Кәсіпкерлік. кәсіпкерлік түрлері

1 Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
2 Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.1 Кәсіпкерлік ұғымы және кәсіпкерліктің даму тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.2 Кәсіпкерліктің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.3 Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
3 Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
4 Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21

Кіріспе

Кәсіпкерлік – азаматтар мен олардың бірлестіктерінің пайда немесе өзіндік табыс алуға бағытталған бастамашылық дербес қызметі.(Рамазан л_х). Кәсіпкерлікті азаматтар өз атынан, өзінің мүліктік жауапкершілігі кепілдігімен немесе заңды тұлғаның (кәсіпорынның) атынан және соның жауапкершілігі кепілдігімен жүзеге асырады. Кәсіпкерлік кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық нысаны арқылы айқындалатын шектегі мүліктік жауапкершілікті көздейді. Қазақстан азаматтары мен шет мемлекеттердің азаматтары, сондай-ақ, азаматтардың бірлестіктері кәсіпкерлік субъектілері болып табылады. Кәсіпкерлік жалдамалы еңбекті қолданбай немесе жалдамалы еңбекті қолданып, заңды тұлға құрмай немесе заңды тұлға құрып жүзеге асырылады. Жалдамалы еңбекті қолданбай жүзеге асырылатын кәсіпкерлік жеке еңбек қызметі ретінде тіркеледі, жалдамалы еңбекті қолдану жолымен жүзеге асырылатын кәсіпорын ретінде тіркеледі.

Кәсіпкерлік – кәсіпкерлік бизнестің неғұрлым жекеше жағдайы. Қызметтің бұл түрі, көбінесе, адамның жеке басымен – кәсіпкермен байланысты. Ол жаңа істі қолға алады, жаңа енгізілімді іске асырады, тәуекелдікке бас тігеді. Кәсіпкердің мәртебесі мемлекеттік тіркеуге алу арқылы қуатталады, онсыз кәсіпкерлік қызметке тыйым салынады. Кәсіпкердің еңбегіне ақы төлеу нысаны, тәртібі мен талаптары шартпен айқындалады, жеке табысқа салық салынуға тиіс. Шаруашылық қызметтің барлық түрлері, оларға заңнамалық актілерде тыйым салынбаған болса, мысалы, коммерциялық делдалдық, сату-сатып алу, инновациялық, кеңес беру, тағы басқақызметтер, сондай-ақ, бағалы қағаздармен жасалатын операциялар кәсіпкерлікке жатады. Нарықтық жүйеде толымды кәсіпкерлік қызметке жол ашылады және ол мемлекет меншікті қоса, меншіктің барлық нысандарына тән. Меншікті мемлекет иелігінен алу, кәсіпорындарды жекешелендіру кәсіпкерлік үшін қолайлы жағдай туғызатын экономикалық үдерістер болып табылады. Қазақстанда кәсіпкерлік мәртебесі, мұндай қызметті жүргізуге кепілдік заң жүзінде баянды етілген.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1.Сәбден О. Кәсіпкерлік. Алматы «Эксклюзив»,2009ж.
2. «Кәсіпкерлік негіздері » Оқу құралы . М.Т. Әділбеков, С.Қ. Құрманбаев, Г.Т. Самиева, Қ.Т. Нұралина
3. Үмбетәлиев А.Д., Керімбек Ғ.Е.
Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік: Оқу құралы. Астана «Фолиант» баспасы ,2005-170б

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті
Ақпараттық - коммуникациялық технологиялар факультеті
Автоматика және электроника кафедрасы

СӨЖ №2

Тақырыбы: Кәсіпкерлік. Кәсіпкерлік түрлері

Орындаған: Саянова Диана

АУ- 401
Тексерген:
Есенбекова Замзагул

Семей 2015

Жоспар

1
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..3
2 Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2.1 Кәсіпкерлік ұғымы және кәсіпкерліктің даму тарихы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .7
2.2 Кәсіпкерліктің түрлері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
2.3 Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің
дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..17
3
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.20
4 Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... 21

Кіріспе

Кәсіпкерлік – азаматтар мен олардың бірлестіктерінің пайда немесе
өзіндік табыс алуға бағытталған бастамашылық дербес қызметі.(Рамазан л_х).
Кәсіпкерлікті азаматтар өз атынан, өзінің мүліктік жауапкершілігі
кепілдігімен немесе заңды тұлғаның (кәсіпорынның) атынан және соның
жауапкершілігі кепілдігімен жүзеге асырады. Кәсіпкерлік кәсіпорынның
ұйымдық-құқықтық нысаны арқылы айқындалатын шектегі мүліктік
жауапкершілікті көздейді. Қазақстан азаматтары мен шет мемлекеттердің
азаматтары, сондай-ақ, азаматтардың бірлестіктері кәсіпкерлік субъектілері
болып табылады. Кәсіпкерлік жалдамалы еңбекті қолданбай немесе жалдамалы
еңбекті қолданып, заңды тұлға құрмай немесе заңды тұлға құрып жүзеге
асырылады. Жалдамалы еңбекті қолданбай жүзеге асырылатын кәсіпкерлік жеке
еңбек қызметі ретінде тіркеледі, жалдамалы еңбекті қолдану жолымен жүзеге
асырылатын кәсіпорын ретінде тіркеледі.

Кәсіпкерлік – кәсіпкерлік бизнестің неғұрлым жекеше жағдайы. Қызметтің
бұл түрі, көбінесе, адамның жеке басымен – кәсіпкермен байланысты. Ол жаңа
істі қолға алады, жаңа енгізілімді іске асырады, тәуекелдікке бас тігеді.
Кәсіпкердің мәртебесі мемлекеттік тіркеуге алу арқылы қуатталады, онсыз
кәсіпкерлік қызметке тыйым салынады. Кәсіпкердің еңбегіне ақы төлеу нысаны,
тәртібі мен талаптары шартпен айқындалады, жеке табысқа салық салынуға
тиіс. Шаруашылық қызметтің барлық түрлері, оларға заңнамалық актілерде
тыйым салынбаған болса, мысалы, коммерциялық делдалдық, сату-сатып алу,
инновациялық, кеңес беру, тағы басқақызметтер, сондай-ақ, бағалы
қағаздармен жасалатын операциялар кәсіпкерлікке жатады. Нарықтық жүйеде
толымды кәсіпкерлік қызметке жол ашылады және ол мемлекет меншікті қоса,
меншіктің барлық нысандарына тән. Меншікті мемлекет иелігінен алу,
кәсіпорындарды жекешелендіру кәсіпкерлік үшін қолайлы жағдай туғызатын
экономикалық үдерістер болып табылады. Қазақстанда кәсіпкерлік мәртебесі,
мұндай қызметті жүргізуге кепілдік заң жүзінде баянды етілген.

2 Негізгі бөлім

2.1 Кәсіпкерлік ұғымы және кәсіпкерліктің даму тарихы
Кәсіпкерлік адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа
түрлерінен оқшауланып тұрады. Бұған кезінде атақты неміс экономистісі,
Гарворд профессоры Иозиф Шумпетер (1883-1950жж) мән берді. Оның айтқан
мынадай сөзі эпиграф болып саналады Кәсіпкер болу – басқаның істегенін
істемеу.
Екінші жағынан алдымен кәсіпкерлік жұмысты ұйымдастырушылар. Ол туралы
француз экономисі Жан Батист Сей (1767-1832жж) былай деген Кәсіпкер —
адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында ұйымдастыратын адам.
Кәсіпкерлік терминін алғашқы рет ағылшын экономисі – Ричард Контильон
(1650-1758жж) енгізді. Бұл ұғымға ол нарықтық тәуекелділік жағдайында табыс
алу мақсатымен өндірісті ұйымдастырудағы адам белсенділігін жатқызады.
Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымдарын балама
түрінде қарастыру жиі кездеседі. Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғым
болғанмен, оларды бір-бірімен баламалап, теңестіріп қарауға болмайды.
Бизнес – табыс әкелетін кез келген қызметтің түрі. Рас, бизнес кәсіпкерлік
қызметпен тығыз байланысты. Кәсіпкерлік – новаторлық іс. Нағыз кәсіпкер –
ол өнертапқыш. Сондықтанда бизнеспен айналысатын адамдар, осы көзқарас
тұрғысынан ешуақытта кәсіпкер бола алмайды. Нарық жағдайында кәсіпкерлік
қызмет көп нышанда болады. Оларды мына түрге бөлуге болады:
1. Масштабы бойынша: шағын, орта, ірі кәсіпкерлік.
2. Кәсіпкерліктің субъектілері бойынша: кәсіпкерліктің субъектілері
экономикалық қызметтің әр түрлі қатысушылары – жеке тұлғалар, келісімшарт
міндеттемелерімен, ортақ экономикалық мүдделерімен, біріккен адамдар тобы,
яғни ұжымдық кәсіпкерлік, серіктестік, кооперативтер, акционерлік қоғам,
холдингтер және осыған тәріздес мемлекеттік кәсіпкерлер бола алады.

Кәсіпкерлік – бұл шаруашылық жүргізудің әдісі және өз бетімен жұмыс
істеуге негізделген экономикалық ойлаудың ерекше типі. Кәсіпкерлікті
дамытудың басты сәті нарық экономикасында бәсекелестік отанын құру үшін
ғана емес, сонымен қатар еркін кәсіпкерлік үшін жол ашатын мемлекет
иелігінен алу мен мемлекеттік меншікті жекешелендіру болып табылады. Әр бір
заттың немесе құбылыстың өзіне тән даму және қалыптасу тарихы бар. Сол
тәрізді кәсіпкерліктің даму тарихы талай ғасырларды қамтиды. Дегенмен
қазіргі түсініктің орын алуы капитализмнің қалыптасу және даму кезеңіне сай
келеді. Буржуазиялық саяси экономияда кәсіпкерлік түсінігі XVIII ғасырда
пайда болды, сонымен қатар меншік иесі деген түсінік алды.
Кәсіпкерліктің даму тарихы 4 бағытта дамыды:
1 – бағыт. Кәсіпкерлікті тәуекелдікпен байланыстырды. Бұл бағыттың
негізін салушысы болып француз экономисі – Ричард Контильон болып саналады.
Ол мынадай шешімге келеді: Кәсіпкер болашақтағы мүмкіндіктерді болжап,
өзіне табыс табу мақсатында мүмкіндіктерді жүзеге асырады. Сұраныс пен
ұсыныс қатынасын ескере отырып, кәсіпкер тауарды арзан бағаға сатып алып,
қымбат бағаға сатады.
2 – бағыт. Ж. Сей мен А. Маршалдың көзқарастарымен байланысты. Олардың
ойынша өндірістік факторлардың бірі рационалдық комбинацияны жүзеге асыру
және қалыпты кәсіпкерлік табыс табу.
3 – бағыт. Кәсіпкерлік теориясын құрудағы негізгісі мен перспективалық
бағыт. Бұл бағыттың негізін салушы Шумпеттер. Егер шаруашылық субъектілері
жаңа комбинацияны жүзеге асырмаса, ол кәсіпкер болып саналмайды.
Кәсіпкерлік функцияларын мынадай адам ғана жүзеге асыра алады. Егер ол
сезімтал, иновациялық өзгерістерге икемді адам болса, жаңалықты таба
білетін, оның нәтижесін тиімді қолдана білетін тұлға.
4 – бағыт. Бұл бағыттың негізін салған адамдар П. Дюркер, В. Санто
олар кәсіпкерлікті менеджментпен тығыз байланыстырады. Кәсіпкерлік пен
менеджмент бірін-бірі толықтырып тұрады және құрамдас бөлігі болып
табылады. Менеджмент көбінесе кәсіпорынның қызмет көрсету саласына көп
көңіл бөледі және кәсіпкерліктің басқару стилін нығайтады.
Кәсіпкерлік- осы инициативті шаруашылық қызметінің барлық қатысушылары
пайда табу мақсатында өзіндік және басқа да мүліктер есебінен тәуекелге
баратын іс-әрекет. Кәсіпкерлікті сипаттайтын негізгі белгілерге мыналар
жатады: өз еркіндік, өзін өзі қаржыландыруы, инициативы, белсенді ізденіс,
серпінділік (динамика), мобильдік(жұмылдыру)
Кәсіпкерлік – жалпыға бірдей ортақ қызмет түрі. Кәсіпкер болып жұмыс
істеу қабілеті бар Қ.Р-ның кез келген азаматы бола алады. Кәсіпкерлік
қызметтін негізгі басқа коммерциалық емес құрылымдардан ерекшелігі болып
табыс пен шығын арасындағы айырмашылық ретінде пайда табу саналады.
Кәсіпкерлік қызметке әсер ететін факторларға мыналар жатады:
1. өндіріс ресурстары
2. өндірісті қалыптастыру мен дамыту
3. кәсіпкерліктін өсімін нарыққа шығару тиімді коммерциялық
байланыстарды қалыптастыру.
4. нәтижесінде пайда табу.
Кәсіпкерлік процесс ретінде негізгі мынадай 4 кезеңнен тұрады:
1. жаңа идеяны іздену мен бағалау – идея құндылығының өзектілігімен
протенциалды зерттеу;
жана идея кәсіпкердін көз қарасы мен жеке сапаларына ықпал етуі.
Кәсіпкердін жана өнімінің бәсекелестердің өнімімен салыстырғанда
басымдылығын бағалау.
2. бизнес планды құрастыру – бизнес жоспар нарық сегментін сипаттайды:
өндірістік, қаржылық, маркетингтік және басқа да жоспарлар жасайды.
3. қажетті рес-рды іздестіру: қаржылық, еңбек, өндірістік және басқа
ресурстар көздерінің тиімділігін қарастыру.
4. қалыптастырылған кәсіпорынды басқару – бұл кезенде басқару стилі
құрылымды ұйымдастыру, женіске жету факторларын анықтау, кемшіліктерді
анықтап олардың жою жолдарын қарастыру және бақылау.
Кәсіпкерлік өз бастауын ғасырлар тереңірек алып жатыр. Алайда рынок
атрибуты ретінде ол капитализм дамуы кезеңінде айқын көріне бастады.
А.Смит кәсіпкерді коммерциялық идеяны жүзегс асыру және пайда алу үшін
экономикалық тәуекелге баратын меншік иесі ретінде сипаттады.
Қазақстан заңында кәсіпкерлік азаматтар мен бірлестіктердің пайда
алуға бағытталған және олардың тәуекел етуімен, сондай-ақ мүліклік
жауапкершілігі негізінде жузсгс асыратын ынталы қызметі.
Барлық шаруашылық қызметін емес, тек тәуекелмен, ынтамен, іскерлікпен,
дербестікпен, жауапкершілік және белсенді іздеумен байланысты шаруашылық
қызметті кәсіпкерлік қызмет деп санауға болады. Олардың бәрі кәсіпкерліктің
белгілері болып табылады,
Кәсіпкерлікте тұлға (субъект) және нысаныи бөліп қарайды.
Кәсіпкерліктің тұлғалары (субъектілері) жеке тұлғалар, әр түрлі
ассоциациялар (акционерлік қоғамдар, арендалық ұжым, кооперативтері және
мемлекет бола алады.
Кәсіпкерлік нысандары (объектілері) шаруашылык қызметтің кез келген
түрлері, коммерциялық делдаддық, сату-сатып алу, инновациялық, кеңес беру
қызметтері, бағалы қағаздармен операциялар бола алады.
Қызмет мазмұнына қарай кәсіпкерлік мынадай түрлеріге бөлінеді:
Өндірістік кәсіпкерлік — тауарлар, қызметтер, ақпараттар, рухани
құндылықтар өндіретін кәсіпкерлік, кәсіпкерліктің бұл түрінде өндіріс
функциясы негізгі болып табылады
Коммерідиялық кәсіпкерлік тауарлар мен қызметтерді қайта сату бойынша
мәмілелер мен операциялар кұрамына енеді және өнім өндірісімен
байланыспайды. Кәсіпкер пайдасы тауарды сатып алу бағасынан жоғары бағаға
сату арқылы жасалады. Егер бұл операциялар заң шегінде болады.
алз.шсатарлық болып есептелмейді
Қаржылық кәсіпкерлік — коммерциялық кәсіпкерліктің бір түрі болып
табылады, сату-сатып алудың объектісі валюта, бағалы қағаздар болып
табылады.
Делдалдық кәсіпкерлік бір мәмілеге өзара мүдеделі жактардың басын
қосатын қызметте керінеді Бұңдай қызметті көрсеткені үшін кәсіпкер табыс
алады.
Сақтандыру кәсіпкерлік — кәсіпкер сақтандырған оқиға болған кезде ғана
қайтарылатын сақтандыру жарнасын алып отыратын қаржы кәсіпкерлігінің ерекше
формасы. Жариалардан қалған бөлігі кәсіпкерлік табысты құрайды.
Керіп отырғандай, кәсіпкерліктің барлық түрі табыс алуға бағытталған.
Бірақ ол үшін шектеулі ресурстарды қарастырып пайдалануға үйрену керек.
Кәсіпкерлік түрлерін келесідей көрсетуге болады: Өнд-к, коммерциялық,
қаржылық, делдалдық, сақтандырушылық
1. Өндірістік кәсіпкерлік – сауда ұйымдарының сатып алушыларға,
тұтынушыларға сату үшін еңбек құралдарын, еңбек күштерін факторларға
қолдана отырып тауарлар мен қызметтер өндіретін кәсіпкерлік қызметі.
2. Коммерциялық – тауарларды ақшалай, тауарлы айырбас операциялар мен
байланысты кәсіпкерлік түрі. Кәсіпкер саудагер рөлінде болады.
3. қаржылық — бұл кәсіпкерлік ерекше формасы. Сатып алу, сату құралы
ретінде: ақша, бағалы қағаздар, құнды қағаздар ретінде жүреді.
4. серіктестік кәсіпкерлік – тауарлы ақшалай операциясындағы тауарлы
айырбас процесінде кәсіпкер тек серіктес ретінде ғана қызмет атқарады. Олар
тауар тауарларды өндірмейді және сатпайды. Негізгі мақсаты: қызығушылық
танытқан екі жақты байланыстырады.
5. сақтандырушылық – кәсіпкер қандай да бір төлем ақы көлемінде
сақтандырушыға мүлікті жоғалту және нұқсан келтіру кезінде төлем ақыны (
компенсация) кепіл етеді. (гарантирует).
Меншік қатысушылардын санына байланысты кәсіпкерлік келесідей
формаларға бөлуге болады:
1. жеке (индивидуалды) заңды тұлға құрусыз кәсіпорын жеке
кәсіпкерлікке жатқызылады. 2. ұжымдық ( колективтік) меншік иелері болып
бір уақытта бірнеше субъектілер табылады. Яғни әр адам өзінің үлесін
қосады, оларға: акционерлік қоғам кооперативтері. Серіктестік – екі немесе
одан жда көп серіктестерінің құралымен құралады. Серіктестілік басымдылығы
– қосымша капитал тарту мүмкіндігі және фирма ішінде бір неше
серіктестердің білімдері мен ілімдеріне негізделе отырып мамандарды жүзеге
арттыр
Серіктестіктің кемшілігі. Әр бір қатысушы тең материалды
жауапкершілікті атқарады ( салымына байланысты емес). Бір серіктестің
әрекеті қалған барлығына міндетті болады.
Серіктестің келесідей топтары бар: толық серіктестік, коммандитті
серіктестік
Коммандитті серіктестік – серіктестердің бір бөлігі шектелінбеген, ал
екінші бір бөлігі шектелінген болады. Ол ЖШС бір түрі болып саналады.
Қоғам – келісім б-ша екі азаматтан кем емес немесе заңды тұлғ-рң
бірігу мақс-нда жү.ас-тын шар. қызметі.
Жауапкершілігі шектеулі қоғ-ң қатысушылары міндеті б-ша жауап
бермейді, салым салған көлеміне ғана жауап береді.
Қосымша жауапкершілігі бар- қоғам қатысушылары өздерінің барлық
мүліктері бойынша жауапты. Бағалы қағаздар шығару жолымен қосымша қажетті
құралдарды тартушы қоғам акционерлер болып табылады.
Акционерлік қоғамның қатысушылары қорларында бар акция көлемінде ғана
жауапты.
Кооперативтер — пайлық салым негізінде өндірістік немесе басқа да
шаруашылық қызметін біріге отырып құрылған топ немесе кәсіпорын. Басты
мақсаты: бір біріне өзара көмек көрсету.
2. Ең алдымен кәсіпкерлік ұғымын анықтап алайық. Ағылшын тілінен
тікелей аударылғанда бизнес сөзі кәсіпкерлікті білдіреді. Іші
пысқандықтан Том Сойердің дуалды бояған кездегісі жұмыс болған. Ол ақшаға
бояй бастағанда — бұл кәсіпкерлік болған. Егер осы ұғымды кең мәнінде
анықтап қарасақ, онда кәсіпкерлік — заңды және жеке тұлғалардың
(кәсіпорындар, ұйымдардың) жүзеге асыратын қызметі, табиғи игіліктерді алу
(жер қойнауларынан өнімдерді алғашқы өндіру), тауарларды өндіру, ие болу
және сатып алу немесе басқа тауарларға айырбастау үшін қызмет көрсету,
қызметтер немесе ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.