Тәуекел: түсінігі,функциясы, көздері

1. Тәуекелдің мәні және қайнар көздері
2. Нарық жағдайында тәуекелдерді басқару қажеттіліктері мен негіздері.Тәуекел.менеджмент жүйесі
3. Тәуекелдерді алдын.ала анықтау бойынша іс.шаралар
4. Пайдаланылған әдебиеттер

1. Тәуекел түсінігі белгілі бір болатын құбылыстың қолайсыз нәтижесі қаупін сипаттайды. Тәуекелдің өлшемін, ықтималдық теориясын қолдану арқылы математикалық жолмен дәл есептеп шығаруға болады. Жоспарлы және нақты нәтижелердің арасындағы айырмашылық мүмкіндігі тәуекел деп аталады. Сонымен тәуекел – бұл мүмкін болатын (болжамды) қауіп, қолайлы нәтиже болар деген үмітпен шешім қабылдау, нәтижесі анықталмаған жағдайда шешім қабылдау, адамдардың қызметінің кез келген саласындағы шығындардың (зиянның) болу ықтималдығы .
Тәуекел түсінігімен шығын түсінігі тығыз байланысты. Шығын арқылы, деп өлшенетін және шынайы сипаттарға ие болған, тәуекел қалыптасады. Осыған байланысты қолайсыз құбылыстар туралы ақпараттарды жинау, сараптау, талқылау қажеттілігі туады. Оның мақсаты - қолайсыз құбылыстардың болуының және дамудың жалпы тенденңияларын, зандылықтарын анықтау, тәуекелді ғылыми тұрғыда болжау, көру.
Тәуекел тұрақсыз шама, оның өзгеруі экономикадағы өзгерістермен және өзге факторлармен тығыз байланысты. Сақтандыру қызметі тәуекел түрлерінің және көлемінің өзгерістерін үнемі назарда ұстап отыруы қажетті. Осыған байланысты статистикалық есеп, талдаулар және жинақталған мәліметтерді өңдеу жасалынады.
Қауіптілік көзіне байланысты табиғаттың стихиялық күштерінің пайда болуымен және материалдық игіліктерді алу процесіндегі адамның мақсатты бағытталған әрекетімен байланысты тәуекелдер ажыратылады. Табиғаттың стихиялық күштерінің пайда болуымен байланысты тәуекелдерге жер сілкінісі, су алу, сел, цунамилер мен өзге қүбылыстар жатқызылады.
Адамның мақсатты бағытталған әрекетімен байланысты тәуекелдерге ұрлық, тонау, вандализм актілері, және басқа заңға қайшы әрекеттер танылады.
Сақтандырушының жауапкершілік көлемі бойынша тәуекелдерді жеке және әмбебап түрлерге бөлуге болады. Мысалы жеке тәуекел белгілі бір құндылыққа жасалған қирату әрекеті болса, әмбебап тәуекел, мүліктік сақтандырудың келісімдерінің көпшілігі бойынша сақтандырушы жауапкершілігінің көлеміне енгізілетін - ұрлық әрекеттері.
Сонымен қатар ерекше топты спецификалық тәуекелдер; аномальды және катастрофалық тәуекелдер құрайды. Аномальды тәуекелдер шамасы сай объектілердің оларға не сақтандыру жиынтығының өзге топтарына жатқызуға мүмкіндік бермейтін шығындар жатады, олар қалыптыдан жоғары не төмен бола береді. Қалыптыдан төмен тәуекел сақтандырушы үшін қолайлы және сақтандыру келісімінің қарапайым шарттарындағы төлемге ие.
Ал қалыптыдан жоғары тәуекел сақтандырушы үшін әр кезде қолайлы емес және сақтандыру келісімінің ерекше жағдайларында жабылады. Мұндай ерекше шарттарға потенциалды сақтандырушының егер бұған себеп болса алдын-ала медициналық куәлік беру процедуралары жатады. Сақтандыру жағдайының салдарынан зиян келу мүмкіндігі немесе ықтималдығы математикалық жолмен есептеледі, бүл ықтималдық деңгейі сақтандыру тарифтерін қүруға көмектеседі. Мысалы нақты сақтандыру жағдайынан келетін шығындар деңгейі, яғни сақтандырумен қамтамасыз етуге ықпал еткен нақты бір қауіп түрі тәуекелдің зардабын жою құнын көрсетеді.

1. Құлпыбаев С., Ынтыкбаева С.Ж., Мельников В.Д. Қаржы: Оқулық / - Алматы. Экономика, 2010- 522 бет.
2. https://kk.wikipedia.org
3. Ж.Қ. Тайбек “Cақтандыру”, Оқу құралы, 2012 ж.
4. bigox.kz
5. Қазақ энциклопедиясы, 7 - том

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Тәуекел: түсінігі,функциясы, көздері.

Орындаған:Оразбаева А.М. (ФН-305)
Тексерген:Курманбекова Г.А.

Семей 2015 ж.

Жоспар:

1. Тәуекелдің мәні және қайнар көздері
2. Нарық жағдайында тәуекелдерді басқару қажеттіліктері мен негіздері.Тәуекел-менеджмент жүйесі
3. Тәуекелдерді алдын-ала анықтау бойынша іс-шаралар
4. Пайдаланылған әдебиеттер

1. Тәуекел түсінігі белгілі бір болатын құбылыстың қолайсыз нәтижесі қаупін сипаттайды. Тәуекелдің өлшемін, ықтималдық теориясын қолдану арқылы математикалық жолмен дәл есептеп шығаруға болады. Жоспарлы және нақты нәтижелердің арасындағы айырмашылық мүмкіндігі тәуекел деп аталады. Сонымен тәуекел - бұл мүмкін болатын (болжамды) қауіп, қолайлы нәтиже болар деген үмітпен шешім қабылдау, нәтижесі анықталмаған жағдайда шешім қабылдау, адамдардың қызметінің кез келген саласындағы шығындардың (зиянның) болу ықтималдығы .
Тәуекел түсінігімен шығын түсінігі тығыз байланысты. Шығын арқылы, деп өлшенетін және шынайы сипаттарға ие болған, тәуекел қалыптасады. Осыған байланысты қолайсыз құбылыстар туралы ақпараттарды жинау, сараптау, талқылау қажеттілігі туады. Оның мақсаты - қолайсыз құбылыстардың болуының және дамудың жалпы тенденңияларын, зандылықтарын анықтау, тәуекелді ғылыми тұрғыда болжау, көру.
Тәуекел тұрақсыз шама, оның өзгеруі экономикадағы өзгерістермен және өзге факторлармен тығыз байланысты. Сақтандыру қызметі тәуекел түрлерінің және көлемінің өзгерістерін үнемі назарда ұстап отыруы қажетті. Осыған байланысты статистикалық есеп, талдаулар және жинақталған мәліметтерді өңдеу жасалынады.
Қауіптілік көзіне байланысты табиғаттың стихиялық күштерінің пайда болуымен және материалдық игіліктерді алу процесіндегі адамның мақсатты бағытталған әрекетімен байланысты тәуекелдер ажыратылады. Табиғаттың стихиялық күштерінің пайда болуымен байланысты тәуекелдерге жер сілкінісі, су алу, сел, цунамилер мен өзге қүбылыстар жатқызылады.
Адамның мақсатты бағытталған әрекетімен байланысты тәуекелдерге ұрлық, тонау, вандализм актілері, және басқа заңға қайшы әрекеттер танылады.
Сақтандырушының жауапкершілік көлемі бойынша тәуекелдерді жеке және әмбебап түрлерге бөлуге болады. Мысалы жеке тәуекел белгілі бір құндылыққа жасалған қирату әрекеті болса, әмбебап тәуекел, мүліктік сақтандырудың келісімдерінің көпшілігі бойынша сақтандырушы жауапкершілігінің көлеміне енгізілетін - ұрлық әрекеттері.
Сонымен қатар ерекше топты спецификалық тәуекелдер; аномальды және катастрофалық тәуекелдер құрайды. Аномальды тәуекелдер шамасы сай объектілердің оларға не сақтандыру жиынтығының өзге топтарына жатқызуға мүмкіндік бермейтін шығындар жатады, олар қалыптыдан жоғары не төмен бола береді. Қалыптыдан төмен тәуекел сақтандырушы үшін қолайлы және сақтандыру келісімінің қарапайым шарттарындағы төлемге ие.
Ал қалыптыдан жоғары тәуекел сақтандырушы үшін әр кезде қолайлы емес және сақтандыру келісімінің ерекше жағдайларында жабылады. Мұндай ерекше шарттарға потенциалды сақтандырушының егер бұған себеп болса алдын-ала медициналық куәлік беру процедуралары жатады. Сақтандыру жағдайының салдарынан зиян келу мүмкіндігі немесе ықтималдығы математикалық жолмен есептеледі, бүл ықтималдық деңгейі сақтандыру тарифтерін қүруға көмектеседі. Мысалы нақты сақтандыру жағдайынан келетін шығындар деңгейі, яғни сақтандырумен қамтамасыз етуге ықпал еткен нақты бір қауіп түрі тәуекелдің зардабын жою құнын көрсетеді.
Апаттың тәуекелдер аса жоғары көлемде зиян келтіре отырып, сақтандырылған объектілер мен сақтанушылардың ең көп санын қамтитын тәуекелдердіц жоғары үлесін құрайды. Бүл тәуекелдер Қауіптілік көзіне байланысты болатын тәуекелдер сияқты табиғаттың стихиялық күштерінің пайда болуымен және адамдардың табиғатқа материалдық игіліктерді өндіру барысында тигізген зиянды әрекеттерінің нәтижесінде болады.
Жалпы жіктелімдерде тәуекелдерді экологиялық, транспортты, саяси және арнайы деген түрлерге бөліп қарастыруға болады.
Экологиялық тәуекелдер қоршаған ортаның ластануымен және адамдардың материалдық игіліктерді алу процесіндегі іс- әрекеттерімен байланысты. Әдетте экологиялық тәуекелдер сақтандырушы жауапкершілігінің көлеміне енбейді. Экологиялық тәуекелдермен байланысты сақтық қызығушылықтар осы қызығушылықтарға жауап беретін сақтандырудың өзіндік тәуелсіз түрінің пайда болу қажеттілігін туғызды.
Транспорттың тәуекелдер каско жэне карго тәуекелдеріне бөлінеді. Каско транспорттық тәуекелдері әуе, теңіз және өзен судтарын (судов) теміржол жылжымалы құрамды, қозғалыс кезіндегі автокөлікті, тұрақты және жөндеуді сақтандыруды көздейді. Кар- го көлік тәуекелдері әуе, теңіз, өзен, теміржол және автокөлік қүралдарымен тасымалданатын жүктерді сақтандыруды көздейді.
Саяси тәуекелдер нақты тәуелсіз мемлекетке не тәуелсіз мемлекет азаматына қатысты шетелдік мемлекеттің үкіметінің акциялары не шаралары арқылы халықаралық құқық нормалары көзқарасы тұрғысынан заңға қайшы іс-әрекеттермен байланысты. Сақтандыру келісімінің ерекше шарттары не өзара келісу жүйесі арқылы саяси тәуекелдер сақтандырушы жауапкершілігінің көлеміне енгізілуі мүмкін.
Арнайы тәуекелдер айрықша бағалы жүктерді, мысалы құнды металдарды, қымбат бағалы тастарды, өнер туындыларын, ақша бірліктерін тасымалдауды сақтандырумен байланысты. Арнайы тәуекелдердің мазмүны сақтандыру келісімінің ерекше шарттарында көрсетіледі және сақтандырушы жауапкершілігінің көлеміне енгізілуі мүмкін.
Техникалық тәуекелдер өндіріс технологиясындағы үзілістің не машиналар мен құрал - жабдықтардың қатардан күтпеген жерден пайда болуы себепті жарылыс (жарылыс) түрінде көрінеді. Техникалық тәуекелдерді сақтандыру әмбебап сипатқа ие, яғни объектіні шығындардың көптеген түрлерінен қорғайды.
Тәуекелдің пайда болу көздері болып табиғаттың апатты күштері мен қолайсыз өзгерістері, сыртқы қоршаған ортадағы қолайсыз факторлар аурулар, зиянкестілер және сол сияқтылар, адамдардың әрекеті немесе әрекетсіздігі салдарынан келетін жайттар танылады. Нақты сақтандыру жағдайы орын нақты бір тәуекелдің түріне, оның пайда болуына немесе орын алу ерекшелігіне қарай әртүрлі салалық топтарға, түрлерге жатқызылуы мүмкін Мысалы, су басу табиғи себептерге (қатты жауын-шашын әсерінен), техногендік жағдайларға (техникалық ауытқуларға), байланысты пайда болуы мүмкін. Сонымен қатар банктердің ішкі тәуекелдері де қаржылық өзгерістердің әсеріне, адамдардың теріс пиғылдарына, техникалық ауытқушылықтарға, заңдық не саяси өзгерістерге байланысты туындауы да мүмкін. Кейбір авторлар тәуекелдерді былайша тотастырады.
Құқықтық мазмұны бойынша:

1. Заңды түрде немесе басқа да объективті себептерге байланысты сақтандырылуы мүмкін емес тәуекелдер (мысалға, сақтанушының қасақана пиғылы, жүктің табиғи қасиеттері - қүрғап кету, шашылып қалу және т.с.с.)
2. әдетте сақтандырылмайтын, алайда қажет кезде тиісті тәуекелі үшін қосымша сақтандыру сыйақысын төлеу арқылы сақтандырылуы мүмкін тәуекелдер (әскери әрекеттер, қоғамдық тәртіпсіздіктер);
3. стандартты шарттар бойынша сақтандырылатын тәуекелдер (өрт, табиғи апаттар, авариялар);

Экономикалық мазмұны бойынша:

:: сақтандырушылық орнын толтырудың нақты түрлеріне жататын тәуекелдер (мүліктік мүдделер, азаматтық-құқықтық жауапкершілік, өмір және денсаулық жэне т.б.);
:: қызметтің нақты түрлеріне жататын тәуекелдер (өнеркәсіптік,ауыл шаруашылық, көліктік тәуекелдер; өз кезегінде олар салалар бойынша бөлінеді).

Сонымен тәуекел - сақтандыру объектісіне потенциалды зиян келтіру ықтималдығын сипаттайды, тәуекелдердің пайда болу көздерін және салдарын алдын-ала болжау, оның орын алуынан келетін шығындардың деңгейін төмендетуге, яғни нақты сақтандыру жағдайынан туындайтын шығындар көлемін азайтуға мүмкіндік береді.

2. Нарықтық экономикадағы кәсіпорындардың, шаруашылық субьектілерінің, қаржы ұйымдарының қызмет аясы кеңейген сайын, тәуекелдерді басқару мен бақылау қызметі де ұлғая бермек. Бірақ, отандық сақтандыру ұйымдары әлемдік тәжірибеде белгілі барлық тәуекелдің түрлерімен кездесті деуге болмайды. Алайда олардың саны өсіп барады, ал бұл проблема отандық сақтандыру ұйымдары үшін жаңа болып табылады, сондықтан да сақтандыру ұйымдарының қызметтерін жүзеге асыру әдістері бойынша қандай да бір тереңдетілген зерттеулер жүргізілген жоқ. Осы орайда қаржы ұйымдарының операцияларын қалыптастыру барысында пайда болатын тәуекелдерді зерттеу Қазақстанның қаржы жүйесін реформалау кезіндегі өзекті мәселелердің бірі болып отыр. Тәуекел теориясында бақылау проблемасы өзекті болып табылады.
Тәуекел-менеджмент - сақтандыру келісім-шартында көрсетілген сақтандыру шарттарының дұрыс орындалуын бақылау, алдын-алып ескерту шаралары, сақтанушының құрылыс және басқа да жұмыстарын қадағалауға қатысу, сақтанушының қаржылық жағдайын бағалау мен бухгалтерлік есебін жүргізуге қатысуы. Азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыруда сақтандыру бағасы заңнаманың және халықаралық келісімдердің ережелері мен талаптары, келісімді міндеттемелерді орындаудың қалыпгасқан практикасы, азаматтардың заң талаптарына деген оң көзқарасы, сот шешімдерін орындау тәртібі - азаматтық менталитет деңгейі, өндірістегі, жолдардағы, жылжымалы қүрамдардағы техникалық қауіпсіздік жағдайы, жол қозғалысының қауіпсіздік деңгейі.
Тәуекелді төмендету бойынша бағдарламаны жасауда тәуекелді шешімдердің психологиялық қабылдануы ескеріледі. Тәуекел жағдайында шешім қабылдау психологиялық процесс болып табылады. Сондықтанда шешімнің математикалық негізделінуі мен қатар тәуекелді шешімінің қабылдануы және жүзеге асырылуында көрінетін адамның психологиялық ерекшеліктерін ескерген де жөн болады.
Тәуекелдерді басқару ісіндегі бақылауды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.