады, содан кейін кіріс бойынша
бас журналға қол қойып тіркейді.
Кассир кіріс кассалық құжаттарды тексергеннен кейін клиентті шақырып,
одан көрсетілген соманы қабылдап алады. Содан кейін құжатта көрсетілген
соманы нақты сомамен салыстырып, сәйкес келген жағдайда кассир құжатқа
қолын қойып, түбіртекке немесе кіріс ордерінің көшірмесіне мөр қойып, оны
ақша салған тұлғаға береді. Егер өткізілген ақша мен көрсетілген сома
арасында сәйкессіздік байқалса, онда өткізілген құжат қайта рәсімделіп,
кассалық журналға өзгерістер енгізіледі. Кассир қолма-қол ақшаны
қабылдағаннан кейін Хабарландырудан түбіртекті және ордер кесіп алады
және түбіртекті ақша енгізушіге береді, ал кассир қолымен расталған ордер
ақшаның нақты түсуін кіріс бойынша кассалық журналда белгілейтін және
келесі күні көшірмемен бірге клиентке берілетін бухгалтерия қызметкеріне
бағытталады. Осыдан, клиенттер шотына енгізілген сомалар бойынша соңғыларға
екі құжат ұсынылады — түбіртек және ордер. Бөлек операциялар бойынша
ақшалардың банк кассасына түсуі Кіріс кассалық ордерлерді жасау жолымен
рәсімделуі мүмкін.
Кассир жұмыс күнінің соңында касса меңгерушісіне анықтама және кіріс
құжаттарымен бірге қабылданған ақшаларды буып-түйіп өткізеді. Кассир нақты
құндылықтар мен есептілік құжаттар арасындағы сәйкессіздікті анықтағаннан
кейін касса меңгерушісіне хабарлайды, ал нақты сәйкессіздік бойынша акт
жасалады .
Касса меңгерушісі қабылданған соманы анықтама және кіріс құжаттарымен
салыстырып, қолын қояды. Сонымен қатар жұмыс күні ішінде қабылданған барлық
ақша сомалары операциялық кассаға кірістеліп, сол жұмыс күні ішінде
клиенттердің сәйкес шоттарына есептелуі қажет.
Қолма-қол ақшаларды кірістеген кезде келесі шоттар корреспонденциясы
жасалады:
➢ Клиент - заңды тұлғадан кассаға ақшаны кірістеу:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 2203 Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
➢ Депозиторлардан ақша қаражаттарын салымның сәйкес шотына
кірістеу:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 2211-2223 Клиенттердің салымдары
➢ Чектік кітапшалардың құнын қолма-қол ақшамен төлеу кезінде:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 4920 Өзге кірістер
➢ Қолма-қол ақша түрінде касса арқылы банк қызметінен комиссиялық
табыс түскен кезде:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 4600 Комиссиялық кірістер
Клиенттердің банктік шотынан қолма-қол ақша беру ақшалай чектер және
шығыс кассалық ордерлермен (2-қосымша) жүзеге асырылады. Ақшалай чектік
кітаптар қатаң есептеме бланкісіне жатады, олардың есебі 7339 Әр түрлі
құндылықтар және құжаттар баланстан тыс шотында жүргізіледі. Сондықтанда
оларды беру қатаң бекітілген түрде клиент өтініші бойынша жүзеге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Негізгі бөлім.
І-бөлім. АТФБанктің қызметін
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ІІ-бөлім. АТФБанктің есеп операциялық жұмысын құру және банктік құжат
айналымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ІІІ-бөлім. Клиенттерге кассалық есеп айырысу қызметін көрсетуді ұйымдастыру
ІV-бөлім. Есеп айырысу операцияларын рәсімдеу және оның
есебі ... ... ... ... . V-бөлім. АТФБанктың банкарық есепайырысуларды
ұйымдастыруы және оның
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...
VІ-бөлім. Салымдық операцияларды ұйымдастыру және есебі
VІІ-бөлім. Банктегі несиелік операциялардың ұйымдастырылуы және есебі
VІІІ-бөлім. Бағалы қағаздар операцияларының есебі және
ұйымдастырылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ІХ-бөлім. Банктің шетел валютасымен
операцияларын ұйымдастыру және оның
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .
Х-бөлім. Агенттік қызметтер
ХІ-бөлім. Ішкібанктік операциялардың есебін банк балансында көрсету
ХІІ-бөлім. Банктің қаржылық, статистикалық есептіліктерінің құрамы және
нысандары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ХІІІ-бөлім. Банк қызметін қаржылық
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер ... ..
Қосымша
материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...
Кіріспе
Кәсіптік тәжірибеден өтудің мақсаты – теория негізінде оқылып,
қамтылған бағдарламаны тәжірибеде қолданып, жетілдіру болып табылады. Мен
өндірістік тәжірибені Фурманов көшесі 100-А мекен-жайында орналасқан АҚ
АТФБанктің №1 Банктік Қызмет көрсету Орталығында несиелік әкімшілендіру
басқармасында өттім. Басқа бөлімшелерде тәжірибе өтуге рұқсатым болмады.
Осыған байланысты мазмұндалатын ақпараттар өтілген теория негізінде
қорытындылап жасалған.
Тәжірибе барысында банк қызметімен танысып, несиелік әкімшілік
басқармасының қызметін жетік меңгердім. Несиелік әкімшілендіру бақармасының
міндеттері келесідей:
1. Филиал қаржыландыратын жобалардың шұғыл және сапалы ұйымдастырылуы.
2. Кепілдік мүлікті құжаттық рәсімдеу арқылы қаржыландырылатын
жобалардың мүмкін тәуекелдіктерін мейлінше азайтуды жүзеге асыру.
Осы мақсаттардан туындайтын басқарманың қызметтері төменгідей:
1) Берілетін банктік займдардың, көрсетілетін қызметтердің:
займдардыңкепілдіктердің, аккредитивтердіңфакторингтердің уақытылы
және сапалы құжаттық рәсімделуі.
2) Банктік займдерді беруге, қызмет көрсетуге бұйрықтарды қалыптастыру,
қаржыландыру лимиттерін бақылау.
3) Мақсатты ақша аударымдарын қадағалау және беріглен займдарға қызмет
көрсету.
4) Автоматтандырылған Банктік Ақпараттық Жүйе Колвирді жүргізу.
5) Активтер мен шартты міндеттемелердің сыныпталуы және оларға қарсы
провизиялар құру, оларды күмәнді және үмітсіз жіктемелерге қатыстыру
ережелеріне сәйкес баладарды есептеу үшін сапалық көрсеткіштерін
анықтау:
Қарыз алушының қаржылық жағдайына байланысты;
Ұсынылған активтердің сапасына байланысты
Мақсатсыз қолдану үлесіне байланысты;
Басқа кредиторлар алдында есептен шығарылған қарыздарына байланысты;
Басқа да мерзімі өткен міндеттемелерге байланысты;
Қарыз алуышының рейтингісіне байланысты;
6) Филиалдың ссудалық портфелінің сыныптамасын қалыптастыру;
7) Филиалдың ссудалық портфелінің провизияларын есептеуге жарлық
жасау;
8) Қарыз алуышылардың несиелік досьелерін қалыпьтастыру және сақтау;
9) Реструктуризацияланатын банктік займдарды, қызметтерді
(міндетемелердің әрекет мерзімін пролонгациялау, міндеттелмелерді
өтеу графиктерін өзгерту, займдардың сыйақы мөлшерлемелерін және
шартты міндеттемелерге комиссиондық ақыларын өзгерту, дисконттарды,
айыппұлдарды және тұрақсыздық ақысын алып тастау);
10) Несиелік өнімдердің мониторингі;
11) Қарыз алуышының шотындағы ақша қаражаттарының қозғалысын бақылау;
12) Филиалдың ссудалық портфелінің оперативті және басқару есептілігін
жүргізу;
13) Қарыз алушының қаржылық жағдайына мониторинг жүргізудің жоспарын
құру және қаржы қаражаттарының мақсаттылық қолданылуы;
14) Кепілдік мүліктің құжаттық рәсімделуін жүзеге асырады, соның ішінде
кепізат туралы келісім шартты дайындау және үйлестіру;
15) Кепілзатпен қамтамасыз етілген несиелердің құжаттардың кірістіруге,
сепетен шығаруға және босатуға өкімдер дайындайды;
16) Кепілзаттың несиелік досье құжаттарын қалыптастырады;
17) Кепілзаттың құқықтық құжаттарыныың түпнұсқасын уақытша алуға
құжаттарды дайындайды және олардың қайтарылуын қадағалайды;
18) Болашақта кепіл берушінің меншігіне түсетін мүліктің кепілзат туралы
келісімінің, сонымен қатар ары қарай рәсімделу шартымен кепілге
қабылданған мүліктің уақытылы рәсімделуін қадағалайды;
19) Кепілзаттың рәсімделуін қадағалайды және кепілзат құжаттарына
мониторинг жүргізеді;
20) Кепіл берушінің ауызша және жазбаша сауалдарына ауызша және жазбаша
түрде ақпарат береді;
21) Несиелік досьенің тізімдемесін жасайды;
22) Клиенттің банк алдындағы міндеттемелерін өтегеннен кейін несиелік
досьелерді мұрағатқа өткізеді;
23) Клиенттің өтінішімен бөлшектеп және мерзімнен бұрын
Автоматтандырылған Банктік Ақпараттық Жүйе Колвирмен өтеу.
АТФБанктің қызметін ұйымдастыру
Банк қызметінің ұйымдастырылуымен және оның құрылымымен танысу.
Елімізде қабылданған банктік заңдылықтарға сәйкес Қазақстан
Республикасындағы банк жүйесі екі деңгейден тұрады. ҚР Ұлттық Банкі –
мемлекеттік орталық банк ретінде бірінші деңгейіді білдіреді. Өзге
банктердің барлығы (Мемлекеттік даму банкінен басқасы) – екінші деңгейді
сипаттайды, сондықтан да оарды іс жүзінде екінші деңгейдегі банктер деп
атайды.
Үлкейтілген ауқымда банктер – эмиссиялық және коммерциялық банктер
болып бөлінеді. Ақщаны айналымға шығарып және оны қайтарып алуға құқығы
бар, елдің Орталық банкі эмиисиялық банк болып табылады. Басқа банктердің
бәрі, Қазақстан жағдайында, коммерциялық банктер.
Өз кезегінде екінші деңгейлі банктер мамандандырылған және әмбебап
банктері болып табылады. Халық шаруашылығының тек белгілі бір саласының
өкілдеріне, несие және есеп айырысу қызметтерін көрсететін банк
мамандандырылған банк болады, ал егер банк, мұндай қызметтердің түрлі-
түрлісін, кез-келген саланың өкілдеріне көрсете алатын болса, ондай банк
әмбебап банкі болып табылады. АТФБанк әмбебап, меншік нысанына қарай
акционерлік, әр түрлі белгілеріне қарай көп бөлімшелі, ірі болып бөлінеді.
2004жылғы жағдайға байланысты республиканың барлық қаржылық
институттары ҚР Ұлыттық Банкінен бөлінген Қазақстан Республикасының
Қаржылық Қадағалау агенттігімен реттеледі.
2005жылдың 1қазан жағдайы бойынша республикада 34екінші деңгейлі
банктер өз қызметін атқаруда. Оның ішінде шетелдік қатысумен 14банк ҚР
резиденті емес еншілес 9 банкты қосқанда.
АТФ Банк акционерлік қоғамы 1995жылы 2 июньде құрылған және ҚР Ұлттық
Банкінің №59 лицензиясымен өз қызмтені атқаруда. Қазақстанның банк
жүйесіндегі көшбасшыларынның бірі. АТФБанк Қазақстан, Қырғыстан және
Ресейде қызметін табысты жүргізуде. Клиенттерге қызмет көрсету ыңғайлы
болуы үшін филиал желісі белсенді түрде дамуда. Банктің қызметтерін және
өнімдерін елдің 17 қаласында пайдалануға мүмкіндік бар, 144 офис қызмет
көрсетуде.
01.01.2008ж. жағдай бойынша АТФБанк АҚ-ның ірі акционері – Bank
Austria болып табылады. Акционерге тиесілі акциялардың орналастырылған
акциялардың жалпы санына пайыздық ара қатынасы 94,65%-ға тең.
Банктің жоғарғы органы – Директорлар Кеңесі болып табылады.
Директорлар кеңесі АТФБанктің қызметіне жалпы басшылық жүргізеді және 6
адамнан тұрады. Директорлар кеңесінің Төрағасы – Эрик Хэмпел. Директорлар
кеңесінің мүшелері: Томас Гросс, Марко Ианнакконе, Қуанышев Талғат
Жұманұлы, Хуберт А., Пандза Б., Роберто Тимо.
1.2. Еңбек құқығы.
Еңбекакы есебі және оның төлемінің негізгі мақсаты еңбек шыгындарын және
төлемді есептеу шығындарын дұрыс анықтау, жұмыс уақытын ұтымды пайдалануды,
еңбек тәртібін және еңбекке ақы төлеу қорын пайдалану ережесін бақылау
болып табылады.
Жұмыска қабылдау, жұмысқа алу туралы бұйрықпен немесе еңбек келісімшарты
(қосымша) негізінде жүргізіледі. Жұмысқа кабылдау кезін-де жұмыс беруші
жұмысшының еңбек қызметін растайтын құжат-тарды талап етуге құқылы. Ондай
құжаттарға еңбек кітапшасы немесе жеке еңбек келісімшарты, немесе жұмыска
кабылдау және жұмыстан босату туралы бұйрықтың көшірмесі жатады. Жұмысқа
алғаш рет кірген жұмысшыларға еңбек кітапша, олардың сұрауы бойынша
толтырылады.
Қызметкерлермен жұмыс бойынша басқарма жұмысқа қабылдау туралы бұйрық
негізінде жеке карточка толтырады. Жұмысшылар-ды жұмыстан шығару кезінде
Еңбек келісімшартын тоқгату туралы бұйрық (өкім) нысаны колданылады.
Жұмысшыны бір бөлімнен екінші бөлімге ауыстыру кезінде Баска жұмысқа
ауыстыру туралы бұйрық (өкім) толтырылады- Кезекті демалыс жұмысшыға
Демалыс беру туралы бұйрық (өкім) негізінде беріледі.
Жұмысшы мен жұмыс беруші арасындағы еңбек қатынасы 2007жылдың
15мамырындағы Еңбек кодексімен реттеледі. Осы кодекске сәйкес жұмыс
уақытының ұзақтығы аптасына 40 сағаттан аспауы керек.
АТФБанктің еңбекақы есептеу және төлеу ретіне сәйкес еңбекақының екі түрі
бар:
1. Негізгі еңбекақы – банк қызметкеріне белгіленген уақыт үшін
есептеледі.
2. Қосымша – жұмыс істелмеген уақытқа есептеледі.
АТФБанктің еңбекақы есептеу және төлеу реті бойынша Банк жұмысшыларның
еңбекақына төмендегілер жатады:
➢ Қызмет ақысы
➢ Жеке үстеме (персоналная надбавка)
➢ Директорлық қордан төлемдер
➢ Банк филиалының есептік кварталының нәтижесі бойынша төленетін
кварталдық премия
➢ Банктің жеке жүйелік бөлімшелерінің жұмысшыларына ай сайын төленетін
бонустар
➢ Квартал сайын банктің жеке жүйелік бөлімшелерінің жұмысшыларына
төленетін бонустар
➢ Банктің жылдық жұмысының нәтижесінде төленетін бонустар
➢ Өте маңызды және жауапты жұмыс атқарғаны үшін төленетін сыйақы
➢ Банк күніне және мейрам күндері төленетін сыйақы
➢ Банк жұмысшыларына төленетін материалдық төлем
Осы аталған төлемдердің бәріне ҚР 2001жылы 12маусымда қабылдаған №209-ІІ
Салықтар және бюджетке басқа да міндетті төлемдер туралы Заңына сәйкес
салық салынады.
Банк құрылымы, штат саны мен қызметтік ақылар көлемі Банк Басқармасымен
бекітіледі.
Қызметкерлерге Директорлық қордан төлемдер Банк қызметінің тек оң
қаржылық нәтижесінде төленеді. Директорлық қор ай сайынғы өзіндік жүйелік
бөлімшелер мен филиалдар қызметкерлерінің ай сайынғы жиынтық
еңбекақыларының 30% көлемінде құрылады. Өзіндік жүйелік бөлімшефилиал
басшысы айдың10жұлдызынан кешіктірмей Бухгалтерлік есеп және есептілік
департаментінің Қызметкерлермен есепайырысу бөліміне алдын ала есептелген
әр қызметкерге тиесілі сыйақы үлесін ұсынады.
Материалдық төлем қызметкердің өтініші бойынша және төмендегі тәртіппен
төленеді:
1. Некеге отырыуына байланысты – айлық еңбекақы мөлшерінде, бірақ
75мыңнан жоғары емес.
2. Бала тууына байланысты – айлық еңбекақы мөлшерінде, бірақ 75мыңнан
жоғары емес, 2балаға – біржарымайлық еңбекақы мөлшерінде, 112мыңнан
жоғары емес, 3балаға – екі айлық еңбекақы мөлшерінде, 150мың теңгеден
жоғары емес.
3. Зейнетке кетуіне байланысты – екі айлық еңбекақы мөлшерінде.
4. Жақын туысының қайтыс болуына байланысты – айлық еңбекақы мөлшерінде,
75мың теңгеден жоғары емес.
5. Отбасы мүшесінің қайтыс болуына байланысты – айлық еңбекақы
мөлшерінде, 100мың теңгеден жоғары емес.
Негізгі жалақы бойынша есептелген сомадан келесі ұстап қалулар мен
аударымдар жүзеге асырылады:
1. Банк есептелген сомадан 10% көлемінде зейнетақы қорына міндетті
төлемді төлейді, бірақ банк оны қызметкердің жалақысынан ұстап қалады.
2. Әлеуметтік салық 10% зейнетақы аударымдарын алып тастағанда есептелген
жалақы көлемінен 26% кұрайды. Банк шығындарына жатады.
3. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Табыс салығының көлемі есеп
айырысу тізімдемесінде есептеледі.
Жалақыны есептеу кезінде келесі бухгалтерлік жазу жазылады:
Дт 5720-5721 Еңбекке ақы төлеу және міндетті аударымдар бойынша
шығыстар
Кт 2854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу
2851 Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер бойынша есеп айырысу.
Және сол уақытта әлеуметтік салықты есептеу жүргізіледі:
Дт 5729 Өзге төлемдер
Кт 2851 Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп
айырысу.
Жалақыны беру кезінде:
Дт 2854 Банк қызметкерлерімен есеп айырысу
Кт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша.
Табыс, әлеуметтік салыктар мен міндетті зейнетақы салымдарын аудару
кезінде:
Дт 2851 Салық және басқа да міндетті төлемдер бойынша есеп
айырысу
Кт 1050 Банктердің корреспонденттік есепшоттары.
1.3. Іскерлік қатынас этикасы.
Фронт офис қызметкелерінің корпоративтік имиджі.
Фронт офис қызметкері:
( Банкте қабылданған іскерлік этикеті мен дресс-код талаптарына сай
киінеді;
( Клиент үшін әрдайым жайлылық және сенімділік жағдайын жасауға тырысады;
( Клиентпен тіл табысады, клиентті атымен немесе атыаты-жөнімен атайды;
( Өз іс-әрекеті үшін жауапкершілік алады, уәдесін орындайды;
( Ақпарат беруге білікті, Банк өнімдері туралы жете біледі және клиент үшін
олардың артықшылықтары мен пайдасын түсіндіреді. Мәселелерді шешуде кеңес
береді және балама нұсқасын ұсынады;
( Банктің өзара байланыстағы бөлімшелерімен бәрлесе жұмыс істеп,
ынтымақтастықта болады, жұмыс барысында клиенттің мүддесін білдіре отырып,
банк қызметкерлеріне құрметпен қарайды;
( Кез келген мәселе бойынша көмек көрсетеді және қосымша қызмет түрін
ұсынып, клиенттің үмітін ақтауға тырысады;
( Әлеуметтік жағдайына, ұлтына, жыныстық ерекшелігіне және жасына
қарамастан, кез келген клиентпен ұзақ мерзімді ынтымақтастық қарым-
қатынасты бағдарға алады;
( Туындаған дауды немесе шешілмейтін мәселе жағдайында, өзінің тікелей
басшысына жүгінеді.
Фронт офис қызметкеріне рұқсат етілмейді:
( Клиентке елемеушілік танытуға, өрескел мінез көрсетуге немесе өрескел сөз
айтуға;
( Клиенттің жеке ерекшеліктері мен мінез-құлқын талқылауға, баға беруге;
( Клиенттің алдында ішкі жұмыс пен жеке мүдде мәселелерін талқылауға;
( Басқа клиенттердің алдында клиентті, оның жобаларын талқылауға;
( Клиенттің алдында тамақ ішуге, сағыз шайнауға;
( Жұмыс орнында орындыққа шалқайып отыруға
( Клиенттің алдында қатты күлуге;
( Клиентпен қатты сөйлесуге және дауыс көтеруге немесе басқа клиенттердің
алдында қызметкерлермен қатты сөйлесуге;
( Клиенттің сөзін бөліп, әдепсіздік танытуға
( дөректі сөйлеп, жаргон сөздерді жіне клиентке түсініксіз терминдерді
пайдалануға.
Фронт офис қызметкерінің сырт келбетінің стандарттары. Dress-code.
❖ Киім кию стилі – консервативті-іскерлік;
❖ Түстері: Әйелдер үшін – ақ блузка, қара (көк, сұр) белдемше, шалбар.
Ер адамдар үшін – жейде (ақ, көгілдір, ақщыл, ашық қызғылт) қара, көк,
сұр түсті – костюм;
❖ Киімдері: ер адамдар үшін – костюм, жейде мен галстук, туфли. Әйелдер
үшін – классикалық блузка, костюм немесе классикалық шалбар,
классикалық үлгідегі, орташа ұзындықтан жоғары емес белдемше, жылдың
кез келген мезгілінде шұлық, жабық классикалық туфли.
❖ Киімі әрқашан таза, ұқыпты, үтіктелеген, аяқ-киімі – тазаланған, ұзын
жеңді жейде білезіте түймеленген болуы тиіс, оны қайруға немесе түріп
қоюға болмады;
❖ Барлық қызметкерлерде бейджкорпоративтік атрибуттар болуы керек
(үшкіл орамал, галстук, түйреуіш белгі);
❖ Жұмысқа джинсымен, ашық кеудешемен, сарафанмен, спорттық киім мен
спорттық аяқ киіммен және іскерлік стильге сай келмейтін басқа да
киімдер мен аяқ киімдермен келіге қатаң тиым салынады.
Залға клиент келгенде өзін ұстау стандарттары.
Әрекеті Сөзі
Клиентке қарап, оны байқағанын
көрсетеді;
Жылы қабақ танытып, күлімдеп қарсы
алады;
Клиентпен сәлемдеседі; Қайырлы таңкүнкеш! Сәлеметсіз
Клиентке отыруды ұсынады, ол отырғанбе!
соң, өзі отырады; Отырыңыз.
Клиенттерге кезекпен қызмет
көрсетеді, жағдайға байланысты
бірнеше клиентке бір уақытта көңіл
бөлуге болады
Клиентпен кездесу аяқталғанда өзін ұстау стандарттары.
Әрекеттер- стандарттар Сөздер- стандарттар
Клиенттен ұсынылған шешімге Айдана Ерланқызы, Банк ұсынып
қанағаттанғанқанағаттанбағандаығы н отырған шарттармен келісесізбе?
сұрайды; Екеуміз келіскендей, Сіз ... ..., ал
Әңгімені қорытындылайды; мен өз кезегімде...
Міндетті түрде клиенттің байланыс Келгеніңіз үшін рахмет, біздің
телефонын жазып алады; банкті таңдағаныңызға қуаныштымыз!
Клиентке келгені үшін алғыс айтады; Сау болыңыз( күні, уақыты, қайта
Жылы шырай танытады; қоңырау шалу мерзімі) ... ..
Қоштасады; Кездескенше!
Келеңсіз жағдайда өзін ұстау стандарттары.
Әрекеті Сөзі
Жағдайға байланысты өз тарапынан өкініш Айдана Ерлановқызы, Сізді
білдіреді немесе кешірім сұрайды; түсінемін, егер менің басымда
Клиентке: мұндай жағдай болса, мен де
Ашықтығы және ұсынған мәліметі үшін; осындай күйде болар едім.
Сізге өз проблемасымен келгені үшін Қолайсыздықтар үшін кешірім
алғыс айтады; өтінеміз, бұл жағдай сіз бен
Теріс, өрескел сөздер мен тіркестерді біздің бұдан былайғы
қолданбайды; қарым-қатынасымызға әсер етпей,
Клиенттің көзқарасын біледі, шешімді бұл жағдай сіз бен біздің бұдан
клиентпен келісімдейді; Клиент былайғы қарым-қатынасымызға әсер
келіспеген жағдайда, балама нұсқасын етпейді деп сенеміз...
ұсынады; Сіздің сын-пікірлеріңізге
Қорытындылайды: құрметпен қараймыз және оны
Клиентке алғыс айтады; міндетті түрде ескереміз, өз
тарапымыздан мұндай жағдайдың
қайталанбауын
Телефонмен сөйлесу стандарттары.
Тұтқаны 3-қоңыраудан кешіктірмей АТФ Банк
көтеріңіз; Қайырлы күн таң кеш!
Банкті таныстырыңыз; Сәлеметсіз бе !
Қоңырау шалған клиентпен Операциондық бөлім. Әлия
сәлемдесіңіз; Сізге қандай көмек көрсете аламын?
Өзіңізді таныстырыңыз; Қандай мәлімет алғыңыз келеді?
Көмегіңізді ұсыныңыз немесе Сізді мұқият тыңдап тұрмын...
клиенттің сұранымын біліңіз; Не туралы айтқыңыз келіп тұрғанын
Сұранымын біле отырып, клиентті нақтырақ айтсаңыз.
мұқият тыңдаңыз: Сізді дұрыс түсіндім бе екен,
Негізгі сөздерді қайталаңыз; көрейікші...
Клиенттің сұранымына жауап ретінде АТФ Банкке қоңырау шалғаныңыз үшін,
нақты ақпараттар беріңіз; рахмет!
Әңгімені сыпайы аяқтаңыз: АТФ Банкті таңдағаныңыз үшін рахмет!
Іскерлік қатынас хаттарда пайдаланылатын сөз тіркестері.
Хаттың кіріспесі үшін:
Құрметті мырзалар ... м-ның назарына.
Өкінішке орай, әлі күнге дейін ... (хат жіберілген күн көрсетіледі)
жазылған хатымызға Сіздің жауабыңызды алған жоқпыз және Сізге тағы бір рет
... туралы ескертуге (сұрауға) мәжбүрміз.
Хатыңыздың жауабын кешіктіргеніміз үшін кешірім сұраймыз.
Іскерлік хаттың негізін құруға болатын сөз тіркестерінің мысалдары:
Өкінішке орай, келесі жағдайларға ... байоанысты, Сіздің ұсынысыңызды
(тапсырысыңызды) орындауға мүмкіндігіміздің жоқ екендігін (орындай
алмайтындығымызды) хабарлаймын (хабарлауға мәжбүрмін).
Жоғарыда көрсетілгендерге байланысты ... Сіздің сұранысыңызға байланысты
(сәйкес) ...
Хаттың соңында қолданылатын сөздер:
Тиісті органдариен кешіктірмей хабарласатынымызға сенімді болыңыз.
Жауабыңызды жылдам жіберуіңізді сұраймыз тезірек жауап берсеңіз
ризашылығымызды білдіреміз.
Жауабын кешіктірмеулеріңізді сұраймыз.
ІІ-бөлім. Есеп операциялық жұмысын құру және банктік құжат айналымы.
Банктің есеп саясаты.
Үзіліссіз бақылау және өлшеу барысында шаруашылық қызметтің сандық
көрсеткіштері жөнінде ақпараттар алынады. Осы алынған сандық көрсеткіштер
көмегімен шаруашылық процестеріне сапалық баға беріледі. Міне, сондықтан,
есеп дегеніміз – шаруашылық процесстерін бақылау және оларды басқару
мақсатында сандық түрде көрсету және сапалық түрде сипаттауды білдіреді.
Есептің басты үш түрі бар: статистикалық, оперативті және бухгалтерлік.
Бухгалтерлік есеп өзара қаржылық және басқарушылық деп бөлінеді.
Қаржылық есеп беру тұжырымдамасы төмендегідей элементтерді қамтиды:
активтер, капитал, міндеттеме-лер, табыстар және шығындар. Олар
қолданушылар үшін қаржылық есеп беруде ақпаратты пайдалы ететін атрибуты
болып табылады.
Бухгалтерлік есеп пайдаланушылары екі негізгі топқа бөлінеді. Олар:
❖ ішкі пайдаланушылар;
❖ сыртқы пайдаланушылар.
Ішкі пайдаланушылар қатарына банктің құрамына жататын тұлғаларды жатқызады.
Олар: банк менеджерлері, меншік иелері, акционерлер, директор кеңесі, т.б.
Сыртқы пайдаланушылар екі топқа жіктеледі:
• тікелей қаржылық мүддесі бар (инвесторлар, кредиторлар)
• жанама қаржылық мүддесі бар (салық органдары, мемлекеттік бақылаушы
органдар).
ҚР-ғы бухгалтерлік есеп беру стандартымен келесідей қағидалар
қабылданған:
Есептеу - табыстар тапқан кезде, ал шығындар шығындар шығарылған кезде
танылады. Есепке алу принципі бойынша құрылған қаржылық есеп беру өткен
операциялар мен басқа оқиғалар туралы ақпараттарды қамтамасыз етеді.
Үздіксіз қызмет - субъект өзінің қызметін анықталмаған уақыт кезеңінде
жалғастырады және оның жақын болашақта жою қажеттілігі жоқ немесе ол өзінің
қызмет масштабын қысқартуды көздемейді.
Қаржылық есеп берудің негізгі сапалық сипаттамалары:
✓ Түсініктілігі - қаржылық есеп берумен ұсынылған ақпараттар
қолданушыға түсінікті болуы керек.
✓ Мәнділігі - нақты және болашақтағы оқиғаларды бағалауға көмектесе
отырып, қолданушының экономи-калық шешіміне әсер ету. Ақпараттардың
мәнділігіне оның сипаты мен маңыздылығы әсер етеді.
✓ Сенімділігі - ақпаратта маңызды қателер мен дұрыс емес көрсетулер
болмауы керек, өйткені қолданушылар оған шынайы көрініс ретінде
қарайды.
✓ Шынайылық - ақша қаражаттарының қозғалысын, операциялар нәтижелері
мен қаржы жағдайлары туралы ақпараттардың сенімділігін қамтамасыз ету
үшін опера-циялар мен басқа да оқиғаларды шынайы көрсету қажет.
✓ Форманың мәнділіктен айырмашылыгы - операциялар мен басқа да
оқиғалар шына
қажетті, олар заңды формамен емес, олардың мәнімен және экономикалық
нақтылығымен сәйкес келуі керек.
✓ Бейтараптыгы - қаржылық есеп берудегі ақпарат-тардың сенімділігін
қамтамасыз ету үшін бейтарап бо-луы қажет.
✓ Сақтық - активтер мен табыстар төмендетіліп, міндеттемелер мен
шығындар әдейі жоғарылатылмас үшін белгісіздік жағдайда баға беруге
қажетті шешімдер қабылдаған кезде сақ болған жөн.
✓ Толықтылыгы - қаржылық есеп беру сенімділігін қамтамасыз ету үшін
ақпараттар толық болу қажет.
✓ Салыстырмалылыгы - қаржылық ақпараттар пай-далы және мазмүнды болуы
үшін есеп беру кезеңдері са-лыстырмалы болуы қажет. Қолданушылар
субъектінің есептік саясаты туралы, ондағы өзгерістер мен осындай
өзгерістердің нәтижелері туралы хабардар болуы керек.
✓ Дер мезгілділігі - ақпараттың уақытында берілмеуі өзінің мәнділігін
жоғалтады.
✓ Пайда мен шыгындар арасындагы баланс - ақпа-раттардан алынған
пайдалар оны алуға кеткен шығын-дардан жоғары болуы керек. Пайда мен
шығынды баға-лау мәнді дәрежеде кәсіби түжырымдамалардың сүрағы болып
табылады.
✓ Сенімді және обьективті көріністер - негізгі сапа-лы сипаттамалар
мен бухгалтерлік есептің сәйкес стан-дарттарын қолдану сенімді және
объективті ақпараттар-ды қолданатын қаржылық есеп берудің қүрылуы мен
көрінісін қамтамасыз етеді.
Қаржылық есептің элементтері - қаржылық есеп берулер мәмілелердің және
басқа да оқиғалардың қар-жылық нәтижелері мен экономикалық сипаттарына
сәйкес олардың жалпы категорияларын қалыптастыра отырып көрсетеді. Осы кең
көлемді категориялар қаржы есептерінің элементтері деп аталады.
Шаруашылық құралдарының (мүліктердің), олардың пайда болу көздерінің және
шаруашылық процестердің есебі олардың үзіліссіз және өзара байланысқан
көрінісі мен экономикалық жалпылығын қамтамасыз ететін әр түрлі тәсілдер
мен әдістер арқылы жүзеге асырылады. Осы әдістер мен тәсілдердің жиынтығы
бухгалтерлік есеп әдістері деп аталады. Әрбір жеке әдіс немесе тәсіл
бухгалтерлік есеп әдісінің элементі деп аталады. Ондай элементтерге мыналар
жатады: құжаттау, түгендеу, бағалау, калькуляция, шоттар, екі жақты жазу,
бухгалтерлік баланс, есеп беру.
Құжаттау - шаруашылық операцияларды құжаттарда алғашқы рет бейнелеу
тәсілі. Дұрыс толтырылған қүжаттар бухгалтерлік жазулардың заң күшін
қамтамасыз етеді.
Түгендеу - шаруашылық қүралдардың нақты қолда барын анықтау және алынған
мәліметтерді бухгалтерлік есеп мәліметтерімен салыстыру тәсілі. Бүл
субъектінің қүралдарының сақтығына бақылау жасау тәсілі болып табылады.
Бағалау - бухгалтерлік есеп объектілерін қүндық көрсету тәсілі.
Күралдардың және олардың қүрылу көздерінің қозғалысын есептеу үшін оларды
бағалау ке-рек, яғни ақшалай өлшеммен көрсету керек. Бағалау нақты және
бірыңғай болу керек. Нақтылығы дегеніміз -есептің белгілі бір объектісінің
ақшалай өлшеуішінің оған жүмсалған шығынға сай келуі.
Калькуляция - өнімнің (жүмыстың, қызметтің) өзіндік қүнын есептеу тәсілі.
Өнімді дүрыс бағалау үшін есеп объектілері мен калькуляция объектілерін
дүрыс белгілеу миңызды.
Шоттар - кәсіпорын мүлкінің және олардың қүралу көздерінің қүрамында
болып жататын өзгерістерді ағым-да есепке алу үшін арналған.
Екі жақты жазу - шаруашылық операцияларын бір мезгілде бірдей сомада екі
шотта көрсету.
Баланс - шаруашылық қүралдарын және олардың көздерін белгілі бір мерзімге
ақшалай бағада топтау тәсілі.
Есеп беру - субъектінің шаруашылық қызметінің нәтижелерін кешенді түрде
сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы.
Банктің есеп саясаты ұғымына ол таңдаған бухгалтерлік есепті жүргізу
эдісінің жиынтығы кіреді: банктің жарғылық қыз-метін топтастырудың әдісі
және бағалау, активтердің құндылығын өтеу, құжат айналымын ұйымдастыру
тәсілдері, бухгалтерлік есепте шоттарды қолдану әдістері, есеп тіркелімінің
жүйесі, ақпараттарды өңдеу және басқа да сәйкес келетін әдістер, амалдар,
тәсілдер.
Есеп саясатын қалыптастыру үшін банк бухгалтерлік есепті нақты бағытта
жүргізу және ұйымдастыруда занды және нормативті актілер шегіндегі,
мемлекеттегі бухгалтерлік есепті реттеу нормативке жататын бірнеше әдістің
біреуін таңдайды.
АТФБанктегі аналитикалық және синтетикалық есеп.
Аналитикалык есеп - бұл банктегі орындалатын, операцияларды детальді,
нақты, түсініктірек көрсету.
Аналитикалык есептің материалдары келесідей:
➢ Дербес шот;
➢ Операциялық журнал;
➢ Карточка-паспорта;
➢ Инвентарлық карточка;
➢ Кітаптар.
Аналитикалық есептің кең көлемде тараған формасы бұл - дербес шот. Бұл -
шот барлық ағымды, валюталық, қарыз жэне депозиттік, сонымен қатар, банктің
кірісі мен шығынын есепке алу т.б. операцияларды орындау үшін ашылады.
Дербес шот әр бір балансты жэне баланстан тыс шоттарға ашылған. Дербес шот
электронды есептеу машинасында 2 - данада басылады.І-ші данасы банкте
калады, ал 2-ші данасы клиентке дербес шот көшірмесі мен ақшалай есеп
айырысу құжат көшірмесімен беріледі. Ашылған дербес шоты банкте арнайы
кітапқа енгізіледі. Сонымен қатар, дербес шот есеп-ақша құжаттары негізінде
толтырылады.
Дербес шоттын келесідей реквизиттері бар:
➢ Дербес агымды шот нөмірі;
➢ Операция орындалган мерзімі;
➢ Операция түрі;
➢ Корреспондент шоттың нөмері;
➢ Корреспондент банктің нөмері;
➢ Құжат нөмері;
➢ Дебет және кредит бойынша қалдық соммасы;
➢ Қалдық.
Операция түрлері келесідей сандармен белгіленеді: 1-Төлем тапсырысы; 2-
Төлем талап-тапсырысы; З-Кассалық құжат; 4-Есеп айыру чектері; 5-
Аккредитив;
6-Мемориалды ордер төлем құжаты; 7-Несиені өшіру, инкассалық тапсырыс; 8-
Несие беру; 9-Несие бөлімін басқару; 10-Сый-ақы.
Карточка-паспорт - бұл эр бір шаруашылық инвентар мен заттарғ толық
мэлімет беретін құжат.
Операциялык журнал - бұл төленбеген банкаралық соммала есебімен банкке
дебеторлық жэне кредиторлық қарыздар есебін жүргіз үшін арналған құжат.
Инвентарлык карточка - бұл эр бір ғимараттарға, құрал саймандарга,
компьютерлік жабдықтарға және де басқа негізгі құралдарғ ашылады.
Инвентарлық карточкада негізгі құралдың толық тағайындалз багыты, моделі,
типі, маркасы, өндірген завод нөмірі, шығарылған уакыть сонымен қатар,
алғашқы құны, инвентарлық нөмірі толтырылады, негізг құрал түріне
байланысты болады.
Кітаптар - бұл нақты ақшаны қазынаға салу есебімен бланкті қатаь тәртіпте
есепке алу, шетел валютасы және қымбат багалы металдар операциясын есепке
алу құжаты.
Қазіргі уакытта аналитикалык есепті енгізу, келесілерді қарастырады :
* Валюта түрін;
* Экономика секторын;
* Несие түрін;
* Жеке меншік түрін;
* Резидент, резидент еместі;
* Клиентті.
Синтетикалық есеп - бұл жалпылама есеп. Бұл есептің көмегі арқылы
орындалған операцияның күндік, айлық, тоқсандық және жылдық есебі туралы
жан-жақты есептеме береді.
Синтетикалық есептің материалдары келесідей:
* бухгалтерлік журнал;
* баланс;
* сальдолық ведомость;
* айналым ведомость;
* кассалық журнал (кіріс пен шығын).
Бухгалтерлік журнал - бұл банкте бір күн ішінде, орындалған барлық
операцияны баланс бойынша тіркеу құжаты болып табылады. Бұл журналдарда шот
нөмері, балансты және баланстан тыс шот айналымы көрсетіледі.
Банк балансы - бұл банктің жеке меншікті жэне тартылған, жалғаға алынған
құралдар жағдайын, сонымен қатар банктік қызменттің есептемелік
кезеңнің басы мен соңының қаржылық қорытындысын мінездейді.
Баланс - бұл банктеп бухгалтерлік есептің ең непзпсі оолып абылады. Жұмыс
күннің орындалуын мінездейді. Баланста балансты рған бухгалтердің қол
үлгісі болады, оны бас бухгалтер тексеріп, қол койып, банк басшысына
ұсынады. Банк басшысы балансты қарап қол үлгісімен бекітеді.
Баланс - бұл актив пен пассив арасындагы тепе-теңдік. Баланста активті
жэне пассивті шоттар қалдықтары көрсетіледі, тексеру соңында шоттар
арасында теңдік болуы тиіс, балансты жэне балансты емес шоттар қалдығы
бейнеленеді.
Сальдолық ведомость - бұл электронды есептеу машинасында ұсынылған
бағдарлама бойынша күнделікті 2 данада толтырылады. 1-ші данасы бас
бухгалтерде сақталады, ал 2-ші данасы несие басқармасына беріліп,
болжамдалады. Бұл кұжатта шот нөмірі, барлык активті жэне пассивті шоттар
қалдықтары басылады.
Айналым ведомость - бұл тоқсан сайын толтырылады және де келесілер
қарастырылады:
➢ шот нөмірі;
➢ актив пен пассив бойынша есепті кезең басындағы қалдық;
➢ дебет жэне кредит бойынша есепті кезең айналымы;
➢ актив пен пассив бойынша есепті кезең соңындағы калдық.
Айналым ведомость балансты жэне баланстан тыс шоттар негізінде құрылады,
сонымен қатар баланс пен бухгалтерлік журнал бойынша есепті кезеңнің барлық
қорытындысымен салыстырылады.
Кассалық журнал - бұл кассаның кірісі мен шығын жазбаларын көрсетеді.
Журналда клиенттің шот нөмері, кассалық жоспар коды және соммалар
көрсетіледі. Күн соңында бұл журналдар касса басқармасының анықтамасымен
салыстырылады. Касса басқармасы мен шот менеджері ұсынылған кұжаттарды
айырбастап қол қояды.
АТФБанктегі құжат және құжат айналымы банк ішілік бақылау
Құжаттар - шаруашылық операцияларға заңдық күш беретін жазбаша куәлік
болып табылады. Құжаттау есеп ақпаратының басы және банк қызметін тұтас,
үздіксіз көрінісімен қамтамасыз етеді.
Өздерінің қызметтерін бөлуге және қүжаттауды жүргізуге байланысты
бухгалтерлік есеп және есептілік Департаменті өз кезегінде шартты түрде Бас
бухгалте-рияға және көмекші бухгалтерияға бөлінеді. Бухгал-терлік бөлім
банктіңресми есептілігін жүргізеді, банктің басқа бөлімдері өздерінің
жазбаларын өзін-өзі бақылау мақсатында жүргізуі мүмкін.
Қазақстан Республикасының қазіргі таңдағы банк есебінің басты бағыты -
есеп жүйесінің халықаралық есеп және есеп беру стандарттарына өту.
Бухгалтерлік есептің халықаралық стандарттарына өту дегеніміз банк жүмы-
сының технологиясын батыстық үлгіде үйымдастыру де-генді білдіреді.
Қүжаттауды үйымдастыру технологиясы-на қатысты халықаралық стандарттар мен
нормалар жоқ, алайда халықаралық банктік тәжірибе бар.
Құжат дұрыс, ешқандай түзетусіз тапсырылуы керек. Құжаттарда тиісті
деректемелер (реквизиттер) және оған заңдық күш беретін көрсеткіштер болуы
керек. Оған мыналар жатады:
* құжат атауы;
банк мекемесінің қызметін пайдаланатын мекеме-лер;
төлеушілер мен алушылардың аттары мен түрғы-лықты жері;
* банктегі шот нөмірі;
* төлем түрі, операция сомасы;
жауапты түлғалар мен клиенттердің қолдары және олардың мөрінің көшірмесі.
Құжаттар бірнеше қағидалар бойынша жіктеледі: 1. Қүжаттың қүрылу орнына
қарай:
- банктік қүжаттар;
* клиенттік қүжаттар;
* құрама қүжаттар.
2. Баланстық мәліметтерін көрсету бойынша:
* баланстық;
* баланстан тыс.
3. Құжаттың сыртқы бейнесіне қарай:
* кітаптар;
* жиынтық тізімдемелер (ведомостьтар);
* карточкалар, т.б.
Банкте қүралатын қүжаттарға мыналар жатады:
банкаралық есеп айырысу бойынша дебеттік және кредиттік тапсырма;
* мемориалдық және кассалық ордер;
қарыз шоты бойынша несиенің қамтылуын талдау нәтижесі бойынша несие
бөлімінің өкімі;
есеп айырысу қүжаттарын төлеу, несие беру туралы өкім.
Клиенттік қүжаттарға мыналар жатады:
* төлем тапсырыс;
* төлем талап тапсырыс;
* қолма-қол жарнама, хабарлама.
Банкаралық есеп айырысу бойынша дебеттік және кредиттік тапсырыс
операцияның орындалғаны туралы, сондай-ақ басқа қаланың есеп айырысуын
толтыру кезіндегі бір банктің екінШі банкке хабарламасы ретін-де
қолданылады.
Мемориалды ордер төлем тапсырысын бөліп төлеген кездегі операцияны төлеу
үшін қолданылады. Ақшаны босату және қабылдау операциясы кезінде
толтырылатын кассалық ордерлер кіріс және шығыс бойынша бөлінеді.
Бухгалтерлік жазбаларды қыскарту мақсатында опе-рацияның сипатына
байланысты құрама құжаттар болады. Бүл қүжаттарда бірнеше операциялар
біріктіріліп көрсетіледі. Оған жататындар:
* құрама төлем тапсырыс,
* құрама ордерлер.
Баланстан тыс құжаттарға кіріс және шығыс баланстан тыс ордерлер жатады.
Бұл құжаттарда құндылық тардың, қатаң есеп бланкілерінің, бухгалтерия мен
кас-садағы қүжаттардың қабылдануы мен берілуі көрсеті-леді.
Кітап үғымы бухгалтерияның атқарымдық бөлімі ар-қылы сипатталады, мысалы,
дебиторлар кітабы, креди-торлар кітабы, негізгі күралдар кітабы. Әрбір
кітап оның есеп объектісімен байланысты барлық операцияларды біріктіреді.
Әр түрлі модульдерге енгізілген барлық ақпа-раттар, әрі қарай Бас кітапқа
топтастырылады. Бухгал-терлік есеп бөлімшелері көмекші кітаптардан алып Бас
кітапта бейнеленген операциялардың күнделікті есебін жүргізулері керек.
Осылайша, бухгалтерлік есеп бөлімшелері олардың баланстарын түрақты түрде
тек-серіп, салыстыру әдісі арқылы көмекші бухгалтерия жүзеге асыратын
есепке қадағалау жасап отырады. Бух-галтерлік есеп бөлімшелері алынған
ақпараттардың не-гізінде түзетулер енгізіп, басқа да бухгалтерлік жазба-
ларды орындай алады.
Көмекші бухгалтерлік кітаптар бухгалтерлік есеп жүйесінің маңызды
қүрамдас бөлігі болып табылады. Бүл кітаптар қызметтің тиісті салаларына
қатысты жан-жақты ақпараттарды саңтауға арналып, мәліметтерді біріктіре
отырып, оны түрақты түрде пайдалану мақса-тына қызмет етеді.
Көмекші бухгалтерлік журналдардың нысандарының саны мен мазмүны
қолданушылардың ақпараттық қажеттіліктеріне байланысты анықталады. Есептер
бір есепке топтастырылуы мүмкін. Бүл есептіліктерді оқу мен талдаудың
ыңғайлылығына байланысты. Көмекші бухгалтерлік есеп журналдары электронды
тасымалдау-шыларда жүргізіледі және сақталады. Олардағы операциялар Бас
кітаптың дербес шоттары бойынша топтастырылады және хронологиялық тәртіппен
бейнеленеді.
Банкте есеп операция қызметкерлерінің жұмыс күнін ұйымдастыру, келіп
түскен есеп-ақша қүжаттарын ресімдеп, бухгалтерлік есепте балансты және
баланстан тыс шот бойынша күнделікті баланс қүруды уақытылы қамтамасыз ету
үшін жүргізіледі.
Банктерде жүмыс күнін және қүжат айналымын үйымдастыруға келесі талаптар
қойылады:
Барлық есеп-ақша қүжаттарын шоттар бойынша бухгалтерлік есепте сол күні
бейнелеу.
Операция күнінің соңына келіп түскен қүжаттар келесі жүмыс күні клиенттер
шоты бойынша жүргізіледі.
Банктің жүмыс күнінің операциялық және операция-лық емес болып бөлінуіне
байланысты операция күнінің нақты аяқталу уақытын банк басшысы белгілейді.
Опе-рация күнінің барысында клиенттерден қабылданған есеп-ақша қүжаттарын
тікелей есеп-операция қызмет-керлері жүргізеді. Ал операциялық емес уақытта
қүжат-тарды банкке тікелей жауапты орындаушылар арнайы жәшіктерге салынған
түрде тапсырады. Бүл жәшіктер-де қүжаттар сағатына 1 рет алынып түрады.
Әрбір банк-те операция салмаған реттеу үшін банкке айтарлықтай көлемде
қүжат әкелетін негізгі клиенттерден қүжаттар-ды қабылдау кестесі қүрылады.
Жеке түлғалық депо-зиттің, зейнеткерлердің, азаматтардың есеп-кассалық
операциялары операция күн барысында жауапты орын-даушыларымен жүргізіледі.
Қүжаттардан ақпараттарды өңдеу орталығына беру операциялық күн барысында
жүргізіледі жөне жүмыс күнінің аяқталуына 2-3 сағат қалғанда аяқталынуы
керек. Әрбір банкте клиенттерге есеп-кассалың қызмет көрсету уақыты аралығы
және қүжаттардың барлық өлшемдері бойынша өңделу уақыты көрсетілетін қүжат
айналымының кестесі қүры-лады. Бүл кестені бас бухгалтер қүрады және оны
банк басшысы бекітеді.
Банк қызметін бақылауда операциялар жиынтығы ішкі банктік бақылау деп
аталады. Ішкі банктік бақы-лаудың 3 түрі бар:
алдын ала бақылау - бүл операция орындалғанға дейін жүргізіледі. Мүнымен
банк басшысы, несие бөлімінің қызметкері, бас бухгалтер және әр бөлім айна-
лысады.
ағымдағы бақылау - бүл операцияны жүргізу кезін-де операциялық күн
барысында жүргізіледі.
3) кейінгі бақылау - бүл жүргізілетін операция бойын-ша есептің
дүрыстығын және келісті ңүжаттардың дүрыс толтырылғандығын тексеру.
Банк операциясының жүргізілуіне негіз болатын бар-льщ операцияларды және
мемориалды ордерлерді тек-серген және толтырылған бланктерде жауапты
түлғалар-дың ңолдары болу керек:
қосымша тексеруді қажет етпейтін қүжаттарда жа-уапты орындаушының біреуінің
ғана қолының болуы да жеткілікті;
клиенттерден келіп түскен қүжаттар ресмилік және мәні жағынан тексеріледі.
ІІІ- бөлім. Клиенттер кассалық есеп айырысулар
Клиенттерге банктік шоттар ашу немесе жабу ережелері
Кәсіпорын және ұйымдардың ақшалай қаражаты банкте олар-дың қызмет
сипатына сәйкес ағымды және есеп айырысу шоттарында сақталады. Шаруашылық
қызмет үрдісінде субъектілер арасында анықталған талаптар мен міндеттемелер
пайда болады, оларды реттеу үшін төлем жүйесін ұйымдастыру қажет. Бұл кезде
төлем борышқордың өз міндеттемелерін орындау үрдісі болы табылады, ал оның
соңғы кезеңі - есеп айырысу.
Осы есеп айырысу міндеті - қолма-қол ақшалай және колма-қол ақшасыз
нысанда төлем айналысына қызмет ету болып табылады. Кәсіпорын және ұйымдар
арасындағы төлем айналысы негізіне: екінші деңгейлі банктерде ашылған
банктік шоттар жүйесі арқылы қолма-қол ақшасыз түрде жүзеге асырылады.
Банктік шот — бұл банк тәжірибесінде қалыптасқан іскерлі: қатынас
салтында қолданылатын заңдылықтар мен келісімшарттарда қарастырылған,
клиентке банктік қызмет көрсетуді жүзеге асырумен байланысты депозитті
қабылдау және банктік операцияларды жүзеге асыру бойынша банк пен клиент
арасындағы келісімшарттық қатьі' насты бейнелеу әдісі.
Клиенттің есеп айырысу шоты банктік шот келісіміне немес есеп айырысу-
кассалық қызмет келісімшартына сәйкес жүргізіле, (1-қосымша). Келісім
клиенттің шот ашуға жазған өтініші негізінде жасалады (2-қосымша). Осы
келісімшартқа сәйкес банк клиентке есеп айырысу және басқа да
шоттарды ашады, оған түске: қаржыны есепке алады, клиент
тапсырмасы бойынша шо қаржы алады, клиенттен қолма-қол ақша қабылдайды,
босатады, қалдықты сақтағаны үшін пайыз төлейді және шот бойынша бас да
операцияларды жүргізеді.
Банктік келісімшарттың негізгі деректемелері келесілер: келісім мәні;
салық төлеушінің тіркеу нөмірі көрсетілген салық қызметі органдарында
есепке тұрғандығын куәландыратын құжат; банктегі ақшалай қаражатты
қолдану тәртібі, сондай-ақ банк көрсететі: қызмет пен оны төлеу
тәртібі. Банктік келісімшарт екі тарап келісетін басқа да шарттарды
қарастыруы мүмкін.
Банктік шот ашу үшін Қазақстан Республикасының резидент- заңды тұлғалары
келесі құжаттарды ұсынуы тиіс:
* клиенттің салық есебіне тұрғандығын растайтын салық қызметі
берген құжаттың түпнұсқасы;
* мемлекеттік тіркеуден өткендігін растайтын құжат көшірмесі;
* жарғының нотариалды бекітілген көшірмесі, ал оқшауланған бөлімшелер
үшін — бекітілген ереженің көшірмесі;
* қол қойылып, мөр басылған карточка үлгісі (3-қосымша). Бұл кезде бір
данасы банктің операциялық қызметтерінде, ал екінші данасы банк
клиентінің іс құжатында сақталуы тиіс.
АТФБанк теңге және шетел валютасында шот ашуға, жүргізуге құқылы, олар:
ағымды, жинақтық және байланыстырма (корреспонденттік) шоттарға бөлінеді.
Ағымды және жинақтық шоттар - заңды және жеке тұлғалардың, оқшауланған
бөлімшелерінің банктік шоттары, ал байланыстырма (корреспонденттік) шоттар
— банк операцияларының жекелеген түрлерін өткізетін банктік емес мекемелер
мен банктердің банктік шоттары.
Клиенттердің банктік шоты бойынша барлық операция тек олардың
келісімдері бойынша жүргізіледі, егер де төлем акцептсіз тәртіпте жүзеге
асырылмаса.
Банктік шоттың жабылуы клиенттің шотты жабу себебін көрсеткен өтініші (4-
қосымша) негізінде жүзеге асырылады. Егер банк клиенті -занды тұлға
таратылып немесе қайта құрылса, шотта бір жылдан аса мерзімде қаржысы
болмаса, ал жеке тұлғаларда — үш жылдан аса, онда орындалмаған талаптар
бойынша шотты жабуға тоқтау жасалады. Банк кәсіпкерлік қызметті жүргізуші
заңды немесе жеке тұлғаның банктік шотының жабылғандығы туралы 10 күн
мерзімде салық қызметінің тиісті органдарын жазбаша хабардар етуі тиіс.
Касса операцияларының есебін ұйымдастыру.
Кассальқ оперяцияляр - бұл банк клиенттерінің ақшалары мен
құндылықтарын қабылдап-өткізу бойынша банктік операциялар.
АТФБанк кассалық операцияларын 1999 жылғы 15 қарашадағы №394 Қазақстан
Республи-касының екінші деңгейдегі банктерінің кассалық операцияларын
жүргізу ережелеріне сәйкес жүргізіледі. Олар бойынша келесілер
қарастырылған:
• кассалық операцияларды жүргізудің жалпы тәртібі;
• ақшаны жеткізу және сақтау тәртібі;
• ақшаның төлемқабілеттілігін анықтау тәртібі;
• зақымданған банкноттар мен ақаулы тиындарды айырбастау және жою
тәртібі.
Кассалық операцияларды жүргізудің жалпы принципі кассирдің кұндылықтар
мен қолма-қол ақшаны қабылдау және беру операцияларын кіріс және шығыс
кассалық құжаттарға сәйкес рәсімделген бухгалтерлік бөлім
қызметкерлерінің үкімі негізінде жүзеге асыруына бағытталады. Әрбір
кассирді жұмысқа қабылдау кезінде толық материалдық жауапкершілік туралы
келісімшарт жасалады. Жұмыс күнінің басында операциялық касса кассирлері
касса меңгерушісінен аванс ретінде белгілі бір қолма-қол ақша сомасын алады
және жұмыс күні соңында оны пайдаланғандығы туралы есеп береді. Бір күн
ішіндегі барлық кассалық операциялар аяқталғаннан кейін кассирлер
бухгалтерия қызметкерлерінің мәліметтері мен өзі жүргізген операцияларының
жалпы сомасын салыстырып, одан кейін құндылықтар мен қолма-қол ақшаларды
ақша қоймасына өткізеді. Кассалық операциялар бойынша барлық құжаттар банк
мекемесінің бухгалтериясында алдын ала тексерілгеннен кейін кассирлерге
түседі.
Клиенттерден олардың шоттарына есепке алуға арналған, банк кассасына қолма-
қол ақшаларды қабылдау кіріс кассалық құжаттармен жүргізіледі (1-қосымша).
Басқа құндылықтарды қабылдау баланстан тыс ордерлермен рәсімделеді.
Клиент банкноттар мен тиындар тізімдемесімен бірге толтырылған кіріс
кассалық құжатты бухгалтерия қызметкеріне өткізеді, ол кіріс кассалық
құжаттың дұрыс толтырылуын тексереді, оны рәсімдейді және кіріс бойынша
кассалық журналда ақша сомасын көрсету үшін құжаттарды бухгалтер-
бақылаушыға өткізеді. Өз кезегінде бухгалтер-бақылаушы кіріс кассалық
құжатты қабылдағаннан кейін операция жүргізген қызметкердің қолын және оның
растығын тексереді, онда көрсетілген соманың сәйкестігін, сонымен қатар осы
құжатта көрсетілген соманың растығын салыстырады, содан кейін кіріс бойынша
бас журналға қол қойып тіркейді.
Кассир кіріс кассалық құжаттарды тексергеннен кейін клиентті шақырып,
одан көрсетілген соманы қабылдап алады. Содан кейін құжатта көрсетілген
соманы нақты сомамен салыстырып, сәйкес келген жағдайда кассир құжатқа
қолын қойып, түбіртекке немесе кіріс ордерінің көшірмесіне мөр қойып, оны
ақша салған тұлғаға береді. Егер өткізілген ақша мен көрсетілген сома
арасында сәйкессіздік байқалса, онда өткізілген құжат қайта рәсімделіп,
кассалық журналға өзгерістер енгізіледі. Кассир қолма-қол ақшаны
қабылдағаннан кейін Хабарландырудан түбіртекті және ордер кесіп алады
және түбіртекті ақша енгізушіге береді, ал кассир қолымен расталған ордер
ақшаның нақты түсуін кіріс бойынша кассалық журналда белгілейтін және
келесі күні көшірмемен бірге клиентке берілетін бухгалтерия қызметкеріне
бағытталады. Осыдан, клиенттер шотына енгізілген сомалар бойынша соңғыларға
екі құжат ұсынылады — түбіртек және ордер. Бөлек операциялар бойынша
ақшалардың банк кассасына түсуі Кіріс кассалық ордерлерді жасау жолымен
рәсімделуі мүмкін.
Кассир жұмыс күнінің соңында касса меңгерушісіне анықтама және кіріс
құжаттарымен бірге қабылданған ақшаларды буып-түйіп өткізеді. Кассир нақты
құндылықтар мен есептілік құжаттар арасындағы сәйкессіздікті анықтағаннан
кейін касса меңгерушісіне хабарлайды, ал нақты сәйкессіздік бойынша акт
жасалады .
Касса меңгерушісі қабылданған соманы анықтама және кіріс құжаттарымен
салыстырып, қолын қояды. Сонымен қатар жұмыс күні ішінде қабылданған барлық
ақша сомалары операциялық кассаға кірістеліп, сол жұмыс күні ішінде
клиенттердің сәйкес шоттарына есептелуі қажет.
Қолма-қол ақшаларды кірістеген кезде келесі шоттар корреспонденциясы
жасалады:
➢ Клиент - заңды тұлғадан кассаға ақшаны кірістеу:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 2203 Клиенттердің ағымдағы есепшоттары
➢ Депозиторлардан ақша қаражаттарын салымның сәйкес шотына
кірістеу:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 2211-2223 Клиенттердің салымдары
➢ Чектік кітапшалардың құнын қолма-қол ақшамен төлеу кезінде:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 4920 Өзге кірістер
➢ Қолма-қол ақша түрінде касса арқылы банк қызметінен комиссиялық
табыс түскен кезде:
Дт 1001 Кассадағы қолма-қол ақша
Кт 4600 Комиссиялық кірістер
Клиенттердің банктік шотынан қолма-қол ақша беру ақшалай чектер және
шығыс кассалық ордерлермен (2-қосымша) жүзеге асырылады. Ақшалай чектік
кітаптар қатаң есептеме бланкісіне жатады, олардың есебі 7339 Әр түрлі
құндылықтар және құжаттар баланстан тыс шотында жүргізіледі. Сондықтанда
оларды беру қатаң бекітілген түрде клиент өтініші бойынша жүзеге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz