Алматының табиғи-климаттық жағдайларының сипаттамасы

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

1. ҚАРАСТЫРЫЛАТЫН ТАҚЫРЫПТЫ НЕГІЗДЕУ

1. 1. Аймақтың табиғи-климаттық жағдайларының сипаттамасы

Алматы республикалық маңыздағы қала. Республиканың экономикалық, ғылыми және мәдени орталығы, басты көлік торабы. Бұрын Алматы облысының орталығы Қазақ ССР-нің және Қазақстан Республикасының бас қаласы болған. Қала халқының саны - 1 млн 300 мың адам. Қала ауданы 0, 2 мың км ² жерді алып жатыр. 6 қалалық ауданға (Алмалы, Әуезов, Бостандық, Жетісу, Медеу, Түрксіб) бөлінеді.

Алматы қаласы Іле Алатауының жотасының солтүстік беткейінің 900 метрге дейінгі биіктіктегі етегін ала, үлкен және кіші Алматы өзендерінің, ысырынды конусында орналасқан. Төңірегінің табиғаты өте көркем. Алматы дүние жүзіндегі ең көгал қалалардың бірі. Климаты континенттік. Ауаның жылдық орташа температурасы 7, 8 С, қаңтарда - 8 С, шілдеде 22, 3 С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 600 мм, көбінесе көктем айларында жауады. Қар жамылғысы жұқа, әрі ұзақ сақталмайды. Қала сейсмикалық ауданда орналасқан.

Алматы еліміздегі аса ірі теміржол және тас жолдар торабының бірі. Алматы теміржол арқылы Қазақстанның барлық облыс орталықтарымен және еліміздің ірі қалаларымен қатынасады. Көршілес Орта Азия республикаларымен тас жол арқылы да байланысады. Алматыдан әуе жолдары да өтеді. Қалалық көлік түрлері: автобус, троллейбус және трамвай. Трамвай жолының ұзындығы 65 км, троллейбус желісі 196 км.

1. 2. Ашимбаев көшесінің сипаттамасы

Дипломдық жобада есептеулер жүргізілетін көше - Ашимбаев көшесі. Ашимбаев көшесі Алматы қаласының орталық бөлігінде, Алмалы ауданының территориясында орналасқан. Ашимбаев көшесі келесі көшелерімен қиылысады: Абылай хан көшесі, Панфилов көшесі, Фурмановкөшесі, Тулебаева көшесі, Қонаев көшесі, Пушкин көшесі және Жангелдин көшесімен.

Барлық қиылыста бағдаршамдық реттеу бар. Қарастырылған көше учаскесіңде келесідей жол белгілері бар: 2. 4 «Жол бер» белгісі, 2. 1 «Бас жол» белгісі, 5. 12 «Автобус аялдамасы» белгісі, 5. 16 «Жүргіншілер өтімі» белгісі, көлік ағынын бөлу жолағы, «Тоқта» сызығы жолақ белгісі және 1. 20 «Жүргіншілер өтімі» жол жолақ белгісі.

1. 3. Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдардағы болған жол-көлік оқиғаларын талдау

Жол-көлік оқиғасы - бұл механикалық көліктердің қозғалысы барысында пайда болатын және одан адамдардың өлімі немесе дене жарақатына, не көліктердің, жүктердің, жолдардың, жол және басқа құрылыстардың немесе басқа мүліктің зақымдануына алып келетін оқиға. Әр ЖКО кездейсоқ оқиға болып табылады. Бірақ соған қарамастан ЖКО туралы жиналған мәліметтерді статистикалық талдау нәтижесінде олардың пайда болу заңдылықтарын анықтауға мүмкіндік береді. Қозғалысты ұйымдастыру мен қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыздандыру мақсатымен жасалған ЖКО талдау негізгі 3 бағытта жүреді:

берілген ауданда немесе көлік жүйесінде апаттылық күйін бағалау және қозғалысты ұйымдастыру бойынша іс-шаралармен байланысты тенденциясын анықтау;
ЖКО пайда болу себептері мен себепкерлерін анықтау және оларды жою бойынша іс-шараларды жасау;
ЖКО ең көп жиналған ол орындары мен учаскелерін көрсету («апаттылық ошақтары») .

Осы бағыттарға сәйкесінше талдаудың 3 әдісі болады:

сандық;
сапалық;
топографиялық.

ЖКО материалдарын талдау ЖКО-ларды есепке алу Ережелерімен келісімді жасалады.

ЖКО жиналған орындар мен учаскелерді анықтау үшін апаттылық түрлері мен ауыртпалығы, тәулік уақыты, апта күндері, жыл мерзімдері және қозғалыс жағдайлары бойынша жүргізеді. Соның нәтижесінде ЖКО себебің тауып, жол қозғалысын ұйымдастыру бойынша немесе қозғалыс қауіпсіздігін жоғарылату бойынша немесе ЖКО санын төмендету бойынша іс-шараларды жүргізеді.

Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лар мен олардың ауыртпалығы туралы мәліметтер 1. 1-ші кестеде көрсетілген.

Кесте 1. 1

2002-2004 жылдардағы ЖКО талдамасы

Көрсеткіштердің аталуы: Көрсеткіштердің аталуы

Жыл: Жыл

Өсуі, %: Өсуі, %

Төмендеуі, %: Төмендеуі, %

Жыл: Жыл

Өсуі, %: Өсуі, %

Төмендеуі, %: Төмендеуі, %

Көрсеткіштердің аталуы: 2002

Жыл: 2003

Өсуі, %: 2003

Төмендеуі, %: 2004

Көрсеткіштердің аталуы: ЖКО-лар саны

Жыл: 12

Өсуі, %: 15

Төмендеуі, %: 25

Жыл: -

Өсуі, %: 15

Төмендеуі, %: 18

Көрсеткіштердің аталуы: Қаза болғандардың саны

Жыл: 2

Өсуі, %: 2

Төмендеуі, %: -

Жыл: -

Өсуі, %: 2

Төмендеуі, %: 3

Көрсеткіштердің аталуы: Жарақат алғандардың саны

Жыл: 15

Өсуі, %: 19

Төмендеуі, %: 26, 6

Жыл: -

Өсуі, %: 19

Төмендеуі, %: 24

26, 3

Жоғарыдағы ЖКО талдамасынан қарастырылған көшедегі ЖКО саны 2002 жылы 2003 жылмен салыстырғанда 25% өскенін және 2003 жылы 2004 жылмен салыстырғанда 20% өскенін көруге болады. Сонымен қатар жол апаттары кезінде адам өлімдері мен жарақат алуларын 2002 жылы 2003 жылмен салыстырғанда адам өлімі бірдей, ал жарақат алуы 26, 6% өсті, 2003 жылы 2004 жылмен салыстырғанда сәйкесінше 50 және 26, 3% өсті.

1. 1-ші суретте Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лар мен олардың ауыртпалығының гистограммасы көрсетілген.

Сурет 1. 1. Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лар мен олардың ауыртпалығының гистограммасы.

Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың жыл айлары бойынша үлестіру талдамасы 1. 2-ші кестеде келтірілген.

Кесте 1. 2

2002-2004 жылы Алматы қаласы Ашимбаев көшесінде болған ЖКО-лардың жыл айлары бойынша талдамасы

Айдың аталуы: Айдың аталуы

2002 жыл: 2002 жыл

2003 жыл: 2003 жыл

2004 жыл: 2004 жыл

2002-2004 жж.: 2002-2004 жж.

Айдың аталуы: ЖКО саны

2002 жыл: %

2003 жыл: ЖКО саны

2004 жыл: %

2002-2004 жж.: ЖКО саны

ЖКО саны

Айдың аталуы: Қаңтар

2002 жыл: 2

2003 жыл: 16, 7

2004 жыл: 3

2002-2004 жж.: 20

16, 6

17, 8

Айдың аталуы: Ақпан

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

11, 1

8, 9

Айдың аталуы: Наурыз

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: -

2002-2004 жж.: -

11, 1

6, 7

Айдың аталуы: Сәуір

2002 жыл: -

2003 жыл: -

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

5, 6

4, 4

Айдың аталуы: Мамыр

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

5, 6

6, 7

Айдың аталуы: Маусым

2002 жыл: -

2003 жыл: -

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

2, 2

Айдың аталуы: Шілде

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: -

2002-2004 жж.: -

2, 2

Айдың аталуы: Тамыз

2002 жыл: -

2003 жыл: -

2004 жыл: -

2002-2004 жж.: -

5, 6

2, 2

Айдың аталуы: Қыркүйек

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

11, 1

8, 9

Айдың аталуы: Қазан

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 2

2002-2004 жж.: 13, 3

5, 6

8, 9

Айдың аталуы: Қараша

2002 жыл: 2

2003 жыл: 16, 7

2004 жыл: 2

2002-2004 жж.: 13, 3

11, 1

13, 3

Айдың аталуы: Желтоқсан

2002 жыл: 2

2003 жыл: 16, 7

2004 жыл: 3

2002-2004 жж.: 20

16, 6

17, 8

Айдың аталуы: Барлығы

2002 жыл: 12

2003 жыл: 100

2004 жыл: 15

2002-2004 жж.: 100

100

Жасалған ЖКО талдамасы келесіні көрсетіп тұр: ЖКО-ның ең көп саны қыс және күз айларында, сәйкесінше 20 және 14 ЖКО болған, бұдан кейін көктем

айларында 8 және жаз айларында 3 ЖКО болған. Пайыз түрінде көрсеткенде бұл көрсеткіштер келесідей болады: қыста - 44, 5%; күзде - 31, 1%; көктемде - 17, 8%; жазда - 6, 6%.

Қыс айларындағы ЖКО-санының көп болуы негізінен жол мен табиғи-климаттық жағдайларға байланысты. Жылдың бұл уақытында күннің ұзақтығы қысқарады, автомобиль терезелерінен сыртқы көрініс нашарлайды, жолдың күйі нашарлайды, яғни қыста қар жауғаннан кейін жол көк тайғаққа айналады немесе еріген қардан батпақтанып тайғанақ болады. Бұдан автомобиль доңғалақтары мен жол бетінің арасындағы ілініс төмендейді. Бұның әсерінен автомобильдің тежеу жолы ұлғаяды, яғни автомобильдің тайғанау қауіптілігі ұлғаяды. Сонымен қатар қыста күн ұзақтығының қысқа болуынан кешкі уақыттарда қозғалыс жасанды жарықтандыру кезінде болады.

1. 2-ші суретте Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың жыл айлары бойынша үлестірілу гистограммасы көрсетілген.

Сурет 1. 2. Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың жыл айлары бойынша үлестірілу гистограммасы.

Гистограммадан ЖКО ең көп болған 1-ші және 12-ші, яғни қаңтар мен желтоқсан айлары екенін көруге болады. Бұл желтоқсан айында алғашқы қар жауып, жолдың тайғақ бола бастауымен, жүргізушілердің тайғақ жолдарға бейімделмегендігімен және бұл айда күн ұзақтығы ең қысқа болу мерзімімен сәйкестігімен түсіндіріледі.

Жол мен табиғи-климаттық жағдайлар көктем мен күз айларындағы ЖКО санына әсер етеді. Себебі, көктемде қыстан кейін қар еріп, жолдың беті сулы және батпақты болады, ал күзде жауын-шашын жиілеу болып тұрады.

Қозғалыстың қысқы, көктемгі, күзгі жағдайлары автомобиль жүргізушісіне қозғалыс қауіпсіздігін сақтауда көптеген талаптар қояды. Дегенменде жүргізуші жылдың кез-келген мезгілінде жолда, әсіресе тұрғындарының тығыздығы жоғары аудандарда өте мұқият және сақ болу керектігін ұмытпау керек.

Қыс айларындағы көк тайғақтардан тек жүргізушілер ғана емес, жаяу жүргіншілердің де кінәләрі аз емес. Себебі, қыс айларында адам жылы жүру үшін қалың киім киінеді. Ал қалың киімдер олардың қимылдарының шапшаңдығын, олардың реакциясын төмендетеді. Сондықтан да қыс айларында ЖКО саны басқа мезгілдерге қарағанда, жоғарылау болады. Қарастырылып жатқан кезеңде, яғни 2002-2004 жылдар арасында ЖКО саны желтоқсан мен қаңтар айларында 17, 8 пайыздан құрайды. Бұдан кейін қараша, ақпан, қыркүйек және қазан айлары (сәйкесінше 13, 3; 8, 9; 8, 9; және 8, 9%) орналасқан. Күз айларында ЖКО санының көпшілігі ауа райының жүргізушілер мен жүргіншілердің психофизиологиялық күйіне үлкен әсер етумен түсіндіріледі.

ЖКО саны аз айлар - маусым, шілде, тамыз айлары (2, 2 пайыздан) .

Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың апта күндері бойынша үлестіру талдамасы 1. 3-ші кестеде келтірілген.

Жасалған талдамадан ЖКО саны ең көп болатын апта күні жексенбі екені көрініп тұр. Содан кейінгі апатты күндер - сенбі мен жұма. Ал ЖКО саны ең аз болатын күндер - сейсенбі, сәрсенбі және бейсенбі.

Кесте 1. 3

2002-2004 жылы Алматы қаласы Ашимбаев көшесінде болған ЖКО-лардың апта күндері бойынша талдамасы

№: №

Апта күндері: Апта күндері

2002 жыл: 2002 жыл

2003 жыл: 2003 жыл

2004 жыл: 2004 жыл

2002-2004 жж.: 2002-2004 жж.

№: Саны

Апта күндері: %

2002 жыл: Саны

2003 жыл: %

2004 жыл: Саны

2002-2004 жж.: %

Саны

№: 1

Апта күндері: Дүйсенбі

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 2

2002-2004 жж.: 13, 3

16, 7

13, 3

№: 2

Апта күндері: Сейсенбі

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

11, 1

8, 9

№: 3

Апта күндері: Сәрсенбі

2002 жыл: 2

2003 жыл: 16, 7

2004 жыл: 2

2002-2004 жж.: 13, 3

5, 5

11, 1

№: 4

Апта күндері: Бейсенбі

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 2

2002-2004 жж.: 13, 3

11, 1

№: 5

Апта күндері: Жұма

2002 жыл: 2

2003 жыл: 16, 7

2004 жыл: 2

2002-2004 жж.: 13, 3

16, 7

15, 5

№: 6

Апта күндері: Сенбі

2002 жыл: 2

2003 жыл: 16, 7

2004 жыл: 3

2002-2004 жж.: 20

16, 7

17, 8

№: 7

Апта күндері: Жексенбі

2002 жыл: 3

2003 жыл: 25

2004 жыл: 3

2002-2004 жж.: 20

22, 2

№: Барлығы

Апта күндері: 12

2002 жыл: 100

2003 жыл: 15

2004 жыл: 100

2002-2004 жж.: 18

100

1. 3-ші суретте Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың апта күндері бойынша үлестірілу гистограммасы көрсетілген.

Сурет 1. 3. Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың апта күндері бойынша үлестірілу гистограммасы.

Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың тәулік уақыты бойынша үлестіру талдамасы 1. 4-ші кестеде келтірілген.

Кесте 1. 4

2002-2004 жылы Алматы қаласы Ашимбаев көшесінде болған ЖКО-лардың тәулік уақыты бойынша талдамасы

№: №

Тәулік уақыты: Тәулік уақыты

2002 жыл: 2002 жыл

2003 жыл: 2003 жыл

2004 жыл: 2004 жыл

2002-2004 жж.: 2002-2004 жж.

№: Саны

Тәулік уақыты: %

2002 жыл: Саны

2003 жыл: %

2004 жыл: Саны

2002-2004 жж.: %

Саны

№: 1

Тәулік уақыты: 00 ⁰⁰ - 03 ⁰⁰

2002 жыл: -

2003 жыл: -

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

5, 6

4, 4

№: 2

Тәулік уақыты: 03 ⁰⁰ - 06 ⁰⁰

2002 жыл: -

2003 жыл: -

2004 жыл: -

2002-2004 жж.: -

5, 6

2, 2

№: 3

Тәулік уақыты: 06 ⁰⁰ - 09 ⁰⁰

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

5, 6

6, 7

№: 4

Тәулік уақыты: 09 ⁰⁰ - 12 ⁰⁰

2002 жыл: 2

2003 жыл: 16, 7

2004 жыл: 2

2002-2004 жж.: 13, 3

16, 6

15, 6

№: 5

Тәулік уақыты: 12 ⁰⁰ - 15 ⁰⁰

2002 жыл: 2

2003 жыл: 16, 7

2004 жыл: 3

2002-2004 жж.: 20

16, 6

17, 8

№: 6

Тәулік уақыты: 15 ⁰⁰ - 18 ⁰⁰

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

11, 1

8, 9

№: 7

Тәулік уақыты: 18 ⁰⁰ - 21 ⁰⁰

2002 жыл: 3

2003 жыл: 25

2004 жыл: 3

2002-2004 жж.: 20

16, 6

№: 8

Тәулік уақыты: 21 ⁰⁰ - 24 ⁰⁰

2002 жыл: 3

2003 жыл: 25

2004 жыл: 4

2002-2004 жж.: 26, 6

22, 2

24, 4

№: Барлығы

Тәулік уақыты: 12

2002 жыл: 100

2003 жыл: 15

2004 жыл: 100

2002-2004 жж.: 18

100

1. 4-ші суретте Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың тәулік уақыты бойынша үлестірілу гистограммасы көрсетілген.

Бұл талдамада қозғалысқа ең қауіпті уақыт кешкі сағат 21 ⁰⁰ - 24 ⁰⁰ аралығындағы уақыт екені көрініп тұр. Себебі бұл кезде жолдың көрінісі нашарлайды. Сонымен қатар, көшелердегі жарық жасанды болып табылады. Жасанды жарықтардың көзінен, көше бойындағы дүкен, сауда мекемелеріндегі және басқа да тәулік бойы істейтін мекемелердің жарықтары көзді шағылыстырады. Бұл уақытта жұмыстан кейін қонақта, тойларда, кафелерде уақыт өткізген адамдар үйлеріне қайтады. Статистика бойынша ЖКО-лардың себебі болған қозғалысқа қатысушылардың шамамен 30 пайызы ішімдік ішкен болып табылады. Бұл жағдай аталған уақытта ЖКО санының көп болуын түсіндіреді.

Сурет 1. 4. Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың тәулік уақыты бойынша үлестірілу гистограммасы.

Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың түрі бойынша үлестіру талдамасы 1. 5-ші кестеде келтірілген.

Кесте 1. 5

2002-2004 жылы Алматы қаласы Ашимбаев көшесінде болған ЖКО-лардың түрі бойынша талдамасы

№: №

ЖКО түрі: ЖКО түрі

2002 жыл: 2002 жыл

2003 жыл: 2003 жыл

2004 жыл: 2004 жыл

2002-2004 жж.: 2002-2004 жж.

№: Саны

ЖКО түрі: %

2002 жыл: Саны

2003 жыл: %

2004 жыл: Саны

2002-2004 жж.: %

Саны

№: 1

ЖКО түрі: Соқтығысу

2002 жыл: 5

2003 жыл: 41, 7

2004 жыл: 7

2002-2004 жж.: 46, 6

46, 6

№: 2

ЖКО түрі: Жүргіншіні қағу

2002 жыл: 3

2003 жыл: 25

2004 жыл: 4

2002-2004 жж.: 26, 7

16, 7

22, 2

№: 3

ЖКО түрі: Тұрған көлікті және кедергіні қағу

2002 жыл: 3

2003 жыл: 25

2004 жыл: 3

2002-2004 жж.: 20

22, 3

22, 2

№: 4

ЖКО түрі: Велосипедшіні қағу

2002 жыл: 1

2003 жыл: 8, 3

2004 жыл: 1

2002-2004 жж.: 6, 7

5, 5

6, 8

№: 5

ЖКО түрі: Аударылу

2002 жыл: -

2003 жыл: -

2004 жыл: -

2002-2004 жж.: -

5, 5

2, 2

№: Барлығы

ЖКО түрі: 12

2002 жыл: 100

2003 жыл: 15

2004 жыл: 100

2002-2004 жж.: 18

100

1. 5-ші суретте Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың түрі бойынша үлестірілу гистограммасы көрсетілген.

Сурет 1. 5. Алматы қаласындағы Ашимбаев көшесіндегі 2002-2004 жылдары болған ЖКО-лардың түрі бойынша үлестірілу гистограммасы:

1 - соқтығысу;

2 - жүргіншіні қағу;

3 - тұрған көлікті және кедергіні қағу;

4 - велосипедшіні қағу;

5 - аударылу.

Жасалған талдамада қарастырылып жатқан көшеде ЖКО-ның ең көп тараған түрі - соқтығысу (46, 6%) болып табылатыны көрініп тұр. Бұдан кейінгі жүргіншіні қағу (22, 2%) және тұрған көлікті және кедергіні қағу (22, 2%) болды. ЖКО-ның ең аз болған түрі - велосипедшіні қағу (6, 8%) және аударылу (2, 2%) болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.