Дебиторлық және кредиторлық қарыздар есебі туралы



7 тақырып. Дебиторлық және кредиторлық қарыздар есебі.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлғалардан оларға сатқан тауарлары,көрсеткен қызметтері,сондай-ақ аванс ретінде алдын-ала төлеген төлемдері үшін алашақ борыштары-Дебиторлық қарыздар деп аталады.Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешек борышы бар заңды және жеке тұлғалар дебиторлар болып табылады.Қысқаша айтқанда Дебиторлық қарыз дегеніміз бұл-иелік ететін құқықты қосқанда заңды құқықтармен байланысты активте қамтылған алдағы уақыттағы экономикалық тиімділік.
Дебиторлық және кредиторлық қарыздар мекемелердің құқықтары мен міндеттері болып саналады. Яғни бірі қарыздарды қайтаруды талап ететін болса, екіншісі қайтаруға міндетті.
Есепте саудалық және саудалық емес дебиторлық берешекті бөліп көрсетуге болады.
Саудалық дебиторлық берешек – негізгі іс әрекет нәтижесінде өткізілген тауарлар мен (өніидер) көрсетілген қызмет үшін сатып алушылардың міндеттеме сомасы.
Саудалық емес дебиторлық берешек – іс әрекеттің басқа түрлері нәтижесінде мысалы, субьект қызметкерлеріне аванстар, шығынды жабуға арналған депозиттер, алуға арналған дивиденттер мен проценттер, салықтарды қайтару жөніндегі тілек-талаптар және басқа жағдайларда пайда болады.
Дебиторлық берешек шот фактуралармен расталады.
1200 Қысқа мерзімді дебиторлық берешек
1210 Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1220 Еншілес ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1230 Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1240 Филиалдар мен құрылымдық
бөлімшелердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1250 Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
1260 Жалдау бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешек
1270 Алуға арналған қысқа мерзімді сыйақылар
1280 Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек
1290 Күмәнді талаптар бойынша резерв
Бұл шоттар: активті, негізгі, есеп айырысу.
Кредиторлық берешек бұл міндеттеме болып табылады.
Міндеттеме – өткен кезең оқиғасынан пайда болған субьектінің берешегі. Бұл берешекті реттеу экономикалық пайдасы мен ресурстар ағынына әкеп соғады. Міндеттеме сомасы болашақтағы барлық аққшалай төлемдердің ағымдағы құны ретінде өлшенеді.
Міндеттемелерді реттеу мынадай тәсілдермен іс жүзінде жүзеге асырылады,
• Ақшалай қаражат пен төлеу
• Активтерді табыстау
• Қызмет ұсыну
• Міндеттемені басқа міндеттемемен ауыстыру.
• Міндеттемені капиталға аудару.
Міндеттеме ағымдық ( қысқа мерзімді кредиторлық берешек) және ұзақ мерзімді болып бөлінеді.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
7 тақырып. Дебиторлық және кредиторлық қарыздар есебі.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлғалардан оларға сатқан тауарлары,көрсеткен қызметтері,сондай-ақ аванс ретінде алдын-ала төлеген төлемдері үшін алашақ борыштары-Дебиторлық қарыздар деп аталады.Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешек борышы бар заңды және жеке тұлғалар дебиторлар болып табылады.Қысқаша айтқанда Дебиторлық қарыз дегеніміз бұл-иелік ететін құқықты қосқанда заңды құқықтармен байланысты активте қамтылған алдағы уақыттағы экономикалық тиімділік.
Дебиторлық және кредиторлық қарыздар мекемелердің құқықтары мен міндеттері болып саналады. Яғни бірі қарыздарды қайтаруды талап ететін болса, екіншісі қайтаруға міндетті.
Есепте саудалық және саудалық емес дебиторлық берешекті бөліп көрсетуге болады.
Саудалық дебиторлық берешек - негізгі іс әрекет нәтижесінде өткізілген тауарлар мен (өніидер) көрсетілген қызмет үшін сатып алушылардың міндеттеме сомасы.
Саудалық емес дебиторлық берешек - іс әрекеттің басқа түрлері нәтижесінде мысалы, субьект қызметкерлеріне аванстар, шығынды жабуға арналған депозиттер, алуға арналған дивиденттер мен проценттер, салықтарды қайтару жөніндегі тілек-талаптар және басқа жағдайларда пайда болады.
Дебиторлық берешек шот фактуралармен расталады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1200
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қысқа мерзімді дебиторлық берешек
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1210
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1220
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Еншілес ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1230
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1240
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Филиалдар мен құрылымдық
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
бөлімшелердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1250
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1260
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жалдау бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешек
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1270
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Алуға арналған қысқа мерзімді сыйақылар
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1280
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1290
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Күмәнді талаптар бойынша резерв
Бұл шоттар: активті, негізгі, есеп айырысу.
Кредиторлық берешек бұл міндеттеме болып табылады.
Міндеттеме - өткен кезең оқиғасынан пайда болған субьектінің берешегі. Бұл берешекті реттеу экономикалық пайдасы мен ресурстар ағынына әкеп соғады. Міндеттеме сомасы болашақтағы барлық аққшалай төлемдердің ағымдағы құны ретінде өлшенеді.
Міндеттемелерді реттеу мынадай тәсілдермен іс жүзінде жүзеге асырылады,
* Ақшалай қаражат пен төлеу
* Активтерді табыстау
* Қызмет ұсыну
* Міндеттемені басқа міндеттемемен ауыстыру.
* Міндеттемені капиталға аудару.
Міндеттеме ағымдық ( қысқа мерзімді кредиторлық берешек) және ұзақ мерзімді болып бөлінеді.

Күмәнді дебиторлық берешек.
Сатып алушылар мен тапсырыс беруші заңды және жеке тұлғалардың төлем қаблеттілігін анықтау жүйесін қаншалықты арттырғанмен, оларға несиеге сатылған тауарлар немесе көрсетілген қызмет үшін уақытылы есеп айырыспай немесе алынуға тиісті сомалардың бір бөлігі ғана өтеліп, қалған бөлігінің алынбай қалуы іс тәжірибеде әрдайым кездесіп отырады. Мұндай жағдайлардың алғашқы нысаны болып борышкер кәсіпорындар мен ұйымдардың банкрот болып қалуы немесе ол кәсіпорындар мен ұйымдардың таратылуы, сондай-ақ борышты талап ету мерзімінің өтіп кетуі табылады. Сатып алушылардың келісімшартқа сәйкес белгілеген мерзімде төлемеген шоттары күмәнді қарыздар д.а.. Күмәнді қарыздарға - уақытында төленбеген, жабылмаған және де тиісті кепілдікпен қамтамасыз етілмеген дебиторлық борыштар жатады. Қ.Р-ның заңына сәйкес талап ету мерзімі өтіп кеткен дебиторлық берешек күмәнді қарыз болып саналады. Өтелу-өтелмеуі белгісіз, күмән тудыратын борыштарды есептен шығарудың екі тәсілі бар. Біріншісі - тікелей есептен шығару әдісі, мұнда шығындар нақты шоттарды үмітсіз деп танығаннан кейін ғана тікелей есептен шығарылады. Екіншісі - резервтік әдіс, бұл жағдайда шығындар алдын ала қарастырылған тәсілмен есептеледі.
Тікелей есе,птен шығару әдісі бухгалтерлік есеп тұрғысынан қолайлы болып саналмайды. Өйткені ол кірістер мен шығындарды сәйкестілікке келтіре алмайды, яғни күмәнді борыштарды тауарлар жеткізіліп түсірілген немесе қызметтер көрсетілген сәтінде емес, оның күдікті деп танылған есептік мезетінде ғана шығындарға жатқызады. Кәсіпорындар мен ұйымдар күмәнді қарыздарға шығындардың есебінен резерв жасай алады. Күмәнді қарыздар бойынша резервтердің есебі күмәнді қарыздар бойынша резервтер шотында жүргізіледі. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Дебиторлық және кредиторлық есептің аудиті
«Шымкен құс» ЖШС дебиторлық және кредиторлық қарыздар қозғалысын талдау және жетілдіру жолдарын ұсыну
ДЕБИТОРЛЫҚ ЖӘНЕ КРЕДИТОРЛЫҚ ҚАРЫЗДАР ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Дебиторлық және кредиторлық берешек
Дебиторлық және кредиторлық берешектердің есебі және аудиті
Алынуға тиісті борыштар шоты
АҚ «Шардара СЭС» (су электр станциясы) мәліметтерінің негізінде дебиторлық қарыздардың есебі мен аудитінің мәселелерін зерттеу
Дебиторлық қарыздар есебін ұйымдастыру
Дебиторлық және кредиторлық қарыздарыдың аудитін ұйымдастырылуының ерекшеліктеріндегі проблемаларды айқындау
Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысудың аудиті
Пәндер