Киімнің адамның тіршілік қарекетін қамтамасыз ету рөлі және адам физиологиялық кейбір мәселелері

Жоспар
Кіріспе
I. Киімнің адам өміріндегі негізгі қызметтері
Негізгі бөлім
II. Киімнің адам өміріне қажеттелігіне сай топтастырылуы
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

I. Киім – утилитарлық және эстетикалық қызметтерді атқаруға, адам денесін сыртқы әсерден қорғауға арналған бұйымдардың жиынтығы. Киім адамды қоршаған ортаның, табиғаттың түрлі әсерлерінен қорғайды. Оның тұтыну мәнімен бірге ғұрыптық және белгілі бір мақсатқа қызмет ететін маңызы бар. Киім белгілі бір дәрежеде адамдардың жас айырмашылығын, әлеуметтік ерекшеліктері мен этникалық ортасын танытады. Ұлттық талғамдар мен дәстүрлер әсіресе киімге тағылатын зергерлік бұйымдардан айқын сезіледі.
Киімнің шығуы адам еңбегінің ерекшеліктеріне , қоғамдық өндіріс пен мәдениеттің дамуына тығыз байланысты. Қазақтардың ұлттық киімі халқымыздың негізгі кәсібі – мал шаруашылығына байланысты көшіп – қонып жүруіне ыңғайлы етіп тігілді. Оларға аяз бен боранға, ыстыққа төтеп беретін киім қажет болды. Орта Азиямен, Қытаймен сауда – саттық жасаудың нәтижесінде жүн, жібек, мақта маталарын ала бастады. Ал XVIII ғасырдан бастап орыстың фабрикалық арзан маталарын айырбасқа ала бастады. Бұл ұлттық киім түрінің көбеюіне мүмкіндік жасады.
Қазіргі киімдердің мынадай түрлері бар: 1) ерекше маталарды қажет ететін өндірістік, арнайы киімдері; 2) жұмысқа, қыдыруға, саяжай мен курорттарға киетін киімдер; 3) әскери адамдардың, теміржолшылардың, т.бт адамдардың киімдері; 4) спорттық киімдер.
Киім сөзімен мағыналас қолданылатын « костюс » ұғымы кең мағынаны қамтиды.
Костюм – адам денесіне киетін киімдерінің ( аяқ киім, бас киім, қолғаптар және т.б.) оларға қосымша сән беретін заттармен, сондай – ақ шаш қою үлгісі, бет – әлпетті әрлер сияқты элементтермен біртұтас утилитарлық – көркемдік тұтастықты құрайтын тарихи қалыптасқан және үнемі дамып отыратын кешен.
Қазіргі заман костюмінің атқаратын қызметі сан алуан. Киім адам баласының бірінші кезектегі қажеттіліктерінің бірі болғандықтан, ең алдымен қорғаныш қызметін атқарады. Өйткені, киім адам ағзасын табиғаттың және өндірістік ортаның әр түрлі әсерлерінен қорғайды. Сол сияқты адамның денесіне киген киімі қимыл – әрекетіне ыңғайлы да ықшам болып, физиологиялық – гигиеналық қызмет атқаруы керек. Ақпараттық қызмет киім туралы ( қолданылуы, заманауилығы, жаңалығы ) және адам туралы ақпарат ( мамандығы, талғамы, мәдениеті және т.б. ) береді. Киімнің адамның сыртқы келбетіне жарасылымдығы, бұйым композициясы элементтерінің жеткіліктілігі және киім дайындаудағы сапа деңгейі ( тауарлық түр ) оның эстетикалық қызметі арқылы айқындалады. Киімнің негізі атқаратын қызметтері 1.1 – суретте көрсетілген.
Сызбадан көріп отырғанымыздай, атқаратын қызметтерінің бірінші деңгейі утилитарлық және ақпараттық – эстетикалық болып бөлінеді. Утилитарлық қызмет екінші деңгейінде қорғану және физиологиялық – гигиеналық қызмет болып, ал ақпараттық – эстетикалық қызмет – ақпараттық және эстетикалық болып бөлінеді.
Киімнің атқаратын қызметі оның тағайындалуына да байланысты. Мысалы, тұрмыстық киімдер қызметінің спорттық костюмдер, ұлттық киімдер және өндірістік киімдер және өндірістік киімдер қызметіне қарағанда бірталай айырмашылығы бар. Спорттық киімнің атқаратын қызметтері айқындалған: утилитарлық, қорғаушы, белгілеуші, теңеуші, дәстүрлі және эстетикалық. Бұл аталған қызметтер спорт түрлеріне байланысты спорттық киімдердің барлығында да көрсетілген. Мысалы, спорттың кейбір түріне арналған костюмде ( футбол, баскетбол, волейбол, хоккей ) қорғаушы және белгілеуші қызметі, ал басқа түріне ( мәнерлеп сырғанауда ) – эстетикалық және белгілеуші, ал тағы бір түрінде ( жүзу, суға секіру ) утилитарлық, төртінші түрлерінде ( сайысу, ат спорты ) – дәстүрлі және т.б. қызметтері жетекші орын алады.

Қолданылған әдебиеттер
1 «Былғары және тері технологиясы» (кәсіптік білім) Ө. Мәдиев, Қ. Айтөленова. «Фолиант» баспасы Астана – 2010 жыл.
2 Неменко Б.А. Оспанова Г.К Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы (Оқулық).- Алматы 2002. 344б.
3 Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков. Медицина, 2004.
4 Google.kz