Шығармашылық және ережелі ойындар. Балалар ойынының жіктелуі

Бүгінгі таңда жас ұрпақтың шығармашылығын халықтың мәдени мұрасы, соның ішінде халық ауыз әдебиеті үлгілерінің бірі – халық ертегісі арқылы қалыптастыру жаңа қоғамның сұранысынан, үкімет талабынан туындап отыр.
Психологиялық-педагогикалық еңбектерде «шығармашылық» ұғымына берілген түсініктерді жүйеге келтіру шығармашылық түсінігі мазмұнын жан-жақты анықтап, мән-мағынасына терең бойлап, бұл түсінікті одан әрі дамыта түсуге негіз болады.
Бұл сатылар зерттеуде балалардың қазақ халық ертегілеріне шығармашылығын қалыптастырудың жүйесі ретінде қарастырылады
Шығармашылық адам өмірінде алатын орнына қарай мынадай функцияларды атқарады:
а) дүниетанымдық,
ә) қозғаушы,
б) реттеуші,
в) таңдаушы,
г) жасампаздық.
Бұл функциялар мектепалды даярлық тобы балаларының жан-жақты дамуындағы шығармашылықтың мүмкіндіктерін өзара байланыстырып, сабақтастырады.
Шығармашылықтың психологиялық құрамы: эмоционалдық, интеллектуалдық және еріктік процестерінің бірігуінен, яки компоненттерден тұрады.
Психологиялық-педагогикалық зерттеулерге жасаған талдау мектепалды даярлық тобы балаларының жас кезеңі, психологиялық ерекшеліктері қазақ халық ертегілерін танып-білуде өте қолайлы екендігін дәлелдейді және шығармашылықты қалыптастыруда мүмкіндігінің жоғары екендігін айғақтайды.Қазақ халық ертегілері мектепалды даярлық тобы балаларының шығармашылығын қалыптастырудың жетекші құралы. Өйткені оларда халықтың тыныс-тіршілігі, әдет-ғұрыптары мен дәстүрлері, бақыт жолындағы күресі, адамдардың өзара қарым-қатынасы мен мінез-құлқы, қазақ халқының ең жақсы қасиеттері – еңбексүйгіштігі, өз халқына, Отанға, туып-өскен ортаға, табиғатқа жөне т.б. деген сүйіспеншілігі бейнеленген. Олар балаларға білім береді, тәрбиелейді, дамытады.
Шығармашылық балаларды қазақ халық ертегілеріне жеке тұлғалық эмоционалдық көзқарасқа бағыттай отырып, дүниетанымды, адами сенімді қалыптастырады, бала тұлғасының дамуына ықпал етеді.
Жалпы ертегілер арқылы балалардың ой өрісін дамыту арқылы сурет салу ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде балалардың заттардың бейнелеп көлемін, сызық түрлерін және бояу түрлерін ажырата білуге үйретеді. Әртүрлі геометриялық денелер бойынша ертегілер кейіпкерлердің суретін құрастыруға бояуға болады. Мысалы, атап айтқанда, қонжық көлемі сопақ, қисық сызықтар арқылы кірістіруге, мысық көлемін жарты дөңгелек, кішкентай үшбұрыштар арқылы көрсетеміз. Сонымен қатар ертедегі жағымды немесе жағымсыз кейіпкерлерді жылы және суық түстермен дөңгелектер арқылы бейнелеп көрсетуге болады. Мүсіндеу арқылы ермексаздан ертегі кейіпкерлерін жапсырмалау арқылы театрланған көрініс дайындауға болады. Көркем әдебиет және тіл дамыту ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде ертегінің алатын рөлі ерекше, себебі тәрбиеші ертегі мәтінін осы кезде оқып, таныстырады.

1. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан-2050» даму стратегиясы.
2. Қазақстан Республикасының 2015жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. – Астана. 2003.
3. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы. – Астана. 2011.
4. Б.Баймұратова Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту методикасы – Алматы, 1991.