Жусан

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университет

СӨЖ

Тақырыбы: Жусан

Орындаған; Смагулова Л. Ж

БЛ-409

Тексерген ; Жилкыбаева Сауле Джакановна

Семей, 2015 ж

Жусан

Жусан (Artemіsіa) -күрделігүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық, кейде бір не екі жылдық шөптесін өсімдіктер тегі, көбіне шала бұта.

Қазақстанның барлық жерінде - шөл-шөлейтті далада, таулы жерлерде өсетін 81 түрі бар. Жусанның биіктігі 10 - 60 см, кейде 1, 5 - 2 м-дей болады. Сабағы тік немесе жерге жайылып өседі. Жапырағы кезектесіп орналасқан, қауырсын тәрізді, шеті тілімденген, кейде бүтін жиекті. Ұсақ гүлі қос жынысты, сары түсті, себеттері көп, әбден піскен кезде шашыраңқы иіліп келген сыпыртқы гүлшоғырын құрайды. Шілдеден қыркүйекке дейін гүлдейді. Жемісі - тұқымша. Жусанның 17 түрі - сирек кездесетін эндемик түрге жатады, ал Қазақстанда ғана өсетін бір түрі - дәрмененің дәрілік шөп ретінде ерекше мәні бар. Шырғалжын жусанның жапырағы мен сабағын жеуге болады, құм жусаны құм тоқтату үшін пайдаланылады. Арасында улы түрі (таврий жусаны) де кездеседі, оны мал жемейді. Жусан - құнарлы мал азығы, дәрілік, бояуыш, тағамдық, витаминді, эфир майлы өсімдік. Жусанды қолдан (мысалы, тамыржусан) да өсіреді.

Жусандардың көп түрлері бар.

Ащы жусан(Artemіsіa absіnthіum) - күрделігүлділер тұқымдасы, жусан туысына жататын көп жылдық өсімдік. мен шалғындарда, бұйратты құмдарда, ормандар мен таулы жерлерде өседі. Биіктігі 60 - 100 см, кейде 120 см-ге жетеді. Тамыры жуан. Гүлдері ұсақ, шоғырлана өседі. Шілде - маусымда гүлдеп, жемістенеді. Ащы жусанның дәрілік өсімдік, медицинада пайдаланылады

2. Ақшуғақ (Artemіsіa ferganensіs) - жусан тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік немесе шала бұта. Ақшуғақтың түк басқан сабағы жас кезінде боз болады да, кейін түгі түскен соң қоңырланады. Тамыры жуан, қысқа жапырақты, жеміс шығатын өркендері аз. Гүлі қысқа сағақты, гүл шоғы шашақты, қос жынысты, сары немесе қызғылт түсті келеді, қыркүйек - қазан айларында гүлдейді. Қазақстанда құмды, таулы-тасты аудандарда кездеседі. Әсіресе Қызылқұмда, Қаратауда, Түркістанда жиі ұшырайды. Ақшуғақ мал азығы ретінде пайдаланылады, әсіресе мал семіртуде маңызы зор, оның мамыр - маусымда қоректік құны мол. Ақшуғақ жеген қойдың майының дәмі жақсарады, малдың суыққа төзімділігі артады. Ақшуғақ сүрлемге ашытқы ретінде қосылады. 3. Бөрте жусан[өңдеу]

Уикипедия - ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

Бөрте жусан

Бөрте жусан (лат. Artemisia austriaca ) - Астралылар тұқымдасының жусан тегіне жататын көп жылдық шала бұта. Биіктігі 20-60 см, сабағы мен жапырағы бозғылт түкті, тамыр сабағы жақсы жетілген, маусым - қыркүйек айларында гүлдер. Бөрте жусан Батыс Еуропада, Жерорта теңізінің батыс жағында, Кіші Азияда, Солтүстік Иранда, Кавказда, Орта Азияда, Батыс Сібірде, Қазақстанның барлық аудандарында, әсіресе шөл, шөлейт, сортаңды жерлерде, жол бойында өседі. Бөрте жусанның астық тұқымдас өсімдіктер араласқан пішіненін мал жақсы жейді, сүрлемге салуға да болады. Бұл өсімдіктің құрамында алколоид, глюкозид, каротин, эфир майы, протеин, белок, май т. б. заттар болады.

4. Көкшағыр жусан(Artemіsіa marschallіana) - жусан туысының бір түрі. Қазақстанда Тобыл - Есіл, Ертіс, Жем өзендері, Каспий, Арал маңында, Көкшетауда, Мұғалжарда, Сарыарқаның шығысы мен батысында, Қарқаралыда, Бетпақдала, Балқаш - Алакөлаймағында, Алтайда, Тарбағатайда, Қызылорда облысында далалы, шөлейт, құмды жерлердегі өзен аңғарларында, тың жерлерде, тастақ беткейлі төбелерде өседі. Биіктігі 30 - 80 см-дей шала бұта. Өсімдік түгелдей тықыр, жасыл не сұрғылт жасыл, тамыры жуан, сүректенген. Жеміс бермейтін бұтақтарының жапырағы сопақша келген, ұзындығы 4 - 8, ені 2 - 6 см, қара жасыл. Шілде - тамыз айларында гүлдейді. Көкшағыр жусанды жаз бойы қой мен түйе жақсы жейді, сиыр мен жылқы онша жемейді.

Anthemis marschalliana 1.jpg

5. Қара Жусан (Artemіsіa fragrans) - күрделігүлділер тұқымдасы, жусан туысына жататын көп жылдық өсімдік. Қазақстанда Каспий маңының құмдарында, Мұғалжар, Торғай, Ұлытау, Зайсан, Балқаш - Алакөл ойысында өседі. БИІКТІГІ 25 - 30 (45) см. Сабақтары көп бұтақты, түкті. Жапырағы ұсақ, олар екі рет қанатша тілімденген. Гүлдері қос жынысты. Күлтесі сары түсті. Маусым - қыркүйекте гүлдейді. Қара Жусанныфң құрамында шырышты және шайырлы заттар, каротин, С витамині, эфир майымен аздаған алкалоидтар бар. Тамырында илік заттар, инулин және эфир майы болады. Қара Жусанның емдік қасиеті ерте кезден-ақ белгілі болған. Шөбі мен тамырының тұнбалары тәбет ашады, асқазан, ішек бездерінің қызметін күшейтеді, жүйке жүйесін тыныштандырады. Сондай-ақ оның тер шығаратын, ішек құртын түсіретін қасиеті бар. Демікпеге шалдыққан адамға Қара Жусанның сабағы мен жапырағының түтінін иіскетеді. Қытай медицинасында бүйрекке тас байланғанда Қара Жусан шөбінің қайнатындысынан ванна жасайды. Қара Жусан - мал азықтық өсімдік. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.