Радиоактивтілік бірліктері



Радиоактивті көзді сипаттайтын негізгі физикалық шама, ол бір уақыт бірлігінде жүретін ыдырау саны. Бұл шама белсенділік деп аталатыны белгілі. Кез келген заттың белсенділігі, мысалы радиоактивті изотоптың, бір уақыт бірлігінде ыдырайтын атомдардың санымен анықталады (мысалы бір секундта), демек заттың шығаратын радиоактивті бөлшектер саны, оның белсенділігене тура пропорционалды. Белсенділіктің бірлігі ретінде халықаралық бірліктер жүйесінде СИ (система интернациональная) беккерель (Бк, Bq) таңдалған. 1 Бк белсенділік бір секундтағы ыдырауға тең. Бірақ практикалық дозиметрияда және радиациялық физикада басқа бірлік - кюри (Ku, Сі) жиірек қолданылады. Кюри, бір беккерельден 37 миллиард есе көп (1 Кu = 3,7х 1010 Бк ), яғни бір секундта 37 миллиард радиоактивтік ыдырауға сәйкес. Бұл бірлікті таңдау, бір грамм радий - 226 да осыншама ыдыраудың жүретінімен байланысты - радиоактивтік ыдырау заңдары бірінші зерттелген алғашқы тарихи элемент. Таза радийдің бір грамының белсенділігі Ku -ге жуық болғандықтан оның жиілігін грам түрінде көрсетеді. Бұл ( тек осында ғана) жағдайда заттың массалық бірлігі бір белсенділікке ие.
Ыдыраудың салдарынан радиоактивтік атомдардың саны уақыт өткен сайын бастапқысынан азая береді. Осыған сәйкес оның белсенділігі де төмендейді.
Радиоактивті изотоптар шығаратын сәулеленудің әсерінен, сәулеленген обьектілерде әртүрлі зақымданулар қорланады.
Арнаулы құралдарсыз радиацияның деңгейі жөнінде дерек алу қиын, оның бары немесе жоқтығы, демек болашақ қауіпті білу мүмкін емес.
Сәулелену энергиясының түсетін саны жөніндегі көзқарас сәулелену көзінің шығарған энергиясының санын өлшеу арқылы қалыптасады. Дозаның ауадағы сәулеленген дененің үстіндегі және терең қабатындағы, нысаналық және интегралдық (жалпы сіңірілген доза) түрлерін айырады.
Сәулеленді ионизациялау әдісімен тіркеу тарихи алғашқы - ол өткен ғасырдың 20-шы жылдарынан қолданылады. Осыған орай радиацияның өлшем бірлігін иондалу әсерінен биологиялық әсермен, сондай -ақ сәулелену энергиясының сіңірілуімен байланыстыру әрекеті жасалған, 1928 осындай бірлік ретінде рентген (Р,R) қабылданды.
1. С.Ж.Стамбеков, В.Л.Петухов. Радиобиология. Семей,2014.,306 б.
2. Белов А.Д., В.А. Киршин, Лысенко Н.П., Пак В.В.,. Рогожина Л.В. Радиобиология. М.: Колос, 1999 г., 384с.
3. Сельскохозяйственная радиоэкология. /Алексахин P.M., Васильев А.В., Дикарев В.Г. и др.; Под ред. Адексахина P.M., Корнеева Н.А. М.: Экология, 1991 г., 400 с.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті

МӨЖ

Тақырыбы: Радиоактивтілік бірліктері

Орындаған: Таукебаева Н.Б.
Тобы: МВС-401
Тексерген: в.ғ.д., профессор
Дюсембаев С.Т

Семей - 2015
Радиоактивті көзді сипаттайтын негізгі физикалық шама, ол бір уақыт бірлігінде жүретін ыдырау саны. Бұл шама белсенділік деп аталатыны белгілі. Кез келген заттың белсенділігі, мысалы радиоактивті изотоптың, бір уақыт бірлігінде ыдырайтын атомдардың санымен анықталады (мысалы бір секундта), демек заттың шығаратын радиоактивті бөлшектер саны, оның белсенділігене тура пропорционалды. Белсенділіктің бірлігі ретінде халықаралық бірліктер жүйесінде СИ (система интернациональная) беккерель (Бк, Bq) таңдалған. 1 Бк белсенділік бір секундтағы ыдырауға тең. Бірақ практикалық дозиметрияда және радиациялық физикада басқа бірлік - кюри (Ku, Сі) жиірек қолданылады. Кюри, бір беккерельден 37 миллиард есе көп (1 Кu = 3,7х 1010 Бк ), яғни бір секундта 37 миллиард радиоактивтік ыдырауға сәйкес. Бұл бірлікті таңдау, бір грамм радий - 226 да осыншама ыдыраудың жүретінімен байланысты - радиоактивтік ыдырау заңдары бірінші зерттелген алғашқы тарихи элемент. Таза радийдің бір грамының белсенділігі Ku -ге жуық болғандықтан оның жиілігін грам түрінде көрсетеді. Бұл ( тек осында ғана) жағдайда заттың массалық бірлігі бір белсенділікке ие.
Ыдыраудың салдарынан радиоактивтік атомдардың саны уақыт өткен сайын бастапқысынан азая береді. Осыған сәйкес оның белсенділігі де төмендейді.
Радиоактивті изотоптар шығаратын сәулеленудің әсерінен, сәулеленген обьектілерде әртүрлі зақымданулар қорланады.
Арнаулы құралдарсыз радиацияның деңгейі жөнінде дерек алу қиын, оның бары немесе жоқтығы, демек болашақ қауіпті білу мүмкін емес.
Сәулелену энергиясының түсетін саны жөніндегі көзқарас сәулелену көзінің шығарған энергиясының санын өлшеу арқылы қалыптасады. Дозаның ауадағы сәулеленген дененің үстіндегі және терең қабатындағы, нысаналық және интегралдық (жалпы сіңірілген доза) түрлерін айырады.
Сәулеленді ионизациялау әдісімен тіркеу тарихи алғашқы - ол өткен ғасырдың 20-шы жылдарынан қолданылады. Осыған орай радиацияның өлшем бірлігін иондалу әсерінен биологиялық әсермен, сондай -ақ сәулелену энергиясының сіңірілуімен байланыстыру әрекеті жасалған, 1928 осындай бірлік ретінде рентген (Р,R) қабылданды.
Сіңірілген энергия ортаны иондауға жұмсалатындықтан, оны өлшеу үшін, сәулелену кезінде пайда болған иондар жұбының санын есептеу керек. Бірақ тірі организмнің тканьдарының тереңіндегі иондалуды тікелей өлшеу өте қиын. Осыған байланысты обьектке (денеге) әсер ететін рентген және гамма - сәулелерінің сандық сипаттамасын көрсету үшін э к с п о з и ц и я л ы қ (лат. exposition - мазмұндау, бейнелеу) дозаны (До) анықтайды, ол аталған сәулелердің ауадағы иондаушы қабілетін көрсетеді.
Қазіргі дозиметрияда рентген сіңірілген энергияның сипаты және тікелей биологиялық әсермен байланысты бірлік деп қаралмайды, ол тек рентген және гамма - сәулелерінің 1 м3 ауада иондаушы қабілетін анықтайтын бірлік ретінде пайдаланылады. Рентген бірлігіне сәйкес физикалық шама, рентген және гамма - сәулелерінің экспозициялық дозасы деп аталады. Экспозициялық доза ауаның иондалуына байланысты бір белгідегі барлық иондар зарядының жиынтығының, иондаушы агенттің ауа көлемінде тудырған, осы көлемдегі ауа массасына қатынасы түрінде анықталады. Халықаралық СИ жүйесінде экспозициялық дозаның бірлігі Клкг (Кулон бөлінген килограмм). 1 Клкг экспозициялық дозасы, бір белгідегі (мысалы оң зарядтылар) иондар зарядының жиынтығын көрсетеді, сәулеленуден 1 кг ауада пайда болатын иондар 1 кулонға тең. СИ жүйесі тұрғысынан, рентген - жүйеден тыс бірлік. Бір рентген - рентген немесе гамма - сәулеленуінен 1 м3 атмосфералық ауада температурасы 0 және қысымы сынап бағанасы 760 мм, бір электростатикалық бірлік (CGSE) ішінде оң немесе теріс зарядталған иондардың пайда болуы - экспозициялық дозаға тең. Электронның заряды 4,810-10 электростатикалық бірлікке тең болғандықтан, пайда болған иондар санын есептеу оңай, ол экспозициялық дозаның бір рентгенде 0,001293 г. ауада ( 1 куб (1 см3) см ауаның массасы) 208 миллиардқа тең болады. Ауада бір жұп иондар ұйымдасу үшін орташа мөлшермен 34 электронвольт энергия жұмсалады, демек бір рентген экспозициялық дозада 1 см3 ауада мөлшермен 0,0114 эрг, немесе 1 гр. ауаға есептегенде 88 эргг сіңіріледі. Сөйтіп, 88 эргг рентгеннің ауадағы баламасы, 1 Р (немесе ᵞ - ) сәулеленуінің 1 см3 ауада (0,001293 г) 2,1 х 109 жұп иондардың пайда болуы, олардың зарядтары бір электростатикалық бірлікте кез келген белгідегі электрлік саны. Радиацияның сіңірілген дозасы және экспозициялық дозасын рентгенмен өлшегенде, олардың арасындағы бір мағыналы байланыс, тек мөлшермен алынады, іс жүзінде рентген бірлігін қолдану, сөзсіз, ыңғайлы, себебі ауадағы иондалу мөлшерін иондаушы камераның көмегімен өлшеу жеңіл. Осындай өлшемдердің нәтижесі бойынша биологиялық тканьдердегі сіңірілген энергия жөнінде де пікір айтуға болады.
Рентген бірлігі радиобиологиядағы барлық метрологиялық және практикалық мәселелердің шшеуін қамтамасыз ете алмайды. Экспозициялық доза сәулеленудің деңгейін межелеп қана бағалау үшін қызмет етеді, әсересе радиацяның корпускулалық түрлерінің әсерін білуге көмектеседі. Сәулеленген заттағы өзгерістер, толығымен радиоактивтік энергияның сіңірілген дозасымен анықталады деп есептеледі. Қалай дегенмен, сәулеленудің сіңірілеген энергиясы, организмге радиацияның әсерін сипаттайтын ең қолайлы физикалық шама. 1953 жылы VII-ші халықаралық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Радиациялық экологияның теориялық негіздері
Радиоактивтіліктің ашылу тарихынан
Радиоактивтілік элементтер
Радиоактивті ыдырау
Ауыз су. Өндірістік су туралы ақпарат
Физикалық шама бірліктері жүйесі
Физикалық шама бірліктер жүйесі
Радиоактивтілік түрлері және радиоактивті ластану туралы қазіргі жағдай
ИОНИЗАЦИЯЛЫҚ СӘУЛЕЛЕНУДЕН ҚОРҒАНУ
Атом ядросының және қарапайым бөлшектер физикасының даму кезеңдері
Пәндер