Радиоактивтілік бірліктері

Радиоактивті көзді сипаттайтын негізгі физикалық шама, ол бір уақыт бірлігінде жүретін ыдырау саны. Бұл шама белсенділік деп аталатыны белгілі. Кез келген заттың белсенділігі, мысалы радиоактивті изотоптың, бір уақыт бірлігінде ыдырайтын атомдардың санымен анықталады (мысалы бір секундта), демек заттың шығаратын радиоактивті бөлшектер саны, оның белсенділігене тура пропорционалды. Белсенділіктің бірлігі ретінде халықаралық бірліктер жүйесінде СИ (система интернациональная) беккерель (Бк, Bq) таңдалған. 1 Бк белсенділік бір секундтағы ыдырауға тең. Бірақ практикалық дозиметрияда және радиациялық физикада басқа бірлік - кюри (Ku, Сі) жиірек қолданылады. Кюри, бір беккерельден 37 миллиард есе көп (1 Кu = 3,7х 1010 Бк ), яғни бір секундта 37 миллиард радиоактивтік ыдырауға сәйкес. Бұл бірлікті таңдау, бір грамм радий - 226 да осыншама ыдыраудың жүретінімен байланысты - радиоактивтік ыдырау заңдары бірінші зерттелген алғашқы тарихи элемент. Таза радийдің бір грамының белсенділігі Ku -ге жуық болғандықтан оның жиілігін грам түрінде көрсетеді. Бұл ( тек осында ғана) жағдайда заттың массалық бірлігі бір белсенділікке ие.
Ыдыраудың салдарынан радиоактивтік атомдардың саны уақыт өткен сайын бастапқысынан азая береді. Осыған сәйкес оның белсенділігі де төмендейді.
Радиоактивті изотоптар шығаратын сәулеленудің әсерінен, сәулеленген обьектілерде әртүрлі зақымданулар қорланады.
Арнаулы құралдарсыз радиацияның деңгейі жөнінде дерек алу қиын, оның бары немесе жоқтығы, демек болашақ қауіпті білу мүмкін емес.
Сәулелену энергиясының түсетін саны жөніндегі көзқарас сәулелену көзінің шығарған энергиясының санын өлшеу арқылы қалыптасады. Дозаның ауадағы сәулеленген дененің үстіндегі және терең қабатындағы, нысаналық және интегралдық (жалпы сіңірілген доза) түрлерін айырады.
Сәулеленді ионизациялау әдісімен тіркеу тарихи алғашқы - ол өткен ғасырдың 20-шы жылдарынан қолданылады. Осыған орай радиацияның өлшем бірлігін иондалу әсерінен биологиялық әсермен, сондай -ақ сәулелену энергиясының сіңірілуімен байланыстыру әрекеті жасалған, 1928 осындай бірлік ретінде рентген (Р,R) қабылданды.

1. С.Ж.Стамбеков, В.Л.Петухов. Радиобиология. Семей,2014.,306 б.
2. Белов А.Д., В.А. Киршин, Лысенко Н.П., Пак В.В.,. Рогожина Л.В. Радиобиология. М.: Колос, 1999 г., 384с.
3. Сельскохозяйственная радиоэкология. /Алексахин P.M., Васильев А.В., Дикарев В.Г. и др.; Под ред. Адексахина P.M., Корнеева Н.А. М.: Экология, 1991 г., 400 с.