Егістіктердің арамшөптермен ластануын есептеу әдістемесі

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

БӨЖ

Тақырыбы: Егістіктердің арамшөптермен ластануын есептеу әдістемесі

Орындаған: Абытайова Н

Тексерген: Сагандыков С. Н

Топ: АГ-2

Семей қаласы 2015-2016 жыл

Жоспар

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

2. 1 Егістіктің ластануын анықтау.

2. 2 Арамшөптерді сандық және сандық-тазалық әдісімен есептеу.

III. Қорытынды

IV. Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Егістік жердерде өніп-өсіп, ауыл шаруашылығына зиян келтіретін өсімдіктерді арамшөптер деп атайды. Олар тек егіс алқабында ғана емес, сонымен қатар жайылымдықтар мен шабындықтарда, орман алқаптарында да кездеседі.

Ғылыми-зерттеу мекемелері мен шаруашылықтардың тəжірибесі арамшөптермен үздіксіз күрес жүргізіп отырғанда ғана олардың ауыл шаруашылғына келтіретін зиянының бəсеңдейтіндігін көрсетті. Сондықтан, əрбір шаруашылықта арамшөптерді жою шаралары уақытылы жүргізіліп отырулуға тиісті. Бұл үшін қандай арамшөптер түрлері басым екендігін жəне келер жылы қай арамшөптер болатындығын алдын ала біліп отыру қажет, басқаша айтқанда оларды есепке алу керек.

Егістіктің ластануын анықтау.

Егістіктің арамшөппен ластануын анықтаудың бiрнеше әдiстерi бар:

1) шамалап немесе көзбен шолу арқылы анықтау;

2) санау арқылы анықтау;

3) санау және салмағын өлшеу әдiсi;

4) қашықтан немесе жоғарыдан шамалап анықтау әдiсi.

Онда ұшақтан, тiкұшақтан видеожазу немесе телерепортаж жүргiзiледi де, дайындалған жадығаттар жерде өңделедi.

Егiстiктiң ластануын шамалап немесе көзбен шолу арқылы анықтау әдiсi үлкен алқаптарды тез тексеруге мүмкiндiк бередi. Бiрақ бұл әдiстiң дәлдiгi төмен болады. Сондықтан тек өндіріс жағдайында танаптарды гербицидпен өңдеу алдында пайдаланылады. Егiстiктердiң ластану деңгейi А. И. Мальцевтiң шкаласы бойынша анықталады (1 - кесте) .

Кесте Егiстiктердiң ластануын бағалаудың шкаласы

Ластану деңгейiнiң сипаттамасы

Ластану деңгейi

Балл

Ластану деңгейiнiң сипаттамасы: Егiстiкте жекелеген арамшөптер кездеседi

Ластану деңгейi:

Шамалы

Балл:

Ластану деңгейiнiң сипаттамасы: Арамшөптер егiстiкте аз мөлшерде кездеседi және мәдени өсімдіктердің арасынан аса байқалмайды

Ластану деңгейi: Орташа

Балл: 2

Ластану деңгейiнiң сипаттамасы: Егiстiкте арамшөптер көп, бiрақ мәдени дақылдар басым

Ластану деңгейi: Күштi

Балл: 3

Ластану деңгейiнiң сипаттамасы: Арамшөптердің саны мәдени өсімдіктерден көп

Ластану деңгейi: Өте күштi

Балл: 4

Танаптың ластануын санау әдiсiмен анықтау үшiн оның ұзын қиғашы бойынша жүрiп отырып бiрдей қашықтықтан соң аумағы 0, 25 шаршы метр (50х50 см) рамаларды салып есептеу жүргiзедi. Ауданы 100 гектардан артық танаптарда 20 есептеу жүргiзедi. Ол үшiн раманың iшiндегi арамшөптердің әр түрiн бөлек санап есептеу қағазына жазады (1-үлгi) . Анықтаушыға белгiсiз арамшөптердi “Басқа түрлер” атты жолда көрсетеді. Анықтауды аяқтағаннан кейiн 1-үлгiдегi көрсеткіштердi шаруашылық бойынша дақылдардың арамшөптермен ластану ведомосіне ауыстырады (2-үлгi) . Екiншi үлгiдегi мәлiметтер негiзiнде танаптарды ластану деңгейiне қарай топтарға бөлу әр шаршы метр жердегi арамшөптердің санына қарай жүргiзiледi (2 -кесте) .

Танаптардың әр шаршы метрiнде бiр және одан көп көп жылдық арамшөп болғанда гербицидпен өңдеу ұсынылады, бiр жылдық арамшөптер - 6 және одан көп болғанда гербицид пайдаланған тиiмдi. Егiстiктерде карантиндi арамшөптер болғанда олардың санына қарамай өңдеу жүргiзедi.

Танаптардың ластануын санау және салмағын өлшеу әдiсi арқылы анықтағанда арамшөптердi тек санап қоймайды, олардың және мәдени дақылдардың дымқыл және құрғақ массасын өлшейдi.

Бұл әдiс агротехникалық зерттеулерде, танаптардың ластану деңгейiн ғана анықтап қоймай, арамшөптердің зияндылығын да анықтау керек болғанда қолданылады. Олардың зияндылығын анықтаудың негiзiне егiстiктiң әр шаршы метр жерiндегi өсімдіктердің жалпы биомассасында арамшөптердің үлесi қанша болса, алынатын өнім сонша мөлшерге төмендейдi деген қағида алынған.

Кесте Санап анықтау әдiсiнде танаптардың ластану деңгейiн бағалау

Арамшөптердің саны, дана/м ²

Ластану деңгейi

Балл

Арамшөптердің саны, дана/м2:

5-ке дейiн

5, 1-15

15, 1 - 50

50, 1 - 100

100-ден артық

Ластану деңгейi:

өте шамалы

шамалы

орташа

күштi

өте күштi

Балл:

Н. З. Милащенко арамшөптердің зияндылығын олардың үлес салмағы бойынша мына шкаламен анықтауды ұсынады:

Бағалау көрсеткіші

Өсiмдiктердiң жалпы биомассасындағы арамшөптердің үлес салмағы, %

Бағалау көрсеткіші: Шамалы

Өсiмдiктердiң жалпы биомассасындағы арамшөптердің үлес салмағы, %: 10-ға дейiн

Бағалау көрсеткіші: Орташа

Өсiмдiктердiң жалпы биомассасындағы арамшөптердің үлес салмағы, %: 11-20

Бағалау көрсеткіші: Күштi

Өсiмдiктердiң жалпы биомассасындағы арамшөптердің үлес салмағы, %: 21-30

Бағалау көрсеткіші: Өте күштi

Өсiмдiктердiң жалпы биомассасындағы арамшөптердің үлес салмағы, %: 31-ден артық

Осындай шкаланы пайдалану тек егiстiктердiң ластануын ғана емес, арамшөптердің зияндылығын, яғни ластанудың осы деңгейiндегi ауыл шаруашылығы дақылының өнімінің төмендеу мөлшерін болжауға да мүмкiндiк бередi.

Жоғарыдан қарап анықтау әдiсiн қолданғанда дәлiрек болуы үшiн оларды жердегi санау әдiсiнiң нәтижесiмен салыстырылады. Ластану деңгейiн анықтау бес баллды шәкiл бойынша жүргiзiледi, мұнда 1 балл егiстiктiң ауданының 10% арамшөптер алғанда қойылса, 2 балл - 11-25, 3 балл - 26-35, 4 балл - 36-55, 5 балл - 56-75 % болғанда қойылады. Бұл шәкiлдің көрсеткіштерi танаптардың ластануын санау арқылы анықтау әдiсiндегi шәкiлдің көрсеткіштерiмен теңгерiлуi мүмкiн.

Топырақтың арамшөптердің тұқымдарымен ластануын анықтау көп еңбек етудi, арнайы құралдарды және көп уақытты керек етедi. Алайда, танаптардың жыртылатын қабатындағы арамшөптердің тұқымдарының мөлшерін бiлу, олардың өміршеңдiгiн сақтау ерекшеліктерін ескере отырып, танаптардың ластануын бiрнеше жылға алдын ала болжауға мүмкіндік береді. Анықтаудың тәсiлдерi арнайы әдебиеттерде берiлген А. В. Фисюнов танаптардың жыртылатын қабатының арамшөптердің тұқымдарымен ластануын бағалауды төмендегi шкала бойынша жүргiзудi ұсынады: 1 балл - шамалы, гектарына 10 млн данадан аз; 2 балл - орташа, 10-50; 3 балл - күштi, гектарына 50 млн данадан көп

Арамшөптерді сандық және сандық-тазалық әдісімен есептеу.

Арамшөптерді сандық əдіспен есепке алғанда танапты қиғаштап өтіп əрбір теңаралық қашықтықта рама қойып оның ішіндегі мəдени өсімдіктерді жəне арамшөптерді санайды. Содан кейін бір рамадағы, не бір шаршы метр жердегі арамшөптердің орташа есеппен алғандағы санын анықтап, олардың мəдени өсімдіктердің санының неше пайызы екенін шығарады. Бұл ретте мəдени өсімдіктерді 100 пайыз деп алады.

Арамшөптерді есептеуді сандық-таразылық əдіспен жүргізгенде танапты қиғаштап өтіп əрбір теңаралық қашықтыққа көлемі 0, 25 шаршы метр раманы қойғаннан кейін барлық арамшөптерді санайды, содан кейін оларды сол жерде өлшеп дымқыл салмағын өлшейді. Кейін көлеңке жерде арамшөптерді кептіріп ауалық құрғақ салмағын анықтайды. Кейінгі екі əдіс ғылыми зерттеу мекемелерінде кеңінен қолданады. Арамшөптерді көзбен мөлшерлеу əдісі бойынша есептеуде алынған материалдар танаптың арамшөптермен ластану картасын жасауға пайдаланылады. Алдын-ала жүргізілетін агротехникалық шаралардың негізгі мақсаты - арамшөптердің тұқымдары мен вегетативтік көбею мүшелерінің, кеңістікте таралу жолдарына тосқауыл қою. Əрине, ол үшін арамшөптердің көбею мүшелері, əсіресе тұқымдары танаптарға қайдан жəне қандай жолдармен келетінін білу керек. Көптеген арамшөптердің тұқымдары (егістік қалуен, кəдімгі бақбақ, кəдімгі қамыс жəне тағы басқалары) кеңістікке желмен таралады, себебі олардың тұқымдарының салмағы жеңіл жəне желкеңді болып келеді. Желкен дегеніміз арамшөп тұқымы көлемінің оның салмағына қатынасы. Бұл қатынастың мөлшері неғұрлым үлкен болса, солғұрлым тұқым желкенді келеді, яғни алысқа ұшады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.