Қазақстан Республикасының туризм саласындағы маркетингті дамыту және жетілдірі жолдары

Кіріспе

Қазақстандық және шетелдік азаматтардың әртүрлі туристік қызметтерге қажеттілігін қанағаттандыру үшін кең мүмкіндіктерді қамтамасыз ететін қазіргі заманғы тиімділігі жоғары және бәсекеге қабілетті туристік кешен құру, саланы дамытудың экономикалық және құқықтық тетіктерін әзірлеу әрі Қазақстанның туристік өнімінің сапасын қамтамасыз ету біздің алдымызда тұрған ең маңызды мәселелердің бірі болып табылады.
Туризм әлемдік экономикада басты рольдердің бірін атқарады. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның (ДТҰ) деректері бойынша ол әлемдік жалпы ұлттык өнімнің 10 бөлігін, халықаралық инвестициялардың 11 пайызынан астамын, әлемдік өндірістегі әр бір 9 шы жұмысшы орнын қамтамасыз етеді. 1993 жылы Қазақстан Республикасы Дұниежүзілік туристік ұйымға нақты мүше болып кірді.
Біздің дәуірімізге дейінгі үшінші мыңжылдықта басталған Ұлы Жібек жолының құрылуы мен дамуы Қазақстан туризмінің тарихи алғы шарттары болып табылады.
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстанда қазіргі заманғы инфрақұрылым салаларының дамуына, соның ішінде туризмге үлкен мән беріледі. Туризм елдің тұтас өңірлерінің экономикасына белсенді ықпал етеді. Туризм саласында шаруашылық жүргізуші субъектілердің құрылуы мен жұмыс істеуі жол көлігінің, халыққа сауда, мәдени, дәрігерлік қызмет көрсетудің дамуымен тығыз байланысты.
Қазақстанның тәуелсіздік алуы туристік қызметті реттеу мен халықтың тарихи және мәдени мұрасын жаңғырту үшін негіз боп қаланды. Туризмнін тез және тұрақты өсуін, оның қоршаған ортаға, экономиканың барлык саласына және қоғамның әл ауқатына күшті ықпалын назарға ала отырып, Үкімет туризмді Қазақстан экономикасының

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

1. Академия рынка: маркетинг/пер. с фр. (Дайан А., Букерель Ф., Ланкар Р.
др.); науч.ред. Худакормов А.Г. - М.: Экономика, 1993. - 572 бет.
2. Багиев Г.Л., Тарасевич В.М. Маркетинг. СПб: СПБУЭФ, 1996. - 74 б.
3. Бейжанова А.Т. Қазақстан Республикасындағы туризм саласындағы
маркетингтің дамуы. // Вестник КазНУ: серия экономическая. - 2004. - № 4
-с. 52-53.
4. Голубков Е.П. Маркетинпстратегии, планы, структуры. - М.: Дело, 1995. -
192с.
5. Жих Е.М., Панкрухин А.П., Соловьев В.А. Маркетинг: как завоевать
рынок? - Л.: Лениздат, 1991.- 250 с.
6. Шеденов У.К., Ильясов Д.Қ. Теория маркетинга и менеджмента в сфере
услуг. Алматы: Қазақ университеті, 2002. - 150 с.
7. Ілиясов Д.Қ. Маркетинг: теориясы мен практикасы. Алматы: Қазақ
университеті, 2002. - 222 б.

Пән: Туризм
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Қазақстан Республикасының туризм саласындағы маркетингті дамыту және
жетілдірі жолдары
1 Қазақстан Республикасында туризм саласындағы маркетингтің дамуы
2 Қазақстан Республикасындағы туристік кәсіпорынның маркетингтік іс-
әрекетің талдау

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қазақстандық және шетелдік азаматтардың әртүрлі туристік қызметтерге
қажеттілігін қанағаттандыру үшін кең мүмкіндіктерді қамтамасыз ететін
қазіргі заманғы тиімділігі жоғары және бәсекеге қабілетті туристік кешен
құру, саланы дамытудың экономикалық және құқықтық тетіктерін әзірлеу әрі
Қазақстанның туристік өнімінің сапасын қамтамасыз ету біздің алдымызда
тұрған ең маңызды мәселелердің бірі болып табылады.
Туризм әлемдік экономикада басты рольдердің бірін атқарады.
Дүниежүзілік Туристік Ұйымның (ДТҰ) деректері бойынша ол әлемдік жалпы
ұлттык өнімнің 10 бөлігін, халықаралық инвестициялардың 11 пайызынан
астамын, әлемдік өндірістегі әр бір 9 шы жұмысшы орнын қамтамасыз етеді.
1993 жылы Қазақстан Республикасы Дұниежүзілік туристік ұйымға нақты мүше
болып кірді.
Біздің дәуірімізге дейінгі үшінші мыңжылдықта басталған Ұлы Жібек
жолының құрылуы мен дамуы Қазақстан туризмінің тарихи алғы шарттары болып
табылады.
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстанда қазіргі заманғы инфрақұрылым
салаларының дамуына, соның ішінде туризмге үлкен мән беріледі. Туризм елдің
тұтас өңірлерінің экономикасына белсенді ықпал етеді. Туризм саласында
шаруашылық жүргізуші субъектілердің құрылуы мен жұмыс істеуі жол көлігінің,
халыққа сауда, мәдени, дәрігерлік қызмет көрсетудің дамуымен тығыз
байланысты.
Қазақстанның тәуелсіздік алуы туристік қызметті реттеу мен халықтың
тарихи және мәдени мұрасын жаңғырту үшін негіз боп қаланды. Туризмнін тез
және тұрақты өсуін, оның қоршаған ортаға, экономиканың барлык саласына және
қоғамның әл ауқатына күшті ықпалын назарға ала отырып, Үкімет туризмді
Қазақстан экономикасының маңызды секторы деп анықтады.
Туристік қызмет кәсіпорын шаруашылық әрекетімен ғана шектеліп қоймайды,
ол әр түрлі қоғамдык және кәсіби ассоциациялар мен бірлестіктердін,
аймақтык, ұлттық, халықаралык институттар, мемлекеттік және мемлекет аралык
реттеу ұйымдарының қызметімен өте тығыз байланысты болады. Туристік
сапардағы адамдар қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған барлық осы
элементтер әрекетінің жиынтығы туризмнің әлеуметтік - экономикалық құбылыс
ретіндегі түсінігін қалыптастырады. Туризм құрылымдарынын әр қайсысы өзінің
нақты функциясын жүзеге асырғанда маркетинг концепциясын қолданады, сол
арқылы ғана өз қызметінің тиімділігін арттырып, өзіне және қоғамға белгілі
бір пайда алып келе алады. Бұл дәрежеге жету үшін туристік саламен
байланысты кәсіпорындар туризмдегі маркетингті теориялық тұрғыдан жан жақты
зерттеп, тәжірибеде қолдануы қажет. Ал бұл бағыттар біздің елімізде
салыстырмалы түрде жаңадан пайда болып, дамып келе жатқан соң, теориялық
дайындығы мықты, кәсіпқой мамандар жетіспейді, туризмдегі маркетинг
Қазақстан мысалында тіпті жаңа
бағыт болып табылады. Сондықтан, аталған сала бойынша маркетинг тұрғысынан
теориялық зерттеу жүргізіп, тәжірибеге енгізу, еліміз үшін өте пайдалы да,
"әдемі" де саланы дамытуға өз үлесімізді қосумен бірдей.
Қазақстан Республикасының туризм саласындағы маркетингті дамыту және
жетілдірі жолдары
1 Қазақстан Республикасында туризм саласындағы маркетингтің дамуы

Туризм Қазақстанда рыноктық қатынастарды қалыптастыруда көптеген
аспектілердің жетекшісі болып табылады. Халықаралық және отандық тәжірибе
көрсеткендей, туризм қысқа мерзім ішінде экономиканың ең табысты саласына
айналуы мүмкін. Жургізіліп отырған реформалар мен өзгерістердің
методологиялық жоспарында туризм аясының ең тиімді және мақсатты бағытты
саясатын таңдау маңызды рөл атқарады. Осы мақсатта туристік бизнестің
дамуына, динамикадағы жеке сегменттердің қалыптасуына ретроспективті және
ситуациялық талдау жасау керек.
Әлемдік экономикада туризмнің рөлі күннен күнге өсуде. Жоғарғы табысты,
ірі және динамикалық сала болып отыр, ол өз кезегінде тек мұнай өндіру мен
өңдеу саласынан ғана табыстылық деңгейінен артта қалады. ДТҰ жылма-жыл
стсатистикалық жинақ шығарып отырады. Өкініштісі, осы жинаққа Қырғызстан
еніп, Қазақстан енбей қалған. Ендеше, осындай көкейтесті мәселені
мемлекеттік дәрежеде жедел шешіп, экономикалық пайданы да, халықаралық
қауымдастық алдындағы ел беделін де дұрыс пайдалану қажет. Туризм
қызметінде маркетингтің кешенін айтарлықтай әлі қолданбаған, туристік
кәсіпорындардың маркетингтік кешенін жолдау толық зерттелмеген. Осы
тұрғыдан алғанда тақырыптың актуалдылығын аңғаруға болады.
Республикамыз бойынша туризм, демалу және емделу зоналар жалпы ауданы
1,7 млн га жуық болады. Оның ішінде Батыс Қазақстанда 168,6 мың га,
Солтүстік Қазақстанда 373,4 мың га, Орталық Қазақстанда 111,8 мың га, Шығыс
Қазақстанда 453,8 мың га, Оңтүстік Қазақстанда 513,4 мың га.
Қазақстанда туризмді дамытудың маңызды алғышарттарының қатарына
күзетілетін табиғи объектілер және аң шаруашылықтары жатады. Бүгінгі таңда
Республикамызда 7 мемлекеттік қорық бар, әрине, олар КСРО кезінде
құрылғанболатын. Сондықтан да осындай көлемдегі қорығы бар жерлер
Республикамызда туризмді дамытуға негіз береді деп есептеледі. Ақсу
Жабағылы, Алматы, Барсакелмес, Қорғалжын, Марқакөл, Наурызым, Үстірт
қорықтары 803,4 мың га жерді алып жатыр, 2 табиғи парк (Баянауыл және
Қарқаралы), 64 мемлекеттік аңшылық-шаруашылық фаунаны қорғайтын тапсырыс
орындарының ауданы 6,1 млн га, 1,8 млн га созылып жатқан 19 мемлекеттік аң
шаруашылықтары, 23,9 млн га жерге орналасқан 400-ден астам спорттық-аңшылық
шаруашылықтары.сы аталған территориялардың барлығы Республикамыздағы
туризмді дамытудың бірінші кезектегі қорлары деп қарастырылады.
Қазақстанда туристік қызметке жүргізілген талдау әрбір кезеңдегі туризм
дамуын жүйелендіруге және оның ерекшелігін көрсетуге мүмкіндік береді.2004
жылы азаматтар саны, соның ішінде Қазақстан Республикасына келген шет елдік
туристер саны 2507 адамнан жоғары болды, яғни шет елдік туристердің әлмдік
ағымының 0,006%-ын құрады. Оларды қабылдаудан және қызмет көрсетуден түскен
табыс 3 млрд. 312 млн. 924 мың теңге болды. Жалпы Қазақстанның турқызметтер
экспортының көлемі халықаралық туризмнің 2,9 % үлесін алады және
Қазақстанның ұлттық табысындағы туристік қызметтен түскен табыстың үлесі
2004 жылы 0,05 % құрады. Берілген мәліметтерден елдің туристік бизнесінде
жағымсыз беталыс байқалатынын көруге болады, ол барлық туристік қызметтер
түріне сұраныстың төмендуімен байланысты.
Қазіргі таңда Өзбекстан, Қырғызстан, Ресей сияқты көрші мемлекеттер
Қазақстанды туристік көрсеткіштер бойынша артта қалдыруда.
Қырғызстан мен Өзбекстанның артықшылықтары туризм бұл елдерде басымды
мемлекеттік саясат болып табылады. Бюджеттен тікелей субсидиялар, өкілетті
органдардың жоғары мәртебесі, салық салудағы жеңілдіктер.Сонымен қатар
туризмді дамытудың басты жолы – жарнама.
Туристер үшін Қазақстанда 700 саяхат бағыттары ұсынылады. Сонымен
қатар, 32876 орны бар әр түрлі категориядағы 372 қонақ үйлер жұмыс істейді.
Алматыда 4950 орны бар 25 қонақ үй бар.
Туристік қызметтердің баламалы рыногын көрші елдер ұсынып отыр, мұндағы
Қазақстан Республикасындағы келесі факторлар нәтижесінде ұтылып отыр әсер
етеді (1сурет).
Біріншіден, шетел азаматтары үшін визаның қымбаттылығы және келу
визаларын тіркеу процедурасы.
Екіншіден, турфирмалардан алынатын жоғары салық қойылымдары.
Үшіншіден, кедендік процедуралардың күрделілігі.
Төртіншіден, теңізге шығатын жолдың жоқтығы және елдің туризм
объектісінің территориялық алшақтығы.
Бесіншіден, Үкімет басындағылардың экономикалық дағдарысты себеп қылып
ақша қаражаттарын туризмге салмауы. Шетел азаматтары үшін виза мәселесін
жеңілдету мақсатында Қазақстан Республикасының Шетел іс Министрлігі, туризм
және спорт агенттігі, Ішкі Істер Министрлігі бірігіп, виза процедурасын
жеңілдету бойынша эксперимент жүргізу туралы шешім қабылдады. Эксперимент
Астана және Алматы қалаларының әуежайларында жүргізіледі.
Тұтынушылардың қажеттіліктерін білу ең маңызды мәселе екені бәріне
түсінікті. Осының мақсатында туристік фирмалар маркетингтік зерттеулер
жүргізеді. Маркетингтік зерттеулердің негізгі бағыттары болып рыноктың
сыйымдылығы мен конъюктурасы, тұтынушылары, бәсекелестер, жабдықтаушылар,
делдалдар, өнім табылады. Туристік кәсіпорын маркетингі көптеген факторлар
әсеріне байланысты (экономикалық, табиғи, әлеуметтік – мәдени және т.б.).
Кәсіпорын маркетингі практикасындағы факторлар мен оларды қолданудағы
күрделі өзгерістерді қарастыру керек. Мысалға, қазіргі кезде көптеген елдер
бос уақытын спорт пен демалысқа кетіруге тырысады, туристік фирма іс-
әрекетіне бейімделуге және туризм сферасындағы т.б. даму беталысын көрсету
міндеті болып табылатын туристік маркетингті дамыту үшін жаңа
перспективаларға жол ашады. Мысалы, Қазақстан Республикасында негізінен
спорт, жүзу, аң аулау саласына бағытталған. Ғылым мен техниканың дамуы
туристік қызметтің массалық өндірісінің құралдарын жетілдіруге мүмкіндік
береді. Туризм индустриясындағы туристік маркетингке компьютерлік техниканы
енгізу керек.
Туристік аймақтың тартымдылығын анықтайтын факторларға келесілерді
жатқызуға болады: 1) аймақтың қолайлығы; 2) табиғаты және климаты; 3)
келушілерге тұрғылықты халықтың қатынасы; 4) аймақтың инфрақұрылымы; 5)
бөлшек сауда жағдайы; 6) баға деңгейі; 7) спорттық және білім беру
мүмкіншіліктері; 8) мәдени және әлеуметтік сипаттар.
Сондай-ақ, туристердің ағымының төмендеуіне әсер ететін басқа да
мәселелер бар: 1) виза мәселелерімен байланысты қиыншылықтар. Визасыз кіріп-
шығуға болатын елдер бар. Біз үшін осындай әкімшілік рәсімінің жеңілдеуі
өте маңызды; 2) Қазақстан Республикасының туризм агенттігі Hot Line құру
ісімен айналысуда. Егер турист кез-келген аймақта туристік сапармен жүрген
кезде төтенше жағдай болса, арнайы жүйе арқылы қажетті көмек жөнінде
ақпарат беруге мүмкіндік туады. Бұл әрине мәселенің ұшығуының алдын алады;
3) тұрақты негіздегі авиарейстің жеткіліксіздігі; 4) көрсетілген
қызметтердің бағасының деңгейін олардың сапасына сай болмауы (тұру,
тамақтану, көлікпен қамтамасыз ету және т.б.); 3) салық саясаты туризмнің
дамуына кедергі жасайды, фирма туристерді жіберуге немесе қабылдаумен
айналысатынына қарамастан туристік қызметке қосымша құн салығы салынады.
Қазақстан туризм саласына SWOT талдау жүргізетін болсақ, МЖМ алаңы –
яғни, Қазақстан матрицада көрсетілген мықты жақтарын қолданып, туып отырған
мүмкіндіктерді жіберіп алмауы тиіс. ҚР туристік ел ретіндегі басқа елдерге
қарағандағы бәсекелестік артықшылығы геосаяси жағынан өте ыңғайлы жерде
орналасуы, туристік рекреациялық зоналардың, ландшафтардың, флора мен
фаунаның алуан түрлігі, саяси тұрақтылығы, ілгері экономикалық дамуы,
территориясында тарихи ескерткіштердің мол болуы және Ұлы Жібек Жолының
бойымен орналасуы болып табылады. Аталып кеткен мықты жақтар Қазақстанда
туризм саласының үлкен потенциалы бар екеніне көзімізді жеткізеді және
соның әсерінен еліміздің алдында бірқатар мүмкіндіктер туғызады. Олар SWOT
матрицасында келтірілген. Енді біздің мақсатымыз аталған мықты жақтарды
пайдаланып, туып отырған мүмкіндіктерді жүзеге асыруға қол жеткізетін
стратегия бойынша туризм саласын дамыту. Яғни, дамыту дегеніміз саланың
алдында тұрған бірқатар мәселелер тізбегін шешу. Бұл мәселелер біздің әлсіз
жақтарымыз болып табылады. Олар да SWOT матрицасында өзінің орнын тапты
және ӘЖМ алаңында мүмкіндіктермен қиылысады. Осы алаңның мағынасы –
мүмкіндіктерге қол жеткізу үшін әлсіз жақтарды жою керек. Сол мақсатта
жүзеге асатын стратегиямен жұмыс істеуіміз қажет.
Сонымен қатар, туристік саланы мүлдем артқа қарай шегіндіріп тастай
алатын бірқатар қауіптер де төніп тұр. Олар қатарына экология нашарлауы,
саяси тұрақсыздық, экономикалық тұрақсыздық жатады. Аталған қауіптердің
алдын алу үшін біз өзіміздің мықты жақтарымызды қолданып, олардың мүлдем
көзін жоятын стратегия бойынша қызметті жүзеге асыру қажет. Бұл жағдай SWOT
матрицасының МЖҚ алаңында туып отыр.
Туристік саланың төмен деңгейде болуының себептері мен оған төніп
отырған қауіптері ӘЖҚ алаңында қиылысуда. Бұл алаңда біздің алдымызда
тұрған мәселе - әлсіз жақтардан құтылу және қауіптерді әр қашанда
қадағалау, өмірде өз көрінісін табуына жол бермеу. Сонда мықты жақтар
әсерінен пайда болып отырған мүмкіндіктер жүзеге аысп, елімізге үлкен
пайдасын әкелер еді.
Туристік кластер ядросы қызмет жабдықтаушылар болып табылады, басқа
сөзбен айтқанда бұл шетел туристерін Қазақстанға шоғырландыру қызметтерін
ұсынатын туристік агенттіктер. Қонақ үйлер, демалыс үйлері, транспорттық
компаниялар да туристік бизнестің өте маңызды құраушылары болып табылады
және туристік агенттіктермен ұсынылатын қызмет пекеттеріне енгізіледі.
Қызықтыру орындары туристік кластер картасының өте маңызды орнын
алады, себебі олар тек туристер таңдауын ғана емес, сонымен қатар әр бір
елдің ерекшеліктерін де көрсетеді.
Қазақстанның бәсекелестік артықшылығы өзгеше мәдениетінде (тарихи
туризм), көркем жабайы табиғатында және спорттық туризм мен экстремалды
туризм сияқты белсенді демалыс түрлерімен айналысуға мүмкіндіктің бар
болуында жатыр.
Келушілер де туристік кластердің маңызды бөлігі, туристік кластер
картасы тапсырыс берушінің қалауына байланысты өзгеріп отырады.
Туристік қызметтердің жанама жабдықтаушылары мейрамханалар мен
туристердің қауіпсіздігімен айналысатын мекемелер. Қазіргі таңда аталған
сектордың туристік агенттіктермен байланысы қажетті деңгейдк емес.
Туристік кластер дамуының қажетті құраушысының бірі білім беру
мекемелері, салалық ассоцияциялар және мемлекеттік мекемелер. Білім беру
мекемелері туристік кластерге қажет мамандары даярлаумен шұғғылданады.
Туризм индустриясын дамыту мақсатында біртұтас мемлекеттік саясат
жасалған. Білім беру, мәдеениет және денсаулық сақтау министрлігінің туризм
және спорт комитеті Республиканың заң базасына сүйеніп, 2030 жылға дейін
саланың дамуының стратегиялық бағдарламасын және Жібек жолының тарихи
орталықтарын өркендету мемлекеттік бағдарламасын жасады. Екі бағдарлама
да Қазақстан Республикасының Президентінің жарғысымен үкімет қаулысымен
бекітілген. Қазақстандағы Жібек жолы бөлігін өркендету мақсатында Жібек
жолы – Қазақстан Ұлттық компания АҚ құрылды.
Елбасымыздың жолдауында ең бірінші мәселе болып туризм мәселесі
қойылды. Бұл стратегияда туризмнің даму жолдары мен көздерін қарастырып,
оның іске асуын қадағалау керектігі жазылады.
Қазақстан өзінің туристік өнімімен халықаралық нарыққа шыққанына көп
уақыт ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.