Экологиялық жүйе

Жоспар

Кіріспе

1. тарау. Экология ғылымы
1.1. Экология ғылымның дамуы.
1.2 Экологиялық жүйе

2. тарау. Экологиялық жүйе
2.1 Ауа айналымы және су айналымы
2.2 Қала экологиясы

Пайдаланылған әдебиеттер

1.1. Экология ғылымның дамуы.

Қоршаған табиғи ортаға адамдар, жануарлар, өсімдіктер, басқа да тірі жәндіктер өмір сүретін мекен-жәй, ондағы жер-су, ауа мен жел, жылы мен суық, ас пен қорек, олардың достары мен жаулары кіреді.
Қоршаған орта тірі және өлі табиғаттан құралған, өзара тығыз байланыстары бар біртұтатас жүйе. Табиғатта болатын барлық құбылыстар мен өзгерістер осында өтеді.
Қоршаған ортаның күрделі проблемаларын зерттейтін, ғылыми тұрғыдан ұсыныстар жасайтын ғылым саласы соңғы жылдары экология деп аталып жүр. Ол гректің «oicos» - үй, мекен, тұрғын жер, және «logos»- білім, ғылым зерттеу деген екі сөзінен құралған.
Экология барлық тірі организмдерді, олардың тұратын «үйін», «мекен-жайын» және сол «үйді» тұруға қолайлы ету үшін атқаратын міндетті зерттейді.
Экология - белгілібір ортада тұратын организмдерді зерттейтін, олардың басқа организмдермен және қоршаған ортамен арқатынастарын анықтап, жиынтық қорытынды жасайтын ғылым.
Ең алғаш «экология» деген сөзді пайдаланған Генрих Девид Тюро. Ол1858 жылы қаңтар айының бірінші жұлдызында бір досына «Гоар мырза әлі Конкордта ботаника және экология мен айналысуда деп жазады.
Экологияны ғылымға бірінші болып енгізген белгілі табиғат зерттеушісі, дәрігер, аса дарынды неміс Э. Геккель. Ол ғылымға көптеген жаңа сөздер, ұғымдар қосты, соның бірі экология.
1869 жылы Э. Геккель экологияға мынадай анықтама берді:
Экология табиғаттың экономикасын білу, сонымен қатар тірі организмдердің осы ортадағы басқа органикалық және органикалық емес заттардың арақатынасын, өсімдіктер мен жануарлардың олардың достары мен жауларыының бір- бірімен байланысын зерттеу.
Қысқартып айтқанда, экология Ч. Дарвин «өмір сүру үшін күрес жағдайлары» деген табиғатты қиын байланыстармен арақатынасын зерттейтін ғылым.
Э. Геккельдің кейінгі көптеген ғалымдар экологияның анықтамаларын беріп, оның басқа ғылымдардан айырмашылығын көрсетуге тырысты.
1920 жылы Ф. Клементе (АҚШ) экологияны бірге өмір сүретін түрлі өсімдіктер мен жануарлар туралы ғылым;
1937 жылы Ч. Элтон (Ұлыбритания! Экологияны жануарлардың жаратылу тарихын, олардың әлеуметтік және экономикалық орнын зерттейтін ғылым;
1959 жылы Х.Б. Одум (АҚШ) экология табиғаттың құрылысы мен атқаратын қызметін зерттейтін ғылым;
1975 жылы Р. Дажо (Франция) экология тірі организмдердің өмір сүру жағдайларын, организм мен ортаның өзара байланысын зерттейтін ғылым деп көрсеткен.
Экологиялық мәселелерді зерттеуде Қазақстан ғалымдары да көптеген зерттеулер жариялап, оқу құралдарын шығарып, өз үлестерін қосады. Бұл салада қазақ тілінде басылып шығарылған кітаптарда аз емес. Дегенменде бұл зерттеуші бітпейтін , анықтауы таусылмайтын, күнбе- күн жаңадан талап қоятын тақырып.
Қазіргі кезде көптеген ғалымдар келіскен анықтама мынау:
Экология- қоршаған ортаны қорғаудың ғылыми негізі, тірі организмдердің өмір сүру жағдайларын, олардың өзара қатынасын, табиғи ортамен байланысын зерттейтін ғылым.
Тірі организмдердің және табиғаттың басқа да құрамдары мен арақатынастарын зерттеген кезде экология басқа ғылым салаларымен тығыз байланыста болады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі



1. Ғ. Сағымбаев «Экология негіздері» А., 1995 ж.
2. Атмосфера, ғалам ластануы және зардаптары. «География және табиғат» 2005 ж. №2
3. Экология курсының бағдарламасы «География және табиғат» 2005 №3
4. Экология мәдениетінің өркендеуі «Атамекен» 2000ж. 26 шілде
5. Дүние жүзінің мұхиттарының ластануы. «География және табиғат» 2005 ж. №4