Оспанхан Әубәкіровтің сықақ әңгімелері



1.Оспанхан Әубәкіровтің өмір жолы
2. Сатира және сатирик
3. Сықақ әңгімелерден үзінді
4. Пайдаланған әдебиеттер
Әдебиет–бір халықты екінші халыққа кеңінен таныстырып, оларды өзара табыстыратын, бір-бірін өзара шын пейілден құрметтеуге үндейтін, қысқасы, рухани теңестіретін өнер екені мәлім. Осыған орай әдебиеттің көтерер жүгі мен атқарар міндеті зор. Сондай ауыр жүкті арқалаушы-сатира жанры.
Қазақ сатирасының дамуындағы сатириктердің орны ерекше. Себебі, солар арқылы әдебиетке ысқақ, сарказм жанрлары келіп, оқырманды жадыратып, көтеріңкі көңіл сыйлайды. Қазіргі қазақ сатирасы жаңа ғасырдың жаңаша талаптарына сәйкес адамды жан-жақты жетілдіруде тәуелсіз еліміздің алға қойған міндеттерін жүзеге асыруға кедергі келтіретін кесір-кесепаттарға қарсы күресте айбынды қаруға айналып отыр.
Сатира – әлем әдебиетінде ерекше орын алған жанр. Сатираға қалам тербеген қаламгерлердің ішінде өзіндік ерекшеліктерімен, көркемдік шеберліктерімен әлем әдебиетінен орын алған сатириктер бар.
Сондай ақын-жазушылардың бірі- Оспанхан Әубәкіров. Сатирик шығармаларындағы қоғамның ащы шындығын, ауыр ақиқатын ашатын уытты қысқа әңгімелерінің сюжеттік- композициялық құрылымына, көркемдік-идеялық тәсілдеріне баса көңіл аударылады. Жазушының дүниетанымы, көзқарасы өзі өскен ортасының жемісі екені ақиқат. Оспанхан Әубәкіров 1934 жылы 4 мамырда Алматы облысының Жамбыл ауданындағы Үшбұлақ ауылында дүниеге келіп, 1986 жылы Алматы қаласында дүниеден өтті. Ол Құрманғазы атындағы қазақ мемлекеттік консерваториясының театр факультетін тамамдаған. Мамандығы актер болғанымен, өзінің шығармашылық мұратын сатирадан тапқан. Ысқақшы республикалық газеттерде, «Ара» журналында қызмет істеген. Сатиралық жанрмен бірге, балаларға арналған өлең-жыр, ертегі, пьеса, белгілі композиторлардың әндеріне мәтін жазумен, аудармамен де айналысқан. 1983 жылы балаларға арналған «Қағаз қалпақ» сатиралық жинағы үшін Қазақстан Жазушылар одағының сыйлығы берілді. Тек ол ғана емес, сатириктің бұдан өзге өлеңдер жинақтары да бар. Мәселен, Ол «Жасыратын не бар?», «Сыйлық», «Ұзын сөздің қысқасы», «Өзіміз білеміз» сықақ әңгімелер мен өлеңдер жинақтарын жариялап, «Чемпион Қожанасыр», «Бөтен адам», «Милау сиыр» комедияларын жазған.
1. Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010ж
2. Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма
3. О.Әубәкіров «Қағаз қалпақ» Өлеңдер, тақпақтар, сықақтар, ертегілер, жаңылтпаштар, жұмбақтар. Алматы, «Жалын», 1983;
4. О. Әубәкіров «Көктайғақ» Сықақ өлеңдер. Алматы., «Жазушы», 1969;
5. О. Әубәкіров «Сиқыр» Сықақ әңгімелер. Алматы., «Жазушы». 1971;

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Конспект

Тақырыбы: Оспанхан Әубәкіровтің сықақ әңгімелері.

Орындаған: Иманбаева М.Е.
Тобы: Қ-317с
Тексерген: Тоқсамбаева А.О.

Семей 2015
Оспанхан Әубәкіровтің сықақ әңгімелері

Жоспар

1.Оспанхан Әубәкіровтің өмір жолы
2. Сатира және сатирик
3. Сықақ әңгімелерден үзінді
4. Пайдаланған әдебиеттер

Оспанхан Әубәкіровтің өмір жолы

Әдебиет - бір халықты екінші халыққа кеңінен таныстырып, оларды өзара табыстыратын, бір-бірін өзара шын пейілден құрметтеуге үндейтін, қысқасы, рухани теңестіретін өнер екені мәлім. Осыған орай әдебиеттің көтерер жүгі мен атқарар міндеті зор. Сондай ауыр жүкті арқалаушы-сатира жанры.
Қазақ сатирасының дамуындағы сатириктердің орны ерекше. Себебі, солар арқылы әдебиетке ысқақ, сарказм жанрлары келіп, оқырманды жадыратып, көтеріңкі көңіл сыйлайды. Қазіргі қазақ сатирасы жаңа ғасырдың жаңаша талаптарына сәйкес адамды жан-жақты жетілдіруде тәуелсіз еліміздің алға қойған міндеттерін жүзеге асыруға кедергі келтіретін кесір-кесепаттарға қарсы күресте айбынды қаруға айналып отыр.
Сатира - әлем әдебиетінде ерекше орын алған жанр. Сатираға қалам тербеген қаламгерлердің ішінде өзіндік ерекшеліктерімен, көркемдік шеберліктерімен әлем әдебиетінен орын алған сатириктер бар.
Сондай ақын-жазушылардың бірі- Оспанхан Әубәкіров. Сатирик шығармаларындағы қоғамның ащы шындығын, ауыр ақиқатын ашатын уытты қысқа әңгімелерінің сюжеттік- композициялық құрылымына, көркемдік-идеялық тәсілдеріне баса көңіл аударылады. Жазушының дүниетанымы, көзқарасы өзі өскен ортасының жемісі екені ақиқат. Оспанхан Әубәкіров 1934 жылы 4 мамырда Алматы облысының Жамбыл ауданындағы Үшбұлақ ауылында дүниеге келіп, 1986 жылы Алматы қаласында дүниеден өтті. Ол Құрманғазы атындағы қазақ мемлекеттік консерваториясының театр факультетін тамамдаған. Мамандығы актер болғанымен, өзінің шығармашылық мұратын сатирадан тапқан. Ысқақшы республикалық газеттерде, Ара журналында қызмет істеген. Сатиралық жанрмен бірге, балаларға арналған өлең-жыр, ертегі, пьеса, белгілі композиторлардың әндеріне мәтін жазумен, аудармамен де айналысқан. 1983 жылы балаларға арналған Қағаз қалпақ сатиралық жинағы үшін Қазақстан Жазушылар одағының сыйлығы берілді. Тек ол ғана емес, сатириктің бұдан өзге өлеңдер жинақтары да бар. Мәселен, Ол Жасыратын не бар?, Сыйлық, Ұзын сөздің қысқасы, Өзіміз білеміз сықақ әңгімелер мен өлеңдер жинақтарын жариялап, Чемпион Қожанасыр, Бөтен адам, Милау сиыр комедияларын жазған. Еңбектері:

:: Жасыратын не бар. Әзіл-сықақ, мысалдар. А., ҚМ КӨБ, 1963;
:: Қалтадағы қайық. Сурет -кітапша. Жазушы, А., 1964;
:: Күлеміз -ау. Сатиралық өлеңдер. А., Жазушы, 1967;
:: Солақай. Сықақ өлеңдер. А., Жазушы, 1968;
:: Көктайғақ. Сықақ өлеңдер. А., Жазушы, 1969;
:: Сиқыр. Сықақ әңгімелер. А., Жазушы. 1971;
:: Сүзеген сөз. Сықақ өлеңдер, А., Жазушы, 1973;
:: Ымды білесіз бе? Сықақ әңгімелер, мысалдар. А., Жалын, 1978;
:: Жасыратын не бар? Таңдамалы. А., Жазушы, 1979;
:: Қағаз қалпақ. Өлеңдер, тақпақтар, сықақтар, ертегілер, жаңылтпаштар, жұмбақтар. А., Жалын, 1983;
:: Өзіміз білеміз. Сықақ өлеңдер. А., Жазушы, 1984.[
Оның осындай еңбектері үшін сықақшыға арнап көшенің атын берген. Көше Алатау ауданындағы Шаңырақ-2 шағынауданында орналасқан. Көшенің ұзындығы - 3500 метр.
Жеке басына келетін болсақ, ол өзінің жұбайымен консерваторияда бірге оқып, Озпанхан актерлікті, әйелі әншілікті бітіріпті. Сол студент шағында отау құрғанымен, бірақ алты жылдай баспанасыз жүріпті. Осекең Консерваторияны жақсы бағаға аяқтағанымен, актер болмады, сатира жолына түсіп, жұмыс істеп, шығармаларын жарыққа шығарыпты. Бірақ, оқырман қолына тимеген еңбегі де бар екен. Ол- ешқашан жарияланбаған қолжазбасы Батыр бала деген поэма. Бұл өзі туралы. Соғыс аяқталған соң, жеткіншек кезінде жазғаны осы- дейді жұбайы. Бірақ, неге екені белгісіз, бұл поэма жарыққа шықпай қалыпты.

2. Сатира және сатирик

Әдебиет әлеміне қоңыраулатып келген сатира сардары Оспанхан Әубәкіровтың аты естілгенде-ақ оны білетіндердің жан-жүрегі жібіп, жүздері күлімдеп қоя береді. Ал жаңа буын жастар оны қолына алып оқи бастағаннан астарлы ой мен әдемі әзілдерге тереңдей берері сөзсіз. О.Әубәкіровтың жинақтары қазақ әдебиетіне қосылған үлкен қазына деуге лайық ескірмейтін және естен кетпейтін туындылар.
* Сықақшымен талай жыл қатар жүрген қаламдас әріптесі, жазушы Ғаббас Қабышұлы: Мен Оспанхандай жайдары, кішіпейіл жанды сирек кездестірдім. Прозасында да, поэзиясында да әзіл-сықақтың теңдессіз әдемі көрінісі: өрімі келіскен оқиға, құнары мол көркем тіл, тайталасып тұрған не түрлі теңеу соның нәтижесінде төгілген күлкі бар ондаған өлең-әңгіменің, пьесаның авторы, анау Тамашаның кіндік атасы, анау Сүзеген сөздің (Лениншіл жас Жас Алаштағы) әкесі де шешесі, алты алашқа мәлім, атақты Осекең жаңа жазып жүрген жастардай именшек еді, кеудемсоғы жоқ-ты-дейді.
* Ал жұбайы болса, оның шығармашылық жолын былай еске алады: Ақын-жазушының жары болу оңай емес. Аталарыңның бар еркелік мінезін көтеруге тырыстым. Халқына еңбек етіп жүрген азамат ретінде бағаладым. Әлі күнге әр шығармасын көзімнің қарашығындай сақтап келем. Аз ұйықтап, көп еңбектенетін. Қайран, Осекең, әр шығармасын рахаттана күліп отырып жазушы еді... Бір қызығы, таңғы уақытта жазатын. Сиясы кеппеген туындысын жаза сала, ең алдымен маған оқып беретін. Ұйқылы-ояу тыңдаймын. Әрбір шығармасының алғашқы тыңдаушысы да, сыншысы да өзім болдым-дейді.
* Жолдастарынан естелік: Үшбұлақ ауылында бастауыш мектепті бітірген соң, он шақырымдай жердегі Қарақастекте онжылдықты жаяу барып оқыпты. Ұзақ жолда балалар әңгіме айтып, ойнап барады ғой. Бір күні жанындағы досы: Оспанхан, сенің орысшаң бізден гөрі тәуір ғой. Осы қамшының орысшасы қалай болады?, − деп сұрапты. Сөйтсе, Осекең Атти-и-н жанин шыгаргыш депті.
* Отбасынан естелік: Осекең елу екі жасында көз жұмды. Ауыр дертке шалдыққанын кештеу біліппіз. Өзі де білдіртпеді. Емханада бір күн жатпай, шығып алды. Жазылмасын сезді ме екен?.. Соңғы сәті есімде. Балаларының бәрін шақырып алып, беттерінен сүйді. Ақтық сағатым екенін сезіп жатырмын. Аяқ-қолым суып барады. Бәріңнен кешірім сұраймын. Нұрсұлу, осы бала-шағаға өзің ие бол. Шығармаларыма да өзің ие бол. Әсіресе, Беделіме бас-көз бол. Әлі жас бала ғой, − деп бетін құбылаға бұрды.
* Өзі жайында ... Консерваторияда оқығаным рас. Оған куә - ақын Жұмекен Нәжімеденов, жазушы Сайын Мұратбеков, композитор Шәмші Қалдаяқов, КСРО Халық әртісі Асанәлі Әшімов. Осылардың бәрі менімен бірге оқыған. Кино және драма актерідеген қарағайдай дипломым бар, бірақ әртіс бола алмадым. Әртіске керегі бой екен, бойым болды. Ой екен, ойым болды. Ажар, көрік, шырай екен, онысы да болды. Сөйлеген сөз мірдің оғындай болу керек екен... Мұғалімдерім де байқамапты, өзім де байқамаппын, бұ не болды деп қарасақ, мен сөзімді адам түсінбейтін быдық екенмін. Төрт жыл оқыған оқу зая кетті де, мен сол быдық қалпымда қалып қойдым.Дипломдық спектакльде Қозы Көрпеш - Баян Сұлу пьесасындағы Жантықты ойнап едім, көрген достар қатырдың дейді. Меніңше, сол Жантық мені қатырып кеткен шығар....
Сатирик көзі тірісінде кішкентай балаларға үнемі былай деп кеңес беретін болған екен:
1. Бала көп сөйлемей, көп тыңдау керек;
2. Тілалғыш болу керек;
3. Көп ұйықтамау керек;
4. Қантты көп жемеу керек. Қарап отырсаңыз, жай сөздер сияқты, бірақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
О.Әубәкіровтің сықақ әңгімелері
Көпен Әмірбек
Сатира сипаты және белгілері
Қазақ поэзиясында бірқақпай өте дамыған шағын жанр
Сатира жанры
Әзиз Несин әңгімелерінің қазақша тәржімасы
Фельетон - сатиралық жауынгер жанр
Ғаббас Қабышұлының әдеби мұрасы
Үмбетбай Уайдин – публицист, сатирик
Көпен Әмірбек- сатирик
Пәндер