Қазақстан Республикасындағы инновациялық инфрақұрылым элементтернің даму жолы және бүгінгі жағдайы
Әлемдік нарықтағы белсенді бәсекелік күштер әрбір елдің нақты мүмкіндіктерін сынап, қауқарсыздарын өз құшағына алуда. Ал оның соңы басқа бір елге мүдделі болуға итермелейтіні шындық. Сондықтан да:
1)Қоржынды біз үшін басты міндет білім мен ғылымның, өндіріс пен инновацияның ара- қатынасын жақындатып бәсекеге қауқарлы экономикаға құру. Сондай-ақ, ұлттық және экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі бағыттарының бірі ол – отандық өндірісті жандандыру екені белгілі. Мұның бәрі ұлттық инновациялық инфрақұрылымды қалыптастырып және оны жетілдіре отырып жүзеге асуы тиіс.
Қазақстан Республикасындағы инновациялық инфрақұрылымының дамуын сараптайтын болсақ мына жағдайларға көз жеткізуге болады.
Болашағы зор технопарктердің бірі – «Қ.Сәтбаеватындағы ҚазҰТУ технопаркі» АҚ. Бұл технопаркқызметін Ұлттық инновациялық қор қаржыландырды. 2007 жылдан бастап 12 инкубаторлық технологиялық жобалароргаластыруға қол жеткізілді. Технопарк мұнай-газ өнеркәсібінде жаңа технологияларды енгізу, металлургия, ақпараттық технологиялар, экология, машина жасау салаларына жаңа технологияларды әзірлеуге маманданған. Сонымен қатар технопарк аймағында 4 инновациялық компаниялар орналастырылады және оларға технопарк келесідей қызмет түрлерін көрсетеді:
- кең ауқымды спутниктік интернеткке қол жетерлік;
- полиграфиялық, көшірмелік, түрлі-түрлі оперативтік баспалар, буклеттер, визиткалар даярлау және т.б.
- баспа саласында мультимедиялық және полиграфиялық технологияларды әзірлеу, жарнамалық роликтерді әзірлеу; жарнамалық өнімді DVD дискілері көмегімен тарату;
- консалтингтік, бухгалтерлік, қаржы қатынастары саласында, сонымен қатар мұнай - газ , химия, жобалау, құрылыс, маркетингтік және әлеуметтік зерттеулер жүргізу сияқты қызмет түрлерін көрсетеді.
Технопарктермен қатар ҚР бизнес-инкубаторларда кең ауқымды дамып келеді. Олар жаңадан құрылған кәсіпорындардың старттық (алғашқы ) дамуына тиімді жағдайлар жасайды.
Қостанай облысында бизнес субъектілеріне шарттарында ғимараттарды және құрылғыларды жалға берумен айналысатын 1 бизнес – инкубатор қызмет етеді. Сонымен қатар бизнес-инкубатор тауарлар, шикізат және материалдарды өткізу туралы маркетингтік қызметті ұйымдастырумен айналысады.
Маңғыстау облысында « Жаңаөзен» бизнес- инкубаторы» қызмет етуде. Оның ауланың шамасы 2109,57 шаршы метр. Бизнес-инкубатор территорясында 42 кәсіпорын қызмет атқаруға және онда 42 кәсіпорын қызмет атқаруға және онда 118 адам еңбек етеді. Бизнес- инкубатор қызметтерінің клиенттерінің негізгі қызмет түрлері полиграфия, тігу бұйымдары өндірісі, жарнамалық қызмет көрсету және басқа да қызмет түрлері. Объектілер желісін кеңейту мақсатында Маңғыстау облысы әкімшілік Бейнеу және Түпқараған аудандарында бизнес-инкубатор құру туралы қаулы қабылдады.
1)Қоржынды біз үшін басты міндет білім мен ғылымның, өндіріс пен инновацияның ара- қатынасын жақындатып бәсекеге қауқарлы экономикаға құру. Сондай-ақ, ұлттық және экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі бағыттарының бірі ол – отандық өндірісті жандандыру екені белгілі. Мұның бәрі ұлттық инновациялық инфрақұрылымды қалыптастырып және оны жетілдіре отырып жүзеге асуы тиіс.
Қазақстан Республикасындағы инновациялық инфрақұрылымының дамуын сараптайтын болсақ мына жағдайларға көз жеткізуге болады.
Болашағы зор технопарктердің бірі – «Қ.Сәтбаеватындағы ҚазҰТУ технопаркі» АҚ. Бұл технопаркқызметін Ұлттық инновациялық қор қаржыландырды. 2007 жылдан бастап 12 инкубаторлық технологиялық жобалароргаластыруға қол жеткізілді. Технопарк мұнай-газ өнеркәсібінде жаңа технологияларды енгізу, металлургия, ақпараттық технологиялар, экология, машина жасау салаларына жаңа технологияларды әзірлеуге маманданған. Сонымен қатар технопарк аймағында 4 инновациялық компаниялар орналастырылады және оларға технопарк келесідей қызмет түрлерін көрсетеді:
- кең ауқымды спутниктік интернеткке қол жетерлік;
- полиграфиялық, көшірмелік, түрлі-түрлі оперативтік баспалар, буклеттер, визиткалар даярлау және т.б.
- баспа саласында мультимедиялық және полиграфиялық технологияларды әзірлеу, жарнамалық роликтерді әзірлеу; жарнамалық өнімді DVD дискілері көмегімен тарату;
- консалтингтік, бухгалтерлік, қаржы қатынастары саласында, сонымен қатар мұнай - газ , химия, жобалау, құрылыс, маркетингтік және әлеуметтік зерттеулер жүргізу сияқты қызмет түрлерін көрсетеді.
Технопарктермен қатар ҚР бизнес-инкубаторларда кең ауқымды дамып келеді. Олар жаңадан құрылған кәсіпорындардың старттық (алғашқы ) дамуына тиімді жағдайлар жасайды.
Қостанай облысында бизнес субъектілеріне шарттарында ғимараттарды және құрылғыларды жалға берумен айналысатын 1 бизнес – инкубатор қызмет етеді. Сонымен қатар бизнес-инкубатор тауарлар, шикізат және материалдарды өткізу туралы маркетингтік қызметті ұйымдастырумен айналысады.
Маңғыстау облысында « Жаңаөзен» бизнес- инкубаторы» қызмет етуде. Оның ауланың шамасы 2109,57 шаршы метр. Бизнес-инкубатор территорясында 42 кәсіпорын қызмет атқаруға және онда 42 кәсіпорын қызмет атқаруға және онда 118 адам еңбек етеді. Бизнес- инкубатор қызметтерінің клиенттерінің негізгі қызмет түрлері полиграфия, тігу бұйымдары өндірісі, жарнамалық қызмет көрсету және басқа да қызмет түрлері. Объектілер желісін кеңейту мақсатында Маңғыстау облысы әкімшілік Бейнеу және Түпқараған аудандарында бизнес-инкубатор құру туралы қаулы қабылдады.
Қазақстан Республикасындағы инновациялық инфрақұрылым
элементтернің даму жолы және
бүгінгі жағдайы
Әлемдік нарықтағы белсенді бәсекелік күштер әрбір елдің нақты
мүмкіндіктерін сынап, қауқарсыздарын өз құшағына алуда. Ал оның соңы басқа
бір елге мүдделі болуға итермелейтіні шындық. Сондықтан да:
1)Қоржынды біз үшін басты міндет білім мен ғылымның, өндіріс пен
инновацияның ара- қатынасын жақындатып бәсекеге қауқарлы экономикаға құру.
Сондай-ақ, ұлттық және экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі
бағыттарының бірі ол – отандық өндірісті жандандыру екені белгілі. Мұның
бәрі ұлттық инновациялық инфрақұрылымды қалыптастырып және оны жетілдіре
отырып жүзеге асуы тиіс.
Қазақстан Республикасындағы инновациялық инфрақұрылымының дамуын
сараптайтын болсақ мына жағдайларға көз жеткізуге болады.
Болашағы зор технопарктердің бірі – Қ.Сәтбаеватындағы ҚазҰТУ
технопаркі АҚ. Бұл технопаркқызметін Ұлттық инновациялық қор
қаржыландырды. 2007 жылдан бастап 12 инкубаторлық технологиялық
жобалароргаластыруға қол жеткізілді. Технопарк мұнай-газ өнеркәсібінде жаңа
технологияларды енгізу, металлургия, ақпараттық технологиялар, экология,
машина жасау салаларына жаңа технологияларды әзірлеуге маманданған. Сонымен
қатар технопарк аймағында 4 инновациялық компаниялар орналастырылады және
оларға технопарк келесідей қызмет түрлерін көрсетеді:
- кең ауқымды спутниктік интернеткке қол жетерлік;
- полиграфиялық, көшірмелік, түрлі-түрлі оперативтік баспалар,
буклеттер, визиткалар даярлау және т.б.
- баспа саласында мультимедиялық және полиграфиялық технологияларды
әзірлеу, жарнамалық роликтерді әзірлеу; жарнамалық өнімді DVD
дискілері көмегімен тарату;
- консалтингтік, бухгалтерлік, қаржы қатынастары саласында, сонымен
қатар мұнай - газ , химия, жобалау, құрылыс, маркетингтік және
әлеуметтік зерттеулер жүргізу сияқты қызмет түрлерін көрсетеді.
Технопарктермен қатар ҚР бизнес-инкубаторларда кең ауқымды дамып келеді.
Олар жаңадан құрылған кәсіпорындардың старттық (алғашқы ) дамуына тиімді
жағдайлар жасайды.
Қостанай облысында бизнес субъектілеріне шарттарында ғимараттарды
және құрылғыларды жалға берумен айналысатын 1 бизнес – инкубатор қызмет
етеді. Сонымен қатар бизнес-инкубатор тауарлар, шикізат және материалдарды
өткізу туралы маркетингтік қызметті ұйымдастырумен айналысады.
Маңғыстау облысында Жаңаөзен бизнес- инкубаторы қызмет етуде.
Оның ауланың шамасы 2109,57 шаршы метр. Бизнес-инкубатор территорясында 42
кәсіпорын қызмет атқаруға және онда 42 кәсіпорын қызмет атқаруға және онда
118 адам еңбек етеді. Бизнес- инкубатор қызметтерінің клиенттерінің негізгі
қызмет түрлері полиграфия, тігу бұйымдары өндірісі, жарнамалық қызмет
көрсету және басқа да қызмет түрлері. Объектілер желісін кеңейту мақсатында
Маңғыстау облысы әкімшілік Бейнеу және Түпқараған аудандарында бизнес-
инкубатор құру туралы қаулы қабылдады.
Павлодар облысында жаңадан құрылған кәсіпорындарға жеңілдетілген
шартпен өндірістік ғимарттарды жалға беру, кәсіпкерлерге бизнес негіздерін
оқытуды ұйымдастыру, ақпараттық, консалтингтік қызметтер көрсетумен
айналысатын бизнес-инкубаторлары қызмет атқаруда.
Солтүстік Қазақстан облысында Солтүстік Қазақстан облысының
әкімшілігінің аймақтық бизнес-инкубаторы қызмет етуде. Ол келесідей
құрылымға ие:
1) жеңілдетілген шарттарда 48 бизнес субъектілеріне өндірістік
ғимараттарды ұсына алатын бизнес- инкубаторлары;
2) бизнес субъектілерінде ақпараттар, кеңес беру қызметін, бастаушы
кәсіпкерлерге маркетингтік зерттеулер жүргізетін маркетинг
орталығы;
3) кәсіпкерлермен техникалық кадрларды қабылдау бойынша жұмыс
атқаратын кадр бөлімі.
Қазақстандық бизнес-инкубаторларының қызметін жүзеге асыру барысын таңдай
отырып, қазақсатандық бизнес-инкубаторларының келесідей типтерін
құрастыруға болады.
• Бос ғиматтарда минималды қызмет түрлерін көрсететін және
төмендетілген жал төлеміне негізделген инкубаторлар;
• Ірі кәсіпорындар базасындағы инкубаторлар;
• Жалпы инкубаторлар қарамағындағы кәсіпорындардың тұрақты
дамуына жағдай жасайтын арнайы орта қалыптастыратын ірі
ғылыми, білім ортлықтары базасындағы инкубаторлар.
Қазақстандағы бизнес-инкубаторларының дамуының шағын ғана тәжірибесі
олардың бірқатар ерекшеліктері мен олардың құрудағы өзекті мәселелердің
бапр екеенін көрсетті:
1) көптеген бизнес- инкубатор халықаралық қорлар мен ұйымдар
қолдауымен құрыдған;
2) университтер базасындағы инкубаторлардың аз болуы;
3) ішкі донорлардың жеткіліксіздігі;
4) технопарктердің аз болуы;
5) бизнес- инкубартордың шектеулі болуы;
6) қаржыландырудың жеткіліксіздігі;
7) бизнес-инкубаторлардың тиімді дамуына жағдай жасайтын кәсіпкерлік
ортаның болмауы.
Қазақстандық экономиканың шикізаттық бағыттан өзекті сервистік-
технологиялық инновациялық бағытқа бет бұру қажеттілігі туындап отыр. Мұнай
жағдай республикада өнеркәсіптік өндірістің ғылыми сыйымды және жоғары
технологиялы секторының құрылуына жағдай жасайды. Ол үшін венчурлік
қорларды құру, озық технологиялар трансфертін жүзеге асырудың озық шетелдік
тәжірибесі пайдалынынады. Бұл Қазақстанның жаңа технологиялардың әлемдік
нарығына кіруі мен әлемдік интелектуалдық еңбек бөлінісіне қатысуының
алғышарттары болып есептеледі. Венчурлік қорлар елдің экономикалық және
ғылыми әлеуметінің дамуында негізгі элемент болып табылады. Бүгінгі таңда
Қазақстанда 5 венчурлік қор қызмет етеді. Бұл қорлар өнеркәсәп
салаларындағы инновациялық белсенділікті арттыруға мол мүмкіндік береді.
Қазір олар 3,46 млрд. теңге сома шамасындағы 13 инновациялық жобаны
мақұлдап, жүщеге асыруда.
2007 жылдың 1-қаңтарындағы мәліметтерге сүйенсек, 5 қордың бюджеті
14,5 теңгесі Ұлттық инновациялық қор АҚ қаржыландырылған. Елімізде
келесідей венчурлік қорлар қызмет етеді:
1. Әрекет жоғарғы технологиялар қоры. Қазіргі таңда онда құрылыс
материалдарын, аккумуляторлық батаея өндірісі бойынша 3 жоба
қаржыландырылды;
2. Адвант венчурлық қоры Lancaster Group АҚ бірлесе
құрылғын.Қазіңргі таңда ақпараттық технологиялар құрылған және ІТ мамандары
даярлау саласындағы жобалар іске асырылуда.
Қорлардың қоры функциясын орындай отырып және Қазақстанның әлемдік
венчурлік капиталы интеграциясына енуін ынталандыра отырып, Ұлттық
инновациялық қор АҚ географиялық ауқымы АҚШ, Еуропа, Орта және Оңтүстік
Шығыс, Азия, Израильді қамтитын 5 шетелдік венчурлік қорларына қатысуы
Қазақстанға озық технологиялар трансфертіне тиімді жағдайлар жасайды;
инновациялық және венчурлік қаржыландыру саласындағы мамандарды даярлауды,
пл ол өз кезегінде бірнеше жылдан кейін елімізде жүзеге асырылатын
жобаларды инвестициялайтын субқорлардың құрылуына негіз болады.
1. Технопарктердің өсуі. Елімізде соңғы он жылда оннан астам технопарктер
құрылып, тіркелген. Соңғы екі жылда аймақтық технопарктерден Алматы
аймақтық технопаркі ,, Алгоритм , технопаркі, Қарағанды аймақтық
технопаркі жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері құрылды. Ал
ұлттық технопарктерден Алатау ақпараттық технологиялар паркі, Ұлттық
индустриалды мұнай – химия технопаркі (Атырауц қаласы), Тоқамақ
ядролық технологиялар технопаркі,Ғарыштық мониторинг технопаркі,
Прогресс биотехнология технопаркі құрылды.
Алдағы бес жылда технопарктер ұлттық инновациялық жүйенің маңызды
элементі болады деп күтілуде. Жаңа технологияларды ендіру, еңбек
өнімділігін арттыру және жоғарғы технологиялы өнімдер өндірісін құруда осы
аталған инновациялық инфрақұрылым элементтерінің орны ерекше.
2. Еліміздің технопарктер жүйесінде басым болуы. Бүгінгі таңда ғылымды
дамытумен қатар, ғылыми – техникалық әлеуеті, минералды ресурстары,
әртүрлі басымды даму бағыттары және өндірістік инфрақұрылымы бар
Қазақстанның әрбір облысының ерекшелігіне сай технопарктер құру арқылы
аймақтық инновациялық механизмдерді дамыту қажет.
Мұндай даму тенденциясына байланысты аймақтық технопарктердің ұлғаюын
айтуға болады. Олар соңғы екі – үш жылда құрылған. Орал, Алматы, Қарғанды
қалаларындағы аймақтық технопарктердің негізгі мақсаты өздері орналасқан
аймақты дамыту және аймақ экономикасын инновациялық өнімдермен қамтамасыз
ету болып табылады.
3. Шағын және орта қалаларда технопарктердің ұлғаюы. Қазақстанның Орал,
Степногорск, Курчатов, Призерск және Байқоңыр секілді қалаларында
өздерінің ҒЗИ, ЖОО мен кәсіпорындарының базасында технопарктерді құру
арқылы, республика деңгейінде инновациялық технологияларды жылдам
дамытуға және ендіруге бір дәрежеде әлеуеті бар.
Осыған байланысты қай қаланың инновацияға икемі жоғары сол қалада
технопарктердің құрылуы маңызды болып табылады. Көбінесе бір салаға
бейімделген қалаларда құрылады. Мысалы: Байқоңыр қаласында ғарыштық
мониторнинг технопаркі, Курчатов қаласында ядролық технологиялық технопаркі
және т.б.
4. Арнайы маманданған технопарктер үлесінің ұлғаюы. Соңғы кезде
әмбебапты деп аталатын технопарктердің қарамағындағы әртүрлі
саладағы және әртүрлі технологиялық бағыттағы компаниялардың саны
азайып, оның орнына технопарктер арнайы маманданған бір бағытты
ұстануда. Арнайы маманданған технопарктер тек бір саланы дамытуға
маманданады. Мысалы: Прогресс биотехнологиялар технопаркі дәрі -
дәрмектер өндірісі және егін өндіруге маманданса, Тоқмақ
биотехнологиялар технопарркі физика, химия және ядролық технология
саласындағы қолданбалы зеттеулерге, Алатау АТП ақпарттық
технологиялар саласындағы құрал – жабдықтар және сол саладағы жаңа
ашуларға маманданған.
5. Технопарктер қарамағындағы технологиялық бизнес – инкубаторлардың
ұлғаюы. Бүгінгі таңда Қазақстанда 40-тан астам бизнес- инкубаторлар
қызмет етуде. 2002 жылы қараша айында Орталық Азия технологиялық
парктер және бизнес – инкубаторлар жүйесі құрылған. Оның
ұйымдастырушысы Шымкент СодБи бизнес-инкубаторы болып табылады.
Аталған бизнес-инкубаторлар осы ұйымның бастауымен жинақталған. Алдағы
жылдары Қазақстанда технопарктердің қарамағынан 12 арнайы маманданған
технологиялық бизнес-инкубаторлар және 8 оқу орталықтарын құру
жоспарлануда. Болжам бойынша, алдағы уақытта технопарктер қарамағынан
бизнес – инкубаторлардың құрылуы барлық Қазақстандық өнертапқыштардың
инновациялық ынтасын қамтып, жылына 300- ден астам жобаның дүниеге
келуіне ықпалын тигізеді. Бүгінгі күні Қазақстанда статистика
агенттігінің мәліметтері бойынша 145 мың шағын бизнес кәсіпорындары
және 16 мың жеке дамуына бизнес-инкубаторлардың көмек көрсетуі оң
ықпалын тигізеді.
Қазақстан технопарктерлдің алдына қойған негізгі міндеттерінің орындалу
процесі барысындағы мәселелерді талдау – олардың қызмет ету тиімділігін
бағалауға мүм кіндік береді.
Қазақстандағы технопарктердің негізгі міндеттері:
1. инновациялық процестің бастапқы зерттеулерден бастап, тауарлық
өнімдер шығарғанға дейінгі кезеңді қамтитын барлық сатыларын
қамтамасыз ететін инновациялық инфрақұрылымды құру;
2. инновациялық процестің барлық циклін қамтамасыз ету үшін
инвестициялар тарту;
3. ғылыми мекемелердің интелектуалдық әлеуетін жүзеге асыру,
менеджмент саласы бойынша кадрларды даярлау;
4. инновация саласындағы мәселелерді шешу бойынша оқу, зерттеу және
ғылыми мекемелерімен ынтымақтастықты ұйымдастыру;
Бүгінгі қазақстандық технопарктер міндеттерінің барлығын дерлік толығымен
орындап отырған жоқ, сәйкесінше олардың қызметінің тиімді және жемісті
атқарып жатқандығын кері әсерін тигізеді.
1. Бірінші міндет – инновациялық инфрақұрылымды жетілдіру.
Технопарктер қызметі бастапқы әзірлеменің дайын өнім болып шығуын, яғни
инновациялық процестің барлық сатыларын қамтамасыз етіп отырған жоқ.
Қаржылық жағынан қамтамасыз етілмеуіне және міндеттері тек қағаз жүзінде
ғана қалып қоюына байланысты ғылыми- техникалық әлеуетімізді тиімді
пайдалануы және бәсекеге қабілетті өнім өндіруге мүмкіндік бермей отыр.
Қызмет етіп отырған технопарктердің жүйесі Қазақстанның нарығының
инновациясын қалыптасуына жеткіліксіз деңгейде әсер етуде.
2. Екінші міндет – инновациялық процестің барлық циклін қамтамасыз ету
үшін инвестициялар тарту.
Шетелдік инвесторлар салымдарын ішкі және әлемдік нарықта төлемқабілетті
сұранысқа ие салларға және экологиялық зиян өндірістерге (еліміздегі
шетелдік тікелей инвестициялардың 60 % -нан астамы мұнай – газ өнеркәсібіне
бағытталған) салуды арттық көреді.
Бүгінгі күні тек Алатау АТП ғана алдыңғы қатарлы шетелдік компаниялармен
жұмыс атқарады. Сондай ақ мына компаниялармен: Microsoft Hewlett Packard
ынтымақтастық туралы меморандумына қол қойылған.
Қазақстанның ғылымына және инновациялық қызметтің әзірлемелеріне шетелдік
инвестицияларды тарту деңгейі 3 пайыздан аспайды. Бұл өз кезегінде толық
инновациялық процесті қамтамасыз етуге жеткіліксіз.
3. Үшінші міндет – ғылыми мекемелердің интелектуалдық әлеуетін жүзеге
асыру.
Қазақстандық технопарктер белгілі бір дәрежеде ғылым, білім және
өндірістің интеграциялауының территориялық ғылыми және жобалық-
конструкторлық ұйымдар, өндірістік кәсіпорындар немесе олардың бөлімшелері
шоғырланады. Бірақ технопарктердің тек ұшеуі ғана ЖОО-ның территориясында,
ал қалғандары ірі өнеркәсіп кәсіпорындарынның териториясында орналасқан.
Осы сәттерде технопарктердің барлығы дерлік ЖОО-мен тығыз байланыста болуы
дерлік- технопарктерді жоғарғы ғылыми-техникалық әлеуетпен және қажетті
тұрақтылықпен қамтамасыз етеді. Сонымен қазақстандық технопарктер еліміздің
ғылыми әлеуетін ақырындап жүзеге асыру үстінде бірақ әлі де болса толық
әлеуетіміз іске аспай отыр.
4.Төртінші міндет – инновациялық менеджмент саласы боыйынша кадрларды
даярлау.
Инновациялық мендежмент саласы бойынша қазақстандық мамандарды даярлауды
көптеген компаниялар мен оқу орындары жүзеге асырғанымен, бірақ әлемдік
тәжірибеге сай бұл қызметті технопарктің өзінде, яғни арнайы инфрақұрылымы
бар және кәсіпкерлік деңгейі жоғары болып келетін ортада үзеге асыру қажет.
5. Бесінші міндет - оқу, зерттеу және ғылыми мекелермен
ынтымақтастықты ұйымдастыру.
Алтай технопаркі бүгінде Ресей және Қытай технопарктерімен белсенді,
әрі жемісті ынтымақтастықта болып отыр. Сонымен бірге, Үндістан, Германия
және Малайзия технопарктрімен де тығыз байланыс орнатылған.
Инновациялық қызметтің даму жолы және оның
бүгінгі жағдайы
Европадағы орта ғасырларда орын алған өнеркәсіп төңкерістен бастау
алған әлемдегі ғылыми-техникалық прогресс соңғы ғасырда, әсіресе соңғы
жарты ғасырда жаңа сатыға көтерілді деуге болады. Осы кезеңде әлемдік
экономика жаһандануға толық бет бұрды. Бұл өз кезегінде бәсекелестікті
мүлде күшейтіп жіберді. Бәсекелестікке төтеп беру үшін өнеркәсіп алпа
уақыттары жаһандану үдерісіне жылдамдату енуге мәжбүр. Жаһандану дәуірінде
экономиканың қозғаушы күші – ғылыми-техникалық процессте ғылым мен
техникадағы, технология мен инфрақұлымдағы жаңашылдықтың, басқаша айтқанда
инновацияның деңгейіне, оның жетістіктерін қолдана білуге тікелей
байланысты болып отыр. Сол себепті дамыған елдер бұл бағытқа бөлінер
қаржыны жылдан-жылға көбейтіп келеді.
Дүниежүзіндегі ең ірі экономикалық держава АҚШ-тың өзі жекеменшік
сектордың қаржысына қосымша федералдық бюджеттен қомақты қаржы бөледі.
Бөлінген қаржыны игере алатын инфрақұрылымдар да өте жақсы дамыған. Негізгі
іргелі ғылыми күштер шоғырланған университеттер мен әскери, азаматтық
фирмалардың арасында тығыз байланыс орнатылған, олар бірімен бірі барынша
қанағаттандыру бағытында түзелсе, лабораториялар жұмыс істнйді. АҚШ үкіметі
ғылым мен техниканың басым бағыттарын тікелей қаржыландырып, бақылауда
ұстап отырады. Фирмалар негізінен жақын арада табыс табуды ойлайтын
болғандықтан үкімет іргелі ғылымды қаржыландыруды да өз ғылыми- техникалық
арнайы аймақ бар, соның бірі Силикон жазығының өзіңде ғана әлемдік
компьютерлер мен есептегіш машиналардың 20 пайызы жасап шығарылады. Үкімет
болашақта ғылыми сыйымдылығы мол өндіріске басымдық беретін 1 мыңнан аса
еркін экономикалық аймақ құруды жоспарлап отыр. Германияда 50-ден астам,
Голландияда-45, Англияда 30 технопарк бар. АҚШ пен Еуропада инновациялық
салада жұмыс істеп жатқан қызметкерлер саны соңғы жылдары 2 есе өссе
Оңтүстік – Шығыс Азия елдерінде ол 3-4 есе өсті. Қытай да мұндай
экономикалық аймақтарды дамытуға ақшаны жұмсап отыр.
Азия елдерінің ішінде Жапонияның тәжірибесі айрықша көңіл
аударарлық. Өзінің іргелі ғылыми дамымаған ел өткен ғасырда, әсіресе екінші
дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдары шетелдік дайын технологияны
трансферттеу ісін өте жақсы жолға қойды. Соның арқасында жапондар ғылыми
зерттеулерге кететін шығындарды үнемдеді, өндіріске жаңа техника мен
технологияны ендіру мерзімін мүмкіндігінше қысқарта білді. Екінші жағынан
өте көп шығынды талап ететін қорғаныс саласына қаржы бөлмегендіктен
жапондық банктер өте төмен деңгейде өндіріске несие бөлу мүмкіндігіне ие
болды, ол өз кезегінде өнеркәсіптің тез аяққа тұруына себепші болды.
Жапонияда әсіресе бентя-бизнес немесе тәуекелшіл кәсіп қатты
дамыды. Оның ерекшелігі жапон бизнестің тапқан табысының бір бөлігін жаңа
бағыттағы, пайда әкелуіне ешкім кепілдік бере алмайтын салдарды дамытуға
тоқтаусыз жұмсап отырғандығында. Нәтижесінде жаңа фирма, жаңа ммандар,
кадрлар өсіп жетіледі. Қаржыны өндірістен-өндіріске деген ұстаныммен
басты айырмашылығы осында. Бизнесті бұлай жүргізу шағын және орта бизнестің
тез арада қатты өркендеуіне, нарық талабына бейімделгіш, икемшіл болып
қалыптасуын қажетті жағдай жасады.
Осы жерде әлемнің озық елдеріндегі ғылыми зерттеу және тәжірибелік-
конструкторлық жұмыстары (ҒЗТКЖ) шығынының динамикасын көз салып кеткен
артық болмас.
1-кесте. Әлемдегі озық елдердің ҒЗТКЖ шығынының динамикасы,
млрд. доллар
Ел 1991 1992 1994 1996 ЖІӨ
АҚШ 154,3 161,8 173,0 184,6 2,5
Жапония 71,8 67,0 74,9 82,4 3,1
Германия 35,6 36,1 37,3 36,5 2,3
Франция 23,0 25,2 27,3 27,1 2,3
Ұлыбритания 18,7 20,2 21,6 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
элементтернің даму жолы және
бүгінгі жағдайы
Әлемдік нарықтағы белсенді бәсекелік күштер әрбір елдің нақты
мүмкіндіктерін сынап, қауқарсыздарын өз құшағына алуда. Ал оның соңы басқа
бір елге мүдделі болуға итермелейтіні шындық. Сондықтан да:
1)Қоржынды біз үшін басты міндет білім мен ғылымның, өндіріс пен
инновацияның ара- қатынасын жақындатып бәсекеге қауқарлы экономикаға құру.
Сондай-ақ, ұлттық және экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі
бағыттарының бірі ол – отандық өндірісті жандандыру екені белгілі. Мұның
бәрі ұлттық инновациялық инфрақұрылымды қалыптастырып және оны жетілдіре
отырып жүзеге асуы тиіс.
Қазақстан Республикасындағы инновациялық инфрақұрылымының дамуын
сараптайтын болсақ мына жағдайларға көз жеткізуге болады.
Болашағы зор технопарктердің бірі – Қ.Сәтбаеватындағы ҚазҰТУ
технопаркі АҚ. Бұл технопаркқызметін Ұлттық инновациялық қор
қаржыландырды. 2007 жылдан бастап 12 инкубаторлық технологиялық
жобалароргаластыруға қол жеткізілді. Технопарк мұнай-газ өнеркәсібінде жаңа
технологияларды енгізу, металлургия, ақпараттық технологиялар, экология,
машина жасау салаларына жаңа технологияларды әзірлеуге маманданған. Сонымен
қатар технопарк аймағында 4 инновациялық компаниялар орналастырылады және
оларға технопарк келесідей қызмет түрлерін көрсетеді:
- кең ауқымды спутниктік интернеткке қол жетерлік;
- полиграфиялық, көшірмелік, түрлі-түрлі оперативтік баспалар,
буклеттер, визиткалар даярлау және т.б.
- баспа саласында мультимедиялық және полиграфиялық технологияларды
әзірлеу, жарнамалық роликтерді әзірлеу; жарнамалық өнімді DVD
дискілері көмегімен тарату;
- консалтингтік, бухгалтерлік, қаржы қатынастары саласында, сонымен
қатар мұнай - газ , химия, жобалау, құрылыс, маркетингтік және
әлеуметтік зерттеулер жүргізу сияқты қызмет түрлерін көрсетеді.
Технопарктермен қатар ҚР бизнес-инкубаторларда кең ауқымды дамып келеді.
Олар жаңадан құрылған кәсіпорындардың старттық (алғашқы ) дамуына тиімді
жағдайлар жасайды.
Қостанай облысында бизнес субъектілеріне шарттарында ғимараттарды
және құрылғыларды жалға берумен айналысатын 1 бизнес – инкубатор қызмет
етеді. Сонымен қатар бизнес-инкубатор тауарлар, шикізат және материалдарды
өткізу туралы маркетингтік қызметті ұйымдастырумен айналысады.
Маңғыстау облысында Жаңаөзен бизнес- инкубаторы қызмет етуде.
Оның ауланың шамасы 2109,57 шаршы метр. Бизнес-инкубатор территорясында 42
кәсіпорын қызмет атқаруға және онда 42 кәсіпорын қызмет атқаруға және онда
118 адам еңбек етеді. Бизнес- инкубатор қызметтерінің клиенттерінің негізгі
қызмет түрлері полиграфия, тігу бұйымдары өндірісі, жарнамалық қызмет
көрсету және басқа да қызмет түрлері. Объектілер желісін кеңейту мақсатында
Маңғыстау облысы әкімшілік Бейнеу және Түпқараған аудандарында бизнес-
инкубатор құру туралы қаулы қабылдады.
Павлодар облысында жаңадан құрылған кәсіпорындарға жеңілдетілген
шартпен өндірістік ғимарттарды жалға беру, кәсіпкерлерге бизнес негіздерін
оқытуды ұйымдастыру, ақпараттық, консалтингтік қызметтер көрсетумен
айналысатын бизнес-инкубаторлары қызмет атқаруда.
Солтүстік Қазақстан облысында Солтүстік Қазақстан облысының
әкімшілігінің аймақтық бизнес-инкубаторы қызмет етуде. Ол келесідей
құрылымға ие:
1) жеңілдетілген шарттарда 48 бизнес субъектілеріне өндірістік
ғимараттарды ұсына алатын бизнес- инкубаторлары;
2) бизнес субъектілерінде ақпараттар, кеңес беру қызметін, бастаушы
кәсіпкерлерге маркетингтік зерттеулер жүргізетін маркетинг
орталығы;
3) кәсіпкерлермен техникалық кадрларды қабылдау бойынша жұмыс
атқаратын кадр бөлімі.
Қазақстандық бизнес-инкубаторларының қызметін жүзеге асыру барысын таңдай
отырып, қазақсатандық бизнес-инкубаторларының келесідей типтерін
құрастыруға болады.
• Бос ғиматтарда минималды қызмет түрлерін көрсететін және
төмендетілген жал төлеміне негізделген инкубаторлар;
• Ірі кәсіпорындар базасындағы инкубаторлар;
• Жалпы инкубаторлар қарамағындағы кәсіпорындардың тұрақты
дамуына жағдай жасайтын арнайы орта қалыптастыратын ірі
ғылыми, білім ортлықтары базасындағы инкубаторлар.
Қазақстандағы бизнес-инкубаторларының дамуының шағын ғана тәжірибесі
олардың бірқатар ерекшеліктері мен олардың құрудағы өзекті мәселелердің
бапр екеенін көрсетті:
1) көптеген бизнес- инкубатор халықаралық қорлар мен ұйымдар
қолдауымен құрыдған;
2) университтер базасындағы инкубаторлардың аз болуы;
3) ішкі донорлардың жеткіліксіздігі;
4) технопарктердің аз болуы;
5) бизнес- инкубартордың шектеулі болуы;
6) қаржыландырудың жеткіліксіздігі;
7) бизнес-инкубаторлардың тиімді дамуына жағдай жасайтын кәсіпкерлік
ортаның болмауы.
Қазақстандық экономиканың шикізаттық бағыттан өзекті сервистік-
технологиялық инновациялық бағытқа бет бұру қажеттілігі туындап отыр. Мұнай
жағдай республикада өнеркәсіптік өндірістің ғылыми сыйымды және жоғары
технологиялы секторының құрылуына жағдай жасайды. Ол үшін венчурлік
қорларды құру, озық технологиялар трансфертін жүзеге асырудың озық шетелдік
тәжірибесі пайдалынынады. Бұл Қазақстанның жаңа технологиялардың әлемдік
нарығына кіруі мен әлемдік интелектуалдық еңбек бөлінісіне қатысуының
алғышарттары болып есептеледі. Венчурлік қорлар елдің экономикалық және
ғылыми әлеуметінің дамуында негізгі элемент болып табылады. Бүгінгі таңда
Қазақстанда 5 венчурлік қор қызмет етеді. Бұл қорлар өнеркәсәп
салаларындағы инновациялық белсенділікті арттыруға мол мүмкіндік береді.
Қазір олар 3,46 млрд. теңге сома шамасындағы 13 инновациялық жобаны
мақұлдап, жүщеге асыруда.
2007 жылдың 1-қаңтарындағы мәліметтерге сүйенсек, 5 қордың бюджеті
14,5 теңгесі Ұлттық инновациялық қор АҚ қаржыландырылған. Елімізде
келесідей венчурлік қорлар қызмет етеді:
1. Әрекет жоғарғы технологиялар қоры. Қазіргі таңда онда құрылыс
материалдарын, аккумуляторлық батаея өндірісі бойынша 3 жоба
қаржыландырылды;
2. Адвант венчурлық қоры Lancaster Group АҚ бірлесе
құрылғын.Қазіңргі таңда ақпараттық технологиялар құрылған және ІТ мамандары
даярлау саласындағы жобалар іске асырылуда.
Қорлардың қоры функциясын орындай отырып және Қазақстанның әлемдік
венчурлік капиталы интеграциясына енуін ынталандыра отырып, Ұлттық
инновациялық қор АҚ географиялық ауқымы АҚШ, Еуропа, Орта және Оңтүстік
Шығыс, Азия, Израильді қамтитын 5 шетелдік венчурлік қорларына қатысуы
Қазақстанға озық технологиялар трансфертіне тиімді жағдайлар жасайды;
инновациялық және венчурлік қаржыландыру саласындағы мамандарды даярлауды,
пл ол өз кезегінде бірнеше жылдан кейін елімізде жүзеге асырылатын
жобаларды инвестициялайтын субқорлардың құрылуына негіз болады.
1. Технопарктердің өсуі. Елімізде соңғы он жылда оннан астам технопарктер
құрылып, тіркелген. Соңғы екі жылда аймақтық технопарктерден Алматы
аймақтық технопаркі ,, Алгоритм , технопаркі, Қарағанды аймақтық
технопаркі жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері құрылды. Ал
ұлттық технопарктерден Алатау ақпараттық технологиялар паркі, Ұлттық
индустриалды мұнай – химия технопаркі (Атырауц қаласы), Тоқамақ
ядролық технологиялар технопаркі,Ғарыштық мониторинг технопаркі,
Прогресс биотехнология технопаркі құрылды.
Алдағы бес жылда технопарктер ұлттық инновациялық жүйенің маңызды
элементі болады деп күтілуде. Жаңа технологияларды ендіру, еңбек
өнімділігін арттыру және жоғарғы технологиялы өнімдер өндірісін құруда осы
аталған инновациялық инфрақұрылым элементтерінің орны ерекше.
2. Еліміздің технопарктер жүйесінде басым болуы. Бүгінгі таңда ғылымды
дамытумен қатар, ғылыми – техникалық әлеуеті, минералды ресурстары,
әртүрлі басымды даму бағыттары және өндірістік инфрақұрылымы бар
Қазақстанның әрбір облысының ерекшелігіне сай технопарктер құру арқылы
аймақтық инновациялық механизмдерді дамыту қажет.
Мұндай даму тенденциясына байланысты аймақтық технопарктердің ұлғаюын
айтуға болады. Олар соңғы екі – үш жылда құрылған. Орал, Алматы, Қарғанды
қалаларындағы аймақтық технопарктердің негізгі мақсаты өздері орналасқан
аймақты дамыту және аймақ экономикасын инновациялық өнімдермен қамтамасыз
ету болып табылады.
3. Шағын және орта қалаларда технопарктердің ұлғаюы. Қазақстанның Орал,
Степногорск, Курчатов, Призерск және Байқоңыр секілді қалаларында
өздерінің ҒЗИ, ЖОО мен кәсіпорындарының базасында технопарктерді құру
арқылы, республика деңгейінде инновациялық технологияларды жылдам
дамытуға және ендіруге бір дәрежеде әлеуеті бар.
Осыған байланысты қай қаланың инновацияға икемі жоғары сол қалада
технопарктердің құрылуы маңызды болып табылады. Көбінесе бір салаға
бейімделген қалаларда құрылады. Мысалы: Байқоңыр қаласында ғарыштық
мониторнинг технопаркі, Курчатов қаласында ядролық технологиялық технопаркі
және т.б.
4. Арнайы маманданған технопарктер үлесінің ұлғаюы. Соңғы кезде
әмбебапты деп аталатын технопарктердің қарамағындағы әртүрлі
саладағы және әртүрлі технологиялық бағыттағы компаниялардың саны
азайып, оның орнына технопарктер арнайы маманданған бір бағытты
ұстануда. Арнайы маманданған технопарктер тек бір саланы дамытуға
маманданады. Мысалы: Прогресс биотехнологиялар технопаркі дәрі -
дәрмектер өндірісі және егін өндіруге маманданса, Тоқмақ
биотехнологиялар технопарркі физика, химия және ядролық технология
саласындағы қолданбалы зеттеулерге, Алатау АТП ақпарттық
технологиялар саласындағы құрал – жабдықтар және сол саладағы жаңа
ашуларға маманданған.
5. Технопарктер қарамағындағы технологиялық бизнес – инкубаторлардың
ұлғаюы. Бүгінгі таңда Қазақстанда 40-тан астам бизнес- инкубаторлар
қызмет етуде. 2002 жылы қараша айында Орталық Азия технологиялық
парктер және бизнес – инкубаторлар жүйесі құрылған. Оның
ұйымдастырушысы Шымкент СодБи бизнес-инкубаторы болып табылады.
Аталған бизнес-инкубаторлар осы ұйымның бастауымен жинақталған. Алдағы
жылдары Қазақстанда технопарктердің қарамағынан 12 арнайы маманданған
технологиялық бизнес-инкубаторлар және 8 оқу орталықтарын құру
жоспарлануда. Болжам бойынша, алдағы уақытта технопарктер қарамағынан
бизнес – инкубаторлардың құрылуы барлық Қазақстандық өнертапқыштардың
инновациялық ынтасын қамтып, жылына 300- ден астам жобаның дүниеге
келуіне ықпалын тигізеді. Бүгінгі күні Қазақстанда статистика
агенттігінің мәліметтері бойынша 145 мың шағын бизнес кәсіпорындары
және 16 мың жеке дамуына бизнес-инкубаторлардың көмек көрсетуі оң
ықпалын тигізеді.
Қазақстан технопарктерлдің алдына қойған негізгі міндеттерінің орындалу
процесі барысындағы мәселелерді талдау – олардың қызмет ету тиімділігін
бағалауға мүм кіндік береді.
Қазақстандағы технопарктердің негізгі міндеттері:
1. инновациялық процестің бастапқы зерттеулерден бастап, тауарлық
өнімдер шығарғанға дейінгі кезеңді қамтитын барлық сатыларын
қамтамасыз ететін инновациялық инфрақұрылымды құру;
2. инновациялық процестің барлық циклін қамтамасыз ету үшін
инвестициялар тарту;
3. ғылыми мекемелердің интелектуалдық әлеуетін жүзеге асыру,
менеджмент саласы бойынша кадрларды даярлау;
4. инновация саласындағы мәселелерді шешу бойынша оқу, зерттеу және
ғылыми мекемелерімен ынтымақтастықты ұйымдастыру;
Бүгінгі қазақстандық технопарктер міндеттерінің барлығын дерлік толығымен
орындап отырған жоқ, сәйкесінше олардың қызметінің тиімді және жемісті
атқарып жатқандығын кері әсерін тигізеді.
1. Бірінші міндет – инновациялық инфрақұрылымды жетілдіру.
Технопарктер қызметі бастапқы әзірлеменің дайын өнім болып шығуын, яғни
инновациялық процестің барлық сатыларын қамтамасыз етіп отырған жоқ.
Қаржылық жағынан қамтамасыз етілмеуіне және міндеттері тек қағаз жүзінде
ғана қалып қоюына байланысты ғылыми- техникалық әлеуетімізді тиімді
пайдалануы және бәсекеге қабілетті өнім өндіруге мүмкіндік бермей отыр.
Қызмет етіп отырған технопарктердің жүйесі Қазақстанның нарығының
инновациясын қалыптасуына жеткіліксіз деңгейде әсер етуде.
2. Екінші міндет – инновациялық процестің барлық циклін қамтамасыз ету
үшін инвестициялар тарту.
Шетелдік инвесторлар салымдарын ішкі және әлемдік нарықта төлемқабілетті
сұранысқа ие салларға және экологиялық зиян өндірістерге (еліміздегі
шетелдік тікелей инвестициялардың 60 % -нан астамы мұнай – газ өнеркәсібіне
бағытталған) салуды арттық көреді.
Бүгінгі күні тек Алатау АТП ғана алдыңғы қатарлы шетелдік компаниялармен
жұмыс атқарады. Сондай ақ мына компаниялармен: Microsoft Hewlett Packard
ынтымақтастық туралы меморандумына қол қойылған.
Қазақстанның ғылымына және инновациялық қызметтің әзірлемелеріне шетелдік
инвестицияларды тарту деңгейі 3 пайыздан аспайды. Бұл өз кезегінде толық
инновациялық процесті қамтамасыз етуге жеткіліксіз.
3. Үшінші міндет – ғылыми мекемелердің интелектуалдық әлеуетін жүзеге
асыру.
Қазақстандық технопарктер белгілі бір дәрежеде ғылым, білім және
өндірістің интеграциялауының территориялық ғылыми және жобалық-
конструкторлық ұйымдар, өндірістік кәсіпорындар немесе олардың бөлімшелері
шоғырланады. Бірақ технопарктердің тек ұшеуі ғана ЖОО-ның территориясында,
ал қалғандары ірі өнеркәсіп кәсіпорындарынның териториясында орналасқан.
Осы сәттерде технопарктердің барлығы дерлік ЖОО-мен тығыз байланыста болуы
дерлік- технопарктерді жоғарғы ғылыми-техникалық әлеуетпен және қажетті
тұрақтылықпен қамтамасыз етеді. Сонымен қазақстандық технопарктер еліміздің
ғылыми әлеуетін ақырындап жүзеге асыру үстінде бірақ әлі де болса толық
әлеуетіміз іске аспай отыр.
4.Төртінші міндет – инновациялық менеджмент саласы боыйынша кадрларды
даярлау.
Инновациялық мендежмент саласы бойынша қазақстандық мамандарды даярлауды
көптеген компаниялар мен оқу орындары жүзеге асырғанымен, бірақ әлемдік
тәжірибеге сай бұл қызметті технопарктің өзінде, яғни арнайы инфрақұрылымы
бар және кәсіпкерлік деңгейі жоғары болып келетін ортада үзеге асыру қажет.
5. Бесінші міндет - оқу, зерттеу және ғылыми мекелермен
ынтымақтастықты ұйымдастыру.
Алтай технопаркі бүгінде Ресей және Қытай технопарктерімен белсенді,
әрі жемісті ынтымақтастықта болып отыр. Сонымен бірге, Үндістан, Германия
және Малайзия технопарктрімен де тығыз байланыс орнатылған.
Инновациялық қызметтің даму жолы және оның
бүгінгі жағдайы
Европадағы орта ғасырларда орын алған өнеркәсіп төңкерістен бастау
алған әлемдегі ғылыми-техникалық прогресс соңғы ғасырда, әсіресе соңғы
жарты ғасырда жаңа сатыға көтерілді деуге болады. Осы кезеңде әлемдік
экономика жаһандануға толық бет бұрды. Бұл өз кезегінде бәсекелестікті
мүлде күшейтіп жіберді. Бәсекелестікке төтеп беру үшін өнеркәсіп алпа
уақыттары жаһандану үдерісіне жылдамдату енуге мәжбүр. Жаһандану дәуірінде
экономиканың қозғаушы күші – ғылыми-техникалық процессте ғылым мен
техникадағы, технология мен инфрақұлымдағы жаңашылдықтың, басқаша айтқанда
инновацияның деңгейіне, оның жетістіктерін қолдана білуге тікелей
байланысты болып отыр. Сол себепті дамыған елдер бұл бағытқа бөлінер
қаржыны жылдан-жылға көбейтіп келеді.
Дүниежүзіндегі ең ірі экономикалық держава АҚШ-тың өзі жекеменшік
сектордың қаржысына қосымша федералдық бюджеттен қомақты қаржы бөледі.
Бөлінген қаржыны игере алатын инфрақұрылымдар да өте жақсы дамыған. Негізгі
іргелі ғылыми күштер шоғырланған университеттер мен әскери, азаматтық
фирмалардың арасында тығыз байланыс орнатылған, олар бірімен бірі барынша
қанағаттандыру бағытында түзелсе, лабораториялар жұмыс істнйді. АҚШ үкіметі
ғылым мен техниканың басым бағыттарын тікелей қаржыландырып, бақылауда
ұстап отырады. Фирмалар негізінен жақын арада табыс табуды ойлайтын
болғандықтан үкімет іргелі ғылымды қаржыландыруды да өз ғылыми- техникалық
арнайы аймақ бар, соның бірі Силикон жазығының өзіңде ғана әлемдік
компьютерлер мен есептегіш машиналардың 20 пайызы жасап шығарылады. Үкімет
болашақта ғылыми сыйымдылығы мол өндіріске басымдық беретін 1 мыңнан аса
еркін экономикалық аймақ құруды жоспарлап отыр. Германияда 50-ден астам,
Голландияда-45, Англияда 30 технопарк бар. АҚШ пен Еуропада инновациялық
салада жұмыс істеп жатқан қызметкерлер саны соңғы жылдары 2 есе өссе
Оңтүстік – Шығыс Азия елдерінде ол 3-4 есе өсті. Қытай да мұндай
экономикалық аймақтарды дамытуға ақшаны жұмсап отыр.
Азия елдерінің ішінде Жапонияның тәжірибесі айрықша көңіл
аударарлық. Өзінің іргелі ғылыми дамымаған ел өткен ғасырда, әсіресе екінші
дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдары шетелдік дайын технологияны
трансферттеу ісін өте жақсы жолға қойды. Соның арқасында жапондар ғылыми
зерттеулерге кететін шығындарды үнемдеді, өндіріске жаңа техника мен
технологияны ендіру мерзімін мүмкіндігінше қысқарта білді. Екінші жағынан
өте көп шығынды талап ететін қорғаныс саласына қаржы бөлмегендіктен
жапондық банктер өте төмен деңгейде өндіріске несие бөлу мүмкіндігіне ие
болды, ол өз кезегінде өнеркәсіптің тез аяққа тұруына себепші болды.
Жапонияда әсіресе бентя-бизнес немесе тәуекелшіл кәсіп қатты
дамыды. Оның ерекшелігі жапон бизнестің тапқан табысының бір бөлігін жаңа
бағыттағы, пайда әкелуіне ешкім кепілдік бере алмайтын салдарды дамытуға
тоқтаусыз жұмсап отырғандығында. Нәтижесінде жаңа фирма, жаңа ммандар,
кадрлар өсіп жетіледі. Қаржыны өндірістен-өндіріске деген ұстаныммен
басты айырмашылығы осында. Бизнесті бұлай жүргізу шағын және орта бизнестің
тез арада қатты өркендеуіне, нарық талабына бейімделгіш, икемшіл болып
қалыптасуын қажетті жағдай жасады.
Осы жерде әлемнің озық елдеріндегі ғылыми зерттеу және тәжірибелік-
конструкторлық жұмыстары (ҒЗТКЖ) шығынының динамикасын көз салып кеткен
артық болмас.
1-кесте. Әлемдегі озық елдердің ҒЗТКЖ шығынының динамикасы,
млрд. доллар
Ел 1991 1992 1994 1996 ЖІӨ
АҚШ 154,3 161,8 173,0 184,6 2,5
Жапония 71,8 67,0 74,9 82,4 3,1
Германия 35,6 36,1 37,3 36,5 2,3
Франция 23,0 25,2 27,3 27,1 2,3
Ұлыбритания 18,7 20,2 21,6 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz