Қазақстан Республикасың ғылым және білім министрлігі
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Физико-математика факультеті
Информатика мамандығы
Топ: 441
Тақырыбы:
Визуалды компоненттер. Жеке тапсырмалар
Орындаған
: Қамзанова Жансая
Тексерген:
Каженова Ж. С.
Жоспар:
Визуалды компоненттер
Standard беті
Additional беті
Win32 беті
System беті
Тапсырмалар
Тапсырма №1. Үш санның үлкенін табатын программа құру.
Тапсырма №2. . «Тексеру» оқу программасы
Бұл мысалда, «санды тап» ойынында программа кездейсоқ түрде 0 . . . 1000 аралығынан бүтін санды таңдап, есіне сақтайды. Пайдаланушы оны табуға тырысып, өзінің санын енгізеді. Енгізілген санды есте сақталған санмен салыстырып, программа компьютердің кездейсоқ таңдап, есіне сақтаған санының пайдаланушы енгізген санынан үлкен, кіші немесе тең екенін хабарлайды. Компьютердің таңдаған кездейсоқ саны табылғанша программада сан енгізу жалғастырылады.
Тапсырма №3
«Қосындыны табу» оқу программасы.
For операторының қолданылуын көрсету үшін кез келген бүтін N санын енгізіп, 1-ден N санына дейінгі барлық бүтін сандардың қосындысын есептейтін программа құр.
Тапсырма №4
Calculator оқу программасы.
Тапсырма №5
Нұсқау бойынша таңдау.
Delphi компоненттері палитрасының беттері.
Delphi-дің өңдеу ортасы, ең алдымен Windows-та бағдарламалар дайындауға бағдарланған. Мұнда кодтарды қолмен жазудан құтқаратын Delphi-дің дайын компоненттерінің үлкен жиынтығының көмегімен визуалды қолданбалар жасау мүмкіндігіне көп көңіл бөлінеді. Бұл компоненттер қазіргі заманғы технологияларды қолданудың барлық саласын қамтиды. Мұнда да басқа бағдарламалау ортасындағыдай, мыс, Visual Basic т. с. сияқты кезкелген қолданбаны дайындауда қажет етілетін басты компоненттерді оқып-уйрену қажет. Компоненттер палитрасы 4 беттен тұрады, олар:
Standard, Additional, Win32, System
беттері. Алдымен осы беттердің мазмұнымен және олардың басты қызметімен танысайық.
Standard беті.
Delphi-ді оқып-үйрену негізінен осы компоненттер палитрасы бетінен басталады. Бұл бетте Windows -тың : басты және қалқыма-лы менюлері, батырмалары, бір жолдық және көп жолдық редак-торлары, ауыстырып қосқыштары, белгілері, тізімдері және одан да басқа жиі қолданылатын компоненттері сияқты стандартты интерфейстік элементтері орналасқан.
Енді осы бетте қамтылған компоненттердің қызметтеріне жеке-жеке тоқталайық.
Пикто-
грамма
Компонент
аты
Компоненттің атқаратын қызметі
Пикто-грамма:
Компонентаты:
MainMenu
Компоненттің атқаратын қызметі:
Бағдарламаның
бас менюі
. Компонент күрделң иерархиялық менюлерді құруға және оларды іске қосуға мүмкіндік береді.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
PopupMenu
Компоненттің атқаратын қызметі:
Қалқымалы меню
. Ол әдетте маустың оң жақ батырмасын басқанда пайда болады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Label
Компоненттің атқаратын қызметі:
Белгі
. Бұл статикалық мәтін түріндегі қысқа хабарламаларды орналастыру үшін қолданылады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Edit
Компоненттің атқаратын қызметі:
Енгізу жолы
. Ол пайдаланушының бір жолдық мәтіндік ақпаратты енгізуіне арналған.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Memo
Компоненттің атқаратын қызметі:
Көп жолдық
мәтіндік редактор
. Ол пайдаланушының
пішімдеу мүмкіндігі жоқ
көп жолдық мәтінді енгізіп, оны бейнелеуі үшін пайдаланылады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Button
Компоненттің атқаратын қызметі:
Командалық батырма
. Бағдарламада осы компоненттің onclick оқиғасы өңдеушісінің көмегімен команданы жүзеге асыру үшін қолданады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
CheckBox
Компоненттің атқаратын қызметі:
Тәуелсіз ауыстырып қосқыш.
Оның маусты шерткенде ауысып отыратын
true
және
false
мәндері бар
Checked
(белгіленген) қасиеті пайдаланылады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
RadioButton
Компоненттің атқаратын қызметі:
Тәуелді ауыстырып қосқыш.
Ол бірнеше нұсқадан біреуін ғана таңдау үшін қолданылады. Сол мақсатта компонент кем дегенде бір немесе бірнеше сондай компоненттермен бір топқа бірігеді. Компонентті шерткенде ол ерекшеленеді және бұрын таңдалған ерекшелеу алынып тасталады. Мұның да
Checked
қасиеті бар.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
ListBox
Компоненттің атқаратын қызметі:
Таңдау тізімі.
Ұсынылған нұсқалар(опциялар) тізімінен тұрады және ағымдағы таңдауды бақылауға мүмкіндік береді.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
ComboBox
Компоненттің атқаратын қызметі:
Таңдаудың
аралас тізімі. Edit
пен
ListBox
компоненттерін бірге пайдалануды қарастырады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
ScrollBar
Компоненттің атқаратын қызметі:
Айналдыру жолақтары
. Ол бағдарлама терезесіне тұтасынан симаған бөліктерін қарауға арналған басқарушы компоненттердің тік және көлденең жолақтарынан тұрады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
GroupBox
Компоненттің атқаратын қызметі:
Компонентердің
топтық контейнері.
Бұл мағынасы бойынша байланысқан бірнеше компоненттерді біріктіру үшін қолданылады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
RadioGroup
Компоненттің атқаратын қызметі:
Тәуелді ауыстырып қосқыштар
тобы. Оның өзара байланысқан бірнеше тәуелді ауыстырып қосқыштарды іске қосуға арналған қасиеттері бар.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Panel
Компоненттің атқаратын қызметі:
Панель/Тақта
. Бұл GroupBox сияқты бірнеше компоненттерді біріктіруге арналған. Оның ішкі және сыртқы жиектері арқылы «батырылып» не «көтеріліп» тұрғандығын бейнелеу мүмкіндіктері болады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
ActionList
Компоненттің атқаратын қызметі:
Әрекеттер тізімі
. Пайдаланушының бір типтес: меню, батырмалар және т. с. сияқты басқарушы элементтер тобының біреуін таңдауымен байланысты әрекетіне бағдарламаның бір орталықтан жауап беру қызметін атқарады.
Additional беті.
Бұл бетте Windows - та бағдарлама дайындауға өте қажет: қосалқы қасиеттері бар батырмалар, кестелер, кескіндерді орналастыруға арналған компоненттері және т. б. бар қосымша компоненттер орналастырылған.
Енді осы бетте қамтылған компоненттердің қызметтеріне жеке-жеке тоқталайық.
Пикто-
грамма
Компонент
аты
Компоненттің атқаратын қызметі
Пикто-грамма:
Компонентаты:
BitBtn
Компоненттің атқаратын қызметі:
Командалық батырма
. Стандартты Button батырмасынан айырмашылығы, мұнда пиктограмманы бейнелеу мүмкіндігі бар.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
SpedButton
Компоненттің атқаратын қызметі:
Пиктографиялық батырма.
Бас менюдің опцияларына тез қатынас жасау үшін қолданылады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
StringGrid
Компоненттің атқаратын қызметі:
Жолдар кестесі
. Бұл компоненттің мәтіндік ақпаратты кесте түрінде бейнелеуге қуатты мүмкіндігі бар.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
DrawGrid
Компоненттің атқаратын қызметі:
Кескіндер кестесі
. Бұл компонент кескінді кесте түрінде бейнелеу үшін қолданылады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Image
Компоненттің атқаратын қызметі:
Сурет
. Кескінді, оның ішінде пиктограммалар мен метафайлдарды бейнелеуге арналған компонент.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Shape
Компоненттің атқаратын қызметі:
Фигура
. Осы компонент көмегімен Пішінге фигуралар: тіктөртбұрышты, эллипсті, дөңгелекті кірістіруге болады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Bevel
Компоненттің атқаратын қызметі:
Жиек
. Пішіннің жекелеген бөліктерін үш өлшемді қоршаумен және жолақтармен ерекшелеу қызметін атқарады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
ScrollBox
Компоненттің атқаратын қызметі:
Айналдыру жолақтары бар
тақта
. Мұның тақтадан айырмашылығы сол, егер онда орналасқан компоненттер оның шекараларымен қиып алынса, оған айналдыру жолақтары автоматты түрде кірістіріледі.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
CheckListBox
Компоненттің атқаратын қызметі:
Көп түрлі таңдау
тізімі.
Мұның стандартты
ListBox
компонентінен айырмашылығы, әрбір опция жанында бірнеше опцияны бірден таңдауды жеңілдететін тәуелсіз
CheckBox
типті ауыстырып қосқыштың бар болуында.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Splitter
Компоненттің атқаратын қызметі:
Шекара
. Бұл көрінетін екі компонент аралығынан шекара жасап және пайдаланушының оларды орын ауыстыруына мүмкіндік береді.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
StaticText
Компоненттің атқаратын қызметі:
Статикалық мәтін
. Мұның стандартты Label компонентінен айырмасы, мәтінді қоршауға алуға немесе оны Пішіннің «батырылған» бөлігі түрінде ерекшелеуге мүмкіндік беретін жеке Windows - терезесінің болуында.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Chart
Компоненттің атқаратын қызметі:
Диаграмма
. Бұл компонент мәліметтерді графикалық түрде бейнелеу үшін арнайы тақталар жасауды жеңілдетеді.
Win32 беті.
Осы бет 32 разрядты Windows - тың 95/98/NT ОЖ арналған интерфейс элементтерін жұмыс істетін компоненттерді қамтиды. Бұл компоненттер Windows - тың соңғы версияларының стилистикасымен үйлеседі.
Енді осы бетте қамтылған компоненттердің қызметтеріне жеке-жеке тоқталайық.
Пикто-
грамма
Компонент
аты
Компоненттің атқаратын қызметі
Пикто-грамма:
Компонентаты:
TabControl
Компоненттің атқаратын қызметі:
Астарлар жиынтығы
. Әр астар жазбасы және/немесе мәтіні бар өріс түрінде болады. Мұнда астарларды таңдау бағдарлама арқылы танылады және ол компонент терезесіндегілерді басқару үшін қолданылады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
PageControl
Компоненттің атқаратын қызметі:
Астарлары бар
тақталар жиынтығы
. Әр тақтаның өз интерфейс элементтерінің жиынтығы болады және ол онымен байланысты астарды шерту арқылы таңдалады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
ImageList
Компоненттің атқаратын қызметі:
Суреттер жиынтығы
. Мұны бірдей өлшемді бірнеше суреттерді сақтауға араналған қойма деп қарауға болады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
RichEdit
Компоненттің атқаратын қызметі:
Пішімделген мәтіннің
көпжолдық редакторы.
Оның Memo компонентінен айырмашылығы, бұл мәтіннің қаріп, түс, туралау және т. б. (RTF пішімі) сипаттамаларын өзгерте алады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
TrackBar
Компоненттің атқаратын қызметі:
Реттегіш
. Бағдарламадағы кейбір шамалардың мәндерін басқару үшін қолданады. Мыс, осының көмегімен мультимедиалық құрылғылардың дыбысын өзгерту ыңғайлы.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
ProgressBar
Компоненттің атқаратын қызметі:
Процесс индикаторы
. Осы компоненттің көмегімен біршама ұзақ процестің орындалу барысын, мыс, мәліметтердің көшірілуін бейнелеуге болады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
UpDown
Компоненттің атқаратын қызметі:
Цифрлық реттегіш
. Бұл компоненттің екі батырмасы осы компонентпен байланысты сандық шамаларды арттыру немесе кеміту қызметін атқарады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
HotKey
Компоненттің атқаратын қызметі:
Басқарушы перне
. Компонент F1, CTRL+Shift және т. б. басқарушы кодтарды енгізуге арналған.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
Animate
Компоненттің атқаратын қызметі:
Мультипликатор.
Бұл қозғалмалы кескіндерді(бейнеклиптерді) бейнелеуге арналған, бірақ оны дыбыспен әрлей алмайды. ProgressBar компоненті сияқты, негізінен ұзақ процестің жүруі кезінде қолданылады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
DateTimePicker
Компоненттің атқаратын қызметі:
Уақыт/мерзім селекторы
. Компонент уақытты немесе мерзімді енгізуге немесе оларды бейнелеуге арналған.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
MonthCalendar
Компоненттің атқаратын қызметі:
Күнтізбе
. Бұл күнтізбені бейнелеу және мерзімді немесе оның аралығын таңдау үшін қызмет етеді.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
TreeView
Компоненттің атқаратын қызметі:
Бұтақталған таңдау
. Пиктограммалардың бұтақ тәріздес құрылымымен байланысқан жиынтығы болып табылады. Әдетте бұл каталог құрылымын және басқа соған ұқсас өзара иерархиялық түрде байланысқан элементтерді қарап шығуда пайдаланылады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
ListView
Компоненттің атқаратын қызметі:
Пиктограммалар тақтасы
. Бірнеше пиктограммаларды қарап, олардың ішінен қажеттісін таңдауды ұйымдастырады. Компонент пиктограммаларды тік немесе көлденең қатарларға орналастыра алады және оларды үлкен немесе кіші масштабпен көрсетуге мүмкіндігі бар.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
HeaderControl
Компоненттің атқаратын қызметі:
Басқарушы тақырып
. Бұл жазбалары бар аралас секциялар қатарына бөлінген көлденең немесе тік жолақтар. Секциялардың өлшемін бағдарламамен жұмыс кезінде өзгертуге болады. Мұны әдетте, әр түрлі кестелердегі бағандар мен жолдардың өлшемін өзгерту үшін пайдаланады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
StatusBar
Компоненттің атқаратын қызметі:
Статус тақтасы
. Редакциялау терезесінде түрлі қызметтік ақпараттарды орналастыруға арналған. Оған мыс, Word мәтіндік редакторы терезесі қоршауының төменгі бөлігінде орналасқан қалып-күй жолы жатады.
Пикто-грамма:
Компонентаты:
ToolBar
Компоненттің атқаратын қызметі:
Саймандар тақтасы
. Бұл компонент BitBtn командалық батырмасы үшін контейнер қызметін атқарады және ол өз өлшемін оған батырмаларды қосқанда немесе оны жойғанда автоматты түрде өзгерте алады.
