Өзіндік құн, өзіндік құнды анықтау

• Өзіндік құн тралы түсінік;
• Тауар құнын белгілеу;
• Құн түрлері;
• Тауар бағасын белгілеу

Кәсіпорынның логистикалық жүйесінде шығындар өндірісті материалды-техникалық (шикізатпен, материалдармен, энергиямен, құрал- жабдықтармен және т.б.) қамтамасыз ету шығындары, өнім өндірісіне қатысты тікелей шығындар және өнім сату процесіне қатысты шығындар (оның ішінде, өндірістік емес шығындар, дайын өнімді қоймалау мен тасымалдауға кететін шығындар, өнімді сатуға байланысты процестердің құжаттарын толтыру шығындары және т.б. шығындар болып үшке бөлінеді. Мұндай топтастыру материалды - тауарлы ағымдар мен нақты ақша (қаржы) қозғалысын жеке-жеке қарастыруға мүмкіндік береді. Бұл шығындарға тікелей материалды, техникалық және еңбек ресурстарына жұмсалатын шығындармен катар өнімді әзірлеуге, өндіріс процесіне қызмет етуге, материалды, техникалық және қаржылық ағымдарды ұйымдастыру мен басқаруға кететін ағымдық шығындар да кіреді.
Өнімнің өзіндік құны – кәсіпорынның өнім өндіру мен сатуға кеткен ағымдық және жеке шығындарының (аса қажетті шығындар) ақшалай түрдегі көрінісі, әрі құнның бір бөлігі болып табылады. Басқаша айтқанда, өнімнің өзіндік құны өнім өндіру мен сатуда қолданылатын шикізат, материал, жанар-жағар май, энергия, негізгі қор жәнееңбекшығындарының құндық бағамынан құралады. Өнімнің өзіндік құны кәсіпорын экономикасының ең маңызды сапалық көрсеткіші ретінде қызмет атқарады. Себебі, баға, пайда, шаруашылық есеп кірісі, қорлану (жинақ) және тұтыну қорлары, дивиденттер оның дәрежесіне тәуелді болып келеді. Өнімнің өзіндік құны бірқатар ерекшеліктеріне қарай келесідей топтарға жіктеледі. 224 Шығындардың жұмсалу дәрежесіне қарай өнімнің өзіндік құны технологиялық, цехтық және зауыттық болып үшке бөлінеді. Біртұтас логистикалық жүйедегі ішкі өндірістік шығындарды жоспарлаудың нысаны болып табылатын өнімнің технологиялық өзіндік құнына өнім өндіруге қатысты барлық шығындар кіреді (негізгі материалдар, меншікті және сатып алынатын жартылай фабрикаттар, қосалқы бұйымдар, жұмысшылардың еңбек ақысы және құрал-жабдықтарды қолдану мен қызмет көрсетуге жұмсалатын шығыңдар). Технологиялық өзіндік құн мен цехтық шығындар өнімнің цехтық өзіндік құнын құрайды, бұл да ішкі зауыттық жоспарлаудың нысаны болып табылады. Жалпы кәсіпорындағы цехтық шығындардың жиынтығы логистикалық жүйенің барлық сатылары мен қосалқы жүйелеріндегі цехтік шығындардан құралады (жабдықтау, өндіру және сату жұмыстарын ұйымдастыру және басқару, ғимараттар мен құрылыстарды, қоймаларды, кірме жолдарды, зауыт ішіндегі көліктерді күтіп ұстау және қызмет көрсету шығындары және т.б.).