Темір-цементит жүйесі күй диаграммасы. Қорытпалар күйі диаграммасы.Темір көміртекті қорытпалардың фазалары мен компоненттері

Жоспар:
1. Қорытпалар күйі диаграммасы.
2. Темір көміртекті қорытпалардың фазалары мен компоненттері.
3. Темір.цементит жүйесі күй диаграммасы.

Қорытпаның қасиеттері оның құрылымына тәуелді. Температура өзгергенде қорытпаның құрылымы өзгереді, яғни қасиеттері де өзгереді. Қорытпаның кұрылымы, құрамы және температурасы арасындағы тәуелділікті «күй диаграммасы» деп аталатын кестемен көрсетуге болады.
Кез келген қорытпаны зерттеу оның күй диаграммасын тұрғызып, талдаудан басталады.
Күй диаграммалары қорытпалардың суыну қисықтарының дағдарыс нүктелері бойынша, тәжірибе арқылы салынады.
Қорытпаның күй диаграммасы бойынша оның кристалдану температурасын, қатты күйде түрленуін және әр температурадағы құрылымын анықтауға болады. Ал оларды анықтаудың нәтижесінде қорытпаның механикалық, физикалық және химиялық қасиеттеріне баға беріп, термиялық өңдеудің, пісірудің, қысым арқылы өңдеудің режимдерін тағайындауға болады.
Көміртекті темір қорытпалары екі компонеттен тұратын қорытпалар деп қарастыруға болады: олар темір мен көміртегі. Диаграмманың көлденең (абцисс) өсіне қорытпа құрамындағы көміртегі мөлшері 6,67%-ға тең болғанда бітеді. Тік (ордината) өсі бойынша температура көрсетілім салынады.
Көміртекті темір қорытпаларының диаграммасы бірі-бірінен белгілі шамаға ығысқан екі диаграммадан тұрады. Ғе-Ғе3С диаграммасы үздіксіз жуан сызықпен, ал Ғе-С диаграммасы пунктир сызықпен кескінделген.
Көміртекті темір қорытпалары тез суығанда, қоспада көміртегі химиялық қосылыс - цементит (Ғе3С) түрінде, ал баяу суығанда, графит (С) түрінде бөлінеді. Түзілген цементит тұрақсыз қосылыс, ал графит тұрақты қосылыс болып табылады. Көміртекті темір қорытналары баяу суығанда цементиттен графит мына реакция бойынша түзіледі:

Ә д е б и е т т е р :

Технология металлов и материаловедение. Кнорозов Б.В., Усова Л.Ф., Третьяков А.В. и др. М.: Металлургия, 1987. 800 бет – 106 124 беттер.

Лахтин Ю.М., Леонтьева В.П. Материаловедение: Учебник для ВУЗов. – М.: Машиностроение, 1990. – 528с.: ил. – 3767 беттер.

Омаров А.К. Металдармен конструкциялық материалдар технологиясы – Алматы: Мектеп, 1972. – 307 бет – 66  78 беттер .

Сыздықов О. , Оразбаев Б. , Нысанбаев Ғ. Конструкциялық материалдар технологиясы – Алматы: Республикалық баспа кабинеті, 1993. – 290 б. – 10 15 беттер.