Заманауи дегустациялық анализ ұйымы



1. Дегустаторларды тестілеу
2. Дегустаторларды аттестациялау
3. Тағамдық өнімдерінің сенсорлық анализінің мамандарын дайындау
4. Органолептикалық анализ өтетін мекемеге және оның жабдықталуына қойылатын талаптар
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Дегустаторларды тестілеу. Дегустаторларды іріктеу кезінде олардың түс, иіс, дәм ажырату және нәтижелерді қорыту қасиеттерін тестілейді. Иіс және дәм сезу сынақтарына баса назар аударылады.
Дәмнің негізгі төрт түрімен (тәтті, тұзды, қышқыл және ащы) қоса тұтқыр және металл дәмді анықтау ұсыналады. Оригинал мақалаларда «шанышпалы» және «шырынды», сонымен қатар қаныққан, толық болып сипатталатын umami дәмін сезуді сынау ұсыныстары көрсетіледі.
Дегустаторлардың тактильді сезімдерін және түйсіктерін, зияткерлік-кәсіби біліктіліктерін сынауға арналған бірнеше еңбектер бар.
Дегустаторлардың сенсорлық қасиеттерінің сандық сипаттамасы үшін келесі түсініктер қолданылады:
- Табылу шегі – сезімді шақыратын стимулдың ең төменгі өлшемі;
- Сәйкестендіру шегі (идентификация) – сезімді спалы түрде сипаттауға (идентификациялауға) жететін стимулдың ең төменгі өлшемі;
- Дифференциалдық шек - сәйкестік сезімін өзгертетін сәйкестік стимул санының ең төменгі өзгерісі;
- Сенсорлық жад – әртүрлі импульстар мен сенсорлық сезімдерді тану және есте сақтау қабілеті;
- Сенсорлық минимум – сезім мүшелерінің әсерлерді қабылдайтын минималды қабілеті мен сезімталдығы. Бұл шарттар зерттеу және бақылау мақсаттары үшін өте маңызды.
Дегустаторлардың түс ажыратқыш қабілеттерін тестілеу. Бұл әдіс дегустаторлардың түстерді дұрыс ажыратып, түс ерітінділерін қарқындылығы бойынша саралай алу қабілеттерін тексеруге негізделген.
Түс ерітінділерін жасау үшін азорубин (қызыл түс), хризоин S (сары үсті ерітінді береді) және қызыл бояғыштарды қолдану ұсынылады. Әуелі негізгі ерітінділерді дайындайды. Алғашқы заттан 0,2 г өлшенді алып, оны көлемі 100 см3 өлшегіш колбаға салып, белгіге дейін дистилденген су құяды. Негізгі ерітінділерді жабық шыны ыдыстарда қараңғы жерде 3 айға дейін сақтауға болады. Бақылау ерітінділері негізгі ерітінділерден дайындалады. Ол үшін негізгі ерітіндінің қажетті мөлшерін тамшуырмен алып, оны көлемі 100 см3 өлшегіш колбаға салып, белгіге дейін дистилденген су құяды. Бақылау ерітінділерін жабық шыны ыдыстарда қараңғы жерде 5 тәуліктен артық сақтауға болмайды.
1 Алмаши К.К., Дробоглав Е.С. Дегустация вин. — М.: Пищевая промышленность, 1979.
2 БулдаковА. С. Пищевые добавки: справочник. — Санкт-Петербург: Изд-во «Ut», 1996.
3 Востриков С.В., Губрий Г.Г., Мальцева О.Ю. Основы органолептического анализа спиртных, слабоградусных и безалкогольных напитков. —М: Пищевая промышленность, 1998.
4 Гигиенические требования безопасности и пищевой ценности пищевых продуктов. Санитарно-эпидемиологические правила и нормативы» (СанПиН 2.3.2.1078 — 01). Приложение. Список пищевых добавок, разрешенных к применению при производстве пищевых продуктов.
5 Головня Р. В., Еникеева Н.Г. Сенсорный анализ для организации контроля качества традиционных и новых пищевых продуктов // Современные методы анализа пищевых продуктов. — М: Наука, 1987.
6 Григорьева Д.Н., Головня Р.В., Семина Л.А. Профильно-ранговый метод и оценка качества мясных ароматизаторов // Журнал аналитической химии. - 1993. - Т. 48. — № 4.
7 Дуборасова Т. Ю. Сенсорный анализ пищевых продуктов. Дегустация вин: Учебное пособие. — М.: Издательско-книготорговый центр «Маркетинг», 2001

Пән: Сертификаттау, стандарттау
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:   
Заманауи дегустациялық анализ ұйымы
1. Дегустаторларды тестілеу
Дегустаторларды тестілеу. Дегустаторларды іріктеу кезінде олардың түс, иіс, дәм ажырату және нәтижелерді қорыту қасиеттерін тестілейді. Иіс және дәм сезу сынақтарына баса назар аударылады.
Дәмнің негізгі төрт түрімен (тәтті, тұзды, қышқыл және ащы) қоса тұтқыр және металл дәмді анықтау ұсыналады. Оригинал мақалаларда шанышпалы және шырынды, сонымен қатар қаныққан, толық болып сипатталатын umami дәмін сезуді сынау ұсыныстары көрсетіледі.
Дегустаторлардың тактильді сезімдерін және түйсіктерін, зияткерлік-кәсіби біліктіліктерін сынауға арналған бірнеше еңбектер бар.
Дегустаторлардың сенсорлық қасиеттерінің сандық сипаттамасы үшін келесі түсініктер қолданылады:
oo Табылу шегі - сезімді шақыратын стимулдың ең төменгі өлшемі;
oo Сәйкестендіру шегі (идентификация) - сезімді спалы түрде сипаттауға (идентификациялауға) жететін стимулдың ең төменгі өлшемі;
oo Дифференциалдық шек - сәйкестік сезімін өзгертетін сәйкестік стимул санының ең төменгі өзгерісі;
oo Сенсорлық жад - әртүрлі импульстар мен сенсорлық сезімдерді тану және есте сақтау қабілеті;
oo Сенсорлық минимум - сезім мүшелерінің әсерлерді қабылдайтын минималды қабілеті мен сезімталдығы. Бұл шарттар зерттеу және бақылау мақсаттары үшін өте маңызды.
Дегустаторлардың түс ажыратқыш қабілеттерін тестілеу. Бұл әдіс дегустаторлардың түстерді дұрыс ажыратып, түс ерітінділерін қарқындылығы бойынша саралай алу қабілеттерін тексеруге негізделген.
Түс ерітінділерін жасау үшін азорубин (қызыл түс), хризоин S (сары үсті ерітінді береді) және қызыл бояғыштарды қолдану ұсынылады. Әуелі негізгі ерітінділерді дайындайды. Алғашқы заттан 0,2 г өлшенді алып, оны көлемі 100 см3 өлшегіш колбаға салып, белгіге дейін дистилденген су құяды. Негізгі ерітінділерді жабық шыны ыдыстарда қараңғы жерде 3 айға дейін сақтауға болады. Бақылау ерітінділері негізгі ерітінділерден дайындалады. Ол үшін негізгі ерітіндінің қажетті мөлшерін тамшуырмен алып, оны көлемі 100 см3 өлшегіш колбаға салып, белгіге дейін дистилденген су құяды. Бақылау ерітінділерін жабық шыны ыдыстарда қараңғы жерде 5 тәуліктен артық сақтауға болмайды.
Сынақ жүргізу үшін көлемдері 20-30 см3 шыны түссіз 30 пробирканы немесе қалыңдықтары, көлемдері мен ішкі диаметрлері бірдей ыдыстарды алып, оларға бақылау ерітінділерін құяды.
Дегустаторлардың түс ажыратқыш қабілеттерін тестілеу кезінде қолданылатын бақылау ерітінділерін дайындау
Негізгі ерітіндінің көлемі, см3 Ерітіндідегі бояғыш заттың
массалық үлесі, гдм3
2,2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...0,00 4
2,6 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...0,05 2
3,3 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...0,06 6
4,0 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...0,08 0
5,5 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...0,11 0
7,0 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...0,14 0
8,8 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...0,17 0
11,6 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..0,232
13,6 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..0,272
17,0 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..0,340

Дегустаторлардың түс ажыратқыш қабілеттерін тестілеу кезінде қолданылатын бақылау ерітінділерін дайындау
Бояғыш зат
Негізгі ерітіндінің түсі
Өлшенді массасы, г
Кармин
Қызыл
0,7
Қышқыл қызғылт сары
Қызғылт сары
0,2
Қышқыл сары метанилді
Сары
0,2
Хромды жасыл антрохононды (2 бөлігі)
Жасыл*
0,2
Қышқыл сары метанилді (1 бөлік)

Индигокармин
көк
0,2
Қышқыл жуылатын көк
көк
0,2
Қышқыл күлгін С
күлгін
0,2
Шай бояғышы
қоңыр
2,0

*Ерітінді қоспасы 2:1

Иіс сезу мүшесін тестілеу. Иіс сезудің жадын, иістерді ажырату және есте сақтау қабілетін, сезімталдық шегін сынақтан өткізеді. Әртүрлі зерттеушілердің жасаған әдістемелері бір-бірінен тест ретінде қолданылатын заттар арқылы ажыратылады. Көбінесе химиялық қосылыстарды, сирек түрде табиғи заттарды (дәмдеуіштер және басқа да иісті заттар, эфир майы, ароматизаторлар) қолданады. Шығыс еуропалық елдердің стандарттары бойынша, дегустаторлардың иіс сезгіш қабілетін анықтау үшін 12 иісті затты қолданады: этанол, аммоний гидроксиді, бензальдегид, л-май қышқылы, изоамилацетат, сірке қышқылы, диацетил, камфор, фенол, ванилин, ацетальдегид, этилацетат. Бұлардан бөлек, дегустаторлардың мақсатына қарай, өнеркәсіп салалары бойынша (ет,сүт, кондитер, шарап жасау, сыра қайнату және т.б.) тағамдық өнімдердің үлгілерін қолдануға болады.
Сынақты жүргізу үшін, 10 қүңгірт шыны ыдысқа (бюкс, қатты тығыздалатын тығыны бар құтыларды және т.б. қолдануға болады) аздаған дезодирирленген мақтаны салып, оның үстіне жоғарыда көрсетілген, өзіндік иісі (дәмдеуіштер, ысталған заттар, сірке қышқылы, пияз, сарымсақ және т.б.) бар заттарды, өнімдерді немесе олардың ерітінділерін салады. Алынған үлгілерде орташа немесе әлсіз қарқындылықтағы иіс болу қажет.
Сынақ екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезеңде дегустатор, үлгілерді бірнеше рет иіскеп, сол иіске қатысты ассоциацияларды анкетаға толтырады. Бұл сенсорлық жадты және иісті елестетуді тексереді.
Екінші кезең бірінші кезеңнен кейін 6 сағаттан кем емес уақыт өткеннен соң жүргізіледі. Әрбір дегустаторға 10 үлгінің ішінен 9 үлгіні өз еркімен таңдап, олардың атауын айтуын сұрайды, нәтижелерді анкетаға толтырады. Бұл тестті нәтижелерді қайта қалпына келтіру деп атауға болады.
Бірінші және екінші кезеңдердің нәтижелері бойынша дегустаторларды іріктейді.
Р.В.Головняның пікірі бойынша, фенол мен бензальдегидтің тұрақсыздығы мен токсиндігіне байланысты, әдістемедегі заттар дұрыс таңдалмаған. Олардың орнына мета-крезол мен анис альдегидін ұсынады.
Бұған қоса, Р.В.Головня дегустаторлардың күкіртті қосылыстарды анықтау қабілетін де сынау керек деп ойлайды. Себебі, көптеген тағамдардың құрамында күкірт қосылыстары кездеседі. Және заттар тізіміне метилбутилсульфид, пропилмеркаптан және шарап өндірісіне тән иіс беретін изоамил спиртін енгізуді ұсынады. Әдістемедегі қалған заттар солайымен қалады.
Г.А.Вукс еңбектеріне сүйенсек, эстондық стандартқа төрт зат енгізілген: этил спирті, эфир майы, сірке қышқылы және тимол. Бұл заттар тұрмыста кең таралған және оларды табу оңай. Негізгі ерітінділердің келесі концентрациямен жасалған түрлерін дайындайды: 5%-дық этил спирті, 0,01 гдм3 жалбыз майы, 1 %-дық сірке қышқылы, 0,1 гдм3 тимол.
ISO ұсынысы бойынша, иіс сезгіштікті тексеру кезінде 2 затпен сынақ жүргізеді: лактон және бутилметанол. Иісті табу (концентрациясы жоғары заттарды қателеспей, 100% , ал төменгі концентрациялы заттарды 60%-дан кем етпей табу керек) және ажырату сезімдерінің шегі бақыланады.
Дәм сезуді тестілеу. СТ СЭВ 5216-85 бойынша жасалған Германия, Болгария, Венгрия және т.б.елдердегі стандарттарда, дегустаторларды іріктеу барысында жүргізілетін дәм сезгіштікті сынау реті төмендегідей түрде көрсетілген. Бірінші кезеңде, дегустаторлардың тәтті, тұзды, қышқыл және ащы дәмнің негізгі түрлерін ажырата алу қабілеттерін анықтайды.
Сынақ үшін сахароза, сусыз натрий хлориді, кристалл лимон қышқылын, шарап қышқылын, кофеин немесе гидрохлорид хининін қолданады. Иіссіз, дәмсіз балғын ауыз суды диаметрі 15 см-ден кем емес эмальданған ашық ыдыста 10 мин бойына қайнатады. Салқындаған соң, судың иісі мен дәміне әсер етпейтін, ылғал сүзгіден өткізеді. Сақтау мерзімі 1-2 күн. Сынақ барысында анализ үшін таза реактивтерді пайдаланады.
Дәмдік заттардың негізгі ерітінділерін дайындау үшін, бастапқы заттың үлгісін (массасы 31-кестеде көрсетілген) көлемі 1000 см3 өлшегіш колбаға салады да, дайындалған суды құйып, белгіге дейін жеткізеді. Негізгі ерітінділерді жабық шыны ыдыстарда (8 +- 3) °С температурада 5 тәуліктен артық сақтамайды. Лайланған ерітінділер рұқсат етілмейді.
Дәм түрлерін ажырату қабілетін сынау.
Дегустаторлардың дәм сезгіштіктерін тестілеуге арналған негізгі ерітінділерді дайындау
Бақылау ерітінділерін негізгі ерітінділерден дайындайды (31-кесте). Ол үшін негізгі ерітіндінің қажетті мөлшерін (32-кесте бойынша) тамшуыр немесе өлшегіш цилиндр арқылы сыйымдылығы 1000 см3 өлшегіш колбаға ауыстырады және дайындалған суды құйып, белгіге дейін жеткізеді. Бақылау ерітінділерін жабық шыны ыдыстарда (8 +- 2) °С температурада тоңазытқышта 5 тәуліктен артық сақтамайды. Лайланған ерітінділер рұқсат етілмейді.
31-кесте
Дәмі
Зат
Үлгі массасы, г
Тәтті
Сахароза
100
Тұзды
Натрий хлориді
20
Қышқыл
Лимон немесе
шарап қышқылы
10
10
Ащы
Кофеин немесе
хинин гидрохлориді
1
0,1

32-кесте
Дәмі
Зат
Негізгі ерітінді көлемі, см3
Бақылау ерітіндісіндегі дәмдік заттың массалық концентрациясы, гдм3
Тәтті
Сахароза
80
8
Тұзды
Натрий хлориді
100
2
Қышқыл
Лимон немесе
шарап қышқылы
25
50
0,25
0,5
Ащы
Кофеин немесе
хинин гидрохлориді
100
50
0,1
0,005

Дегустаторлардың тактилді сезімдерін тестілеу. Кейбір әдістемелерде, дәм, иіс сезі, түс ажырату қабілеттерін тексерумен қатар, консистенцияны сезіну қабілетін де тексеру көрсетіледі. Бұл үшін, мысалы, балқытылған ірімшікті алады, ал олардың сынамаларын қаттылық деңгейіне қарай орналастырады.
Негізгі дәмдерді ажырату деңгейін анықтауға арналған сұрау картасы
Нәтижелерді қайта қалпына келтіруді (воспроизводимость) сынау. Кейде бұл сынақты бағалаулардың қосарлануы (сәйкестенуі) деп атайды. Органолептикалық бағалаулардың нәтижесіне әртүрлі факторлар, мысалы, ореол құбылысы, кереғарлық эффекті, сендіру және т.б. әсер етеді. Көп жағдайда, бірдей жағдайда, сәйкес сынамалардың сапасын бағалауды қайталау дайын емес дегустаторлардың қолдарынан келе берейді. Дегустатордың тәжірибесі мен жаттығулары жоғарыда көрсетілген факторлар әсеріне тұрақты болуға көп көмегін тигізеді, бұл өз кезегінде сенсорлық бағалауда оң нәтижесін береді.
Әдетте, дегустаторлардың нәтижелерді қайта қалпына келтіру қабілетін сынау үшін, оларға 10 түрлі кодталған өнімдердің үлгісін бағалауға береді, 3-4 сағ өткен соң нализді дәл осындай ретте қайталайды, бірақ кодтарды өзгертеді. Кодтары әртүрлі, бірақ құрамы бір өнім болып табылатын үлгіні дегустатордың қалай бағалағанына қарап, оның нәтижелерді қайта қалпына келтіру қабілетінің деңгейін анықтайды.
Дегустаторлардың зияткерлік-кәсіптік құзіреттілігін тестілеу. Тағамдық өнімдердің анализі кезінде дегустаторлардың өз сезімдерін сипаттап беру қабілеті маңызды болып саналады. Зияткерлік-кәсіптік құзіреттілікті сынау методикасы бойынша, дегустаторларға бірнеше қосылыстарды ,мысалы: бензальдегид, ацетофенон, бензилацетат, камфора, ментол, қалампыр майы, анис ұрығы, ваниль немесе ванилин, линалоол, фенилсірке қышқылы, май және сірке қышқылы, гексанол, метилтиофен және өнім жинақтарын, мысалы: ірімшік, ет, сәбіз, жұмсақ тұқымдар, құрғақ печенье, жұмсағы бар жеміс шырыны, балдыркөк, інжір, шәрбәт, кілегей, балықты ұсынады.
Бірінші топтағы заттардың иісін және өнімдердің консистенциясын сипаттап беруін сұрайды. Сипаттау нәтижесіне қарай нақты балл қойылады: жақсы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Сүт қышқыл өнеркәсібінде қолданылатын сүт қышқылды бактериялар
Сүт өнімдерінің сапасын бақылау және оның қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Қонақүйлердің бәсекеге қабілеттілігін қалыптастыру құралын анықтау
Сабуроның сұйық ортасы
Өнім сапасын органолептикаылқ әдіспен талдау
Стандарттарды зерттеп дайындау, бекіту және енгізу тәртібі
Кәсіпорын
Еттің тағамдық және биологиялық құндылығы, қоян етінің адам денсаулығына тигізетін пайдалы әсерлері, және халықтың күнделікті тағамдық тұтынысына қоян етін енгізуге ұсыныс
Коньяк өнімдерінің тарихы
Өндірістік тәжірибені өткендігі туралы есебі («БААТ» ЖШС материалдары негізінде)
Пәндер