Құқық бұзушылық мәні, сипаты

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабы: «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары», - деген құндылықтарды жариялайды. Адам құқықтары мен бостандықтарын асқақтату, оларды ең жоғарғы құндылық деп мойындау демократияны дамытудың үлгісі болып табылады. Сондықтан жеке адамның құқықтық мәртебесі демократияның институттарымен тікелей байланысты.

Адам құқықтары қоғамдық қатынастармен тығыз байланыста болады. Қоғам әрқашан тәртпке негіздлген, арқа сүйеп қалыптасып тіршілік етеді. Қоғамда тәртіп болмаса, бұл құлдырайды, яғни келешегі болмайды.

Сондықтанда қоғам тәртіп орнаудың жолдарын қарастырған. Дегенмен де керісінше қоғамдық тәртіпті бұзуға бейім азаматтар да аз болмаған. Құқық бұзушылық -қоғам өіріне тән дерт, адам баласы өмір сүрген ортада әрқашан орын алады. Бұл шартты құбылыс. Құқық бұзушылық заңды оның қағидаларын құқықтық нормалар жүктеген міндеттерді бұзу, тыйым салынған әрекеттерді жасау. Ол адамдардың іс-әрекеті, қылығы, мінезі немесе әрекетсіздігімен сипатталады. Заң бұзушылық адамның мінез-құлқы арқылы байқалады бірақ қандай да болмасын іс әрекет, мінез-құлық, ойдың сана сезімі қанағаттанусыз жасалмайды. Олар ойдың елегінен өтіп бақылаумен қалыптасады. Ақылы дұрыс адамның іс әрекетімен ойдың арқасында жүзеге асады. Демек заңды бұзушылық нормаларға қарсы әрекет немесе әрекетсіздік болып табылады. Әрекет бұл құқық нормалардың іс қимыл жасай отырып жүзеге асуы, ал әрекетсіздік құқық нормалардың ешқандай іс қимылсыз құқық бұзушылық жасалады.

Құқық бұзушылық құқық нормалары қорғайтын мүддеге келтіріп қоғамның жеке адам мүддесіне зиянын тигізеді. құқық нормаларының та- лаптарын орындау нәтижесінде құқық бұзылады, қоғамдық қатынасқа кесірі тиеді, белгілі құнды зат жоғалады, адамның өміріне, денсаулығына, рухани сезіміне зиян келетіні анық.

Құқық адамдардың өмірімен тығыз байланыста дамиды: олардың бостандығын қалыптастырады, мінез-құлқына, іс-әрекетіне, тәртібіне, сана-сезіміне жан-жақты әсер етеді, мүдде-мақсаттарының іске ауысуына қолайлы жағдай, қамқорлық жасап қорғайды. Адамдардың жекелік топтық және қоғамдық қарым-қатынастарын реттеп, басқарып отырады .

Азамат өзінің жүктелген міндеттерін орындаса немесе құқықтармен бостандықтарын пайдалана алса мұндай іс әрекеттер азаматқа да, қоғамға да пайдасы тигізетіні анық. Азаматтар заңда белгіленген мүдделерін бұлжытпай орындаса қоғам заңдылықты орындап, тәртіп сақталады. Азаматтар өз құқықтар мен бостандығын тиімді пайдалана алса, қоғамның жан-жақты дамуына, адамдардың тұрмыстық жағдайынын жақсаруына, халық мәдениетінің өсіп өркендеуіне тиісті жағдайлар туғызады.

Қазіргі замандағы өркениетті мемлекеттерде құқық барлық азаматтардың еркін білдіретін саяси құралға айнала бастағанын мойындау керек. Қазақстан мемлекетінде қалыптасып келе жатқан құқыққа да осындай жалпы әлеуметтік тұрғыдан қарау шындыққа сай келеді десек қателеспейміз.

Құқық - мемлекет шығарған немесе бекіткен, орындалуы мемлекеттік аппа- раттың күшімен қамтамасыз етіліп отыратын жалпыға бірдей тәртіп ереже- лерінің (нормалардың) жиынтығы. Құқық - ең алдымен құқықтық әдет - ғұрып (яғни тарихи қалыптасқан тәртіп жолы, заңдық нәтижесімен өзіне тартады), заңдар әдет - ғұрыптан шығып, ұлттық рухтың негізіне ұлттың сезіміне тереңдейді (сіңеді) . Құқық күрделілеу реттеуші, себебі, онда тиым салудан басқа рұқсат беру және міндеттеу құқық жолдары пайдаланылады, соның негізінде қоғамдық қатынастарды әртүрлі деңгейде тәртіпке келтіруге мүмкіндік туады. Құқықтың пайда болуы - қоғамдағы әлеуметтік қатынастардың қиындауының қайшылықтың артуының нәтижесі, алғашқы қауым- дық нормалардың оларды реттеуге мүмкіндіктері аз болды.

Құқық бұзушылық заңды оның қағидаларын құқықтық нормалар жүктеген міндеттерді бұзу, тыйым салынған әрекеттерді жасау. Ол адамдардың іс-әрекеті, қылығы, мінезі немесе әрекетсіздігмен сипатталады. Заң бұзушылық адамның мінез -құлқы арқылы байқалады бірақ қандай да болмасын іс әрекет, мінез-құлық, ойыдың сана сезімі қанағаттанусыз жасалмайды. Олар ойдың елегінен өтіп бақылаумен қалыптасады. Ақылы дұрыс адамның іс әрекетімен ойыдың арқасында жүзеге асады. Демек заңды бұзушылық нормаларға қарсы әрекет немесе әрекетсіздік болып табылады. Әрекет бұл құқық нормалардың іс қимыл жасай отырып жүзеге асуы, ал әрекетсіздік құқық нормалардың ешқандай іс қимылсыз құқық бұзушылық жасалады.

Құқық бұзушылық қоғамның жеке адам мүддесіне зиянын тигізеді. құқық нормаларының талаптарын орындау нәтижесінде құқық бұзылады, қоғамдық қатынасқа кесірі тиеді, белгілі құнды зат жоғалады, адамның өміріне, денсаулығына, рухани сезіміне зиян келетіні анық. Азамат өзінің жүктелген міндеттерін орындаса немесе құқықтармен бостандықтарын пайдалана алса мұндай іс әрекеттер азаматқа да, қоғамға да пайдасы тигізетіні анық. Азаматтар заңда белгіленген мүдделерін бұлжытпай орындаса қоғам заңдылықты орындап тәртіп сақталады. Азаматтар өз құқықтар мен бостан- дығын тиімді пайдалана алса, қоғаның жан-жақты дамуына, адамдардың тұрмыстық жағдайынын жақсаруына, халық мәдениет- інің өсіп өпкендеуіне тиісті жағдайлар туғызады. Мемлекет аппараттарымен құқықтық заңдылыққа құқықтық тәртіпке нұқсан келтірмеуді қамтамасыз етеді. Олар жеке жәке заңды тұлғалардың іс әрекеттерін қатаң бақылайды. Құқық бұзушылықтың өзіндік пайда бағу даму және жойылуы заңдылығына белгілі қоғадық құрылыс көптеген жекеленген құқық бұзушылықты сондай-ақ олардың алдын алу болып табылады.

Сондықтан әр мемлекет аппараттарымен құқықтық заңдылыққа құқықтық тәртіпке нұқсан келтірмеуді қамтамасыз етеді. Олар жеке және заңды тұлғалардың іс әрекеттерін қатаң бақылайды. Құқық бұзушылықтың өзіндік даму және жойылуы заңдылығына белгілі қоғамдық құрылыс көптеген жекеленген құқық бұзушылықты сондай-ақ олардың алдын алу болып табылады.

Құқық бұзушылық мәні, сипаты

1. 1. Құқық бұзушылықтың түсінігі, мәні, белгілері

Құқық бұзушылық - биологиялық, физиологиялық, технологиялық ерекшелігіне сай адамның іс әрекетінің көрінісі болып табылады. Құқық бұзу- шылықтың тарихы тамырын тереңнен таратады. Саяси құқықтық ілімдер тарихының ғылыми жетістіктерінің нәтижелеріне мұхият зер салып қарасақ құқық бұзушылық мемлекет пен құқық пайда болған сәттен бастап бірге қалыптасты.

Құқық бұзушылық -қоғам өміріне тән дерт, адам баласы өмір сүрген ортада әрқашан орын алады. Бұл шартты құбылыс. Құқық бұзушылық заңды оның қағидаларын құқықтық нормалар жүктеген міндеттерді бұзу, тыйым салын- ған әрекеттерді жасау. Ол адамдардың іс-әрекеті, қылығы, мінезі немесе әрекетсіздігімен сипатталады. Заң бұзушылық адамның мінез-құлқы арқылы байқалады бірақ қандай да болмасын іс әрекет, мінез-құлық, ойдың сана сезімі қанағаттанусыз жасалмайды. Олар ойдың елегінен өтіп бақылаумен қалыптасады. Ақылы дұрыс адамның іс әрекетімен ойдың арқасында жүзеге асады. Демек заңды бұзушылық нормаларға қарсы әрекет немесе әрекетсіздік болып табылады. Әрекет бұл құқық нормалардың іс қимыл жасай отырып жүзеге асуы, ал әрекетсіздік құқық нормалардың ешқандай іс қимылсыз құқық бұзушылық жасалады.

Құқық бұзушылық құқық нормалары қорғайтын мүддеге келтіріп қоғамның жеке адам мүддесіне зиянын тигізеді. құқық нормаларының талаптарын орындау нәтижесінде құқық бұзылады, қоғамдық қатынасқа кесірі тиеді, белгілі құнды зат жоғалады, адамның өміріне, денсаулығына, рухани сезіміне зиян келетіні анық.

Себебі құқықтың пайда болуы мен оның нормаларын бұзу тиым салынған әрекеттерді жасау сияқты құқық бұзышылықтар пайда болды. Міне сол кезеңнен бастап құқық бұзушылықтың қоғамның бөлігі ретінде осы күнге дейін жойылған жоқ. Сондықтанда құқық бұзушылықты жан-жақты зерттеу оның алдын алу мәселелерінің бірі болып қалыптасты. Мемлекеттің қоғамның толыққанды дәрежеде өмір сүруі қалыптасқан қоғамдық қатынастың тұрақтылығы және адамдардың көңіл-күйімен отбасындағы тыныштығының барлық құқық бұзушылық деңгейімен онымен күресудің нәтижесімен байланысты болып табылады. Құқық бұзушылықпен күресуде нақты нәтиже жоқ мемлекетте халықтың сенімсіздігін, наразылығын туғызады. Атап айтсақ құқық бұзушылық дегеніміз құқыққа қарсы бағытталған кінәлі және өзінің сипаттымен қоғамға зияны және қауіпті зардаптар туғызуын, арнайы жасқа толған азаматтың әрекеті немесе әрекетсіздігі. Құқық бұзушылықтың белгілеріне тоқталатын болсақ төмендегі сипаттар қалыптасқан:

Әрекет немесе әрекетсіздік
Құқыққа қарсылық
Субьектінің арнайы жасқа толуы
Кінә

Құқық бұзушылықтың өзі екіге бөлінеді:

1. Теріс қылық

2. Қылмыс

Теріс қылық дегеніміз құқыққа қарсы бағытталған қоғамға зардап туғы- затын әрекет немесе әрекетсіздік. Теріс қылықта қоғамдық қатынастарда өзіндік көптеген зияны мен зардабын тигізеді. Теріс қылықтың өзі мынадай түрге бөлінеді.

1. Тәртіптік теріс қылықтар мекемелермен кәсіп орындарда басқа да заңды тұлғалармен еңбектік құқық қатынастарда тұрған субьектілердің еңбек кодексін немесе ішкі ереже талаптарын бұзу болып табылады. Мысалы: жұмысқа қызыметке үнемі кешігіп келу, жұмыс уақыты кезінде жұмыстан тыс затпен айналысу, және тағы басқа әрекеттер тәртіптік теріс қылықтар жасаған субьектіге жұмыс орнының әкімшілігі тарапынан ескерту, сөгіс, қатаң сөгіс, жұмыстан босату сол сияқты шаралар қолданылады.

2. Азаматтық құқықтық теріс қылықтар жеке және заңды тұлғалардың келісінен туындайтын міндеттемелерді орындамау және адам денсаулығы мен бостандығына үлкен зиян келтіру әрекеттер жиынтығы.

3. Әкімшілік-құқықтық теріс қылықтардың анықтамасы Қазақстан Рес- публикасының әкімшілік-құқық бұзушылық кодексінің 28 бабында мына мағынада айқындалған «жеке адамның осы кодекс бойынша әкімшілік-жауаптылық көзделген құқыққа қарсы әрекет немесес әрекетсіздігі, немесе заңды тұлғанаң құқыққа қарсы кінәлі іс әрекеті немесе әрекетсіздігі әкімшілік құқық бұзушылық болып табылады. Құқық бұзушылықтың екінші түріне қылмыс жатады. Қылмыстың анықтамасы Қазақстан Республикасының 9 бабында мына мағынада білдіріледі «осы кодексте жазалау қатерімен тиым салынған айыпты қоғамды қауіпті іс әрекет қылмыс деп танылады».

1. 2 Құқық бұзушылық түрлері

Құқық бұзушылық құқыққа оның талаптарына қарсы анықталған мінез-құлық әрбір құқық бұзушылық нақты құқық бұзушылық болып табылады. Оны нақты бір адам бір жерде, бір мезгілде жасайды. Ол құқық нор- маларының қағидасына қайшы келеді және оның белгілі түрлері болады. Сонымен бірге жекеленген құқық бұзушылыққа түрлері кездеседі. Яғни құқық бұзушылық түріне қарай екіге бөлінеді:

1. Құқық бұзушылық - қоғамға зиянды әрекеттің объективті нысанындағы бейнесі сыртқы көрінісі болып табылады. Бұл қоғамға зиянды қауіпті әрекет немесе әрекетсіздік заңда құқыққа қайшы сиатта ресми түрде бекітілуі қажет.

2. Құқық бұзушылық - объективтік процесс болып табылады объективті дегеніміз кез келген құқық бұзушылық құқықты қорғайтын әлеуметті игіліктегі: жалпы мүдде, қоғамдық тәртіпке қауіп төндіреді. Дәл осы мағынада құқық қоғамға қауіптілік және зиянды мағынада ие болады.

Формальді - логикалық жағынан бұл былай бейнеленуі мүмкін. Қоғамға зиянның бәріде құқыққа да қайшы болып табылады. Шындығына келгенде бұл тұжырымдамада екі терістік байқалады:

1. Заңда құқыққа қайшы деп саналағандардың бәріде зиянды немесе қоғамға қауіпті

2. Қоғамға қауіпті әрекеттің барлығыда құқықтық нормаларға қайшы деп тиым салынбаған.

Құқық бұзушылық жүріс тұрыс ережелері, қоғамдық қауіпсіздік басты ерекшелік болып табылады.

Құқық нормаларының негізгі функциялары қоғамдық қатынастарды реттеу және құқық бұзушылықтан сол қатынастарды тиімді қорғау болып табылады. Құқықтық нормаларды реттеу функцияларына байланысты топтастырып қарағанда арнайы бір қоғамдық қатынастарды реттейді. Кейбір құқықтық нормалар мүліктік қатынастарды реттесе, басқалары экологиялық, қаржы, отбасы, әкімшілік, банк, сайлау, инвестиция, жер сияқты қатынастарды реттейді. Осыған байланысты құқықтық нормалар реттеу пәніне байланысты конституциялық - құқықтық және т. б. болып жіктеледі. Ал, құқықтық нормалар өздерінің іс жүзіне асырылуына байланысты мынандай түрлерге бөлінеді:

1. Міндеттейтін (диспозицияда көрсетілген)

2. Тыйым салатын (бұл да диспозицияда көрсетілген)

3. Құқық беретін (көрсетілді)

Алдымен барлық құқық бұзушылықтың мәні қоғамдық құрылыстың, қоғамдық қатынастың жүйесіне келетін қауіпті зияндылығы. Яғни, тек бір ғана әрекеттің қоғамға қауіптілігі мен айтарлықтай зиян келтіретін адам әрекетінің белгілі бір түрі ескеріледі

Ал, жекеленген әрекет немесе әрекетсіздік қоғамдық өмірдің бекітілген тәртібін, олар қоғамда кең таралған жағыдайда ғана қоғамдық тәртіптің қалпына айналады. Тиісінше жекеленген әрекет немесе әрекетсіздік қоғамға қауіпті деп бағалы түрде саналады. Ол және өзі зиян келтіретіндіктен емес, өзі әрекетсіздік зардаптарының болуы айқындалады. Олар өз жиынтығында қоғамның өз өмір сүру жиынтығында айқындалып, қалыпты қоғамдық қалыптасуына ықпалын жасайды.

Қылмыс құқық бұзушылықтың жеке бір көрінісі болып табылады. Осыған орай қылмысты азаматтық-құқылық, әкімшілік және тәртіптік құқық бұзушылықтан және бейморальдық жат қылмыстардан ажырата білудің маңызы ерекше. Қылмыс пен басқа да құқық бұзушылықтың өзара басты айырмашылығы қайшылықтың мәніне байланысты. Қылмыс әр уақытта да қылмыстық заңға қайшы болып келеді. Басқа құқық бұзушылық құқық саласының басқа нормаларына, заңдар мен нормативті актілерге қайшы. Істелген қылмыстың зардабы болып мемлекеттің ең ауыр күштеу шарасы - қылмыстық жаза және содан туындайтын сотталғандық атақ болып табылады. Басқа құқық бұзушылықта мұндай жазалау шаралары жоқ, ал қолданылған ықпал ету шаралары сотталған деген атақ әкелмейді.

Кейбір қылмыстар басқа құқық бұзушылықта орын алмайтын қоғамдық қатынастарға (адамның өмірі, мемлекеттің қауіпсіздігі) қол сұғады.

Қылмысты қол сұғушылықтың объектісі бойынша айқындалатын қоғамға қауіптіліктің сипаты мұндай іс-әрекетті қылмыс қатарына жатқызуға мүмкіндік береді. Мұндай жағдайда қылмысты басқа құқық бұзушылықтан ажыратудың еш қиындығы жоқ. Кейбір реттерде құқық бұзушылықта да, қылмыста да бір объектіге қол сұғу мүмкін. Мысалы, көлік құралдарын жүргізуші адамдардың көлік құралдарының жүріс қауіпсіздігі мен пайдалану ережелерін бұзу үшін қылмыстық және әкімшілік жауаптылық белгіленген.

Мұндай аралас құқық бұзушылықта қоғамға қауіптіліктің дәрежесін дұрыс анықтаудың маңызы ерекше. Іс-әрекеттің қоғамға қауіптілігінің негізгі көрсеткіші келтірілген зиян мөлшері болып табылады. Егер көлік құралдарын жүргізуші адамдардың көлік құралдарының жүріс қауіптілігі мен пайдалану ережелерін бұзуы, осының салдарынан жәбірленушінің денесі орта немесе одан жоғары дәрежеде жарақатталса немесе едәуір материалдық нұқсан келтірілсе іс-әрекет қылмыс қатарына, ал көрсетілгеннен гөрі аз зиян келтірсе, әкімшілік тәртіппен жазалатын құқық бұзушылыққа жатады. Сонымен, келтірілген зиян мөлшері қылмысты басқадай құқық бұзушылықтан ажыратуға мүмкіндік беретін бірден-бір белгі болып табылады. Лауазымды адам болып табылмайтын мемлекеттік қызметшінің лауазымды адамның өкілеттігін өз бетінше пайдаланып, заң қорғайтын мүдделерге елеулі зиян келтіретін қасақана әрекеті қылмыс (309-бап), ал елеулі зиян келтірмеген басқа әрекеттер тәртіптік теріс қылық болып табылады.

Өзінің нақты құқығын немесе басқа адам таласа алатын жорамалды құқынын, белгіленген тәртіптен тыс өз бетінше жүзеге асыру, бұл азаматтың құқығының елеуі түрде бұзылуына әкеп соқтырса, қылмыс ретінде сарала нады. Ал елеуі түрде құқық бұзушылық жоқ болса, мұндай әрекет әкімшілік жолмен жазаланатын құқық бұзушылыққа жатады,

Қылмыс пен басқа құқық бұзушылықты бір-бірінен қоғамға қауіптілік дәрежесінің көрсеткіші арқылы ажыратуға да болады. Мысалы: соғыс уақытында өз бетімен кетіп қалу - қылмыс, ал бейбіт уақытта істеген осы әрекет тәртіптік теріс қылық болып табылады. Іс-әрекетті қылмыс немесе басқа құқық бұзушылық қатарына жатқызуға негіз болатын қоғамға қауіптіліктің дәрежесі қылмысты субъективтік белгілерге жататын кінәнің нысандарын, ниет пен мақсатты дұрыс анықтауға да байланысты. Мысалы: денені жеңіл түрде қасақана жарақаттау қылмыс, ал абайсызда денені жеңіл түрде жарақаттау қылмысқа жатпайтын іс-теріс қылық, мұндай ретте келтірілген зиянды өтеу азаматтық құқық тәртібімен реттеледі. Егер лауазымды адам пайдақорлық немесе басқа бір зұлымдық ниетпен құжаттарға жалғандық жасаса - қылмыс, ал ондай ниет болмаса, ол қылмыс болмайтын құқық бұзушылықтың түрі болып табылады.

Құқықтың қайнар көздеріне тоқтала кетсек, заң нормалары бекітілетін арнайы мемлекеттік құжаттар жатады. Мысалға, заң президенттің қаулысы, үкіметтің қаулысы, жергілікті өзін-өзі басқаратын органдардың шешімі. Көрсетілген актыларда белгілі мемлекет органдарынан шыққан тәртіптілікті сақтау ережесі кіреді. Бұл ережелер құқықтық нормаларға бекіп, жалпыға бірдей маңыздылыққа ие болады.

Сондықтанда құқық бұзушылықтық мемлекеттік ұйымдасқан қызметін қажет етеді. Соның бір айғағы ҚР Президентінің жарлығымен Президент жанында елдегі адам құқығы мен бостандығын сақтауға бақылау жасайтын, өкілеттік қызмет жөніндегі комисссияның құрылуы. Қоғамның өтпелі кезеңінде еліміздегі адам құқықтары жөніндегі заңдар қызметін үйлестіріп, олардың осал тұстарын ретке келтіріп, қалпына келтіруде қазақстандықтар комиссияға зор үміт артады. Қазіргі уақытта адамдар өздерінің бұзылған құқықтарын қорғау үшін құқық қорғау орындарына, сотқа, Адам құқығы жөніндегі комиссияға шағымданатын болды. Бұл біздің қоғамның құқықтық мемлекет құруға бет бұрғандығымызды көрсетеді.

Әкімшілік, азаматтық немесе тәртіптік құқық бұзушылықтар қылмыс сияқты қоғамға қауіптілік сипатымен айқындалмайды.

Әкімшілік және азаматтық құқық бұзушылықтар үшін белгіленген жауаптылық түрлері қылмыс істегені үшін белгіленетін жауаптылықтан едәуір жеңіл болып табылады.

Әкімшілік және азаматтық құқық бұзушылықтар үшін айыппұл немесе материалдық жауапкершілік белгіленсе, тәртіптік құқық бұзушылықтар үшін ескерту, сөгіс, қатаң сөгіс белгіленуі мүмкін. Оны соттан бөлек жұмыс беруші де жүзеге асыра алады.

Жалпы, құқық бұзушылықпен күресуде нақты нәтиже жоқ мемлекетте халықтың сенімсіздігін, наразылығын туғызады. Атап айтсақ құқық бұзушылық дегеніміз құқыққа қарсы бағытталған кінәлі және өзінің сипаттымен қоғамға зияны және қауіпті зардаптар туғызуын, арнайы жасқа толған азаматтың әрекеті немесе әрекетсіздігі.

Құқық бұзушылықтың қоғамға зияндылығы, оның қашанда адам қоғамының құндылығы екені айқын. Құқық бұзушылықтың түрлеріне тоқта- латын болсақ, 2 түрге бөлінеді:

1. Теріс қылық .

2. қылмыс.

Теріс қылық дегеніміз-құқыққа қарсы бағытталған, қоғамға зиянды зардаптар туғызатын әрекет немесе әрекетсіздік болып табылады. Теріс қылықтар қоғамдық қатынастарға зияндық әсерін тигізеді, бірақ қауіпті болып табылмайды. Теріс қылықтардың өзі төмендегідей топтарға бөлінеді:

1. Тәртіптік теріс қылықтар - мемлекетпен кәсіпорындарда, басқа заңды тұлғалар мен құқықтық қатынастарға тұрғын субьектілері мен ішкі тараптарын қамтамасыз ету.

2. Азаматтық теріс қылықтар-заңды тұлғалардың жасаған келісім шарт негізінен туындайтын міндеттемелерді орындау сондай-ақ адам өмірімен денсаулығын және өмірі мен бостандығы қаралады.

3. Әкімшілік теріс қылықтар-бір сөзбен айтқанда ұсақ құқық бұзушылық. Яғни мемлкеттік басқару саласындағы қоғамды қатынастарға зиян келтіретін әкімшілік, қаржылық нормаларымен реттелеттін әлуметтік қауіпті іс-әрекет.

Азаматтық құқық бұзушылықтың қылмыстық әрекеттерден айырмашылығы олардың заңда тізімі берілмеген. Яғни, азаматтық құқық бұзушылыққа тән ерекшеліктер мүліктік және мүліктік емес санкциялармен тиым салыну болып табылады. Мұнда және бұзылған құқықтың қалпына келтірілуі көзге түседі: заңға қайшы келетін мәмлені өзгерту, бұзылған құқықты қалпына келтіруші санкциялар азаматтық құқық бұзушылықтың келтірілген зиянның салдарын бағалау және тағы басқаларын жатқызамыз.

Құқық қорғайтын нормалар құқық бұзушылыққа барған субъектілерге мемлекет атынан шара күш қолдану арқылы қол сұғылған, бұзылған құқықтарды, орнына келтіреді. Реттейтін нормаларды қорғау функциясын атқарады. Құқық қорғайтын нормалар негізінде әкімшілік, қылмыстық кодекстің ерекше бөлімдерінің баптарында нақтылы мағынада бекітілген.

Құқық бұзушылықтың себептері төңірегіне ежелден осы күнге дейін сан түрлі пікірлер айтылуда. Айтылған ойларды тұжырымдасақ адамдардың құқықтық нормаларының бұзылуы, ең алдымен әлуметтік және биологиялық жағдайлар әсер ететіні байқалады. Мұндағы әлуметтік жағдай деп отырғанымыз - отбасы мектеп қызмет істейтін ұжым, жалпы қоғам өмірінің әсері. Бірақ бұлар әр адамға әр түрлі ықпалын тигізеді. Биологиялық жағдайлар бір отбасында тәрбиеленіп өскен балалардың ой-өрісі сапалы әр түрлі болатындығы белгілі. Біреуі мейірімді, біреуі салмақты тағы басқалары биологиялық көзқарас болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.