Шикізаттың және дайын өнімді бағалауда физико-химиялық анықтау амалдарды қолдану

Пән: Сертификаттау, стандарттау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Шикізаттың және дайын өнімнің сапасын бақылау методикасы

Терминдер мен анықтамалар

Өнімнің сапа деңгейін бақылау

Зертханалық бақылау бөлімшелері

Анықтаудың өлшемдік амалдары

Шикізаттың және дайын өнімді бағалауда физико-химиялық анықтау амалдарды қолдану

Библиографикалық тізім

Кіріспе

Өнімнің сапа деңгейі - тиісті көрсеткіштерді негізге алынған шамалармен салыстыруға негізделген өнім сапасының сипаттамапсы. Өнімнің сапа деңгейін - бағалау мына операциялардан құрылады: бағаланатын өнімнің сапа көрсеткіштердің атауларын таңдау, тиісті көрсеткіштерін міндерін анықтау, анықталған кқрсеткіштерді оларды негізге алынған шамалармен таныстыру.

Өнімнің сапа деңгейін бағалау сапаны басқару жүйесінде тиісті шешім шығаруға негіз болады. Өнімнің сапа деңгейін бағалау жалпы түрде мына сатылардан тұрады:

-қарастырылып отырған обьект түрін бағалау үшін қажетті сапа көрсеткіштерінің атауларын таңдау.

- бағаланатын обьектіге ұқсас топтарды құрастыру және олардың сапа көрсеткіштерінің деңгейің белгілеу.

- сапа көрсеткіштерінің негізге алынатын мәндерінің жиынтығын анықтау.

- бағаланатын обьектінің сапа көрсеткіштерін олардың негізге алынған мәндерімен салыстыру.

- бағалау нәтижелерін салыстыру.

- бағалау нәтижелері туралы қорытынды шығару.

Сапа деңгейінің бағалаудың нәтижесін (технологиялық жүйелерді, өнімді, қызмет көрсетуді) мекемеде сапаны жалпы басқаруға қатысты мәселелерді шешуде мына мақсаттарда қолдануда болады:

маркетинг жүргізуде, өнімді сату рыногын зерттеуде
өнімді және нормативтік құжаттарды жасауға қойылатын техникалық тапсырмаға енгізілетін талаптарды негіздеуде
жаңа немесе өзгертілген өнімді жасау варианттарын дайындау үшін
өнімді өндіріске енгізу туралы шешім қабылдауға
шикізатты, материалдарды және жинақтауі бұйымдарынтандауда
шетелге тауар шығару шетелден тауар әкелу туралы ұсыныстарды құрастырғанда
өнімді өзгертуден немесе өндіруден алып тастаудың орынды екенін негіздеуде
өнімді ерікті сертификаттаудың орынды екенің негіздеуде
өнімнің дүниежүзілік деңгейге сәйкестігін қарастырңанда

Көрсеткіштердің мына түрлері бар: жіктеу, бағалау және шектеу.

Жіктеу көрсеткіштерінің шамасы бойынша бағаланатын өнімге (немесе кез келген басқа да обьектіге) ұқсас өнім топтарын таңдап алады. Бұл көрсеткіштер қарастырылып отырған өнімнің қолдану жағдайын және қолдану шеңберін сипаттайды, осы көрсеткіштердің мә»ндеріне қарай дүнйежүзілік рынокта бар үлгілерді бағаналатын өнімге ұқсас топтарға жатқызады.

Бұл топтарға енгізілетіні:

жасалынатын өнімді бағалағанда - болжамдар бойынша бағаланатын өнімді өндіру басталатын кезде дүниежүзілік рынокқа енгізілетін перспективаны және экспериментальдық үлгілер
өндірілетін өнімді бағалағанда - көрсеткіштерінің шамалары оларға қатысты құжаттардан немесе сынақтар нәтижесінде белгіленген, дүнйежүзілік нарық іске асырылған үлгілер.

Бағалау көрсеткіштері өнімнің белгіленген мұқтаждықтарды қанағаттандыру қабілетіне байланысты қасиетін сипаттайды және сапа деңгейін бағалағанда үлгілерді салыстыру үшін қолданылады. Әрбір бағалау көрсеткіші оның өнім сапасына әсер ету бағытымен сипатталады: өнім сапасын жақсартуға кейбір көрсеткіштер мәндерінің ұлғаюы сай келсе (позитивті көрсеткіштер), кейбір көрсеткіштер мәндерінің азаюы сай келеді.

Шектеу көрсеткіштері қарастырылатын міселенің сипатына қарай және бағалау мақсатына байланысты бөлінеді, шектеу ретінде қолданылады.

Көрсеткіштердің негізге алынатын міндері ұқсас өнімдердің сапа көрсеткіштері шамалардың жиынтығына сәйкес анықталады, ал осы жиынтық мына екі тәсіл бойынша белгәіленеді:

негізге алатын үлгілерді бөліп шығару
негізге алынатын шамаларды теориялық жолмен есептеп шығару.

Бағалау мақсатына байланысты негізге алынатын өнімдер ретінде ұқсас топтар ішінен жақсылары, нашарлары немесе белгілі топқа жататындары бөлініп шығарылады. Әрбір бағалау әдістерінде негізге алынатын үлгілерде бөліп шіғарудың әртүрлі принцптері мен ережелері қолданылады, бағаланатын өнімнің барлық ұқсастықтары да қолданылуы мүмкін.

Теориялық жолмен негізге алынатын көрсеткіштер ұқсастардың сапа көрсеткіштері міндерінің жиынтығы негізінде есептеледі. Әр тәсілде есептеудің әртүрлі принцптері қолданылады: кейде негізде алатындары ретінде көрсеткіштердің ең жақсы мәндер қабылданады.

Негізге алынатын шамаларды анықтағанда қарастырылып отырған өнім түрінің сапа көрсеткіштерінің арасындағы байланыстарды ескеру керек. Негізге алынатын шамаларды есептеп шығару тәсілі бұл талапты қамту керек. Негізгі шамалар ретінде ұқсас топтардың ең жақсы көрсеткіштері алынғанда көрсеткіштер арасындағы байланыс ескерілмейді, сондықтан бұл тәсілді қолдану әрқашан дұрыс бола бермейді.

Тамақ өнімдерінің дайындау технологиясында сапалығы және шикізаттың құрамы, өндіру процестерінің әсері, экологиялық қауыпсіздігі, шығарылатын өнімнің бекітілген нормаға сәйкестігі, санитарлық гигиеналық қауіпсіздіктердің сақталуы маңызды рөл атқарады. Барлық сұрақтардың шешіміне тағамдық шикізаттардың және дайын өнімдердің анықтау амалдарын білу маңызды. Бұл ғылым қарастыратыны жаңа принциптер мен тағамдық системалардың анықтау амалдарын, сонымен қатар құрамдық заттардың пайда болуы, олардың функциялары мен басқа да құрамдас бөліктері.

Қандай болмасын тағамдық заттарды зерттеу-аналитикалық жұмыс. Оның құрамындағы және көп компонеттілігіне, қажетті стандартты амалдары құрамының физика-химиялық тағамның структурасы және әр анықтау шарттарында бастапқы немесе өткен аналитикалық зерттеу жұмыстарын талап етеді.

Қәзіргі жағдайда келесі амалдарды бөліп қарауға болады, тамақ өнеркәсібіндегі көбірек қолданылатын өндірістер: газдау хроматографиясы, сұйықтық храмотографиясы, атомды-абсорбциялық спектрометрия, фотометрия, люминесценция, капилярлық электрофорез, инфрақызыл спектроскопия, электрохимия, анықтаудың классикалық амалдары (титриметрия, гравиметрия), анықтаудың реологиялық амалдары.

Дәл қазіргі уақытта хромотографиялық үлкею амалын және капилярлы электрофорез, оның негізгі құрамдас бөлігіндегі маңыздылығын негіздейді. Болашақта оның спектральды қолдануы, атомдық-абсорбциялық амалдары мен капилярлы электрофорезді амалдары дайын өнімнің және шикізаттың сапасын зерттеуде қолданылады. Осыдан шығатыны, шикізаттың және дайын өнімнің метологиялық баға берілуі инженер-технологтарға маңызды рөл атқарады.

1-тарау. Шикізаттың сапасын және дайын өнімнің теориялық сұрақтары мен бақылау.

Өнім сапасын бақылаудың теориялық негізі

Өнім сапасын бақылау кезінде сапан бақылау өте маңызды болып келеді. Бақылау - алға қойылған мақсаттарға жету жолында және де сапаны басқару кезінде ең тиімді жол болып табылады.

Кәсіпорындағы сапаны бақылау жүйесінің негізгі маңызды функцисы бақылау болып саналады. Дәл бақылау үрдісі кезінде нақты нәтиже мен жоспарланған нәтиженің айырмашылығы көрінеді.

Система контроля качества продукции представляет собой совокупность взаймосвязанных объектов и субъектов контроля , используемых видов, методов и средств оценки качества изделий и профилактики брака на различных этапах жизненного цикла продукции и уровнях управления качеством (рис. 1) .

Өнім сапасын бақылау жүйесі дегеніміз өнімді бақылау кезінде қолданылатын нысандар, бақылау түрлері, әдістері, өнімнің сапасын бағалау критерийлерінің жиынығы.

Өнім сапасын бақылау жүйесі

Өнім сапасын бақылайтын субъектілер

Техникалық бақылау түрлері

Өнімнің өмірлік цикліндегі бақыланатын этаптар

Өнімнің сапасын анықтаудың иерархиялық деңгейі

Өнімнің сапасын бақылау жүйесінің элементтері

Өнімнің сапасын тиімді бақылау шығарылатын тауардың мақсатты ақтауына, сапасының жақсы болуына, жұмыстағы ақаулар мен кемшіліктердің алдын алуға көмектеседі.

Терминдер мен анықтамалар

Өнімнің қасиеті- өнімнің обьектілі ерешелігі, құрылуында, эксплуатация немесе қолданылуында пайда болады. Өнімнің қасиетін ауызша қарапайым және күрделі деп бөлеміз. Қарапайым түріне - оның дәмін, сыртқы пішінін, түсін, ал күрделі түріне- қайнатылымдығы, өзінділігі және басқалары жатады.

Өнімнің сапасын оның технологиялық, техникалық және эксплуатациялық сипаттамасына, яғни қолданушының ұсыныстығына сәйкестенеді.

Өнімге баға берудегі құрамының сапалылығы- бұл бағалық мінездеме бір немесе бірнеше өнімнің сапалығын, пайда болудағы мүмкіндіктері мен қолданыс аясына байланысты. Бұл көрсеткіш қолдану аясын және толық көңілден шығатын қолданысын белгілейді. Сапалығының көрсеткіштері әр түрлі төлемдерде белгілі (ккал, пайызбен, балмен және т. б. ), бірақ өлшемсіз болуыда мүмкін. Өнімге баға беруде келесі системалық көрсеткіштер(аз төлемді, комплексті, анықтаушылық, интегралды) .

Төлемдік көрсеткіштер- бұл өнімнің сапалық көрсеткішінің бір мінездемелік қасиетіндегі (мысалы, дәмі, түсі, иісі, ылғалдығы, серпімділігі, консистенциясы, қопсуы және т. б. ) .

Комплексті көрсеткіштері - бұл бірнеше қарапайым заттардан тұратын күрделі немесе қарапайым өнімнің қасиетін мінездейді.

Комплексті көрсеткіштеріне жататыны:

Тағамдық маңыздылығы- өнімдегі тағамдық құндылығы (ақуыздар, майлар, көмірсулар, минералдық заттар, витаминдер және т. б. ), энергетикалық маңыздылығы және органолептикалық қасиеттері.
Биологиялық құндылығы-ақуыз сапасы, өнімнің құрамындағы олардың аминоқышқылдық сәйкетігі, қайнатылуы және өзімділігі, барлығы аминоқышқылдың құрамына және структуралық ерекшеліктеріне келеді.
Энергетикалық құндылығы-термин, физиологиялық организм фунциясында тағамдық заттардың биологиялық қышқылдану және қолданылу кезіндегі бөлінген энергиялық мінездемеде.

Тағамның құрамы (ақуыздар, майлар, көмірқышқылдары және т. б. ) тағамның құндылығын мінездейтін, оған биологиялық, энергиялық маңызды заттар.

Тамақтану өнімдерімен бірге адам организіміне көптеген зиянды заттар да түседі, ол әсіресе жас өспірімдердің профилактикалық тамақтануы кезінде өте қауіпті. Осындай қауіптілікке орай балалар тамақтанатын өнімдердің эффектілігі және обьектілі бақылануы, шикізаттың және тағамдық заттардың сапалылығының қауіпсіздігі көзделген жөн.

Денсаулыққа қауіпсіз тағамдарға жататындар (санритарлық рұқсатпен төменгі көрсеткішті заттар) токсикалық заттар, концерогенді, мутогенді немесе басқа да қолайсыз әсер бермейтін адам денсаулығына зиянды заттар болмауы.

Құрамында микроорганизмдік биологиялық заттардың және химиялық заттардың аз болуы, адам денсаулығына қауіпсіз болып есептеледі. Ал адам денсаулығы зиянды болып есептелетіндер патогенді микроорганизммдер және радионуклейдтер, ауыр металдардың тұздары, нитриттер, нитраттар, пестицидтер, сонымен қатар тағамдық қоспалар-консерванттар, бояғыш заттар және т. б.

2. Өнімнің сапа деңгейін бақылау.

Нарықтық экономика жағдайында әрбір өндіріс мекемесінің жетістігі олардың иновациялық потенциалына, өндірілген өнім мен көрсетілген қызметтің тиімділігі мен сапасына тікелей байланысты.

Мекеменің иновациялық потенциалы, яғни оның рынока жаңа өнім түрін және өндіріске жаңа технологияларды енгізу, осы жаңалықтарды рынокта тұрақтандыру қабілеті, осы мекеменің келешегіне зор әсер ететін фактор.

Қазіргі кезде өнімдер нарығында ұсыныс сұраныстан артық болғандықтан өнімнің бағасы мен сапасы шеңберінде бәсекелестік күшейе түсуде. Бұл жағдайда рынокта қалу үшін мекеме өзінің даму стратегиясын жасап және өзінің басқалардан артықшылығын сақтап қалу жолдарын іздеуі керек. Өндірістік иновация мекемеге бәсекелестікте жеңудің және өзінің артықшылығын сақтап қалу жолындағы маркетингтің басты құралы болып саналады. Мекеменің иновациялық потенциалы рынокта болып жататын жедел өзгеоістерге бейімділігінің индикаторы.

Тиімділік-мекеменің түсірген пайдасымен шығарған шығынының қатынасы -соңғы кезде өндірістің барлық салаларында айтарлықтай өсті. Мұның басты себептері, ол жаңа өндіріс процестерін қолдану, ақпараттар технологиясында қол жеткізілген жетістіктерді пайдалана отырып өндірісті жетілдіру болып табылады. Мекеменің рыноктағы жағдайын жақсартып бәсекелестердің қысымын азайтудың бағамен байланысты емес жолы - ол өндірістік иновациямен қатар өнімнің жалғасын қамтамасыз ету болып табылады. ИСО бойынша өнім сапасы - ол тұтынушы немесе барлық ынталы жақтардың талаптардың орындауға мүмкіндік беретін өнімге, процесске немесе өндіріс жүйелеріне тән .

Жоғары деңгейдегі сапаға жете алмай тұрып бұйымдар рынокта тұрақтана алмайды, әсіресе орта немесе жоғары мақсаттарға сай рынокта. Өнім сапасын қамтамасыз ету-бәсекелестікті қорғауда және нығайтуда өте маңызды құрал болып табылады.

Сапа стратегиялық мақсат ретінде әрбір мекеме үшін маңызды, үйткені өзін көрсете білген мекемеге рынокта сенімділік артады және осының арқасында ол өнімнің сату бағасын да арттыруы мүмкін. Сенімділігі жоқ мекемелер мұндай шараны қолдана алмайды.

Сапаны қамтамасыз ету тиімділікті арттыруға мүмкіндік беретіне көз жеткізген мекемелер осы бағытта өз жұмыстарын күшейтуге мәжбүр. Сапаны жақсарту шығынды азайтуға, заңым деңгейін төмендетуге, өнімді қайталап өңдеуді азайтуға мүмкіндік туғызады, яғни осы негізде шығарылатынөнім бағасын төмендетуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар жоғарғы сапалы өнім шығару фирма имиджін жақсартады, оның шығарған өнімдеріне сұранысты көбейтеді. Сұраныс көбейген сайын шығарылатын өнім көлемі де ұлғаяды, ал осының арқасында жекеленген өнімге кететін шығын азаяды.

Өнімнің сапа көрсеткіштерін анықтау әдістерін жіктеу және атаулар тізбегін таңдау

Өнімнің сапа көрсеткіштерін анықтаудың мына әдістері бар:

Өлшеу әдісі. Өлшеу әдісі техникалық өлшеу құралдарының көмегімен алынған ақпаратқа негізделген. Өлшеу әдісінің көмегімен мына шамалар анықталады. Өлшеу әдісінің көмегі мен мына шамалар анықталады: бұйым массасы, айналу жиілігі, бұйым мөлшері, ток күші, жылдамдық және т. б.
Есептеу әдісі. Бұл әдіс теориялық және эксперикалық байланыстардың көмегімен алынған ақпараттарды қолдануға негізделген. Есептеу әдісі өнім экспериментальдық зерттеу объектісі болмай тұрған кезде оны жобалау үшін қолданылады. Есептеу әдісі бұйымның массасы, өнімділігі, қуаты, төзімділігі сияқты және т. б. көрсеткіштерді анықтау үшін қолданылады.
Органометрикалық әдісадамның сезім мүшелерінің (көру, есту, сезу) көмегімен алынған деректерді талдау нәтижесінде жинақталған ақпараттар негізінде құрылады. Сезім мүшелері арқылы алынған деректер кейіннен тиісті баллдармен бағаланады. Органометрикалық әдістің көмегімен тәтті тағамдардың, темекінің, хош иісті заттардың және басқа да өнімдердің сапа көрсеткіштері анықталады.
Тіркеу әдісіболған жағдайларға, заттарға немесе шығынға қатысты деректерді есептеу арқылы алынған ақпараттарды пайдалануға негізделген. Бұл әдіспен үйлестіру көрсеткіштері, патенттік-құқықтық көрсеткіштер және т. б. анықталады. Ақпарат көздеріне байланысты өнім сапасының көрсеткіштерін анықтау әдістері дәстүрлі, эксперттік және әлеуметтік болып үшке бөлінеді.

Дәстүрлі әдісті мекемелердің арнайы экспериментальдық және есептеу бөлімшелерінің (арнайы лабораториялар, полигондар, сынау стендтері және т. б. ) қызметкерлері жүргізеді.

Эксперттік әдіс. Өнімнің сапа көрсеткіштерін бағалаудың эксперттік әдісі маман-эксперттер тобымен, мысалы, дизайнерлер тобымен дәм айырушылар тобымен, тауар айырушылар тобымен жүргізіледі. Эксперттік әдістің көмегімен басқа объективті тәсілдермен анықтала алмайтын көрсеткіштердің шамасы анықталады. Бұл әдіс кейбір эргономикалық және эстетикалық көрсеткіштердің мәндерін анықтауға да қолданылады.

Әлеуметтік әдіс өнімнің сапа көрсеткіштерін әлеуметтік әдіспен анықтауды нақтылы тұтынушылар немесе болашақ тұтынушылар қоладанады. Тұтынушылардың пікірлері сұрау немесе арнайы анкета-сұрақтар, көрмелер, конференциялар және т. б. арқылы жинақталады.

Сапа көрсеткіштерін таңдау өнім сапасына кіретін және оның сапасының деңгейін бағалауды қамтамасыз ететін сандық сипаттамалар атауларының тізімін белгілейді.

Сапа деңгейін әділетті түрде бағалау үшін тиісті көрсеткіштер атауларын - өзара байланыстығы техникалық-экономикалық, ұйымдастыру және т. б. көрсеткіштер жиынтығын пайдалану керек. Жеке көрсеткіштердің қай-қайсысы боса да бағалау нәтижелері бойынша шығарылған қорытындыны дәлелдеу үшін ұсына алмайды. Сапа көрсеткіштерінің атаулы тізбегін таңдауды негіздеу мыналарды ескере отырып жүргізіледі:

өнімнің қолдану аясы мен жағдайын;
өнім сапасын басқару мәселелерін;
сипатталатын қасиеттердің құрамы мен құрылымын;
сапа көрсеткіштеріне құйылатын негізгі талаптарды.

1-сурет. Сапа көрсеткіштерін жіктеу.

Сапа көрсеткіштері сипаттайтын қасиеттерінің санына байланысты мына түрде жіктеледі (2-сурет) :

жекелеген көрсеткіш;
өнім қасиеттерінің тек қана біреуіне қатысты көрсеткіш (салмағы, қуаты және т. б. ) ;
салыстырмалы көрсеткіш - жекелеген көрсеткіштің негізге алынған көрсеткішке қатынасы, салыстырмалы бірлік немесе пайыз (%) түрінде келтіріледі;
негізге алынған көрсеткіш - сапаны салыстырмалы түрде бағаланғанда негізгі (эталон) ретінде алынған бірлік.

4. Сапа деңгейін бақылау методикасын жасаудың негізі ережелері

Сапа деңгейін бағалаудың негізгі принципі ол бағаланылатын өнімнің көрсеткіштер жиынтығын осы көрсеткіштердің жиынтығын осы көрсеткіштердің негізгі алынған мәндерімен салыстыру. Бағалаудың әртурлі тәсілдерінде салыстырудың әр турлі ережелері қолданылады . Дифференциалдық әдісті қолданғанда бағаланатын және негізге алынған үлгілер сапаның қажетті көрсеткіштері бойынша қос-қостап салыстырады. Басқа әдістерде мұндаий салыстырмалар айқын түрде жүргізілмейді бағаланатын өнімнің көрсеткіштрі жиынтығы негізге алынған көрсеткіштер жиынтығымен ьелгіленген теориалық модельдің көмегімен салыстырылады.

Осындай салыстырмалар негізінде жұмыс қортындылары шығарылады -өнім сапасының деңгейі толық немесе жекеленген жайларды бағаланады. Бұл бағаламамсандық немесе сапалық түрдке көрсетіледі . Сандық түрде баға бір сан ретінде келтіріледі және ол ол сан өнім сапасының қассиеттеріжиынтығын бейнелейтін сапа көрсеткіштердің комплектісі мәні ретінде қарастырылады. Сапаның түрінде баға өнім жалпы қарастырылып отырған қассиеттер жиынтығы бойынша қойылған талаптарға сәйкес пе, олардан жоғарғы не төмен деген шешім түрінде көрсетіледі.

Сапа денгейін бағалау өнімнің бәсекелестікке сәйкестігін бағалаудың басты элементі б. т. Бәсекелестікее сәйкестік ол- өнімнің қарастырылып отырған уақытта басқа ұқсас тауарлармен бәекелестікте нақтылы рынокта орын алып өз позициасын сақтай алуы.

Бәсекелестікке сәйкестік көптеген факторларға тәуелді, оның ішінде:

Бағаға .
Пайдалану немесе тутыну шығынына.
Көрсетілетін қызметке.
Жарнамаға .
Фирманың бөліміне .
Сұраным мен ұсыныстар арасындағы қатынастрға.

Өнім сапасын бағалау үшін мына әдістер қолданылады:

Диференциалды.
Комплексті.
Аралас.

Өнім сапасын диференциалдық әдіспен бағалау сапасының жекеленген көрсеткіштерінің пайдалануға негізделген. Бұл әдісте бағаланатын өнім түрінің сапа көрсеткіштері негізге алынған тиісті көрсеткіштермен салыстырылады.

Жекеленген көрсеткіштердің ұлғаюы өнім схемасының жақсарғанын көрсететін жағдайда салыстырмалы сапа көрсеткіші (1) формула бойынша есптеледі. (Өнімділік, қуат және т. б. ) .

Өнім сапасының жақсаруы жекеленген көрсеткіштің азаюына сәйкес болған жағдайда салыстырмалы сапа көрсеткіші (2) формула бойынша есептеледі. (Материал сыйымдылығы, өзіндік құн және т. б. ) .

Өнім сапасын дифференциалдық әдіспен бағалауды қолданғанда мына шешімдер қабылданады:

- егер салыстырмалы көрсеткіштердің барлық мәні бірден үлкен немесе бірге тең болса, онда бағаланатын өнімнің сапа деңгейі негізге алынған үлгіге сәйкес деңдейден жоғары немесе оған тең.

- егер салыстырмалы көрсеткіштің барлық мәні бірден кіші болса, онда бағаланатын өнімнің сапа деңгейі негізге алынған үлгіге қатысты деңгейден төмен.

- салыстырмалы көрсеткіштердің кейбіреуінің мәні бірден үлкен немесе оған тең болса, ал қалғандарының мәні бірден кіші болса онда өнім сапасының деңгейі бағалау үшін комплексті немесе аралас әдістері қолдану керек .

2. Өнім сапасының комплексті көрсеткіші -ол өнім сапасының бірнеше қассиетеріні сипаттайтын көрсеткіш . Бұл көрсеткіш барлық қассиеттер жиынтығына немесе олардың белгіленген топтарына қатысты анықталуы мүмкін. Комплексті көрсеткіш бұйымының негізгі қолдану саласын көрсететін басты көрсеткіш аралық (сиымдылық, сенімділік және т. б. ) орталандырылған немесе интегралды көрсеткіштер түрінде келтірілуі мүмкін.

Бұйым сапасының орталандырылған көрсеткіші

Маңыздылық коэфиценті (m _i ) бір санының үлесі ретінде болады. Жекеленген көрсеткіштерінің тағайындалған барлық маңыздылық коэфицентінің қосындысы бірге тең.

Бұйым сапасының тұтынушылық деңгейінің толық бағасын белгілеу үшін бұйымнан аламның алатын жағдайы нәтижесін оның сатып алуға және тұтынуға (райдалануға жұмсалған шығындарымен салыстыру арқылы анықталатын сапаның интегралдық кри териі пайдаланылады:

И _к - сапаның интегралды көрсеткіші (бәсекелестік көрсеткіші )

С- бұймның белгіленген қолдану аясында қажеттілігінің әлеуметтік коэфиценті.

Ф- бұымының сапасының функцианалдық көрсеткіші.

(қолдануға қолайлылығы )

Э _с -өнімнің сапасының эстетикалық көрсеткіші.

Ц _пр - бұйымды сату бағасы .

З _э - сатып алу және тұтыну (пайдалану ) шығындары.

М ₁ , М ₂ , М ₃ - көсеткіштердің маңыздылық коэффиценттері.

Маңыздылық коффициенттердің анықтаудың бірнеше әдістері бар, ал солардың ішінде жиі қолданылатыны - ол эксперттік әдіс. Бұл әдіс бағаланатын көрсеткіштер жиынтығының қайсысы ең маңызды, қайсысының маңыздылығы төмендеу екекнін анықтауға мүмкіндік береді. Ол үшін ранчтеу әдісін, қо-қостап салыстыру әдісі және т. б. қолданылады.

3. Аралас әдіс жиынтықта көрсеткіштер саны көп болғанда яғни дифференциалдық әдіспен жалпы қорытынды шығара алмайтын жағдайда қолданылады. Бұл әдіспен бағалау мына ретте жүргізіледі:

- жекеленген көрсеткіштер топтарға біріктіріледі (мысалы: қолдану аясына қарай және т. б. ) .

- техникалық деңгейі бір санмен бағалау үшін әр топтаты сапа көрсеткіштерінің маңыздылық коэффициенттерін білу керек:

Мундағы n - сапа көрсеткіштері топтарының саны.

m _j - сапа көрсеткіштерінің j - тобының маңыздылық коэффициенті.

Q _ji - j тобының комплексті көрсеткіші.

Сонымен аралас бағалау тәсілінде алдында жекеленген көрсеткіштер топтастырылады (ең маңызды деген жекеленген көрсеткіштер топтарға кіргізілмейді), әр топтың комплексті көрсеткіші анықталады ал содан кейін анықталған комплектің жекеленген көрсеткіштер жиынтығы негізінде өнім сапасының деңгейін дифференциалдық әдіспен бағалайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.