Салық әкімшілендіру жүйесін жетілдіру

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

«Бухгалтер Хабаршысы» №1 (19), қаңтар 2009

Салық әкімшілендіру жүйесін жетілдіру

Е. Беков, ҚР ҚМ Салық комитетінң салықтық ағарту басқармасының бастығы.

Жалпы, жаңа салық кодексі:

өңдеуші сектордың түсімдерін бір уақытта арттыра отырып, экономиканың шикізаттық емс секторына ауыртпалықты төмендетеді;
экономиканы жаңғырту мен фиверсификациялауға ықпал ететін жағдай жасайды;
салық әкімшілендіру жүйесн жетілдіру және салық процедураларын қысқарту есебінен бизнесті жүргізу жағдайын жақсартуды қарастырады.

Салық жүктемесін төмендету мақсатында 3 жыл ішінде қолданыстағы корпоративтік табыс салығының ставкасы екі есе азайту ұсыналады. Салықты азайту өндірісті сатып алу және жаңғырту үшін қаржыландырудың қосымша көздерін қалыптастырады, кәсіпкерлердің инвестициялық мүмкіндіктерін кеңейтуге жағдай жасайды. Бюджеттің теігерімін сақтау мақсатында корпоративтік тасбыс салығын 30% қолданыстағыға қарағанда кезең-кезеңмен төмендету ұсынылады: 2009 жылы-20%, 2010 жылы- 17, 5% дейін, 2011 жылы- 15% дейін.

Табыс салығының ставкасын төмендетуге қосымша инвестициялық салық пұрсаттылықтарын алу тәртібі оңайлатылды.

Егер қазіргі кезде салық пұрсаттылықтарын алу үшін Инвестиция жөніндегі комитетпен келісім-шарт жасау қажет болса, салық төлеушілер рұқсат алмастан жеңілдік нормаларын дербес пайдаланы алады. Бұл көптеген инвесторлардың инвестициялық салық пұрсаттылықтарына еркін кіруіне рұрсат береді.

Пұрсаттылықтар өндірістік тұрғыдағы ғимараттарды, құрылымтарды, машиналар мен жабдықтарды сатып алу, салу бойынша салық төлеушінің шығындарын, сонымен қатар оларды қайта салу және жаңғырту шығындарын бір жыл ішінде немесе 3 жылға дейінгі кезеңде тездетіп шегеру нысандарын ұсынатын болады. Бұл шикізаттық емес секторға инвестицияларды арттыруға салық төлеушінің уәждемесін маңызды ұлғайтадыү Сонымен қатар, салық төлеушінің көтерген барлық нақты шығыстары және жалға алушымен жөндеу кезінде жүргізілетін шығыстары табыс салығын анықтау кезінде шегеріледі.

Бір уақытта зиянды ауыстыру мерзімі 3 жылдан 10 жылға дейін ұзарады, бұл инвестициялық жеңілдіктің басымдықтарын толығынан пайдалануға мүмкіндік береді.

Жобада шағын және орта бизнес үшін корпоративтік табыс салығы бойынша аванстық төлемдерді есептеу және төлеу міндеттемелерінің таратылуы қарастырылады. Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері өткен кезеңдегі табысты бірдей дәл анықтай алмайды, сондықтан мұндай босату кәсіпкерлердің салықтық міндеттемелерін орындауларын жеңілдететін болады.

Қосымша құн салығының ставкасы 2009 жылдан бастап 12 пайызға тең болады. Бұл көрсеткіш қазақстандық қосымша құн салығын әлемдегі осындай салыұтың қалыпты стандарттары арасындағы ең төменгісі етеді, бұл ретте 2009 жылдан бастап жобада «дебеттік» сальдо деп аталатын салып алушыларға төленген қосымша құн салығы сомасының үстуінен өнім берушілерге төленетін ҚҚС сомасының артығын қайтару туралы ережені енгізу ұсынылды. Нөлдік ставканы қайтарумен қоса, ҚҚС дебеттік сальдосын қайтару кезеңі 4 жылға есептелген.

Бұл шара әсіресе негізгі құралдарды жаңғырту және жаңалау кезеңінде өнім берушілерге төленген ҚҚС түріндегі салық төлеушінің айналым қаражатының тоқтап қалуын болдырмауға бағытталған.

Себебі, 2012 жылы тәуекелдерді басқару жүйесінің негізінде дебеттік сальдоны автоматты түрде қайтару жүйесін толығынан енгізу көзделуде. Ал, 2009 жылдан бастап ҚҚС бойынша жеңілдіктің негізгі бөлігін тарату жоспарланда. Осылайша, Қазақстанда шығарылмайтын жабдықтар импортына қосымқа құн салығы бойынша жеңілдіктер 2012 жылға дейін сақталған, «еркін қалып» аумағынан өткізу ҚҚС-тан босату, сонымен қатар мүлікті қаржы лизингіне өткізу, инфрақұрылымдық жобаларды сату бойынша айналым қаражатын ҚҚС босату 2014 жылға дейін сақталады.

Салық кодексінің мәтініне бұрын үкімен қаулысымен қарастырылған акциздің барлық түрлеріне қолданылатын акциздік ставкаларды енгізу ұсынылды. Осыған орай отандық өндірілген және 2011 жылдан бастап сыртқа шығарылатын өнімнің ішімдік өнім түрлеріне, 2009 жылдан бастап- шылым өнімінің ставкаларын сәйкестендіру бойынша ауыспалы кезеңді жүзеге асыру шешімі қабылданды.

Әлеуметтік салықты реформалау шеңберінде 13-тен 5 5 пайызға дейінгі ставкаларымен қолданыстағы салықтың кемімелі шағын және орта бизнесәкілінен 11 пайыздық ставкамен жайпақ шағын және орта бизнесәкіліне көшуді жүзеге асыру болжанылуда.

Жобада мүліктік салықтар блогын, атап айтқанда мүлік және көлік құралдары салықтарын реформалау көзделуде.

Осылайша, заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің мүліктеріне салық салу бойынша барлық жылжымайтын мүліктен (негізгі қаражаттар мен материалдық емес активтер) салық салынатын объектілерді қысқарту ұсыналды. Бұл жабдықтар мен машиналардан, офистік техникадан, жиһаздан және басқа мүлік түрлерінен салық алауға мүмкіндік береді. Бұл ретте, жергілікті бюджеттер кірістерінің көлемін көп жо, алтуға жол бермеу мақсатында салық ставкаларын 1-ден 1, 5 пайызға дейін ұлғайту ұсынылады, осыған байланысты оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін пайдаланатын заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің негізгі құралдарының құнына 0, 5 пайыз және әлеуметтік салада қызмет атқаратын ұйымдар мен коммерциялық ұйымдардың негізгі қорларының құнына 0, 1 пайыз жеңілдік ставкасы сақталған.

Жеке тұлғалардың мүлік салығы бойынша бағасы 120 млн. теңгеден жоғары қымбат мүліктің ставкасы 0, 5-тен 1 пайызға дейін көтеру ұсынылды. Бұл өзгерістер қымбат тұратын жылжымайтын мүлікке толығынан салық салуға және жеке тұлғалардың мүлкіне салық салуға барынша прогресивтік мүмкіндік береді. Сондай-ақ, кодекс мәтінінде бір мәнді талқылау үшін бұрын ұкіметтің қаулысымен бекітілген салық салу мақсатында жеке тұлғалардың мүліктеріне салық салық салу құнын айқындау әдістемесі енгізілді.

Көлік құралдарына салық бойынша пайдалану мерзіміне қарай жеңіл, жүк және арнайы көлік құралдарына түзету коэффиценттерін алып тастау ұсынылды. Осыған байланысты олардың ставкалары 2 есе төмендетілген.

Жобада шағын бизнес субъектілеріне арнаулы салық режимдері сақталды. Алайда, экономиканың өлеңкелң секторын қысқарту қажеттілігі мен нарықтардағы салық салу жүйесін ескере отырып, 2011 жылдан бастап бір реттік тало негізіндегі арнаулы салық режимін жою ұсынылды. Осыв режимді алып тастау оны басынан бастап құрғандарға, яғни эпизодтық қызметті жүзеге асырушы тұлғаларға әсер етпейді. Олар салық салынбайтын минимумға 12 ең төменгі жалақы мөлшерінде тең келетін болады, ендеше кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырушы ретінде танылмайды.

Кейбір өзгерістердің ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілеріне салық салу режиміне де қатысты болды. Қолданыстағы салық кодексімен бекітілген бірыңғай жер салығының жердің бағалау құнының 0, 1%-дық ставкасы ірі шаруа (фермер) қожалықтары үшін өте төмен болып табылады, сондай-ақ ауыл шаруашылығы алаңдарын тиімді пайдалануды ынталандырмайды. Бірыңғай жер салығының алаңдарына байланысты 0, 1%-дан 0, 5%-ға дейін прогресивті шәкілін енгізу ұсынылып отыр. Бұл жер телімінің ауданына байланысты. Бұл ретте ауыл шаруашылығы өндірісін өндірушілер үшін басқа да режимдер сақталады: заңды тұлғалар- ауыл шаруашылығы өндірісін өндірушілер үшін, сонымен қатар ауыл шаруашылығы өнімдерін тұтынушы кооперативтер үшін салық төлемдерін 70%-ға азайту. Ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілер үшін ҚҚС төлемдерін 70%-ға азайту нормасы сақталған.

Қаржы секторында да өзгерістер болды. 2009-2011 жылдары левереджінің (жеткілікті капиталдау ережесі) шекті коэффицентін көбейту арқылы сыйақыны ұстап қалу мөлшері қаржы ұйымдары үшін 7-ден 9-ға дейін, өзге заңды тұлғалар үшін 4-тен 6-ға дейін ұлғайтылды.

Микронесие ұйымдарына салық кезеңі ішінде берілген несие сомасының 15 пайызынан аспайтын күмәнді микронесиелерге қарсы резервтерді құру шығындарының сомасын ұстап қалу құқығы берілді.

Лизинг алушының ұайтақұрылуына байланысты оны ауыстырған жаңдайда, сонымен қатар лизингтің бұзылған шартында қарастырылған шарттар сақталған кезде екіншілей лизинг жағдайларына қаржы лизингі бойынша жеңілдіктер сақталды.

Салықтық әімшілендірудегі негізгі өзгерістерге келесілерді жатқызуға болады.

Жаңа Салық кодексін әзірлеу барысында консептуалды мәні бар негізгі мәселелердің бірі салық әкімшілендіруді одан әрі жетілдіру болды.

Салық әкімшілендірудің ағымдық күйін талдау осы салада шешілмеген көптеген мәселелердің болуы туралы растайды. Салықтық әкімшілендіру тиімділік критерийіне жеткілікті сәйкес келмейді, әртүрлі әкімшіліктік кедергілермен ұиындатылған, көптеген нормативтік-құқықтық актілерге және түсіндірме сипатындағы құжаттарға негізделген.

Осыған байланысты Салық кодексінің жобасын әзірлеу кезінде оған салық салу саласындағы нормативтік-құқықтық актілер және түсіндірме сипатындағы құжаттардың негізгі ережелері барынша молынан енгізілілді, сондай-ақ салық рәсімдерін оңайлату сияқты мәселелерді шешу маңызды болды.

Негізгісіз ұлғайтуға және қиындатуға, сонымен қатар салық есептемесінің үлгілерін (CEY) оңайлатуға жол брмеу мақсатында кодекс жобасымен негізгі салық түрі: корпоративтік табыс салығы және жеке табыс салығы, әлеуметтік салық және ҚҚС бойынша CEY мазмұнына талаптар бекітілді.

Осыған байланысты декларацияның және есеп-айырысудың қосымша үлгілерін алып тастау арқылы салық есебі маңызды қысқарады.

Салықтық есеп беру нысанының қысқартылуынан басқа, жобада оларды ұзыну мерзімін ұзарту және салық кезеңерінің мөлшерін ұлғайту және біріздендіру қарастырылады.

Соның ішінде, салық кезеңі аяқталғаннан кейін екінші айдың 15-нен (қолданыстағы салық кодексінде есептік кезеңнен кейін келесі айдың 20-ы күні) кешіктірілмей салықтық есеп беру үшін бекітілген мерзімнен бастап 10 күнтізбелік күннің ішінде (акцизден басқа- есептік салық кезеңінен кейінгі айдың 15-нен кешіктірмей) салық кезеңінің бірыңғай мерзімі енгізілді.

Заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуына (Кодекстің 69 бабы 7-тармағының бесінші бөлігіндегі көздеген жағдайларды қоспағанда) және (немесе) таратылуына, жеке кәсіпкердің кәсіпкерлік қызметінің тоқтатылуына байланысты құжаттық тексеруді жүргізу туралы салық органына өтініш беруге міндетті.

Жаңа салық кодексінің жобасында заңды тұлғалардың, оларды құрылымдық бөлімшелерінің қайта ұйымдастырылуына және таратылуына, жеке кәсіпкердің қызметінің тоқталылуына, резидент емес -заңды тұлғаның тұрақты ұйымдастырылуына байланысты салық міндеттемелерін орындау тәртібі егжей-тегжейлі реттелген (қолданыстағы салық бұл тәртіп дәл анықталмаған) . Сондай-ақ қайта құрылатын заңды тұлға бөліну арқылы қайта құрылған жағдайда қайта құрылатын заңды тұлға салықтық тексерілетіндігі, қайта құрудың басқа түрлерінде салықтық тексеру жүргізілмейтіндігі маңызды жаңа енгізу болып табылады. Сонымен қатар, оңайлатылған, яғни тексерусіз, патент және оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимдерінде бюджетпен есеп айырысатын жеке кәсіпкерлікті тарату тәртібі енгізілді.

Сонымен бірге салық тексерулерін оңтайлауға бағытталған бірқатар шаралар ұсынылды.

Олай болса, салық кодексінің жобасында салық тексерулерінің түрлері мен типтерінің критерийлері бекітілді, мерзімін тоқтату және ұзартуға байланысты оларды жүргізу мерзімі шектелді, сонымен қатар оларды жүргізудің кезектік процедуралары қарастырылды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.