Драмадағы тарихилық. Қазіргі қазақ комедиясы

«Кемеңгерлер мен көлеңкелер» пьесасында характерлар тартысы- жұмбақ әрекеттер арқылы ашылады. Мұхтар, Сәбит, Ғабит - өмiрде болған тұлғалы бейнелер болғандықтан, кез-келген драмашы бара бермейтiн тақырыпты Сәкен Жүнiсов көркемдiк шеберлiгiмен көтерiп, жоғары алып шыққанына көз жеткiздiк. Пьесада тартыс пен характер - алдарына қойған, бiр кездерi пендешiлiкке барысқан, абырой атақтары үшiн күресi арқылы ашылады.
Сонымен қатар С.Жүнiсов кейiпкерiн шығарма барысында бiр-екi жерде ғана сирек көрсетiп те характерларын бере алады. ”Қызым, саған айтамындағы” қарапайым әкелi-балалы Жәкуда мен Шарипа монологтары - өз байламдарын айта алатын адал жандар екенiнен хабар бередi. Сол iшкi ой-толғақтары-олардың мiнездерiн ашады.
«Жаралы гүлдер» пьесасы 1941–1945 жылдар аралығындағы соғыс кезiндегi тұрмыстың ауыртпашылығын тартқан жасөспiрiмдердiң қилы тұрмысынан сол уақыттың жалпы тынысын, тiршiлiгiн беретiн драмалық туынды болып шыққан.
«Абылай хан» киносценарийi - қазақтың айбынды ханы туралы алғашқы туынды бола тұра кейбiр кемшiлiк тұстарына қарамастан, ұлттық кинодраматургия жанрынан алатын орны бар туынды. С. Жүнiсов сценарийдi режиссер қызметiне ыңғайлап, оқиғасын Абылай хан төңiрегiне жинақтап, композициясы, көркемдiк шарттары кино жанры табиғатына толық жауап бере алатын шығарма тудырған. Жанр-француз тілінен аударғанда- түр ал латын тілінен аударғанда-тек деген мағынаны білдіреді. Жанр- өнердің барлық түрлерінде тарихи қалыптасқан іштей жіктелім жүйесі.Жанрлық жіктелім әрбір өнер түрінің ерекшеліктеріне байланысты өзіндік жанрлық жүйе құрайды.Мысалы: музыкадағы «ән», «күй», «романс», «симфония», т.б бейнелеу өнеріне тән «натюрморт», «пейзаж», «портрет», т.б әдебиетте «айтыс», «роман», «жыр» жанрларын атауға болады. Солай бола тұрғанмен барлық өнер түрі үшін ортақ Жанрлық жіктелім үрдісі бар, сол үрдіс әр өнер түрінде өзінеше көрініс табады. Бұл үрдіс, яғни жанрға анықтама беру заңдылығы көпқырлы және бір-бірімен тығыз байланысты болғандықтан, оған көзқараста біртекті емес. Драматургия, трагедия, комедия, драма сияқты тарихи қалыптасқан ірі үш түрі бар. Драматургиялық жанрлар іштей түрлерге бөлінеді. Мысалы: лирикалық комедия, сатиралық комедия, водевиль, фарс, трагедия, мелодрама, трагикомедия, мюзикль, моралите т.б түрлері бар.
Думан Рамазанның «Кенесары- Күнімжан», «Абылай ханның арманы» , «Керей-Жәнібек» тарихи драмалары республикамыздың барлық театрларында сахналанып, көрерменнің көзайымына айналып үлгерген еді. Сонымен бірге Түркия астанасы Анкара мен Стамбұлда «Кенесары-Күнімжан» драмасы қойылған болатын.

1. Жарков А.Д. и др. Культурно-досуговая деятельность: теория, практика и методика научных исследовании: Учебное пособие:МГИК,1994.-112с
2. Жарков А.Д. Организация культурно-просветительной работы.- М.:Просвещение,1989.- 239с
3. Қабдолов З. Сөз өнері: Оқулық. – Алматы:Санат, 2002. – 360 бет.