Коммерциялық банктің активтері мен пассивтерін басқару
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
I.тарау. АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАР, ОЛАРДЫҢ БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ РОЛІ МЕН ОРНЫ
1.1 Активті және пассивті операциялардың экономикалық мәні, ролі мен орны
1.2 Коммерциялық банктердің активті және пассивті операцияларының түрлері мен формалары
1.3 Шетелдік тәжірибедегі коммерциялық банктердің активті және пассивті операцияларының қызметі
II.тарау. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ (Нұрбанк мысалында)
2.1 Коммерциялық банктердің активті операцияларын ұйымдастыру
2.2 Коммерциялық банктердің пассивті операцияларын ұйымдастыру
2.3 Бір банктің негізіндегі активті және пассивті операцияларын талдау
III.тарау. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ
3.1 Активті және пассивті операцияларды ұйымдастырудағы келеңсіздіктер
3.2 Банкті операцияларды ұйымдастыруды жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
I.тарау. АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАР, ОЛАРДЫҢ БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ РОЛІ МЕН ОРНЫ
1.1 Активті және пассивті операциялардың экономикалық мәні, ролі мен орны
1.2 Коммерциялық банктердің активті және пассивті операцияларының түрлері мен формалары
1.3 Шетелдік тәжірибедегі коммерциялық банктердің активті және пассивті операцияларының қызметі
II.тарау. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ (Нұрбанк мысалында)
2.1 Коммерциялық банктердің активті операцияларын ұйымдастыру
2.2 Коммерциялық банктердің пассивті операцияларын ұйымдастыру
2.3 Бір банктің негізіндегі активті және пассивті операцияларын талдау
III.тарау. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ
3.1 Активті және пассивті операцияларды ұйымдастырудағы келеңсіздіктер
3.2 Банкті операцияларды ұйымдастыруды жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Зерттеліп отырған тақырыптың өзектілігі.
Зерттеудің мақсаты.
Зерттеудің пәні.
Зерттеудің объектісі.
Теориялық-әдістемелік негізін экономика ғылымының классиктері еңбектерінің зерттеулері, қазақстандық және т.б. ғалымдардың негізгі қазіргі жұмыстары құрайды.
Зерттеуде нақты көздерден алынған мәліметтер қолданылған: Қазақстан Республикасының заңды және нормативті актілері, Қазақстан Республикасының Президентінің жарлықтары, В исследовании использованы официальные источники информации: законодательные и нормативные акты Республики Казахстан, Указы Президента Республики Казахстан, Постановления Правительства Республики Казахстан, материалы Министерства финансов и Национального банка Республики Казахстан, официальные статистические данные Агентства Республики Казахстан по статистике, официальные данные Интернета.
Дипломная работа состоит из введения, трех глав и списка использованных источников.
Нарықтық экономиканың өз деңгейінде тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін экономиканың негізгі инфрақұрылымдардың бірі - бұл елдің банк жүйесі. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының банк жүйесі ТМД елдері арасындағы ең озық, алда десекте, экономиканың дамуында, бәсеке мен нарық механизмдері сұраныс пен ұсыныстағы тепе-теңдік дәрежесін қалыптастыру, өз кезегінде банктерге делдалдық қызметін жүргізуде, мүмкіндігінше максималды қаражат ресурстарын банк үшін тиімді тару, банктердің қарқынды дамуына мүмкіндік береді. Нарықтық экономикаға көшумен байланысты Қазақстан Республикасының банктер жүйесiнде ұлттық экономиканың басқа секторларымен салыстырғанда елеулi өзгерiстер болып жатқаны баршаға мәлiм. Бүгiнгi таңда нарықтық экономика жолына баяғыда түсiп, зор жетiстiктерге жеткен өркениеттi елдер тәжiрибесiн үйрене отырып, банк жүйесiн халықаралық стандарттарға көшiру ел экономикасы үшiн маңызды болып табылады.
Банк жүйесiн реформалау қажетiлiгi Қазақстанның эволюциялық дамуының сапалы, жаңа деңгейге жетуiнiң қажеттiгiнен туындап отыр. Нарықтық экономикаға көшкен жылдар аралығында Қазақстан Республикасының банк жүйесi реформалаудың ұзақ та, қиын кезеңiн бастан кешiрдi. Бұл кезеңде елiмiздiң банк жүйесiнде тек сандық емес, сонымен бiрге сапалы өзгерiстер болды деп айтуға болады. Қазақстан Республикасының тәуелсiздiк алуының он жылдығына арналған салтанатты жиналыста ел Президентi Н.Назарбаев банк жүйесiн реформалау нәтижесi бойынша: ''Елiмiздiң банк жүйесi түбегейлi де сапалы өзгерiстерге ұшырады'' деп мақтанышпен атап өткен болатын.
Қазақстанда банк жүйесiн реформалау iсi ең алдымен коммерциялық банктердi құрудан басталды. Тек Қазақстанда емес, сонымен бiрге бүкiл КСРО аумағындағы бiрiншi болып құрылған банк, Оңтүстiк Қазақстан облысында орналасқан ''Союз'' кооперативтiк банкi болатын. Банк операцияларын жүргiзу құқығын беретiн лицензиясын (рұқсатын) ол 1988 жылдың 24 тамызында алды. Бiрақ, аталмыш банктiң қызметi небәрi 7 жылға ғана созылып, қызметiндегi айтулы елеулi кемшiлiктерi үшiн 1995 жылдың 24 тамызында банк операцияларын жүргiзу үшiн берiлген лицензиясы қайтарылып алынды. Қазақстан аумағында 1988 жылдың 19 қыркүйегiнде құрылған екiншi коммерциялық банкке Алматы Орталық кооперативтiк банкi жатады. Қазiргi кезде аталмыш банк ''БанкЦентрКредит'' ААҚ болып, банк қызметi нарығында өз қызметiн тиiмдi атқаруда.
1995 жылы ''Қазақстан Республикасының банктер және банк қызметi туралы'' Заңы қабылданды. Бұл Заңда Мемлекеттiк болып табылатын ұлттық банктiң негiзгi мiндеттерiмен қатар, экономикадағы ақша-несиелiк реттеу
Зерттеліп отырған тақырыптың өзектілігі.
Зерттеудің мақсаты.
Зерттеудің пәні.
Зерттеудің объектісі.
Теориялық-әдістемелік негізін экономика ғылымының классиктері еңбектерінің зерттеулері, қазақстандық және т.б. ғалымдардың негізгі қазіргі жұмыстары құрайды.
Зерттеуде нақты көздерден алынған мәліметтер қолданылған: Қазақстан Республикасының заңды және нормативті актілері, Қазақстан Республикасының Президентінің жарлықтары, В исследовании использованы официальные источники информации: законодательные и нормативные акты Республики Казахстан, Указы Президента Республики Казахстан, Постановления Правительства Республики Казахстан, материалы Министерства финансов и Национального банка Республики Казахстан, официальные статистические данные Агентства Республики Казахстан по статистике, официальные данные Интернета.
Дипломная работа состоит из введения, трех глав и списка использованных источников.
Нарықтық экономиканың өз деңгейінде тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін экономиканың негізгі инфрақұрылымдардың бірі - бұл елдің банк жүйесі. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының банк жүйесі ТМД елдері арасындағы ең озық, алда десекте, экономиканың дамуында, бәсеке мен нарық механизмдері сұраныс пен ұсыныстағы тепе-теңдік дәрежесін қалыптастыру, өз кезегінде банктерге делдалдық қызметін жүргізуде, мүмкіндігінше максималды қаражат ресурстарын банк үшін тиімді тару, банктердің қарқынды дамуына мүмкіндік береді. Нарықтық экономикаға көшумен байланысты Қазақстан Республикасының банктер жүйесiнде ұлттық экономиканың басқа секторларымен салыстырғанда елеулi өзгерiстер болып жатқаны баршаға мәлiм. Бүгiнгi таңда нарықтық экономика жолына баяғыда түсiп, зор жетiстiктерге жеткен өркениеттi елдер тәжiрибесiн үйрене отырып, банк жүйесiн халықаралық стандарттарға көшiру ел экономикасы үшiн маңызды болып табылады.
Банк жүйесiн реформалау қажетiлiгi Қазақстанның эволюциялық дамуының сапалы, жаңа деңгейге жетуiнiң қажеттiгiнен туындап отыр. Нарықтық экономикаға көшкен жылдар аралығында Қазақстан Республикасының банк жүйесi реформалаудың ұзақ та, қиын кезеңiн бастан кешiрдi. Бұл кезеңде елiмiздiң банк жүйесiнде тек сандық емес, сонымен бiрге сапалы өзгерiстер болды деп айтуға болады. Қазақстан Республикасының тәуелсiздiк алуының он жылдығына арналған салтанатты жиналыста ел Президентi Н.Назарбаев банк жүйесiн реформалау нәтижесi бойынша: ''Елiмiздiң банк жүйесi түбегейлi де сапалы өзгерiстерге ұшырады'' деп мақтанышпен атап өткен болатын.
Қазақстанда банк жүйесiн реформалау iсi ең алдымен коммерциялық банктердi құрудан басталды. Тек Қазақстанда емес, сонымен бiрге бүкiл КСРО аумағындағы бiрiншi болып құрылған банк, Оңтүстiк Қазақстан облысында орналасқан ''Союз'' кооперативтiк банкi болатын. Банк операцияларын жүргiзу құқығын беретiн лицензиясын (рұқсатын) ол 1988 жылдың 24 тамызында алды. Бiрақ, аталмыш банктiң қызметi небәрi 7 жылға ғана созылып, қызметiндегi айтулы елеулi кемшiлiктерi үшiн 1995 жылдың 24 тамызында банк операцияларын жүргiзу үшiн берiлген лицензиясы қайтарылып алынды. Қазақстан аумағында 1988 жылдың 19 қыркүйегiнде құрылған екiншi коммерциялық банкке Алматы Орталық кооперативтiк банкi жатады. Қазiргi кезде аталмыш банк ''БанкЦентрКредит'' ААҚ болып, банк қызметi нарығында өз қызметiн тиiмдi атқаруда.
1995 жылы ''Қазақстан Республикасының банктер және банк қызметi туралы'' Заңы қабылданды. Бұл Заңда Мемлекеттiк болып табылатын ұлттық банктiң негiзгi мiндеттерiмен қатар, экономикадағы ақша-несиелiк реттеу
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. «ҚР-ның Акционерлік қоғамдар туралы»Заңы 13 мамыр 2003жыл.
2. «ҚР-ның Банктер және банктік қызмет туралы »Заңы 30 тамыз1995ж.
3. «ҚР-ның Ұлттық Банкі туралы»Заңы 30сәуір 1995ж
4. «Банковское дело» под ред. д.э.н. проф.В.И. Колесникова, д.э.н., проф. Л.П. Роливецкой. Москва «Финансы и Статистика » 2000г.
5. «Банковское дело» под ред. д.э.н., проф. О.И. Лаврушина Москва «Финансы и Статистика» 2004г.
6. «Банковское дело: управление и технологии» под ред. д.э.н.. проф. А.М. Тавасиева Москва «ЮНИТИ» 2001г.
7. Банковское дело» под ред. д.э.н., проф. Г.С.Сейткасимова Алматы «Қаржы-қаражат» 1998г.
8. «Современный Коммерческий банк» В.М. Усоскин Москва ИПЦ «Вазар-Ферро» 1994г.
9. «АльПари» №5, 2000г Ш. Абдильманова, к.э.н. КазГАУ «Влияние рекламы на формирование имиджа банков в Казахстане»
10. «АльПари» №4, 2004г У.М.Искаков, д.э.н., проф. Ж.М. Кадырханов «Home banking» - банковское обслуживание клиентов на дому и на их рабочем месте»
11. «Банки Казахстана» №4, 2004г Кожабергенова А.А. «Формирование и развитие рынка межбанковских займов в РК»
12. «Банки Казахстана» №7, 2004г Байгарина А.Т., магистр экономики «О привлечении вкладов населения в банковский сектор»
13. «Банки Казахстана» №9, 2004г Кожабергенова А.А. «Анализ Казахстанского рынка межбанковских займов»
14. «Банки Казахстана» №2, 2006г Сагиндыков М.О., Председатель Правления АО «КИК» «Применение скоринга в банковской системе Казахстана»
15. «Вестник КазГУ» Серия Экономическая №2, 2000г Жакыпова Ф.Н. «Развитие депозитного рынка в РК»
16. «Вестник КазГУ» Серия Экономическая №3-4 2000г Жакыпова Ф.Н. «Некоторые аспекты депозитной политики казахстанских банков»
17. «Вестник КазГУ» Серия Экономическая №1, 2004г «Теоритические и практические аспекты развития банковской системы РК»
18. «Егемен Қазақстан» 24 наурыз 2000 жыл Жангелдин Е. «Қазақстанның банк секторы: даму кезеңдері және қазіргі жай күйі»
19. «Егемен Қазақстан» №88 17 сәуір 2002 жыл «Банк салымдарын сақтандыру: ережелері мен кейбір сәттері»
20. «Казахстанская Правда» 17 июня 2003г Жамаубаев Е. «Растут депозиты населения Казахстана»
21. «Қаржы-қаражат» №3, 2004 жыл Денисенко Е. МВА, КАУ «Совершенствование банковского обслуживания и реклама»
22. «Панорама» 14 июня 1996г Алпамысов А. «Банки и депозитный рынок»
23. «Саясат» №6-7, 2000г Куанова Г.К. «Депозиты в банковской системе Казахстана»
24. «Социально-экономические процессы в современном Казахстане в контексте раформ» Материалы межвузовской студенческой конференции «Жас-Туран» 7-8 апреля 2000г Протопопов Д.В. «Источники формирования ҚРедитных ресурсов БВУ»
25. «Транзитная экономика» №6, 2004г Исаева А.А. «Методы стимулирования банками вкладов населения»
26. «Ұлттық Банктің статистикалық бюллетені» 1996-2006ж.ж.
27. «Ұлттық Банктің пресс-релиздері» 1999-2006ж.ж.
28. «Экономическая наука в Казахстане: проблемы и пути реформирования» Материалы международной научно-практической конференции. Часть 3. под общей ред. Мамырова Н.К. Алматы 2003г Әмірова А. «Депозиттік операциялар нарығы және оның даму ерекшеліктері»
29. «Экономическая наука в Казахстане: проблемы и пути реформирования» Материалы международной научно-практической конференции. Часть 3. под общей ред. Мамырова Н.К. Алматы 2003г Бохаев Д.Т. «Қазақстан Республикасының депозиттік нарығына талдау»
30. «Экономическая наука в Казахстане: проблемы и пути реформирования» Материалы международной научно-практической конференции. Часть 3. под общей ред. Мамырова Н.К. Алматы 2003г Балхыбекова К.С. «Депозитные операции коммерческих банков»
31. «Экономическая наука в Казахстане: проблемы и пути реформирования» Материалы международной научно-практической конференции. Часть 3. под общей ред. Мамырова Н.К. Алматы 2002 г. Ильясова А.А. «Формирование депозитного рынка»
32. «Экономическое обозрение» №2, 2001г Жамаубаева Б.К. «Развитие банковской системы РК за 10 лет независимости»
33. Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары мен тезистері. Түркістан ХҚТУ-2001 жыл Омарова Г.М. «Қазақстанның банк ісіне шолу. Қазақстан 10жыл ішінде.»
34. «Қазақстан Индустриалды Банкі» АҚ-ң күнделікті балансы
35. «Қазақстан Индустриалды Банкі» АҚ-ң 2002 және 2006 жылдық баланстары
1. «ҚР-ның Акционерлік қоғамдар туралы»Заңы 13 мамыр 2003жыл.
2. «ҚР-ның Банктер және банктік қызмет туралы »Заңы 30 тамыз1995ж.
3. «ҚР-ның Ұлттық Банкі туралы»Заңы 30сәуір 1995ж
4. «Банковское дело» под ред. д.э.н. проф.В.И. Колесникова, д.э.н., проф. Л.П. Роливецкой. Москва «Финансы и Статистика » 2000г.
5. «Банковское дело» под ред. д.э.н., проф. О.И. Лаврушина Москва «Финансы и Статистика» 2004г.
6. «Банковское дело: управление и технологии» под ред. д.э.н.. проф. А.М. Тавасиева Москва «ЮНИТИ» 2001г.
7. Банковское дело» под ред. д.э.н., проф. Г.С.Сейткасимова Алматы «Қаржы-қаражат» 1998г.
8. «Современный Коммерческий банк» В.М. Усоскин Москва ИПЦ «Вазар-Ферро» 1994г.
9. «АльПари» №5, 2000г Ш. Абдильманова, к.э.н. КазГАУ «Влияние рекламы на формирование имиджа банков в Казахстане»
10. «АльПари» №4, 2004г У.М.Искаков, д.э.н., проф. Ж.М. Кадырханов «Home banking» - банковское обслуживание клиентов на дому и на их рабочем месте»
11. «Банки Казахстана» №4, 2004г Кожабергенова А.А. «Формирование и развитие рынка межбанковских займов в РК»
12. «Банки Казахстана» №7, 2004г Байгарина А.Т., магистр экономики «О привлечении вкладов населения в банковский сектор»
13. «Банки Казахстана» №9, 2004г Кожабергенова А.А. «Анализ Казахстанского рынка межбанковских займов»
14. «Банки Казахстана» №2, 2006г Сагиндыков М.О., Председатель Правления АО «КИК» «Применение скоринга в банковской системе Казахстана»
15. «Вестник КазГУ» Серия Экономическая №2, 2000г Жакыпова Ф.Н. «Развитие депозитного рынка в РК»
16. «Вестник КазГУ» Серия Экономическая №3-4 2000г Жакыпова Ф.Н. «Некоторые аспекты депозитной политики казахстанских банков»
17. «Вестник КазГУ» Серия Экономическая №1, 2004г «Теоритические и практические аспекты развития банковской системы РК»
18. «Егемен Қазақстан» 24 наурыз 2000 жыл Жангелдин Е. «Қазақстанның банк секторы: даму кезеңдері және қазіргі жай күйі»
19. «Егемен Қазақстан» №88 17 сәуір 2002 жыл «Банк салымдарын сақтандыру: ережелері мен кейбір сәттері»
20. «Казахстанская Правда» 17 июня 2003г Жамаубаев Е. «Растут депозиты населения Казахстана»
21. «Қаржы-қаражат» №3, 2004 жыл Денисенко Е. МВА, КАУ «Совершенствование банковского обслуживания и реклама»
22. «Панорама» 14 июня 1996г Алпамысов А. «Банки и депозитный рынок»
23. «Саясат» №6-7, 2000г Куанова Г.К. «Депозиты в банковской системе Казахстана»
24. «Социально-экономические процессы в современном Казахстане в контексте раформ» Материалы межвузовской студенческой конференции «Жас-Туран» 7-8 апреля 2000г Протопопов Д.В. «Источники формирования ҚРедитных ресурсов БВУ»
25. «Транзитная экономика» №6, 2004г Исаева А.А. «Методы стимулирования банками вкладов населения»
26. «Ұлттық Банктің статистикалық бюллетені» 1996-2006ж.ж.
27. «Ұлттық Банктің пресс-релиздері» 1999-2006ж.ж.
28. «Экономическая наука в Казахстане: проблемы и пути реформирования» Материалы международной научно-практической конференции. Часть 3. под общей ред. Мамырова Н.К. Алматы 2003г Әмірова А. «Депозиттік операциялар нарығы және оның даму ерекшеліктері»
29. «Экономическая наука в Казахстане: проблемы и пути реформирования» Материалы международной научно-практической конференции. Часть 3. под общей ред. Мамырова Н.К. Алматы 2003г Бохаев Д.Т. «Қазақстан Республикасының депозиттік нарығына талдау»
30. «Экономическая наука в Казахстане: проблемы и пути реформирования» Материалы международной научно-практической конференции. Часть 3. под общей ред. Мамырова Н.К. Алматы 2003г Балхыбекова К.С. «Депозитные операции коммерческих банков»
31. «Экономическая наука в Казахстане: проблемы и пути реформирования» Материалы международной научно-практической конференции. Часть 3. под общей ред. Мамырова Н.К. Алматы 2002 г. Ильясова А.А. «Формирование депозитного рынка»
32. «Экономическое обозрение» №2, 2001г Жамаубаева Б.К. «Развитие банковской системы РК за 10 лет независимости»
33. Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары мен тезистері. Түркістан ХҚТУ-2001 жыл Омарова Г.М. «Қазақстанның банк ісіне шолу. Қазақстан 10жыл ішінде.»
34. «Қазақстан Индустриалды Банкі» АҚ-ң күнделікті балансы
35. «Қазақстан Индустриалды Банкі» АҚ-ң 2002 және 2006 жылдық баланстары
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Д И П Л О М Ж Ұ М Ы С Ы
Тақырыбы: Коммерциялық банктің активтері мен пассивтерін басқару.
орындаған:
Ғылыми жетекшісі:
Алматы, 2010
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
I-тарау. АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАР, ОЛАРДЫҢ БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ
РОЛІ МЕН ОРНЫ
1.1 Активті және пассивті операциялардың экономикалық мәні, ролі мен орны
1.2 Коммерциялық банктердің активті және пассивті операцияларының түрлері
мен формалары
1.3 Шетелдік тәжірибедегі коммерциялық банктердің активті және пассивті
операцияларының қызметі
II-тарау. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН
ҰЙЫМДАСТЫРУ (Нұрбанк мысалында)
2.1 Коммерциялық банктердің активті операцияларын ұйымдастыру
2.2 Коммерциялық банктердің пассивті операцияларын ұйымдастыру
2.3 Бір банктің негізіндегі активті және пассивті операцияларын талдау
III-тарау. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН
ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ
3.1 Активті және пассивті операцияларды ұйымдастырудағы келеңсіздіктер
3.2 Банкті операцияларды ұйымдастыруды жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қосымша беттер
Кіріспе
Зерттеліп отырған тақырыптың өзектілігі.
Зерттеудің мақсаты.
Зерттеудің пәні.
Зерттеудің объектісі.
Теориялық-әдістемелік негізін экономика ғылымының классиктері
еңбектерінің зерттеулері, қазақстандық және т.б. ғалымдардың негізгі
қазіргі жұмыстары құрайды.
Зерттеуде нақты көздерден алынған мәліметтер қолданылған: Қазақстан
Республикасының заңды және нормативті актілері, Қазақстан Республикасының
Президентінің жарлықтары, В исследовании использованы официальные источники
информации: законодательные и нормативные акты Республики Казахстан, Указы
Президента Республики Казахстан, Постановления Правительства Республики
Казахстан, материалы Министерства финансов и Национального банка Республики
Казахстан, официальные статистические данные Агентства Республики Казахстан
по статистике, официальные данные Интернета.
Дипломная работа состоит из введения, трех глав и списка использованных
источников.
Нарықтық экономиканың өз деңгейінде тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз
ететін экономиканың негізгі инфрақұрылымдардың бірі - бұл елдің банк
жүйесі. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының банк жүйесі ТМД елдері
арасындағы ең озық, алда десекте, экономиканың дамуында, бәсеке мен нарық
механизмдері сұраныс пен ұсыныстағы тепе-теңдік дәрежесін қалыптастыру, өз
кезегінде банктерге делдалдық қызметін жүргізуде, мүмкіндігінше максималды
қаражат ресурстарын банк үшін тиімді тару, банктердің қарқынды дамуына
мүмкіндік береді. Нарықтық экономикаға көшумен байланысты
Қазақстан Республикасының банктер жүйесiнде ұлттық экономиканың басқа
секторларымен салыстырғанда елеулi өзгерiстер болып жатқаны баршаға мәлiм.
Бүгiнгi таңда нарықтық экономика жолына баяғыда түсiп, зор жетiстiктерге
жеткен өркениеттi елдер тәжiрибесiн үйрене отырып, банк жүйесiн халықаралық
стандарттарға көшiру ел экономикасы үшiн маңызды болып табылады.
Банк жүйесiн реформалау қажетiлiгi Қазақстанның эволюциялық дамуының
сапалы, жаңа деңгейге жетуiнiң қажеттiгiнен туындап отыр. Нарықтық
экономикаға көшкен жылдар аралығында Қазақстан Республикасының банк жүйесi
реформалаудың ұзақ та, қиын кезеңiн бастан кешiрдi. Бұл кезеңде елiмiздiң
банк жүйесiнде тек сандық емес, сонымен бiрге сапалы өзгерiстер болды деп
айтуға болады. Қазақстан Республикасының тәуелсiздiк алуының он жылдығына
арналған салтанатты жиналыста ел Президентi Н.Назарбаев банк жүйесiн
реформалау нәтижесi бойынша: ''Елiмiздiң банк жүйесi түбегейлi де сапалы
өзгерiстерге ұшырады'' деп мақтанышпен атап өткен болатын.
Қазақстанда банк жүйесiн реформалау iсi ең алдымен коммерциялық
банктердi құрудан басталды. Тек Қазақстанда емес, сонымен бiрге бүкiл КСРО
аумағындағы бiрiншi болып құрылған банк, Оңтүстiк Қазақстан облысында
орналасқан ''Союз'' кооперативтiк банкi болатын. Банк операцияларын жүргiзу
құқығын беретiн лицензиясын (рұқсатын) ол 1988 жылдың 24 тамызында алды.
Бiрақ, аталмыш банктiң қызметi небәрi 7 жылға ғана созылып, қызметiндегi
айтулы елеулi кемшiлiктерi үшiн 1995 жылдың 24 тамызында банк операцияларын
жүргiзу үшiн берiлген лицензиясы қайтарылып алынды. Қазақстан аумағында
1988 жылдың 19 қыркүйегiнде құрылған екiншi коммерциялық банкке Алматы
Орталық кооперативтiк банкi жатады. Қазiргi кезде аталмыш банк
''БанкЦентрКредит'' ААҚ болып, банк қызметi нарығында өз қызметiн тиiмдi
атқаруда.
1995 жылы ''Қазақстан Республикасының банктер және банк қызметi
туралы'' Заңы қабылданды. Бұл Заңда Мемлекеттiк болып табылатын ұлттық
банктiң негiзгi мiндеттерiмен қатар, экономикадағы ақша-несиелiк реттеу
құралдары, оның атқаратын қызметтерiнiң түрлерi, коммерциялық банктердiң
қызметiне бақылау жасау принциптерi мен әдiстерi анықталған болатын.
Қазақстанда банк жүйесiнiң қалыптасқан алғашқы кезеңдерiнде сауатты,
кәсiпкерлiк деңгейi жоғары, бiлiктi мамандардың болмауы, банк саласының
қызметiн реттейтiн заңнамалардың толық жетiлмеуi банк қызметiн жүзеге
асыруда көптеген қателiктер жiберiп, банктердiң жабылып қалуына тiкелей
себебiн тигiздi.
Коммерциялық банк нарықты экономиканың белсенді элементі болып
табылады. Банктің басты міндеті ақша қаражаттарын шоғырландыру және несие
ұсыну. Сондықтанда банк өз клиенттеріне яғни салымшылар (кредиторлар) мен
қарыз алушыларға қызмет көрсететін іскер банк болып саналады. Оның негізгі
қызметі кредиторлар мен қарыз алушылар арасындағы делдалдық қызмет
болғандықтан ел экономикасындағы ақша айналымының негізгі бөлігін
қамтамасыз етеді. Қазіргі уақытта елімізде екінші деңгейлі банктердің
қызмет көрсету сапасы күннен-күнге жақсаруда. Банктердің негізгі
экономикалық қызметі кәсіпорындарды, ұйымдарды, кәсіпкерлік фирмаларды және
жеке тұлғаларды, олардың тұтынушылық және инвестициялық мақсаттарын
қаржыландыруды жүзеге асыру үшін несиелеу болып табылады. Сондықтан да
елдегі банктер өзінің несиелеу қызметін жүзеге асыруда көпшілік
экономикалық жағдайларға байланысты клиенттерге қызмет көрсету, жаңа жұмыс
бастаушы кәсіпорындарды несиелеу, халықты жұмыспен қамту деңгейін көбейту
және олардың экономикалық өмірге икемділігін қамтамасыз етуде.
Коммерциялық банктердегі қаржы менеджментінің маңызды аспектісі
банктің қаржылық жай-күйін талдау болып табылады. Бұл банктің қаржы
тұрақтылығын, оның нарықтағы жағдайын сипаттау үшін қажет. Коммерциялық
банктегі қаржы менеджментінің қаржы операцияларын рациональды жоспарлау
мен жүзеге асыру әдістемесі мен жүйесін өңдеу және пайдалануды қамтамасыз
етуі қажет. Коммерциялық банктегі қаржы менеджментінің басты міндеті -банк
өнімдерін құру болып табылады.
Банк өнімінің қатарын кеңейту бұл-клиенттердің жаңа банктік
қызметтерге деген қажеттіліктерін анықтау. Сонымен қаржы менеджменті банк
өімдерін құра отырып басқару объектісінің сенімділігін қамтамасыз етеді.
Кез-келген банк үшін негізгі концепция сенімді клиент -тұрақты банк екенін
білген жөн.
Банктің мәнін ашпас бұрын, алдымен оның осы заманғы ұғымын қарастырып
көрелік. Банк істерінен хабары жоқ адам оны тек ақшаны сақтаудың орны деп
жаңсақ әрі үстірт ойлап қалуы мүмкін. Банк қызметтері әр түрлі. Сондықтан
да адамдардың банк туралы түсініктері де әр қилы. Кейбіреулер оны мекеме,
енді біреулері оны ұйым, үшінші біреулер оны экономикалық басқарудың органы
деп санаса, ал тағы біреулері оған делдалдық ұйым ретінде қарайды жэне т.б.
Банктің мұндай анықтамаларын оқулықтар мен ғылыми әдебиеттерден, кезеңдік
баспасөзден, тіпті заң, ереже, нұсқау секілді ресми құжаттардан да
кездестіруге болалды. Алайда, банктің мәнін терең зерделеген И.О. Лаврушин
айтып кеткендей, осы заманғы банк ұғымына қатысты жоғарыда аталғандардың
барлығы дерлік шындыққа толық сәйкеспейді, әрі банктің мәнін ашып
көрсетпейді.
Ол банк мәнін зерделеудің мынадай әдістемелік негіздерін ұсынады:
- банк мәнін макродеңгейде оның қызметімен байланыстыра отырып талдау;
- оның мәнін әр түрі тұрпаттарына қарамастан банктің біртұтас жүйесі
ретінде қарастыру;
- банктің мәнін ашып көрсету оның басқа экономикалық институттардан
айрықшаланатын өзіндік ерекшеліктерін ашуды қажететеді;
- банк мәнін ашып көрсету оның құрылымын ашып көрсетуді қажететеді.
Банктер - несие беруге, ақша есептері мен құнды қағаздар
операцияларында делдалдыққа маман-дандырылған экономикалық мекеме. Меншік
түріне қарай банктер акционерлік, серіктестік, дербес, кооперативтік,
муниципалдық (коммуналдық), мемлекеттік (ұлттық), мемлекеттің қатысуымен
құрылған мемлекетаралық болып бөлінеді. Банк қызіметінде үш түрлі операция
жүзеге асырылады: паюсивті, активті және делдалдық (комиссиялық)
операциялар.
Паситвті операциялардың көмегімен Банк. өз қызметіне қажетті ақша
қаржысын - өз қаржысын, сондай-ақ өзіне түскен және айналымға қосылған
қаржыларды шоғырландырады. Өз қаржысы, кұрылтайшылар жарнасы (ұзақ мерзімді
несие болуы да мүмкін), акциялар мен облигациялардан түскен қаржы,
күнделікті пайдадан, резерв қорына бөлінетін аударылым, бөлінбейтін
пайдадан құралады. Түісетін және айналымға қосылатын қаржы клиенттердің
ағымдық, мерзімдік және жинақ есептеріне салатын ақшаларынаң сондай-ақ
айналымға қосылатын несие ақшадан түседі. Бұған қоса ақша түсіруде
банкаралық қарыз (ссудалар), вексельдерді есептеу және қайта есептеу
маңызды роль атқарады. Банктің өз қаржысы мұндағы бар қордың аз
бөлігін ғана құрайды. Әдетте, ірі банктерде өз қорының үлесі 10
проценттен аспайды және банік неғүрлым ірі болған сайын оның өз
капиталының үлес салмағы да солғұрлым аз болады.
Қазақстан Республикасыны банк жүйесінің тұрақтылығы, көбіне екінші
деңгейлі банктерді түрақтылығымен байланысты болып келеді. Ел
экономикасында бірлескен және шетел банктерінің, олардың филиалдарының
пайда болуы бәсекелестікті одан әрі күшейтіп жіберді. Нәтижесінде
банктердің несие ресурстарының айналымдылығы төмендеп, мерзімі үзартылған
несиелердің көлемі өсті. Талдау мен зерттеу жүргізу барысында банк
қызметіндегі несиелік портфелді қалыптастыру мәселелерін ашып көрсету
үшін, біз әлемдік тәжірибеге үлкен көңіл аударып отырмыз және
соның көмегі арқылы Қазақстан Республикасында қолдануға тиімді де
пайдалы әдістерін карастырып, несиелік саясатты қалыптастырудағы
тәуекелден "қорғану" үшін қажетті әдістемелерді саралап отырмыз. Жұмыстың
мақсаты болып банктің несиелік ресурстарын калыптастыру және оны
орналастыру саласындағы әлемдік тәжірибені оқып білу және оның жергілікті
жағдайға бейімделуі болып табылады.
I-тарау. АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАР, ОЛАРДЫҢ БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ
РОЛІ МЕН ОРНЫ
1.1 Активті және пассивті операциялардың экономикалық мәні, ролі мен орны
Банк табыс әкелетін несиелерді орналастыру, басқа да активті
операцияларды өзіндегі бос ресурстар шегінде ғана жүргізе алады. Сондықтан
нәтижесінде банк ресурстары қалыптасатын операциялар, пассивті операциялар,
активті операцияларға қатысты бірінші және анықтаушы рөл атқарады, оларға
логикалық және іс-жүзінде алғы шарт болып және табысты операциялардың
масштабтары мен көлемін анықтайды.
Пассивті Операциялар коммерциялық банктер үшін маңызды рөл атқарады
а) жарғылық қорға аударылатын жарналар;
ә) қорлар қалыптастыру және ұлғайтуға банктің табысынан жасалатын
аударымдар;
б)депозиттік операциялар;
в) депозиттік емес операциялар.
Банктің өзіндік қаражаттарының үлесі - 22%-дан 30% арасында болуы жалпы
әлемдік тәжірибеде қабылданған құрылымға сәйкес келеді. Банктің өзіндік
қаражаттарының құрамында әртүрлі қорлар маңызды орын алады. Банктың
өзіндік қаражаттары деп - банктің қаржылық тұрақтылығын, коммерциялық және
шаруашылық қызметін қамтамасыз ету үшін банк қалыптастыратын әр түрлі
қорлар, сонымен қатар өткен және ағымдық жылдың қызметінің нәтижесінде
түскен пайданы түсіну керек.
Пассивті операциялардың алғашқы екі формасының көмегімен несиелік
ресурстардың бірінші ірі тобы – өзіндік қаражаттар, ал кейінгі екі
формалары қаражаттардын екінші ірі тобы - қарыздық немесе тартылған
несиелік ресурстар қалыптасады. Банктер өзіндік капитал есебінен қаражаттар
қажеттігінің 10%-ын жабады.
Әдетте мемлекет банктер үшін өзіндік капитал мен тартылғган ресурстар
арасындағы қатынастардың ең төменгі шегін белгілейді. Бірақ, Қазақстанда
мұндай қатынас белгіленбегендіктен, әртүрлі банктерде бұл қатынастағы
ауытқулар айтарлықтай. Банкті кұрудың бастапқы кезеңінде өзіндік қаражаттар
банк өз қызметін бастай алмайтын бірінші кезекті шығындарды (жер, ... жалғасы
Д И П Л О М Ж Ұ М Ы С Ы
Тақырыбы: Коммерциялық банктің активтері мен пассивтерін басқару.
орындаған:
Ғылыми жетекшісі:
Алматы, 2010
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
I-тарау. АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАР, ОЛАРДЫҢ БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ
РОЛІ МЕН ОРНЫ
1.1 Активті және пассивті операциялардың экономикалық мәні, ролі мен орны
1.2 Коммерциялық банктердің активті және пассивті операцияларының түрлері
мен формалары
1.3 Шетелдік тәжірибедегі коммерциялық банктердің активті және пассивті
операцияларының қызметі
II-тарау. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН
ҰЙЫМДАСТЫРУ (Нұрбанк мысалында)
2.1 Коммерциялық банктердің активті операцияларын ұйымдастыру
2.2 Коммерциялық банктердің пассивті операцияларын ұйымдастыру
2.3 Бір банктің негізіндегі активті және пассивті операцияларын талдау
III-тарау. КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН
ҰЙЫМДАСТЫРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ
3.1 Активті және пассивті операцияларды ұйымдастырудағы келеңсіздіктер
3.2 Банкті операцияларды ұйымдастыруды жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қосымша беттер
Кіріспе
Зерттеліп отырған тақырыптың өзектілігі.
Зерттеудің мақсаты.
Зерттеудің пәні.
Зерттеудің объектісі.
Теориялық-әдістемелік негізін экономика ғылымының классиктері
еңбектерінің зерттеулері, қазақстандық және т.б. ғалымдардың негізгі
қазіргі жұмыстары құрайды.
Зерттеуде нақты көздерден алынған мәліметтер қолданылған: Қазақстан
Республикасының заңды және нормативті актілері, Қазақстан Республикасының
Президентінің жарлықтары, В исследовании использованы официальные источники
информации: законодательные и нормативные акты Республики Казахстан, Указы
Президента Республики Казахстан, Постановления Правительства Республики
Казахстан, материалы Министерства финансов и Национального банка Республики
Казахстан, официальные статистические данные Агентства Республики Казахстан
по статистике, официальные данные Интернета.
Дипломная работа состоит из введения, трех глав и списка использованных
источников.
Нарықтық экономиканың өз деңгейінде тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз
ететін экономиканың негізгі инфрақұрылымдардың бірі - бұл елдің банк
жүйесі. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының банк жүйесі ТМД елдері
арасындағы ең озық, алда десекте, экономиканың дамуында, бәсеке мен нарық
механизмдері сұраныс пен ұсыныстағы тепе-теңдік дәрежесін қалыптастыру, өз
кезегінде банктерге делдалдық қызметін жүргізуде, мүмкіндігінше максималды
қаражат ресурстарын банк үшін тиімді тару, банктердің қарқынды дамуына
мүмкіндік береді. Нарықтық экономикаға көшумен байланысты
Қазақстан Республикасының банктер жүйесiнде ұлттық экономиканың басқа
секторларымен салыстырғанда елеулi өзгерiстер болып жатқаны баршаға мәлiм.
Бүгiнгi таңда нарықтық экономика жолына баяғыда түсiп, зор жетiстiктерге
жеткен өркениеттi елдер тәжiрибесiн үйрене отырып, банк жүйесiн халықаралық
стандарттарға көшiру ел экономикасы үшiн маңызды болып табылады.
Банк жүйесiн реформалау қажетiлiгi Қазақстанның эволюциялық дамуының
сапалы, жаңа деңгейге жетуiнiң қажеттiгiнен туындап отыр. Нарықтық
экономикаға көшкен жылдар аралығында Қазақстан Республикасының банк жүйесi
реформалаудың ұзақ та, қиын кезеңiн бастан кешiрдi. Бұл кезеңде елiмiздiң
банк жүйесiнде тек сандық емес, сонымен бiрге сапалы өзгерiстер болды деп
айтуға болады. Қазақстан Республикасының тәуелсiздiк алуының он жылдығына
арналған салтанатты жиналыста ел Президентi Н.Назарбаев банк жүйесiн
реформалау нәтижесi бойынша: ''Елiмiздiң банк жүйесi түбегейлi де сапалы
өзгерiстерге ұшырады'' деп мақтанышпен атап өткен болатын.
Қазақстанда банк жүйесiн реформалау iсi ең алдымен коммерциялық
банктердi құрудан басталды. Тек Қазақстанда емес, сонымен бiрге бүкiл КСРО
аумағындағы бiрiншi болып құрылған банк, Оңтүстiк Қазақстан облысында
орналасқан ''Союз'' кооперативтiк банкi болатын. Банк операцияларын жүргiзу
құқығын беретiн лицензиясын (рұқсатын) ол 1988 жылдың 24 тамызында алды.
Бiрақ, аталмыш банктiң қызметi небәрi 7 жылға ғана созылып, қызметiндегi
айтулы елеулi кемшiлiктерi үшiн 1995 жылдың 24 тамызында банк операцияларын
жүргiзу үшiн берiлген лицензиясы қайтарылып алынды. Қазақстан аумағында
1988 жылдың 19 қыркүйегiнде құрылған екiншi коммерциялық банкке Алматы
Орталық кооперативтiк банкi жатады. Қазiргi кезде аталмыш банк
''БанкЦентрКредит'' ААҚ болып, банк қызметi нарығында өз қызметiн тиiмдi
атқаруда.
1995 жылы ''Қазақстан Республикасының банктер және банк қызметi
туралы'' Заңы қабылданды. Бұл Заңда Мемлекеттiк болып табылатын ұлттық
банктiң негiзгi мiндеттерiмен қатар, экономикадағы ақша-несиелiк реттеу
құралдары, оның атқаратын қызметтерiнiң түрлерi, коммерциялық банктердiң
қызметiне бақылау жасау принциптерi мен әдiстерi анықталған болатын.
Қазақстанда банк жүйесiнiң қалыптасқан алғашқы кезеңдерiнде сауатты,
кәсiпкерлiк деңгейi жоғары, бiлiктi мамандардың болмауы, банк саласының
қызметiн реттейтiн заңнамалардың толық жетiлмеуi банк қызметiн жүзеге
асыруда көптеген қателiктер жiберiп, банктердiң жабылып қалуына тiкелей
себебiн тигiздi.
Коммерциялық банк нарықты экономиканың белсенді элементі болып
табылады. Банктің басты міндеті ақша қаражаттарын шоғырландыру және несие
ұсыну. Сондықтанда банк өз клиенттеріне яғни салымшылар (кредиторлар) мен
қарыз алушыларға қызмет көрсететін іскер банк болып саналады. Оның негізгі
қызметі кредиторлар мен қарыз алушылар арасындағы делдалдық қызмет
болғандықтан ел экономикасындағы ақша айналымының негізгі бөлігін
қамтамасыз етеді. Қазіргі уақытта елімізде екінші деңгейлі банктердің
қызмет көрсету сапасы күннен-күнге жақсаруда. Банктердің негізгі
экономикалық қызметі кәсіпорындарды, ұйымдарды, кәсіпкерлік фирмаларды және
жеке тұлғаларды, олардың тұтынушылық және инвестициялық мақсаттарын
қаржыландыруды жүзеге асыру үшін несиелеу болып табылады. Сондықтан да
елдегі банктер өзінің несиелеу қызметін жүзеге асыруда көпшілік
экономикалық жағдайларға байланысты клиенттерге қызмет көрсету, жаңа жұмыс
бастаушы кәсіпорындарды несиелеу, халықты жұмыспен қамту деңгейін көбейту
және олардың экономикалық өмірге икемділігін қамтамасыз етуде.
Коммерциялық банктердегі қаржы менеджментінің маңызды аспектісі
банктің қаржылық жай-күйін талдау болып табылады. Бұл банктің қаржы
тұрақтылығын, оның нарықтағы жағдайын сипаттау үшін қажет. Коммерциялық
банктегі қаржы менеджментінің қаржы операцияларын рациональды жоспарлау
мен жүзеге асыру әдістемесі мен жүйесін өңдеу және пайдалануды қамтамасыз
етуі қажет. Коммерциялық банктегі қаржы менеджментінің басты міндеті -банк
өнімдерін құру болып табылады.
Банк өнімінің қатарын кеңейту бұл-клиенттердің жаңа банктік
қызметтерге деген қажеттіліктерін анықтау. Сонымен қаржы менеджменті банк
өімдерін құра отырып басқару объектісінің сенімділігін қамтамасыз етеді.
Кез-келген банк үшін негізгі концепция сенімді клиент -тұрақты банк екенін
білген жөн.
Банктің мәнін ашпас бұрын, алдымен оның осы заманғы ұғымын қарастырып
көрелік. Банк істерінен хабары жоқ адам оны тек ақшаны сақтаудың орны деп
жаңсақ әрі үстірт ойлап қалуы мүмкін. Банк қызметтері әр түрлі. Сондықтан
да адамдардың банк туралы түсініктері де әр қилы. Кейбіреулер оны мекеме,
енді біреулері оны ұйым, үшінші біреулер оны экономикалық басқарудың органы
деп санаса, ал тағы біреулері оған делдалдық ұйым ретінде қарайды жэне т.б.
Банктің мұндай анықтамаларын оқулықтар мен ғылыми әдебиеттерден, кезеңдік
баспасөзден, тіпті заң, ереже, нұсқау секілді ресми құжаттардан да
кездестіруге болалды. Алайда, банктің мәнін терең зерделеген И.О. Лаврушин
айтып кеткендей, осы заманғы банк ұғымына қатысты жоғарыда аталғандардың
барлығы дерлік шындыққа толық сәйкеспейді, әрі банктің мәнін ашып
көрсетпейді.
Ол банк мәнін зерделеудің мынадай әдістемелік негіздерін ұсынады:
- банк мәнін макродеңгейде оның қызметімен байланыстыра отырып талдау;
- оның мәнін әр түрі тұрпаттарына қарамастан банктің біртұтас жүйесі
ретінде қарастыру;
- банктің мәнін ашып көрсету оның басқа экономикалық институттардан
айрықшаланатын өзіндік ерекшеліктерін ашуды қажететеді;
- банк мәнін ашып көрсету оның құрылымын ашып көрсетуді қажететеді.
Банктер - несие беруге, ақша есептері мен құнды қағаздар
операцияларында делдалдыққа маман-дандырылған экономикалық мекеме. Меншік
түріне қарай банктер акционерлік, серіктестік, дербес, кооперативтік,
муниципалдық (коммуналдық), мемлекеттік (ұлттық), мемлекеттің қатысуымен
құрылған мемлекетаралық болып бөлінеді. Банк қызіметінде үш түрлі операция
жүзеге асырылады: паюсивті, активті және делдалдық (комиссиялық)
операциялар.
Паситвті операциялардың көмегімен Банк. өз қызметіне қажетті ақша
қаржысын - өз қаржысын, сондай-ақ өзіне түскен және айналымға қосылған
қаржыларды шоғырландырады. Өз қаржысы, кұрылтайшылар жарнасы (ұзақ мерзімді
несие болуы да мүмкін), акциялар мен облигациялардан түскен қаржы,
күнделікті пайдадан, резерв қорына бөлінетін аударылым, бөлінбейтін
пайдадан құралады. Түісетін және айналымға қосылатын қаржы клиенттердің
ағымдық, мерзімдік және жинақ есептеріне салатын ақшаларынаң сондай-ақ
айналымға қосылатын несие ақшадан түседі. Бұған қоса ақша түсіруде
банкаралық қарыз (ссудалар), вексельдерді есептеу және қайта есептеу
маңызды роль атқарады. Банктің өз қаржысы мұндағы бар қордың аз
бөлігін ғана құрайды. Әдетте, ірі банктерде өз қорының үлесі 10
проценттен аспайды және банік неғүрлым ірі болған сайын оның өз
капиталының үлес салмағы да солғұрлым аз болады.
Қазақстан Республикасыны банк жүйесінің тұрақтылығы, көбіне екінші
деңгейлі банктерді түрақтылығымен байланысты болып келеді. Ел
экономикасында бірлескен және шетел банктерінің, олардың филиалдарының
пайда болуы бәсекелестікті одан әрі күшейтіп жіберді. Нәтижесінде
банктердің несие ресурстарының айналымдылығы төмендеп, мерзімі үзартылған
несиелердің көлемі өсті. Талдау мен зерттеу жүргізу барысында банк
қызметіндегі несиелік портфелді қалыптастыру мәселелерін ашып көрсету
үшін, біз әлемдік тәжірибеге үлкен көңіл аударып отырмыз және
соның көмегі арқылы Қазақстан Республикасында қолдануға тиімді де
пайдалы әдістерін карастырып, несиелік саясатты қалыптастырудағы
тәуекелден "қорғану" үшін қажетті әдістемелерді саралап отырмыз. Жұмыстың
мақсаты болып банктің несиелік ресурстарын калыптастыру және оны
орналастыру саласындағы әлемдік тәжірибені оқып білу және оның жергілікті
жағдайға бейімделуі болып табылады.
I-тарау. АКТИВТІ ЖӘНЕ ПАССИВТІ ОПЕРАЦИЯЛАР, ОЛАРДЫҢ БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ
РОЛІ МЕН ОРНЫ
1.1 Активті және пассивті операциялардың экономикалық мәні, ролі мен орны
Банк табыс әкелетін несиелерді орналастыру, басқа да активті
операцияларды өзіндегі бос ресурстар шегінде ғана жүргізе алады. Сондықтан
нәтижесінде банк ресурстары қалыптасатын операциялар, пассивті операциялар,
активті операцияларға қатысты бірінші және анықтаушы рөл атқарады, оларға
логикалық және іс-жүзінде алғы шарт болып және табысты операциялардың
масштабтары мен көлемін анықтайды.
Пассивті Операциялар коммерциялық банктер үшін маңызды рөл атқарады
а) жарғылық қорға аударылатын жарналар;
ә) қорлар қалыптастыру және ұлғайтуға банктің табысынан жасалатын
аударымдар;
б)депозиттік операциялар;
в) депозиттік емес операциялар.
Банктің өзіндік қаражаттарының үлесі - 22%-дан 30% арасында болуы жалпы
әлемдік тәжірибеде қабылданған құрылымға сәйкес келеді. Банктің өзіндік
қаражаттарының құрамында әртүрлі қорлар маңызды орын алады. Банктың
өзіндік қаражаттары деп - банктің қаржылық тұрақтылығын, коммерциялық және
шаруашылық қызметін қамтамасыз ету үшін банк қалыптастыратын әр түрлі
қорлар, сонымен қатар өткен және ағымдық жылдың қызметінің нәтижесінде
түскен пайданы түсіну керек.
Пассивті операциялардың алғашқы екі формасының көмегімен несиелік
ресурстардың бірінші ірі тобы – өзіндік қаражаттар, ал кейінгі екі
формалары қаражаттардын екінші ірі тобы - қарыздық немесе тартылған
несиелік ресурстар қалыптасады. Банктер өзіндік капитал есебінен қаражаттар
қажеттігінің 10%-ын жабады.
Әдетте мемлекет банктер үшін өзіндік капитал мен тартылғган ресурстар
арасындағы қатынастардың ең төменгі шегін белгілейді. Бірақ, Қазақстанда
мұндай қатынас белгіленбегендіктен, әртүрлі банктерде бұл қатынастағы
ауытқулар айтарлықтай. Банкті кұрудың бастапқы кезеңінде өзіндік қаражаттар
банк өз қызметін бастай алмайтын бірінші кезекті шығындарды (жер, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz