Кеден одағы – ықпалдастықтың жаңа жолы

Кедендік одақ дегеннің дәл анықтамасы - бұл одаққа мүше-мемлекеттер арасындағы баж алымынсыз жүргізілетін сауда және үшінші елдер үшін кедендік баждардың келісілген мөлшері.
Кедендік одақ құрудан үш ел де - Беларус, Ресей және Қазақстан ұтады.
Өнімдерді өткізу нарығы кеңеюінен елдер өзара инвестициялардың өсуі мүмкіндігіне ие болады. Кедендік одақ құру біртұтас кеден кеңістігінде жаңа өндірістерді дамытуды ынталандырады. Қатысушы елдердің экспорттық әлеуеті едәуір артады. Мәселен, Қазақстан бүгінде әлемнің барлық елдерінен көптеп инвестициялар тартуда. Қазақстаннан Беларусқа инвестициялар ағыны келгенін қалар едік,мұндай мүмкіндіктер бар.
Үш елдің арасында біртұтас кедендік аумақ құрылғаннан кейін олардың арасында ешқандай кедергі болмайды.Үш ел енді көптеген мәселе бойынша біріге қимылдамақ.Ресей 153 мемлекетті біріктіріп отырған ДСҰ-на енбеген елдер ішіндегі экономикасының көлемі ең үлкені болып табылады. Қазақстан да, Ресей де ДСҰ-на мүше болу жөніндегі келіссөздерді 1990-жылдардың ортасынан бері жүргізіп келеді, алайда Қазақстан өзінің бұл ұйымға мүше боп енуін (негізінен Ресейдің осыны кейін қалдыр деп қысым жасауынан) бұған дейін үздіксіз шегеріп келген болатын.
Қазақстан, Ресей және Белоруссияның «Біртұтас кедендік одаққа» бірігуі – Бүкіләлемдік сауда ұйымына кірер алдындағы «алтын көпір» іспеттес. Отандық сарапшылар мен ғалымдар да осы пікірде. Жаңа интеграциялық жоба аясында ТМД кеңістігіндегі үштік ел алдымен бірігіп жұмыс істей білуі керек. Бұл - экономикалық шекаралар кеңейген сайын, кедендік одаққа мүше елдердің кәсіпкерлері Бүкіләлемдік сауда ұйымы талаптарына сәйкес тиімді қызмет етуіне жол ашылады деген сөз. Отандық сарапшылардың пікірінше, үштік ел арасында кедендік шекаралардың жойылуынан – Қазақстан, Ресей мен Белоруссиядан тасымалданатын тауарлар бағасы арзандай түседі. Демек, кәсіпкер бұдан былай, салық та төлемейді, құжаттар да толтырып бас қатырмайды. Оған қоса, қазақстандық өнім Ресей мен Беларусь нарығында бәсекеге қабілетті бола алады. Бірақ, кедендік одаққа кірмейтін елдерден келетін тауарларға кедендік тарифті өсіру жоспарланып отыр. Сарапшылар, бұл қадам – үштік ел кәсіпкерлеріне тиімді,-дейді. Мәселен, егер бұрын қазақстандық өнім өндірушілерге шет елдік тауар құны арзан болған соң, онымен бәсекелес болу қиындыққа түссе, енді жағдай теңеседі.
Бәсекелес орта құрылады. Бірақ, кедендік одаққа кірмейтін елдерге сыртқы кедендік тариф өседі. Ол тауарларға баға өсуі мүмкін. Бірақ, бұл - біздің отандық тауар шығарушылар үшін үлкен мүмкіндік. Өйткені, біздің тауарлар – сол қытайлық өнімдердің орнын толтыра алатын болады. Бұл мүмкіндікті сәтті пайдаланып қалуымыз керек. Сарапшылардың пікірінше, кедендік кодексті қабылдағаннан кейін, үштік ел ұлттық транзиттік саясатты ырықтандыру жағына қарай реформалауы тиіс. Ірі отандық экспортерлар үшін бұл да жақсы мүмкіндік.

1. www.google.kz
2. “Айқын” газеті, №3(16).
3. www.yandex.kz