Кейнстің экономикалық ілімінің зерттеу мәселелері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы : Дж. М. Кейнстің экономикалық ілімінің негізгі зерттеу мәселелері.

Орындаған: Манасова А. Т

Тексерген: Қуантқан Б.

Тобы: ВС-403

Семей 2015 ж.

Дж. М. Кейнстің экономикалық ілімінің негізгі зерттеу мәселелері.

Джон Мейнард Кейнс (1883-1946) -көрнекті ғалым, ірі экономист. Ол Кембридж мектебінің негізін салушы, әйгілі ғалым. А. Маршаллдың ілімін жалғастырушылардың бірі.

1906-1908 ж. ж. министрлік қызметкері болды. Алғашқы жылында әскери бөлімде, кейіннен сауда, статиситика және табыс басқарма бөлімінде қызметтер атқарды.

1908 ж. А. Маршаллдың шақыртуымен ол Корольдік колледжінде экономикалық мәселелер жайында дәріс оқу мүмкіндігіне ие болады. Кейінірек, яғни 1909-1915 ж. ж. экономист әрі математик ретінде тұрақты түрде оқытушылық жұмыспен айналысты.

Дж. М. Кейнстің экономикалық тақырыптағы тырнақалды мақаласы 1909 ж. ’’Индекстік әдіс’’ деген атпен алғаш рет жарияланады.

Дж. М. Кейнстің “Реттелетін капитализм” немесе “жұмыспен қамт’’ теориясына негізделген мемлекеттік реттеу тәжірибесі 30-жылдары жолға қойыла бастады да, II дүниежүзілік соғыс кезінде тоқырауда болды. Батыс елдерінің көпшілігі өткен ғасырдың 70 жылдарының соңына дейін экономикалық саясатта бұл теорияны қызу қолдап келді. Кейнстің пайымдаулары, әсіресе АҚШ пен Англияның мемлекеттік реттеу шаралары жүйесінде толығырақ жүзеге асты. Кейнс тұжырымдамаларының мәні мен бағдарын жете түсіну үшін бұл теорияның пайда болуының тарихи жағдайларына шолу жасайық. Кейнстің бұл бағыттағы басты ғылыми еңбегі “ Жұмыспен қамтудың, процент пен ақшаның жалпы теориясы’’ деген атпен 936 ж. жарық көрді. Бұған дейін Батыс елдерінің экономикасы өз тарихындағы ең ауыр экономикалық дағдарысты басынан өткерді. Бұл жай ғана кездейсоқ өнеркәсіптік дағдарыс емес, жалпы монополиялық ұдайы өндіріс механизмінің тоқырауы еді. Кейнстің тұжырымдамасы бойынша экономика өзін-өзі реттеу мен тұрақты даму қабілетін белгілі бір жағдайларда жоғалта бастайды. Сол себепті, қоғамдық ұдайы өндірістің терең қайшылықтарсыз, серпінді дамуын қамтамасыз ететің әдіс-тәсілдердің іздеудің нақты қажеттілігі туындады.

Экономиканың дамуын қамтамасыз ететін фактор ретінде Кейнс “ тиімді сұраныс ’’ жағдайын тұтыну мен қаржыландыру қатынастарын алып қарастырады. Экономикалық дамудың серпінділігіне әсер ететін бұл факторларды таңдау кездейсоқ емес еді. 30 жылдардың ортасында Батыс елдерінің экономикасы ұзаққа созылған дағдарыстан шыға бастады. Ал капиталистік өндірістік дағдарыс, яғни ұсыныстың сұраныстан артуы жағдайында “ұсыныс өздігінен сұранысты тудырады ” деген Ж. Б. Сэйдің заңын сыңай отырып, Кейнс “ үздіксіз дамуды қамтамасыз ету үшін сұранысты ынталандыру, тиімді сұраныс пен ұлттық табыстың өсімін қалыптастыратын факторларға әсер ету қажет”деген логикалық тұжырымға келді. Тиімді сұраныс неге байланысты және оны қалай реттеуге болады? Жоғарыда ескертілгендей тиімді сұраныстың бір бөлігі жеке тұтыну болып табылады. Ал оның өзі жұмыс күшінің іске тартылу деңгейіне байланысты, сол себепті жұмыссыздық тиімді сұранысқа қарсы әсер етуші факторға айналады. Толық жұмыспен қамтудың деңгейі немен айқындалады? Жаңа классикалық экономикалық ағым іске толық тартылу екі факторға байланысты деп көрсетеді: шекті еңбек өнімділігі және нақтылы жалақымен өлшенетін шекті еңбек ауыртпалығы. Басқа жағдайлар тең болғанда жұмыспен қамтылу дәрежесі жұмысшылардың нақтылы жалақысың қатынасына тәуелді болады.

Дж. М. Кейнс бұл тұжырымдамаларды теріске шығарып, жұмыспен қамтылу тұтынуға бейімділікпен, яғни тұтыну мен қаржыландыруға кетуі мүмкін шығындармен анықталады деп тұжырымдайды. Жалпы табыстың өсуін тұтыну шығындарының маңызды анықтаушы факторы деп қарастырып, Кейнс сонымен қатар мынаны атап көрсетті: табыстың өсуі тұтыну деңгейін арттырады, бірақ ол айтарлықтай мөлшерде болмайды. Бұл «негізгі психологиялық заңның» әрекетіне байланысты. Оның мәні адамдар тұтынуды арттырудан гөрі өз табыстарын арттыруға бейім, яғни адамдардың қор жинауға табиғи бейімділігі анық көрінеді деген тұжырымдама. Әлеуметтік факторлардың ішінен абсолютті «табиғи бейімділікті» дәріптеу- оның ғылыми принциптерінің басты кемшілігі. Кейнс нақтылы өмірде кездесетін заңдылықтарды өзінше пайымдады. Бұл заңдылықтың мәні- ұллтық табыс көлемі неғұрлым жоғарыласа, ондағы тұтынудың үлесі салыстырмалы төмендейді. Бұл құбылыс экономикалық өсудің экстенсивті типі басым кезеңдерде және өнеркәсіптің негізгі салаларының қалыптасуы жағдайларына тән. Кейнстің пікірінше, неғұрлым байыған сайын, соғұрлым қор жинауға бейімділік соғұрлым артады және сол шамада шекті тұтыну бейімділігі кемиді. Нәтижесінде өндірілетін өнім көлемі мен іске толық тартылу шектеледі.

Ұлттық табыстың өсуі негізінде экономикалық өсуі мен толық жұмыспен қамтылуды қалайша үйлестіруге болады? Бұл сұраққа жауап толық жұмыспен қамтудың, тұтынудың, және қаржыландырудың арасындағы функциялардың байланысын анықтауда жатыр. Мемлекет назары қаржыландыруды ынталландыруға бағытталуы тиіс.

Дж. М. Кейнстің негізгі мақсаты іс-әрекетті мемлекеттік реттеу болса да, ол жұмыссыздықтың толық жойылуын қаламады. Керісінше, оны төмен деңгейде болса да сақтауды ұсынды. Кейнстің пікірі бойынша, жұмыссыздықты жою азайту арқылы ақшалай еңбек ақының артуын туғызып, кәсіпкерлердің пайдасын азайту арқылы қаржыландыру сұранысын азайтады. Жұмыссыздықтың болуы жалақыны «шектеу» саясатын жүзеге асырып, «тиімді сұраныс» жағдайын қамтамасыз етуі тиіс. Сол себепті, Кейнс үшін толық жұмыспен қамтылу түпкі мақсат емес, тек « тиімді сұранысқа» жетудің құралы болып табылады және де ол кәсіпкерлік табысқа тәуелді жағдайда болады.

Дж. М. Кейнстің тұжырымдамасы экономиканы мемлекеттік реттеудің ұзақ мерзімдік тәжірибесінің негізі болады. Бұл тұжырым әртүрлі елдердегі өндіргіш күштердің даму деңгейіне байланысты және сол елдердің өзіндік ерекшеліктеріне сай қолданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.