Сыпатай Әлібекұлының өмірбаяны мен күрескерлік қызметі

Қазақ халқының рухани биіктігі мен біліктілігінің куәсі- бай фольклоры мен жазба әдебиеті. Қазақ әдебиетінің тууы мен қалыптасу, даму жолдары оның белгілі өкілдерінің шығармашылықтарын зерттеуде айтарлықтай іс тындырылғаны да белгілі. Қоғамдық санаға байланысты дамып, өзіндік арна тартқан әдебиетіміз әлемдік деңгейге көтерілген ұлттық қазынаға айналуда. Дегенмен, әлі де зерттелмеген, арнайы зерттеуді қажет етер мұраларымыз да жетерлік. Соның бірі- Тараз өңіріндегі әдеби, тарихи мұралар дер едік. Атап айтқанда, елі мен жерінің бостандығы үшін ±лт- азаттыќ ќозѓалысына белсене ќатынасќан, шейіт болса да, аңыз бен әдеби кейіпкерге, көзі тірісінде ұранға айналған ±лт ќайраткерлерініњ бірі- єрі батыр, єрі би Сыпатай Єлібек±лы. Кезінде, солақай саясаттың ықпалымен айтылған кейбір пікірлер Сыпатайдыњ өмірі мен ол туралы жазылған дүниелерді зерттеуге мұрсат бермеді.
Еліміз егемендік алып, еңсесін тіктегелі жан- жағымызға үңіле бастадық. Өз туған жерінде мерейтойлары өтіп, басына кесене орнатылып, ескерткіштер қойылғанымен, арнайы ѓылыми зерттеулер әлі де толық жүргізілмей келеді. Батырдың көрсеткен ерлік істері, шешендігі мен көсемдігі ел есінен кетпепті. Ұрпақтан- ұрпаққа мирас етіп, табыстап келіпті. Тек кейінгі жылдары батырдыњ µмірі мен шыѓармашылыќ ќызметі зерттеушілер мен жазушылар: Ш.м±ртаза, Є.Жылќышиев, М.Ќалдыбаев, Б.Әбілдаұлы, Ж.Дәдебаев, С.Дєуітов, К.Аманкелдиев, М.Ќойгелдиев, Б,Єлімханов, О.Ќабылов, Р.Жаржанов т.б. журналистер, жазушылар ењбектерінде бейнеленді, назар аударыла бастады.
Барайын енді аяндап Сыпатайѓа,
Айтпай оны кетпеймін тегі жайѓа.
¦лы ж‰здіњ тірегі батырмын ѓой,
Бір болмаѓан ыѓай мен сыѓайыња,
Ќайыры ќарашыѓа сондай жаќсы,
Ќандырар сусындатып ќант пен шайѓа.
Байлыќ, баќыт тек оныњ ерлігінде,
Ерлікпен ел намысын берді кімге?!
¤њкей сасыќ байларыњ сен маќтаѓан,
Ќолдарынан т‰к келмей ж‰р µмірде.
Кіміњ бар Сыпатайдай тµњіректе,
Арѓымаќ мінгізеді ат керекке.
Т‰гендеп бір ж±мада бола алмайды,
Кµсілтіп ќамшы басып кµксерекке.
Ерлігі мен жомарттыѓы жаннан асќан,
Пайдасы тиіп жатыр к‰нде кµпке.
Кім маќтамас ќайырымды ер Сыпатайды,
Дєулетімен ораѓан Алатауды,
Ќанша халыќ аралап ж‰рсем – даѓы.
Жалѓанда кµргенім жоќ ондай жанды-(1.86-87) деп, Жамбыл Жабай±лы єспеттей жырлаѓан Сыпатайдыњ к‰рескерлік ќызметіне єдебиет тарихыныњ ќазіргі µлшемімен баѓа берер уаќыт жетті деп ойлаймыз.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Жабаев Ж. Тањдамалы. А., “Жазушы”, Ітом. 1982, 86-87бб;
2. Жолдасбекұлы М, Салғараұлы Қ, Сейдімбек А. Елтұтқа. “Күлтегін”, Астана. 2001, 150 – 152 бет.
3. Єзірбаев К. Ањыздар сыры. А., “Ќазаќстан”, 1969.
4. Әбділдаұлы Б. Қойгелді батыр, Төле би, Алматы, “Мерей”, 1992.
5. “Ақжол” газеті. 12.04.1992.
6. “Меркі µњірі” газеті. 24.06.2001
7. Исаќов Є. µткен к‰нде белгі бар. А., “Мерей”, 1995, 170-171бб;
8. Әбділдаұлы Б. Сыпатай, А., 2002.