ҚР жекешелендіру мәні, кезеңдері

Пән: Менеджмент
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СРО №2

Тақырыбы: «ҚР жекешелендіру мәні, кезеңдері және оны жүргізу әдістері»

Орындаған: Қайырбеков М. Қ

Тексерген: Готман Л. А.

Тобы: ВТ-405

Семей 2015 ж.

Жоспар:

I Кіріспе

Жекешелендіру ұғымы

ІІ. Негізгі бөлім Жекешелендірудің мәні мен түрлері Жекешелендіру кезеңдері ІІІ. Қорытынды

Жекешелендіру - меншік қатынастарын реформалау арқылы мемлекеттік меншікті меншіктің басқа нысандарына айналдыру процесі. Ол бұрынғы социалисттік жүйеден нарықтық экономикаға көшудің өзекті шарты болып табылады, шаруашылық субъектілерінің іс белсенділігін күрт арттыру үшін, экономикалық бәсекелестікті жандандыру үшін жүргізіледі. Мемлекеттік өндіріс орындарын жекешелендіру - күрделі мәселе, ол әсіресе халықтың менталитетіне тура байланысты болғандықтан қысқа мерзімде өткізу қиын. Әсіресе, жерді, оның қазба байлықтарын жекешелендіру ұзақ уақытты талап етеді. Сол сияқты кейбір стратегиялық маңызды салаларда (қару-жарақ, ядролық заттар, тағы басқа өндірістер), не болмаса нарыққа көшіруге әлі толық негіз болмаған жағдайларда (іргелі ғылым, кейбір білім, мәдениет, өнер, тағы басқа орталықтар) жекешелендіру жүргізілмейді, олар мемлекет меншігінде қала береді. Қазақстан Республикасында мемлекет меншігінен алу және жекешелендіру процесі шаруашылық серіктестіктер және акционерлік қоғамдар жөнінде заңдар жүйесімен, нормативтік актілер арқылы және мемлекеттік бағдарламалар негізінде жүргізілді. Жекешелендіру Қазақстанда үш кезеңмен өтті.

Бірінші кезеңде(1991 - 1992) “Кіші жекешелендіру" бағдарламасы бойынша мемлекеттік сауда және қызмет көрсету кәсіпорындары (31 мың нысандардың 50%-і) жаппай сатылды, не болмаса еңбек ұжымдарына берілді.
Екінші кезеңде(1993 - 1996 жылдары) жаппай жекешелендіру орта және үлкен кәсіпорындар бойынша жүргізілді, жеке жобалар бойынша 5 өнеркәсіп орындары ақшаға, ал 1700 зауыттар мен фабрикалар инвестициялық купондарға сатылды, 44 ірі кәсіпорындар сенімді басқаруға тапсырылды, оның ішінде 12-сі шетел инвесторларына берілді.
Үшінші кезеңде'(1997 жылдан бастап) жекешелендіру отын-энергетика, көлік, денсаулық, ғылым салаларында өтті. Аталған кезеңдерде Қазақстанда жабық және ашық акционерлік қоғамдар көптеп құрылды. Ірі және орташа кәсіпорындар үшін жабық акционерлік қоғамдар жекешелендірудің негізгі түрі болды. Оның құрылтайшылары болуға тек еңбек ұжымы мен мемлекеттік басқару органдарына құқық берілді. 1994 жылдан бастап жекешелендіру нысандарын сату саясаты жүргізілді. Жекешелендіру экономика теориясына және практикаға көп жаңалықтар әкелді. 2001 жылдан бастап жекешелендіру дәуіріне жаңа дәуір келді, оны Амирханов Жантөре алып келді. Жантөре жекешелендіруді қатты қаламаған адам еді. Бірақ та, өмірде көзі ашылып, Амирханов Жантөре деген есімді тарихта қалдырды.

Жекешелендіру - ол экономиканы мемлекеттік иелігінен алу бойынша рәсімдер жиынтығының басты бөлігі. Нарықтық механизмдермен реттелетін директивті мемлекеттік басқарудан оның басқа нысандарына өту мемлекеттік иелігінен алу болып табылады.

Жекешелендірудің бірінші толқыны нарықтық экономиканың негіздерін құру мақсатында 90-шы жылдардың басында елдің басшылығымен өткізілді. Алайда, кәсіпорындардың белгілі саны мемлекетік меншікте қалған болатын, ал көптеген компаниялар мен даму институттары жекешелендірудің бірінші толқыны өткеннен кейін ғана құрылды.

Қазіргі компания бұрынғы бағдарламадан басым ашықтығымен, айқындылығымен және ұйымдардың сауда-саттыққа шығарылатын мемлекеттік иелену үлестерін/акцияларын сатып алуға тұлғалардың айрықша санын тартуымен айрықша.

ҚР Президентімен 2014 жылғы қаңтардың ортасында Жекешелендірудің кешенді бағдарламасы қабылданды. Халыққа жолдауында ол мемлекеттік қатысумен барлық компаниялар мен ұйымдарды талдауды өткізуді және жекешелендіруге жататын кәсіпорындардың тізбесін айқындауды тапсырды.

Бағдарлама Сингапур үкіметінің «YellowPagesRule» принциптерінде негізделген. Оның мәні бизнес-құрылымдардың санынан ең болмаса бір бәсекеші бар кәсіпорындар жеке секторына беруіге жатады. Бұл стратегиялық маңызды объектілеріне жатпайды. Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау үшін Үкіметпен 2014 жылғы 31 наурызда Жекешелендірудің 2014-2016 жылдарға арналған кешенді бағдарламасы (ҚРҮҚ 280), сондай-ақ бәсекелестік ортаға беруге ұсынылатын ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтердің еншілес, тәуелді ұйымдарының және олармен аффилиирленген болып табылатын өзге де заңды тұлғалар тізбесі бекітілді.

Объектілер мен активтерді жүзеге асыру механизмнің ашықтығын жоғары деңгейін қатамасыз ету мақсатында Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің (gosreestr. kz) электрондық сауда алаңы арқылы оларды сату туралы шешім қабылданды.

Мемлекеттік жекешелендіру бизнесте мемлекеттік қатысуын қысқарту мақсатында өткізіледі. Ол экономиканы нығайтуға себеп болады.

Бағдарлама шеңберінде әлеуметтік жауапкершілік

1. кәсіпорындар мен жұмыс орындарының профилін сақтау -талаптарды сақтамау кезінде жеңімпазға шартты бұзуға дейін санкциялар қолданылады;

2. Сатып алу шарттары конкурс шарттарында қол қойылады. Бөлек жағдайында басқалар мүмкін, жоғары белгіленгеннен басқа.

3. Сатып алушылар ҚР Үкіметінің жанында стратегиялық объектілер бойынша комиссияның рұқсаты берілген жағдайында ғана стратегиялық объектінің үлесін сатып алу мүмкін. Сондай-ақ, ұлттық қызығушылығын сақтау үшін заңнамалық шектеулері мүмкін.

4. Жекешелендіретін компаниялардың үлесі бірыңғай бөлінбейтін лотпен сатылады, объектінің стратегиялық маңыздылығы жағдайында сатып алушыға бақыланбайтын топтамасы (49%) ұсынылады. Ол активтердің мемлекеттік бақылауды сақтауына кепілдеме береді.

Таңдау критерийі:

- қызметтің негізгі профиліне сәйкессіздігі;

- қызметтің ұқсас түрлерін жүзеге асыратын басқа компаниялардың нарығына қатысу;

- мемлекетпен әлеуметтік қолдау функцияларын орындау кезінде қоғамдық маңыздылығының болмауы.

Жекешелендіру принциптері

Кәсіпорындарды сату негізіне 3 принцип салынды:

1. Айқындылық. Электрондық сауда-саттықты өткізу процесін Қаржы министрлігінің электрондық алаңы www. gosreestr. kz қамтамасыз етеді.

2. Заңдылық. Егер активте басқа қатысушы болса, қолданыстағы заңнамаға сәйкес оған сатып алудың артықшылық құқық ұсынылады. Бас тартқан жағдайында объект сауда-саттықта сатылады.

3. Экономикалық жөнділігі. Барлық активтер ең жоғары пайданы алуға тырысқан әділетті нарықтық құны бойынша сатылады.

Жекешелендірудің тәсілдері

1. Аукционда байқау бойынша сату және сатып алу.

2. Кәсіпорын капита-лының үлесін сату (акцияларды)

3. Жалға берілген кәсіпорынның мүлкін сатып алу.

азақстан Республикасында жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу процесі «Жекешелендіру және мемлекет иелігінен алудың Ұлттық бағдарламасына» сәйкес жүргізіледі.

Жекешелендіру үш негізгі бағытта жүргізіледі.

1. Кіші жекешелендіру - еңбеккерлердің саны 200 адамға дейін.

2. Жаппай жекешелендіру - орташа және ірі кәсіпорындар (200-500 адам) және халыққа жекешелендіру купондарының бөлінуіне негізделді.

3. Жеке жобалық жекешелендіру - ірі кәсіпорындар мен мемлекеттің ерекше маңызды кәсіпорындары.

Қазақстан республикасындағы жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу процесін 4 кезеңге бөлуге болады:

1. 1991-1992 ж. ж. - мемлекет меншігінің реформасы кең көлемде нарықтық экономикаға көшуге жағдай жасау үшін жүргізілді. Бұл кезде мемлекеттік меншікті мемлекет иелігінен алу жекешелендіру жүзеге асырыла бастады. Негізгі мақсат өндірістік қатынастардың жаңа түрін қалыптастыру, меншік иелерінің жаңа тобын құру. Мемлекеттік меншікті азаматтарға бағалы қағаз түрінде мүлкін бөліп беруді көздеді. Бұл кезде ашық аукциондар мен конкурстар арқылы шағын, орта кәсіпорындар жекешелендірді.

2. 1993-1995 ж. ж. - мемлекет иелігіндегі мүлікті халыққа қайтару арқылы нарыққа көшу жағдайын жасауы. Бұл кезеңде шағын және жаппай жекешелендіру жүргізілді. Мұндағы негізгі мақсат нарықтық экономикаға өту жағдайын қалыптастыру, мемлекет иелігінен алу барысында әлеуметтік әділеттілікті сақтауға, жекешелендірудің тәртіппен, мемлекеттің бақылаумен жузеге асуын қамтамасыз ету. Жекешелендірудің әртүрлі бағыт бөлімінде халықтың меншік деген құқығы инвестиция тарту, оның ішінде шетелдік инвестицияларды мүмкіндігі жүзеге асуына жағдай жасалды.

3. 1996-1998 ж. ж. экономикадағы жеке сектордың басымдылығымен қатар мемлекеттің халыққа мүлікті қайтаруының аяқталуы. Бұл кезеңде басты мақсат жекешелендіру саясатын аяқтау, экономикадағы жеке меншік үлесін арттыруы және тұрақтандыру, осыған байланысты жаппай жекешелендірумен бірге жекелеген жобалар бойынша жекешелендіру жүргізілді.

4. 1999-2000 ж. ж. - мемлекеттік меншікті басқару мен жекешелендіру заңдылық негізін жетілдіру және басқарудың тиімділігін көтеру. Мемлекеттік үлеске қатысы бар кәсіпорындар белгіленді.

Қазақстан Республикасында мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің негізгі мақсаты мынада:

- шаруашылық субъектілерінің тиімді түрі ретінде жеке меншік топтарын қалыптастыру;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.