Л.С.Выготскийдің «психологиялық жас» категориясы



Даму мәселесін талдау бихевиоризмнің жалпы бағдарымен байланысты. Бұл бағыт эмпериялық философияда кең тамыр жайған және Америкалықтардың адам туралы түсініктеріне сай келеді: қоршаған орта одан не жасаса, сол адам. Америка психологиясында бұл бағыт үйрену түсінігімен байланысты. Бұл концепцияны өңдеуге И.Л. Павлов идеялары әсер етті. Америка психологтары И.Л.Павлов идеяларын қарастыруда іс - әрекет тек қана тірілерге тән сипат деген тұжырым жасады. Негізінен, Америка психологтары И.Л.Павловтың шартты рефлекс принципін ұстанды. Бұл Дж. Уотсонның психологиясында жаңа концепция ойлап табуына түрткі болды. Америка психологиясына осы И.Л. Павловтың асқорыту жүйесі теориясы арқылы ерекше ғылыми эксперимент жүргізу туралы ой келді. П.И. Павлов арқылы жасалған эксперимент 1897 жылы болып, Дж. Уотсон 1913 жылы оны жарыққа шығарды.
Ерте кездегі психологиялық теориялар қатарына «рекапитуляция» концепциясы жатады. Э. Геккель эмбриогенезге байланысты биогенетикалық заңды қалыптастырды: онтогенез – филогенездің қысқа және жылдам қайталануы.Бұл заң бала дамуының онтогенетикалық процесіне көшті. Американ психологы Ст.Холл: «Бала өз дамуында адамдардың болмысына тән дамуды қысқа қайталап шығады»- деп есептеді. Оның ойынша бала түн жарымда қорқынышта шошып оянып, көпке дейін ұйықтай алмайды. Ол бұны атавизммен түсіндіреді. Бұл дегеніміз бала өткен дәуірге тап болады, мысалы адам жалғыз орман ішінде көп қауіп-қатердің ортасында ұйықтап жатып, кенеттен оянып кетеді.Ст. Холлдың ойынша, ойын – бұл балаға ең керекті жаттығу.Бала осы жаттығу арқылы өзінің пайдасыз қылықтарынан толығымен арылады. Бала суретінің дамуы адам тарихындағы бейнелеу өнерінің кезеңдеріне сәйкес келеді деп есептейді.
Ст.Холлдың бұл тұжырымдарына көптеген психологтар сын айтып, қарсы шықты. С.Л.Рубинштейн осыған сәйкес ұқсастықтар негізсіз деп есептеді. Оның пікірінше: «Ересек адам қаншалықты жабайы болса да, толық әрі жетілген индивид ретінде табиғатпен қарым – қатынас жасап, өз өмірі үшін күреседі. Ал, баланың қоршаған ортамен қарым – қатынасы мүлдем өзгеше болады». Дегенмен де бала психологиясын меңгерудегі Ст.Холлдың жұмысы көптің назарын аударды. «Америкада бәрі кеңінен жасағанды ұнатады» - деді Щвейцар психологы Э.Клапаред. Ойлаған максатқа жетіп, көптеген нақты материалдар жинау үшін әр алуан анкета түрінде зерттеу жүргізілді, бірақ бұл жұмыс көбіне күмән тудырып,сенімсіз болды. Мұғалімдер журналдарда берілген сұрақтамаларға жауап беріп үлгере алмады және осы үшін оларды сөкті. Э.Клапаред бойынша: «Ғылым Америкадағы қалалар секілді тез дамымайды». Психологиядағы рекапитуляция концепциясы эмбриологияда бұл концепцияны критикалауға, яғни келіспеушілікке дейін туындады. И.И.Шмальгаузеннің айтуынша, филогенезде эмбриогенездің тұтастай қайта құрылуы жүзеге асады. Ал, Э.Геккелдің критикасы осы эмбриогенез тарихының мәселесін қайта көтерді.

Пән: Психология
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

БӨЖ №14

Тақырыбы: Л.С.Выготскийдің психологиялық жас категориясы

Орындаған: Рапикова С.А. (магистрант,
6М010300 –Педагогика және психология)

Тексерген: Кулмышева Н.А. (п.ғ.к., доцент м.а.)

Семей 2015

Даму мәселесін талдау бихевиоризмнің жалпы бағдарымен байланысты. Бұл
бағыт эмпериялық философияда кең тамыр жайған және Америкалықтардың адам
туралы түсініктеріне сай келеді: қоршаған орта одан не жасаса, сол адам.
Америка психологиясында бұл бағыт үйрену түсінігімен байланысты. Бұл
концепцияны өңдеуге И.Л. Павлов идеялары әсер етті. Америка психологтары
И.Л.Павлов идеяларын қарастыруда іс - әрекет тек қана тірілерге тән сипат
деген тұжырым жасады. Негізінен, Америка психологтары И.Л.Павловтың шартты
рефлекс принципін ұстанды. Бұл Дж. Уотсонның психологиясында жаңа
концепция ойлап табуына түрткі болды. Америка психологиясына осы И.Л.
Павловтың асқорыту жүйесі теориясы арқылы ерекше ғылыми эксперимент
жүргізу туралы ой келді. П.И. Павлов арқылы жасалған эксперимент 1897 жылы
болып, Дж. Уотсон 1913 жылы оны жарыққа шығарды.
Ерте кездегі психологиялық теориялар қатарына рекапитуляция
концепциясы жатады. Э. Геккель эмбриогенезге байланысты биогенетикалық
заңды қалыптастырды: онтогенез – филогенездің қысқа және жылдам
қайталануы.Бұл заң бала дамуының онтогенетикалық процесіне көшті. Американ
психологы Ст.Холл: Бала өз дамуында адамдардың болмысына тән дамуды қысқа
қайталап шығады- деп есептеді. Оның ойынша бала түн жарымда қорқынышта
шошып оянып, көпке дейін ұйықтай алмайды. Ол бұны атавизммен түсіндіреді.
Бұл дегеніміз бала өткен дәуірге тап болады, мысалы адам жалғыз орман
ішінде көп қауіп-қатердің ортасында ұйықтап жатып, кенеттен оянып
кетеді.Ст. Холлдың ойынша, ойын – бұл балаға ең керекті жаттығу.Бала осы
жаттығу арқылы өзінің пайдасыз қылықтарынан толығымен арылады. Бала
суретінің дамуы адам тарихындағы бейнелеу өнерінің кезеңдеріне сәйкес
келеді деп есептейді.
Ст.Холлдың бұл тұжырымдарына көптеген психологтар сын айтып, қарсы
шықты. С.Л.Рубинштейн осыған сәйкес ұқсастықтар негізсіз деп есептеді. Оның
пікірінше: Ересек адам қаншалықты жабайы болса да, толық әрі жетілген
индивид ретінде табиғатпен қарым – қатынас жасап, өз өмірі үшін күреседі.
Ал, баланың қоршаған ортамен қарым – қатынасы мүлдем өзгеше болады.
Дегенмен де бала психологиясын меңгерудегі Ст.Холлдың жұмысы көптің назарын
аударды. Америкада бәрі кеңінен жасағанды ұнатады - деді Щвейцар
психологы Э.Клапаред. Ойлаған максатқа жетіп, көптеген нақты материалдар
жинау үшін әр алуан анкета түрінде зерттеу жүргізілді, бірақ бұл жұмыс
көбіне күмән тудырып,сенімсіз болды. Мұғалімдер журналдарда берілген
сұрақтамаларға жауап беріп үлгере алмады және осы үшін оларды сөкті.
Э.Клапаред бойынша: Ғылым Америкадағы қалалар секілді тез дамымайды.
Психологиядағы рекапитуляция концепциясы эмбриологияда бұл концепцияны
критикалауға, яғни келіспеушілікке дейін туындады. И.И.Шмальгаузеннің
айтуынша, филогенезде эмбриогенездің тұтастай қайта құрылуы жүзеге асады.
Ал, Э.Геккелдің критикасы осы эмбриогенез тарихының мәселесін қайта
көтерді.
Рекапитуляция концепциясының шектелуіне қарамастан, психологияда
биогенетикалық принцип заңдылық іздеумен қызық болды. Д.Б.Эльконин
айтпақшы: бұл дұрыс емес концепция болды, алайда бұл нағыз теоритикалық
концепция еді. Егер осы концепция болмағанда басқа да теориялық
концепциялар болмаған болар еді. Ст. Холлдың көрсетуіндей, тарихи даму мен
жекелеген дамудың арасында әлі күнге дейін қаралмаған байланыс бар.
Рекапитуляция теориясы ғылым сахнасында көпке дейін қала алмады. Бірақ Ст.
Холлдың идеясы балалар психологиясына А.Гезелл және Л.Термен атты екі
атақты шәкіртінің зерттеулері арқылы ықпал етті.
Әртүрлі бағыттар мен кезеңдер критерилері (Д.Б.Эльконин, А.Н.Леонтьев,
Л.И.Божович, Д.И. Фельдштейн). Л.С.Выготскийдің жұмыстарындағы периодизация
мәселесі. Жетекші іс -әрекет және жастағы негізгі психологиялық жаңа
құрылулар. Онтогенездегі жетекші іс-әрекеттердің ауысуы. Шетелдік
периодизация теорияларына сынды талдау (А.Гезелл, С.Холл, К.Бюлер, Ш.Бюлер,
А.Валлон, Ж.Пиаже, Э.Эриксон). Қазақстан халықтарындағы ересек адамның
индивидуалды даму периодизациясының өзіндік мәселелері. Периодизация
мәселесінің қазіргі күйі, дамудың жаңа теориялары, жалпы психикалық дамудың
интегралды периодизациясы.
Психикалық дамудың негізгі кезеңдерінің сипаттамасы. Әр түрлі жас
сатыларындағы психикалық даму ерекшеліктері. Мектепке дейінгі бала
психикасының дамуы. Әр түрлі жас сатыларындағы психикалық даму
ерекшеліктері.
Әртүрлі жас сатыларындағы психикалық және физикалық даму
ерекшеліктері. Нәрестеліктің жалпы сипаттамасы. Нәресте кезеңінің
психикалық ерекшеліктері. Мектепке дейінгі кезеңдегі психикалық дамудың
жалпы сипаттамасы. Ойын функциясының, генезисінің, құрылымының, шығуының
әлеуметтік-тарихи сипаты. Шетел психологиясындағы ойын теорияларын сынды
талдау (К.Гросс, Г.Спенсер, К.Бюлер, С.Холл, В.Штерн). Психоаналитикалық
бағыттардағы ойын теориялары.
Мектепке дейінгілердегі психикалық процестердің дамуының негізгі
заңдылықтары. Баланың психикалық дамуы үшін сенсорлық процестерді мақсатты
сәйкесті қалыптастырудың мәні (А.В.Запорожец, В.П.Зинченко, Л.А.Венгер).
Баланы мектептегі жүйелі оқытуға психологиялық дайындық мәселесі
(Е.Е.Кравцова). Дайындық түрлері, олардың сипаттамалары. Жеті жастағы
дағдарыс ұғымы. Мектепке дейінгі балалардың танымдық процестерінің дамуы.
Сезімдердің қалыптасуы. Баланың жаңа іс-әрекетке қосылуы (тазалық, оқу мен
еңбектің элементтері). Бала дамуындағы ойынның рөлі. Ойын теориялары
(Штерн, Адлер, Д.Эльконин). Ойынның басқа іс-әрекеттерден ерекшеліктері.

Әдебиеттер:

1. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. А.В.Петровский
редакциясымен. – А., 1987.
2. Солодилова О.П. Возрастная психология – в вопросах и ответах. – М.,
2005.
3. Обухова Л.Ф. Возрастная психология. – М., 1977.
4. Обухова Л.Ф. Детская психология: теории, факты. Проблемы. - М.,
1995.
5. Мухина В.С. Тетская психология. – М., 1985.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

БӨЖ №15

Тақырыбы: Д.Б. Элькониннің теориялары

Орындаған: Рапикова С.А. (магистрант,
6М010300 –Педагогика және психология)

Тексерген: Кулмышева Н.А. (п.ғ.к., доцент м.а.)

Семей 2015
Болашақтың бүгінгіден де нұрлы болуына ықпал етіп адамзат қоғамын алға
апаратын күш тек білімде ғана. Қай елдің болмасын өсіп-өркеңдеуі өркениетті
дүниеде өзіндік орын алуы оның ұлттық білім жүйесінің деңгейіне даму
бағытына байланысты.
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын
меңгермейінше сауатты, жан-жаққты маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны
менгеру мұғалімнің интелектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани,
азаматтық және де басқа көптеген адами қабілетінің қалыптасуына игі әсерін
тигізеді, өзін-өзін дамытып, оқу - тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына
көмектеседі.
Мектепте оқытуды ұйымдастыратын бірден бір нұсқа - сабақ болса,
сабақтың нәтижелі болуына ықпал ететін нұсқа - сол сабақты өткізудің әр
түрлі әдіс - тәсілдері, яғни жаңашыл сабақ.
Қазіргі кезде шығармашылықпен жұмыс істейтін мұғалімдердін тынымсыз
ізденуінің нәтижесінде оқу-тәрбие жұмысының тиімділігін арттырудың жаңа
технологиялары өмірге келді.
Қазіргі кезде білім беру үрдісінде 50-ден астам жаңа технологиялар
қолданады екен. Соның шінде дамыта оқыту технологиясы - күрделі құрылымды
біртұтас педагогикалық жүйе. Оның нәтижесінде әр оқушыны өзін-өзі өзгертуші
субьект дәрежесіне көтерілуі көзделіп оқыту барысында оған лайық жағдай
жасалады.
Дамыта оқыту идеясын алғашқылардың бірі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Жоғары психикалық функциялар
Адам әрекеті сан алуан
Іс -әрекет психологиясын қалыптастыруға қажетті негіз
Педагогикалық психологиядан дәрістер
Адамның психикалық дамуының жалпы бағыты
Іс-әрекет психологиясын қалыптастыру
Педагогикалық мәдениеттің компоненттері
Психикалық даму және оқыту жайлы
Ақыл-ойы кемістіктің зерттелуі
Психологиядағы оқыту, тәрбие және дамытудың сәйкестілік мәселелері жайлы
Пәндер