Салық басқармасы

Кіріспе

Кіріспе.

Мен Асылбаев СаматТ. Рысқұлов атындағы ҚазЭУ-нің қаржы факультетінің 4 курс студенті өзімнің дипломдық жұмысқа дейінгі өндірістік практикамды 2010ж 13 желтоксанан 2011ж 30 сәуір аралығында Жамбыл облысы ауданы .Т.Рысқұлов ауданы салық басқармасында өткіздім.
Практика барысында мен ҚР-ның салық заңнамасымен, салық басқармасы бөлімінің құрылымымен,жанама бөлімі қызметкерлерінің қызметтік міндеттемелерімен, заңды және жеке тұлғалардың тапсыратын декларацияларымен, басқа да есептер мен қаржылық есеп беру материлдарымен, декларацияны қабылдау тәртібімен заңды тұлғалардың есебімен, қызметтік хаттар, өтініштер және наразылықтарды қарау тәртібімен, СТТН, салық төлеушіні есепке алу тәртібімен, есепке беру түрлері мен бланкалық материалдармен, төлем тапсырмалары, квитанциялар және т.б. құжаттарды толтыру тәртібімен таныстым. Сонымен қатар мен салық қызмет органдарында қолданылатын бағдарламаларды (ИНИС, ИСИД, НДС және мұрағат бөлімінің қызметтері мен таныстым.
Практика барысында мен келесі бөлімдердің жұмысын меңгердім:
1.Мұрағат бөлімі.
2 . Жанама салық бөлім
3. Өндірістік емес төлемдер бөлімі
4.Салық төлеушілермен жұмыс жасау бөлімі

Мен диплом алдындағы тәжірбиені Жамбыл облысы Т.Рысқұлов ауданы бойынша салық басқармасында өттім. Мен онда көптеген тәжрибені көріп үйрендім. Мемлекеттіңтұрақтыэкономикасынқұрудасалықтарүлесізормаңызғаие.
Әрбір салық комитетінің басқармасы үш негізгі бөлімдерден тұрады:
1. Талдау және болжау бөлімі.
2. Төлемдерді есепке алу.
3. Ірі салық төлеушілердің мониторингі бөлімі.
Бұл басқарманың негізгі міндеттері мен қызметтері:
Салық және басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуі бойынша Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің Салық Комитетінің белгілеген есеп берулерді құру және ұсыну.

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 38 бет
Таңдаулыға:

Т.Рысқұлов атындағы Казахский Экономический
Қазақ Экономиалық Университеті Университет имени Т.Рыскулова

Факуьтет Қаржы және Есеп

Кафедра Қаржы

050509 Қаржы

Есеп беру
өндірістік тәжірибе туралы

Өндірістік тәжірибе өткен орын: Жамбыл облысы ауданы .Т.Рысқұлов Салық Басқармасы

Орындаған:

Өндірістік тәжірибе жетекшісі:

Алматы 2011 ж.

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе.

Мен Асылбаев Самат Т. Рысқұлов атындағы ҚазЭУ-нің қаржы факультетінің 4 курс студенті өзімнің дипломдық жұмысқа дейінгі өндірістік практикамды 2010ж 13 желтоксанан 2011ж 30 сәуір аралығында Жамбыл облысы ауданы .Т.Рысқұлов ауданы салық басқармасында өткіздім.
Практика барысында мен ҚР-ның салық заңнамасымен, салық басқармасы бөлімінің құрылымымен,жанама бөлімі қызметкерлерінің қызметтік міндеттемелерімен, заңды және жеке тұлғалардың тапсыратын декларацияларымен, басқа да есептер мен қаржылық есеп беру материлдарымен, декларацияны қабылдау тәртібімен заңды тұлғалардың есебімен, қызметтік хаттар, өтініштер және наразылықтарды қарау тәртібімен, СТТН, салық төлеушіні есепке алу тәртібімен, есепке беру түрлері мен бланкалық материалдармен, төлем тапсырмалары, квитанциялар және т.б. құжаттарды толтыру тәртібімен таныстым. Сонымен қатар мен салық қызмет органдарында қолданылатын бағдарламаларды (ИНИС, ИСИД, НДС және мұрағат бөлімінің қызметтері мен таныстым.
Практика барысында мен келесі бөлімдердің жұмысын меңгердім:
1. Мұрағат бөлімі.
2 . Жанама салық бөлім
3. Өндірістік емес төлемдер бөлімі
4. Салық төлеушілермен жұмыс жасау бөлімі

Мен диплом алдындағы тәжірбиені Жамбыл облысы Т.Рысқұлов ауданы бойынша салық басқармасында өттім. Мен онда көптеген тәжрибені көріп үйрендім. Мемлекеттің тұрақты экономикасын құруда салықтар үлесі зор маңызға ие.
Әрбір салық комитетінің басқармасы үш негізгі бөлімдерден тұрады:
1. Талдау және болжау бөлімі.
2. Төлемдерді есепке алу.
3. Ірі салық төлеушілердің мониторингі бөлімі.
Бұл басқарманың негізгі міндеттері мен қызметтері:
Салық және басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуі бойынша Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің Салық Комитетінің белгілеген есеп берулерді құру және ұсыну.
Болжамдық көрсеткіштердің орындалуына талдау жасау және салық және басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуінің динамикасын көлемі және соммасы бойынша көрсету, Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің Салық Комитеті жүргізген мемлекеттік бюджетіне және қалалық, аудандық Маслихаттың жергілікті бюджетіне кіріске алу жөніндегі қолы.
Салық және басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуін есепке алуды жүргізу және ұйымдастыру.
Мемлекеттік және аймақтақ деңгейде ірі салық төлеушілердің электрондық мониторингін жүргізу.
Ірі салық төлеушілер беретін мәліметтерді кешенді түрде талдау және салықтық есеп берулермен салыстыру, бұл талдаудың мақсаты ірі кәсіпорындарды анықтау және осыған байланысты қосымша салық салу қоймасын жасау.
Осы құзырлы басқарма аумағында салық және басқа да міндетті төлемдерді қарастыратын салық заңнамалары мен заң актілерінің орындалуына бақылау жасау.
Салық және басқа да міндетті төлемдерді қарайтын заңнамалар мен заң актілерінің тиімділігн анықтау және салықтық әкімшілік тіркеулердің жүзеге асуына ұсыныстар енгізу.
Салық қызметкерлерінің жұмыс істеу тәжірибелерін талдау отырып Қазақстан Республикасының Салық Комитеті жұмыс тәжірибесін қорыту.
Басқарма болжамдардың орындалуына талдау жасайды және ауытқу динамикасын анықтайды. Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің Салық комитетінің белгілеген есеп берулер бойынша жедел және басқа да есеп беру түрі бойынша жұмыс жасайды. Осы есеп берулерде салық және басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсуін соммалық және ауытқу динамикасын көрсетеді. Салық және басқа да міндетті төлемдердің бюджетке түсу жайлы мәліметтерді Қазынашылық пен бірігіп салыстырады және алғашқы құжаттарды талдайды. Салық төлеушілердің мониторингі есеп беру түрі бойынша аудандық Салық комитеттерінен есеп берулерді жинайды. Салық төлеушілердің хаттарын, өтініштерін және үндеулерін қарайды және салық заңнамаларын жасауға қатысады.
Есепке алу бөлімі бұл Қазақстан республикасының Қаржы министрлігінің Салық комитетінің белгілеген нұсқаулары бойынша есеп берулерді ұсынады. Ұйымдардың дер кезінде салы төлеуін және салық қызметкерлерінің төленген салық соммаларын салық қоймасына уақытында енгізуіне бақылау жасап отырады. Сонымен бұл бөлім Алматы қаласы бойынша Салық комитетінің құрылымдық бөлімдеріне методикалық көмек көрсетеді.
Ірі салық төлеушілердің мониторингі бөлімі мемлекеттік және аймақтық деңгейде ірі салық төлеушілерге электрондық мониторинг жүргізеді және ұйымдастырады. Қара және түсті металл саласындағы ірі кәсіпорындар жайлы мәліметтерді жинайды, жиналған мәліметтерді Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің Салық Комитеті тапсырады. Бұл бөлім ірі салық төлеушілерден түскен мәліметтерді кешенді түрде қарастырып, есеп берулермен салыстырып қосымша резервтік салық қоймасын жасау мақсатымен кәсіпорындардың жағдайын анықтайды. Кәсіпорындаға мониторинг жүргізуді және ұйымдастыру үрдісін ақпаратпен қамтамасыз етумен айналысады.

ОҚО Түлкібас ауданында салық басқармасында 13 бөлім бар:

1. Салық тіркеу бөлімі
2. Заңды тұлғалардың есеп қисабын өңдеу бөлімі
3. Жеке кәсіпкерлердің есеп қисабын өңдеу бөлімі
4. Салық төлеушілермен жұмыс жасау бөлімі
5. Заң бөлімі
6. Заңды тұлғалардың аудит бөлімі
7. Жеке тұлғалардың аудит бөлімі
8. Жанама салық бөлімі
9. Өндірістік емес төлемдер бөлімі
10. Өндіріп алу бөлімі
11. Ақпараттық технология бөлімі
12. Талдау, есептеу жене есептемелер бөлімі
13. Ұйымдастыру және адамдық ресурстар бөлімі

Салық басқармасының құрылымы

Басқарма бастығы
Бастық орынбасары
Бастық орынбасары
Бастық орынбасары
Салық тіркеу бөлімі

Заңды тұлғалардың есеп қисабын өңдеу бөлімі

Жеке кәсіпкерлердің есеп қисабын өңдеу бөлімі

Салық төлеушілермен жұмыс жасау бөлімі

Заң бөлімі

Заңды тұлғалардың аудит бөлімі

Жеке тұлғалардың аудит бөлімі
Жанама салық бөлімі
Өндірістік емес төлемдер бөлімі

Өндіріп алу бөлімі

Ақпараттық технология бөлімі

Талдау, есептеу жене есептемелер бөлімі

Ұйымдастыру және адамдық ресурстар бөлімі

Әр бөлімнің өзінің атқаратын қызметтеріне төменгідегідей мәліметтер білдім.
Заңды тұлғалардың есеп қисабын қабылдау және өңдеу бөлімі

Заңды тұлғалардың есеп қисабын қабылдау және өңдеу бөлімі заңды тұлғалардың есеп қисабын қабылдап және өңдеп, кеңес беретін бөлім. Бұл бөлімде заңды тұлғалардың есеп қисабын отырғызу (ручной ввод), хабарлама тарату, заң бұзушыларды кодекс бойынша хаттама (протокол) толтырып, административтік жазаға тарту , қателесіп түскен салық есеп қисабын жіберу (отзыв налоговой отчетности). Жалпы салық есеп қисаптарын электронды түрде немесе почта арқылы тапсырады. Электронды тапсыру дегеніміз - криптоключпен салық төлеушінің өзінің тапсыруы.
Электронды салық төлеуші ретінде тіркеу үшін мынадай құжаттар қажет:
1) Салық органымен электрондық құжаттармен алмасу туралы салық органына өтініш беру (009.00 нысаны) (тіркеуге өтініш) және электрондық құжат алмасу кезінде электрондық сандық қолды пайдалану және тану туралы Келісім (009.02 нысаны) (Келісім). Тіркеу және Келісімге өтініш формасы Қазақстан Республикасы мемлекеттік кіріс министрінің Қазақстан Республикасының салық төлеушілердің мемлекеттік тіркеу және тіркеу есебінің Ережесін бекіту туралы м.а. 22.02.2002 жылғы № 279 бұйрығымен бекітілген;
2) Тіркеу және Келісімге өтінішті тұрғылықты жері бойынша салық органы Ақпаратты өңдеу және қабылдау орталығына екі дана етіп өткізеді. Тіркеуге арналған өітінштің бір данасы сізге қайтарылады, екіншісі одан әрі өңдеуге салық органында қалады. Қызмет көрсету үшін белгіленген мерзім өткен соң, Келісімнің екінші данасы сізге өңдеу туралы белгі соғылып қайтарылып береді;
3) Тіркеу және Келісімге өтінішке салық төлеуші қол қояды және салық төлеушінің мөрімен расталады. Салық төлеуші - заңды тұлға болмаған немесе әрекет қабілетсіз болған жағдайда тіркеу және келісімге өтінішке оның өкілі қол қояды және растайды.
Электрондық сандық қолдан бас тартқан немесе ауыстыру қажет болған жағдайда:
1) Салық органымен электрондық құжаттарды алмастырудан бас тарту немесе кілттік контейнерін ауыстыру туралы салық органына өтініш беріледі (009.01 нысаны) (бас тарту немесе ауыстыру туралы өтініш). Бас тарту немесе ауыстыру туралы өтініш формасы Қазақстан Республикасы мемлекеттік кіріс министрінің Қазақстан Республикасының салық төлеушілердің мемлекеттік тіркеу және тіркеу есебінің Ережесін бекіту туралы м.а. 22.02.2002 жылғы № 279 бұйрығымен бекітілген;
2) Бас тарту немесе ауыстыру туралы өтінішті тұрғылықты жері бойынша салық органы Ақпаратты өңдеу және қабылдау орталығына екі дана етіп өткізеді. Тіркеуге арналған өтініштің бір данасы сізге қайтарылады, екіншісі одан әрі өңдеуге салық органында қалады. Қызмет көрсету үшін белгіленген мерзім өткен соң, Келісімнің екінші данасы сізге өңдеу туралы белгі соғылып қайтарылып береді;
3) Бас тарту немесе ауыстыру туралы өтінішке салық төлеуші қол қоюы және салық төлеушінің мөрі (болған жағдайда) басылған болуы керек. Салық төлеуші - заңды тұлға болмаған немесе әрекет қабілетсіз болған жағдайда бас тарту немесе ауыстыру туралы өтінішке оның өкілі қол қояды және растайды.
Электрондық сандық қолды тіркеу, бас тарту және ауыстыру туралы өтінішті тіркету үшін, салық органдарының Ақпарат қабылдау және өңдеу орталықтарындағы тиісті терезеге келіп өткізу қажет.
Электрондық сандық қолды тіркеу, бас тарту және ауыстыру туралы құжаттарды өткізуді растау ретінде:
1) электрондық сандық қолды тіркеу, бас тарту және ауыстыру туралы өтінішті салық органы қызметкері қабылдауы туралы белгі қояды, онда аты-жөні, қызметкердің қолы, салық органы коды және қабылдау күні қойылады, және салық төлеушіге өтініштің екінші данасы қабылдау туралы белгісі қойылып қайтарылып беріледі;
2) Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін есепке алу Ережесін, Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау туралы № 1-ОЛ нысанды статистикалық есепті және оның құрылуы бойынша Нұсқаулықты бекіту туралы 2007 жылғы 30 мамырдағы № 20 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілердің Мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 4699 болып тіркелген) бекітілген Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін есепке алу Ережелерінің № 3 қосымшасында белгіленген нысан бойынша талон беру (бұдан әрі - талон).
Электрондық тасымалдаушыға жазылған электрондық сандық қолды салық органдары Ақпараттар қабылдау және өңдеу орталықтарының тиісті терезеден алуға болады.
Сонымен қатар мұнда заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасы бойынша салық берешегі, міндетті зейнетақы жарналары және әлеуметтік аударымдар бойынша берешегінің жоқ (бар) екендігін дәлелдейтін анықтама,жеке шоттан көшірмелерді беру - салық төлеушілердің өтініштеріне орай анықтама және көшірме ұсыну бойынша салық органдарының қызметі.
Анықтама - салық төлеушінің (салық агентінің) өтініш берген мерзімге салық міндеттемелерін орындау жөніндегі бюджет есебі жағдайын көрсететін құжат.
Көшірме - салық төлеушінің (салық агентінің) өтінішінде көрсетілген мерзімде жеке шотының жағдайын көрсететін құжат.
Бұл анықтаманы заңды тұлғалар түрлі мақсатқа алады. Мысалы: Кеденге, тендерге қатысу үшін, банктен несие алу үшін, әділет органына және т.б. Бұл анықтама 5 жұмыс күні ішінде дайын болады.
Арнайы бағдарлама деп - ИНИС, ЭФНО, ИСИД, НДС және ТЕЛНЕТ жатады.
ИНИС - салық төлеуші туралы мағлұматты толық алуға мүмкіндік беретін бағдарлама. Мұнда салық төлеуші туралы мағлұматты, олардың есеп шоттарын, қандай отчеттарды тапсырғанын (ол отчеттарды тапсырдыма, тапсыса уақытында тапсырдыма) және т.б. көптеген мағлұматтарды білуге болады.
ТЕЛНЕТ - салық төлеушілердің архивтік нөмерін және учаскісін табуға арналған бағдарлама. Учаскісінің нөмері арқылы салық төлеуші қандай инспекторға тиесілі екенін анықтауға болады. Ал архив нөмері олардың құжаттары архивте қай жерде сақталғанын және оны тез тауып алуға мүмкіндік береді.
ЭФНО, ИСИД, НДС бағдарламалары арқылы олардың электронды түрде жіберген отчеттарын көруге және почтамен келген отчеттарды отырғызуға болады. ЭФНОда мынандай салық есептілігінің нысандары отырғызылады (СЕН 100.00,101.01,101.02,600.00,870.00, 910.00), ИСИДта жеке табыс салығы (СЕН 201.00), НДСта қоылған құн салығы (СЕН 300.00,307.00) отчеттарды отырғызуға және түзетуге мүмкіндік береді.

Ұйымдастыру және адамдық ресурстар бөлімі

Салық басқармасындағы ең алғаш күндері мен ұйымдастыру және адамдық ресурстар бөлімінде болдым. Біріншіден мен салық басқармасының тәртібімен және жұмыс уақытымен таныстым. Бұл отдел 3 бөлімшеге бөлінеді:
1. Ұйымдастыру және құжатайналым бөлімшесі
2. Адамдық ресурстар мен кадр бөлімшесі
3. Канцелярия
Ұйымдастыру және құжатайналым бөлімшесінде басқарманың жұмыс тәртіптері қадағаланып және құжаттардың мезгілімен орындалуын қадағалайды.Басқармадағы барлық шаралары ұйымдастырылады.
Адамдық ресурстар мен кадр бөлімшесінде басқармадағы мамандардың құжаттарын реттеу және олардың еңбекақыларын есептеу т.с.с Төмендігі карточка сияқты құжаттарды реттеу.

Стр. 2 Данные об образовании

№
0

(заполняется кадровой службой)

Среднее образование

Дата поступления:

№

(дд.мм.гггг)

Дата выпуска:

от

(дд.мм.гггг)

(дд.мм.гггг)

Наименование:

Местонахождение:

Среднее специальное или высшее образование

1

1

1

Дата поступления:
05.08.1991

№
10615

(дд.мм.гггг)

Дата выпуска:
30.06.1995

от
30.06.1995

(дд.мм.гггг)

(дд.мм.гггг)

Специальность:
Электрификация и автоматизация сельского хозяйства

Квалификация:
техник электрик

Наименование:
Кызылординский политехнический техникум

Местонахождение:
г. Кызылорда

Лет:

Месяцев:

Дней:

1

Ученая степень:

Среднее специальное или высшее образование

2

2

1

Дата поступления:

№

(дд.мм.гггг)

Дата выпуска:

от

(дд.мм.гггг)

(дд.мм.гггг)

Специальность:
Финансы

Квалификация:
ФинМен

Наименование:
Казахская Государственная Академия Управления

Местонахождение:
г. Алматы

Лет:

Месяцев:

Дней:

1

Ученая степень:

Среднее специальное или высшее образование

3

0

3

Дата поступления:

№

Дата выпуска:

от

Специальность:

Квалификация:

Наименование:

Местонахождение:

Лет:

Месяцев:

Дней:

2

Ученая степень:

Среднее специальное или высшее образование

4

0

2

Дата поступления:

№

Дата выпуска:

от

Специальность:

Квалификация:

Наименование:

Местонахождение:

Лет:

Месяцев:

Дней:

2

Ученая степень:

Среднее специальное или высшее образование

5

0

3

Дата поступления:

№

Дата выпуска:

от

Специальность:

Квалификация:

Наименование:

Местонахождение:

Лет:

Месяцев:

Дней:

1

Ученая степень:

Канцелярия - ол басқарманың хаттарын қабылдап және почта арқылы жіберетін, кіріс және шығыс құжаттарын базаға тіркеп отыратын бөлімше.Құжатайналым базасы - ол тікелей қаржы министрлігінен нөмірленіп отыратын құжат карточкаларын айтады. База 3 ке бөлінеді .Жеке тұлғалар базасы-оларға тек жеке тұлғалардың өтініш,арыздары тіркеледі.Заңды тұлғалар базасына тек заңды тұлғалардың және жеке кәсіпкерлердің өтініш, арыздары тіркеледі. Өкілетті органдардың базасы - оларға тек өкілетті органдардан (басқа салық басқармасы ,әкімшілік,кеден басқармасы,қаржы полициясы. және т.с.с.)және заңды тұлғалардан келген отчеттар мен хаттар тіркеледі. Олар кіріс және шығыс болып бөлінеді.

Т.Рысқұлов Салық Басқармасы айналымының документі

Өкілетті органдардың кіріс және шығыс карточкасы

Заңды және жеке кәсіпкерлердің кіріс және шығыс карточкалары

Жеке тұлғалардың кіріс және шығыс карточкалары

Әр бөлімге келіп түскен хаттарды канцелярия қабылдап және әр бөлімге бөліп береді. Ол бөлім ол хатты ҚР-ң салық кодексі бойынша белгіленген мерзімде орындауы тиіс. Канцелярия келіп түскен хаттарды қадағалап отырса, ал Құқықтық статистика прокуратурасы канцелярины тексереді.
Хаттарды почта арқылы жібереді. Хатты жіберу үшін реестр жасау керек (1схема).

1 схема
Реестр корреспонденции

№ пп
отправитель
получатель
содержание
кол-во листов
адрес получателя
№дата документа
1
отправитель
3
4
5

1

Количество ______1_________

Наименование отдела:

ФИО ответственного лица

Салық тіркеу бөлімі

Салық тіркеу бөлімінің атқаратын қызметі Салық төлеушілерді тікеу, тіркеуден шығару,контрольді кассалық машиналарды тіркеу және тіркеуден шығару, ҚҚС тіркеу және тіркеуден шығару т.с.с.
Мен онда салық төлеушілерді тіркеп СТН бердім, жеке кәсіпкер емес деген анықтама бердім, контрольді кассалық машинаны тіркедім , қосылған құн салығы бойынша тіркеп тіркеуден шығаруды үйрендім. Барлық жұмыстар ИНИС бағдарламасы арқылы жасалады.Жеке кәсіпкерлерді тіркеу және тіркеуден шығару, жеке кәсіпкерлігінің куәлігін беру,патент беру,ОКЭД нөмірін өзгерту(вид деятельности).Барлық кәсіпоррындағы өзгерістер мен тіркеулер төмендегі бланкалар(004.00 008 02 001 00 ) тіркеубөліміне тапсырылады . ККМ қатысты хабарлама тарату.

Контрольді кассалық машинаның регистрациясы

Жанама салық бөлім

Жанама салық бөлімінде жанама салықтар мен ҚҚС бойынша тексеру жүргізу. Импортталған экспортталған тауарларды реттеу . Алькогольді тауарларды реттеу жәнеде бензин дизель т.с.с. мұнай өнімдерінің(соправодительные накладные) накладнойларын ИНИС-қа енгізу.Қазіргі кезде халықаралық стандартқа сәйкес және эконмикалық термин ретінде тұтыну салығы деп аталып жүр.Кейбір дамыған мемлекеттерде тұтыну салығы десе,ал бірқатар елдерде жанама салықтар ретінде аталуда,қалай атасақта бұл салықтардың мағынасы мен мазмұны өзгермейді.Сондықтан кейде қатар аталып,күнделікті тұрмыста қолдануда.
Қосылған құнға салынатын салықты 1954 жылы М.Лоре Франция енгізіп,айналымға салынатын салықты алмастыруға қабілетті салық ретінде бейнелейді.Бұл салық Франция жерінде 1968 жылы толығымен енгізіліп болды.Қосылған құнға салынатын салық біздің еліміздің салық жүйесінде 1992 жылы 1-ші каңтарынан бастап енгізілген.Бұл салық бюджет кірістерін құрайтын салықтық түсімдердің ішіндегі салықтардың бірі.Мемлекеттік бюджет кірістерінің 27.1 пайызын құрайды.Кейін келе Еуропалық Одаққа мүше болғысы келетін мемлекетке қойылатын алғы-шарттардың бірі болып саналады.Қосылған құнға салынатын салық,салық жүйесіндегі негізгі жанама салықтар жатады.Жанама салықтар бағасына қосылғандықтан,бұл салықты төлейтін төлеуші ауыртпалығын көтеруші екеуі бір емес.Салық ауыртпалағын көтеруші көтереді.
Қосылған құн салығының ставкалары.
Қазіргі кезде қосылған құн салығының ставкасы 13 пайыз.
1992 жылы қосылған құнға салынатын салықты төлеу мемлекеттердің - Тәуелсіз мемлекеттер достастығы мүшелерінің территориясында қолданылатын бірыңғай нарық бойынша 28 пайыз мөлшерінде жүргізілген.
1995 жылы 24 сәуірдегі Салықтар жіне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы ҚР-сы Президентінің Жарлығына сәйкес қосылған құн салығының ставкасы:
-салық салынатын айналым мөлшерінен 20 пайыз;
-нөлдік ставка бойынша;
-салық салынатын импорт мөлшерінен 20 пайыз.
Қосылған құнға салынатын салық дегеніміз-тауар өндіру,жұмыс орындау немесе қызмет көрсету мен олардың айналысы процесінде қосылған құн өсімінің бір бөлігінің бюджетке аударылымы,сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында тауар импорттау кезінде жасалатын аударым.Бюджетке төлеуге жататын қосылған құнға салынатын салық сомасы мен сатып алынған тауарлар,орындалған жұмыстар немесе көрсетілген қызметтер үшін төленуге тиіс төленген қосылған құнға салынатын салық сомасы мен сатып алынған тауарлар,орындалған жұмыстар немесе көрсетілген қызметтер үшін төленуге тиіс төленген қосылған құнға салынатын салық сомасының арқасындағы айырма ретінде анықталады.
Қазақстан республикасының Президенті Н.Назарбаев 2006 жылы 1 наурыздан Халыққа арнаған Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында Жолдауында 2007 жылдан бастап қосылған құн салығы ставкасы 1 пайызға,ал 2008-2009 1-2 пайыза азайту керектігін атап өтті.Сонымен бүгінгі таңда қосылған құн салығының ставкалары :
-бірінші,салық салынатын аналым мөлшерінен 15 пайыз;
-екінші ,нөлдік ставка бойынша;
-үшінші,салық салынатын импорт мөлшерінен 15 пайыз.
Тауарларды атқарылатын жұмысты немесе көрсетілген қызметті өткізу жөніндегі айналым салық төлеушінің қалауына қарай есептеу әдісі есеп жүргізудің кассалық әдісі бойынша анықталады.
Қосылған құнға салынтын салықты есептеу барысында негізінен 4 әдіс қолданылады.
Тікелей аддитивті немесе бухгалтерлік
Жанама аддитивті
Тікелей шегерім шегерім жасау әдісі
Жанама шегерім жасау әдісі немесе шоттар бойынша есепке жатқызу.
Аддитивті - қосу жолымен алынатын шама.
Бірінші және екінші әдістер балансқа негізделген,анығын айтқанда ол пайданы анықтау негізінде есептеледі.Бірақ компанияның балансында жасалған мәмлілелер жалпылама түрде көрсетіліп,тауарлар түрлері бойынша жіктелмейді.
Үшінші әдіс өндірілген өнім құнынан жұмсалған шығындарды шегеріп тастағаннан кейін ғана салық қолданған жағдайда ғана пайдаланады.
Ал тәжірибеде,негізінен төртінші әдіс кеңінен тараған.Бұл әдіс арқылы дифференцияланған салық ставкасы мәміле жасалған сәтте бірден қолданылады,сондай-ақ шот-фактураны толтыру арқылы жасалған мәміле туралы,компанияның салық міндеттемелері туралы акпарат алуға мүмкіндік туады.
Көптеген елдерде қосылған құнға салынатын салықтан экспорттық операциялар,азық-түлік тауарлары,дәрі-дәрмек,кітап,газет-ж урнал өнімдері,пошта,сақтандыру,жолаушы тасымалдау қызметтері босатылады.
Заттай түрінде жалақы және басқа да төлемдер төленген жағдайда берілген заттардың құнының үстіне 20 пайыз қосылады.
Заңға сәйкес салықтан босатылғанынан,сондай-ақ Қазақстан Республикасы қатысушы болып табылатын халықаралақ шарттарына сәйкес импортталатыннан басқа импортталатын тауарлар салық импорт болып табылады.
Салық төлеуші мемелекетке осы салықты төлеу нәтижесінде шеккен шығысының орнын бағаны көтеру жолымен толықтырады және салық төлеуді сатып алушыға аударады.
Бұл салықтың ерекшелігі мынада - оның салық салынатын объектісі сатудан (өткізуден)түскен бүкіл түсім-сома емес,тек салық салынатын айналым мен салық салынатын импорттар қамтитын қосылған құн болып саналады.
Қосылған құн салығы дүниежүзінің 40-тан астам елдерінде,соның ішінде Еуропа экономикалық одағының 17 мемлекетінде қолданылады.Бұл салықтың артықшылығы:
-біріншіден,ол жаңа құн жасалынған орын бойынша салық төлеушілердің үлкен тобынан алынады;
-екішіден,төлеушілер үшін де есептеудің салыстырмалы қарапаымдылығымен ерекшеленеді
-үшіншіден,бағалардың өзгеруіне,төлеушінің қаржылық ахуалына,инфляция деңгейіне қарамастан мемлекет бюджетінің кірістерінін қалыптастырудың сенімді және тұрақты базасын қамтамасыз етеді.
Егер тауарлар салық төленуге өзінің кәсіпкерлік қызметінің мақсаттары үшін берілсе,бірақ оларды ол немесе өзге адамдар жеке мақсаттары үшін өтемсіз пайдаланса,онда аталған тауарларды пайдалану салық салынатын айналым ретінде қарастырылатын болады.
Шаруашылық жүргізуші субъекті-қосылған құнға салынатын салықты төлеуші есептен шығарылған жағдайда,оның тауарларының қалдығы бюджетпен есеп айырысу мақсатында салық салынатын айналым ретінде қарастырылады.
Мысалы :Салық төлеушінің қосылған құнға салынатын салық бойынша есептен шығатын сәтінде 100 мың теңге мөлшерінде өткізілмеген тауарлар қалдығы болып,сол бойынша 20 мың теңге салық бұрын теңге салық бұрын есепке жатқызылады (қосылған құнға салынатын салық бойынша төлемдерді азайтуға).Бюджетпен түркілікті есееп айырысқанда 20 мың теңге салық сомасы бюджетке төленуге тиіс.
Салық төлеушілер Қазақстан Республикасында қосылған құн салығы бойынша есепке тұрған немесе міндетті тұлғалар болып табылады.
Қазақстан Республикасында қосылған құн салығы бойынша есепке тұрған мынадай тұлғалар қосылған құн салығын төлеушілері болып табылады.
1.Жеке кәсіпкерлер
2.Заңды тұлғалар (мемлекеттік мекемелерді қоспағанда)
3.Қызметін Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент еместер.
4. Заңды тұлғаның құралымдық бөлімшелері
5. Қазақстан Республикасында кеден заңдарына сәйкес тауарларды Қазақстан Республикасының аумағына импорттайтын тұлғалар.
Кез келген (он екі айдан аспайтын) кезеңінің қорытындысы бойынша тауарларды (жұмыстарды,қызметтерді) өткізу бойынша айналымның мөлшері белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 10 000 еселенген мөлшерінен асатын болса,тұлға осы кезең аяқталған күннен бастап он бес күнтізбелік күннен кешіктірмей қосылған құн салығы бойынша есепке қою туралы салық органдарына өтініш беруге міндетті.
Қосылған құн салығы бойынша есепке қойған кезде салық органы тұлғаға оның қосылған құн салығын тқлеуші ретінде есепке қойылғаны туралы куәлік беруге міндетті,онда:
-тұлғаның атауы және оның деректемелері;
-салық төлеушіге берілетін салық төлеушінің тіркеу нөмірі;
-тұлға қосылған құн салығын төлеуші болған құн көрсетіледі.
Қосылған құн салығы бойынша есепке қою туралы куәліктің бланкісі қатаң есеп беру бланкісі болып табылады және салық төлеушіге ақша төлетпей беріледі.
Куәліктің нысаны мен оны беру тәртібін уәкілетті мемлекетік орган белгілейді.
Куәлік қосылған құн салығын төлеушіде сақталады.Қосылған құн салығы бойынша есептен шығарылған жағдайда куәлік салық органына қайтарылуы тиіс.
Егер қосылған құн салығын төлеушінің соңғы он екі айлық кезеңідегі салық салынатын айналым мөлшері салық салынатын ең төменгі айналым мөлшерінен аспаса,ол тіркелген жеріндегі салық органына өзі қосылған құн салығы бойынша есептен шығару туралы өтініш беруге құқылы.
Тауарлар импорты кезеңінде қосылған құн салығын төлеушілер - Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес осы тауарларды Қазақстан Республикасының аумағында импорттайтын тұлғалар.
Қосылған құнға салынатын салық салу объектісі
-салық салынатын айналым
-салық салынатын импорт

Салық салынатын айналым және салық салынатын импорт.
1.Тауарларды өткізу бойынша айналым
Тауарға қатысты өткізу бойынша айналым:
1)Тауарға меншік құқығын беруді,оның ішінде :
- тауарды сатуды;
- тауарды тиеп жөнелтуді,оның ішінде басқа тауарларға алмастыруды;
- тауар экспортын;
- тауарды тегін беруді;
- жарғылық капиталға жарна төлеуді;
- жұмыс берушінің жалдамалы қызметкерге жалақы есебінен тауар беруін;
2) тауарды төлем мерзімін ұзарту шартымен тиеп жөнелтуді және мүлік қаржы лизингіне беруді;
3) комиссия шарттары бойынша тауарды тиеп жөнелтуді;
4) қарызды төлемеген жағдайда кепіл берушінің кепіл ұстаушыға кепілге қойылған мүлкін (тауарын) беруін;
5) кәсіпкерлік қызмет мақсаты үшін сатып алынған тауарды кәсіпкерлік қызметке жатпайтын шараларды өткізу үшін, сондай-ақ қосылған құн салығын төлеушінің не оның жалдамалы қызметкерлерінің, қатысушылардың немесе басқа да тұлғалардың жеке тұтынуы үшін пайдалануын;
6) бір заңды тұлғаның қосылған құн салығын дербес төлеушілері болып табылатын бір құрылымдық бөлімшесінің екінші құрылымдық бөлімшесіне тауар жөнелтуін;
7) бұрын экспорт режимінде шығарылған тауарды кері импорт режимінде қайтаруды білдіреді.
2. Жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізу бойынша айналым кез келген жұмыстар орындауды немесе қызмет көрсетудің, соның ішінде олардың тегін орындалуын, сондай-ақ тауарды өткізуден өзге сыйақы үшін кез келген қызметті, оның ішінде:
1) мүлікті уақытша иелікке беруді және мүлікті жалдау (жалгерлік) шартымен пайдалануды;
2) санаткерлік меншік объектілеріне, соның ішінде жарғылық капиталға салым ретінде берілетін құқықтар беруді;
3) жұмыс берушінің жалдамалы қызметкерге жалақы есебінен жұмыстар орындауын, қызметтер көрсетуін;
4) қосылатын құн салығын дербес төлеушілер болып табылатын бір заңды тұлғаның құрылымдық бөлімшелері арасында жұмыстар орындауын, қзметтер көрсетуін білдіреді.
3. Мыналар өткізу бойынша айналымға жатпайды:
1) бірлігінің құны екі айлық есептік көрсеткіштен аспайтын тауарды жарнамалық мақсатта беру не сыйлау;
2) тапсырысшының мердігерге дайын өнімді мердігердің дайындауы, ұқсатуы, құрастыруы (монтаждауы, орындауы), жөндеуі және объектілер салуы үшін алыс-беріс таурларын тиеп жөнелтуі. Аталған тауарлар Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде дайындалған, ұқсатылған, құрастырылған, жөнделген жағдайда, егер оларды әкету Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес Тауарларды кеден аумағынан тыс жерлерде ұқсату режимімен мүзеге асырылса, аталған тауарлардың тиеп-жөнелтілуі өткізу бойынша айналым болып табылмайды;
3) қайтарылатын ыдысты тиеп жөнелту. Құны онымен жіберілетін өнімді өткізу құнына кірмейтін және осы өнімді беру жөніндегі шартта белгіленген талаптармен жіне мерзімде, бірақ ұзақтығы алты айдан аспайтын мерзімде өнім берушіге қайтарылуға тиіс ыдыс қайтарылатын ыдыс болып табылады. Егер ыдыс белгіленген мерзімде қайтарылмаса, мұндай ыдыс өткізу бойынша айналымға енгізіледі;
4) бұрын экспорт режимінде шығарылған тауарды кері импорт режимінде қайтаруды қоспағанда, тауарды қайтару;
5) шартта белгіленген талаптар мен мерзімдерде қайта әкелуге жататын тауарларды көрмелер, басқа да мәдени және спорт шараларын өткізу үшін Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес Тауарларды уақытша әкету кеден режимімен ресімделсе;
6) жер қойнауын пайдаланушы жаңадан құрған және сатып алған, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды орындау үшін пайдаланылатын және Қазақстан Республикасына берілуге тиіс мүлікті жер өойнауын пайдаланушының жер қойнауын пайдалануға жасалған келісімшарт талаптарына сәйкес Қазақстан Республикасының меншігіне беруі.
Салық салынатын айналымды анықтау.
Қосылған құн салығын төлеушінің тауарларды өткізу бойынша жасаған айналымы салық салынатын айналым болып табылады, оған:
1) қосылған құн салығынан босатылған;
2) өткізу орны Қазақстан Республикасы болып табылмайтын айналым қосылмайды.
Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес декларациялануға тиісті, Қазақстан Республикасының аумағына әкелінетін немесе әкелінген тауарлар салық салынатын импорт болып табылады.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.