Зат алмасудың тиіптік бұзылуының патологиясы
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1.Зат алмасу және оның процестері
1.1.Энергиялық алмасу мен углеводтың алмасуының бұзылуы
1.2.Липидтер мен белоктардың алмасуының бұзылуы
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
II.Негізгі бөлім
1.Зат алмасу және оның процестері
1.1.Энергиялық алмасу мен углеводтың алмасуының бұзылуы
1.2.Липидтер мен белоктардың алмасуының бұзылуы
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Зат алмасу - организмде жүріп жататын барлық химиялық процестердің жиынтығы болып табылады.Бұл организмнің тіршілік қабілетін сақтау және сыртқы ортамен қарым-қатынасын, организмге қоректік заттардың еніп, олармен ферменттер әсерінен ыдырауын, пайда болған жай заттардың жасушалар мен органдарға тасымалданып, олардың тотығуын, энергия бөлініп шығуын, жасуша құрамындағы түзілістердің биосинтезделуін және қорытылған өнімдердің организмнен бөлініп шығуын қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар организмдегі зат алмасу процесінің қарқынына көптеген факторлар әсер етеді.Осыған байланысты зат алмасу процесі малдың жасына,жынысына, салмағына, тұқымына,азықтандыру деңгейіне, физиологиялық күйіне қарай өзгеріп отырады. Сондықтан зат алмсау процесі еркек мал мен ұрғашы малды бір деңгейде жүрмейді.Аталық малда қарқындырақ жүреді.Мысалы; бұқаның организмінде сиыр мен салыстырғанда зат алмасу 10-26 пайызға жоғары болады.
Сонымен қатар организмдегі зат алмасу процесінің қарқынына көптеген факторлар әсер етеді.Осыған байланысты зат алмасу процесі малдың жасына,жынысына, салмағына, тұқымына,азықтандыру деңгейіне, физиологиялық күйіне қарай өзгеріп отырады. Сондықтан зат алмсау процесі еркек мал мен ұрғашы малды бір деңгейде жүрмейді.Аталық малда қарқындырақ жүреді.Мысалы; бұқаның организмінде сиыр мен салыстырғанда зат алмасу 10-26 пайызға жоғары болады.
1.Т.Несіпбаев «Жануарлар физиологиясы» Алматы 2012 жыл
2.Х.С.Жұмабеков, К.Ю.Дербышев «Жануарлардың патологиялық анатомиясы» Алматы 2011 жыл
3.Ө.Ығылманұлы «Ветеринариялық патологиялық анатомия» Алматы 2010 жыл
4.Интернет желісі
5.Лютинский С.И. «Патологическая физиология сельско-хозяйственных животных.» М. 2002.
6.Лютинский С.И., Степин В.С. «Практикум по патологической физиологии с/х животных» М., 2001
2.Х.С.Жұмабеков, К.Ю.Дербышев «Жануарлардың патологиялық анатомиясы» Алматы 2011 жыл
3.Ө.Ығылманұлы «Ветеринариялық патологиялық анатомия» Алматы 2010 жыл
4.Интернет желісі
5.Лютинский С.И. «Патологическая физиология сельско-хозяйственных животных.» М. 2002.
6.Лютинский С.И., Степин В.С. «Практикум по патологической физиологии с/х животных» М., 2001
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті
Бөж-1
Тақырыбы: Зат алмасудың тиіптік бұзылуының патологиясы.
Тексерген:Нуркенова М.К
Орындаған:Даулет Н
Топ:ВС-203
Семей 2015
Жоспар.
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1.Зат алмасу және оның процестері
1.1.Энергиялық алмасу мен углеводтың алмасуының бұзылуы
1.2.Липидтер мен белоктардың алмасуының бұзылуы
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе.
Зат алмасу - организмде жүріп жататын барлық химиялық процестердің жиынтығы болып табылады.Бұл организмнің тіршілік қабілетін сақтау және сыртқы ортамен қарым-қатынасын, организмге қоректік заттардың еніп, олармен ферменттер әсерінен ыдырауын, пайда болған жай заттардың жасушалар мен органдарға тасымалданып, олардың тотығуын, энергия бөлініп шығуын, жасуша құрамындағы түзілістердің биосинтезделуін және қорытылған өнімдердің организмнен бөлініп шығуын қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар организмдегі зат алмасу процесінің қарқынына көптеген факторлар әсер етеді.Осыған байланысты зат алмасу процесі малдың жасына,жынысына, салмағына, тұқымына,азықтандыру деңгейіне, физиологиялық күйіне қарай өзгеріп отырады. Сондықтан зат алмсау процесі еркек мал мен ұрғашы малды бір деңгейде жүрмейді.Аталық малда қарқындырақ жүреді.Мысалы; бұқаның организмінде сиыр мен салыстырғанда зат алмасу 10-26 пайызға жоғары болады.
1.Зат алмасу және оның процестері.
Зат алмасу- жер бетіндегі тіршілік негізі, өйткені кез-келген организмнің тіршілік әрекетінің негізі зат алмасу(метаболизм) болып саналады.Малда зат алмасу бір-бірімен тығыз байланысты 2 процестен -ассимиляциядан және диссимиляциядан тұрады.
Ассимиляция немесе анаболизм - организмге сыртқы ортадан келген қоректік заттардың сіңу процесі болып табылады.Организмге түскен қоректік заттар оның құрамына айналады.Олар клеткалардың, тканьдер мен органдардың қалыптасуын және жетілуін, гормондар мен ферменттердің синтезделуін қамтамасыз етеді.Қоректік заттар ассимиляцияланып, сол организмнің белогына, майына және углеводына, әрі оның құрлымы материалдары мен энергиялық қорына айналады.
Диссимиляция немесе катаболизм-күрделі органикалық заттардың ыдырап, көп мөлшерде энергия бөлу процесі.Демек, зат алмасу энергия алмасумен тығыз байланысты, өйткені олар бірыңғай биологиялық процесс көрінісі болып саналады.
Зат пен энергия алмасудың әр түрлі жаңалықтарының өз ерекшеліктері мен заңдылықтары бар.Ауыл шаруашылық малдарының әр түрінің өзіндік зат алмасу типі болады, мұның өзі көптеген факторларға:климатқа, азықтандыруға, күтіп-бағу жағдайына, жасына, жынысына, тұқым қуалау ерекшеліктеріне байланысты.Малда зат алмасу 3 кезеңнен тұрады.
Бірінші кезең
Екінші кезең
Ақырғы кезең
Бірінші кезең- ас қорыту.Ас қорыту жолдарына механикалық, биологиялық және химиялық өңдеуден өткеннен кейін азық қорытылады
Екінші кезең- қоректік заттардың қан мен лимфаға сорылуынан басталып, органикалық заттардың синтезделу және ыдырау процестері өтеді.Осы кезде зат алмасудың көптеген аралық және ақырығы өнімдері пайда болады.
Ақырғы кезең- зат алмасудың ақырғы өнімінің организмнен бөлінуі.
Негізгі алмасу. Организмде энергияның түрленуінің маңызды көрсеткіші негізгі алмасу болып табылады.
Негізгі алмасудың бұзылуы.Зат алмасудың бұзылуы кез келген аурудың негізін құрайды.Патологиялық жағдайда негізгі алмасу көтерілуі немесе төмендеуі мүмкін.Негізгі алмасудың бұзылуы гипертиреозда (Базедов ауруы), қызбада, лейкозда, полицитемияда, гипертонияда,миокардтың гипокциясында, акромегалияда (гипофиздің алдыңғы бөлігі функциясының күшеюі салдарынан), Кушинг синдромында (бүйрек үстіндегі без қыртысының гиперфункциясында) байқалады.
Жүрек қызметі мен тыныс алудың 2- еседей күшеюі бөлуді 10%- тей арттырады.Қттегі жетіспеуден тыныс алу және қан айналыс органдарының жұмысы күшейгенде негізгі алмасу артады.Көмірқышқыл газы организмге көп келгенде тыныс алуы мен жүрек қызметікенеттен қозып, негізгі алмасуы артады.Ми жарақаты қан құйылу, ісіктер (диэнцефальды орталықтың зақымдалуы) мехникалық тітіркендіруге, гипоталамикалық орталықтың жылу реттеуін бұзуға және негізгі алмасуды ұлғайтуға ұшыратуы мүмкін.
1.1.Энергиялық алмасу мен углеводтың алмасуының бұзылуы.
Энергиялық алмасудың бұзылуы.Энергияның шығуы мен жиналуы көбінесе митохондрияларға байланысты және де тканьдік тыныс алу процесіне полиферметті жиынтықтармен жүзеге асырылады.
Энергия алмасуға ықпал ететіндігі жайлы көбірек зерттелген ішкі секреция бездеріне- гипофиз, қалқанша, ұйқы, бүйрек үстіндегібездері жатады.Еркін тотығу аскарбин қышқылымен активтенеді.Фосфорланып тотығуда Е, К,В1,В2,В12, биотин витаминдері күшейтеді.
Ал В-авитаминозы кезінде энергия тым көп бөлінеді.Энергия алмасудың бұзылуы патогенездік факторлар тікелей әсер еткен кезде, сондай-ақ зат алмасудың реттелуі бұзылған кезде де,энергиялық түрленудің әртүрлі сатысында пайда болуы мүмкін.Сонымен энергия алмасудың бұзылуы организмін нервтік және гуморалдық жүйелердің қызметіне тәуелді.
Углеводтың алмасуы. Организмде синтезделетін және клеткаларда пайдаланылатын маңызды органикалық қосылыстар тобына углеводтар жатады. Углеводтар организмдегі негізгі энергия көзі болып табылады. Углеводтар алмасуы мынадай жағдайларда бұзылуы мүмкін.
* Ішек және панкреатин сөлдерінде углеовдтың нашар қорытылуына монмсахаридтердің ішекте жөнді сорылмауы.Бұл құбылыс ішектегі қабыну процесінде кейбір улармен уланғанда байқалады.
* Аралық углевод алмасудың бұзылуы бауыр мен бұлшық еттерде гликогеннің синтезделуі әлсірегенде немесе гилкогеннен , сондай-ақ белоктар мен майлардан глюкозға көптеп пайда болғанда білінеді.
* Углевод алмасудың жеткіліксіз реттелуі тікелей орталық нерв жүйесі мен ішкі секреция бездері арқалы жүзеге асырылады.
Қантты диабетте углевод алмасудың бұзылуы мынадай ерекшеліктерімен сипатталады.
* Глюкокиназаның синтезделуі күрт кемиді, ал диабетте бауырдан мүлде жоғалы, мұның өзі глюкозаның- 6 фосфатазаның бауыр клеткасында пайда болуын кемітеді.Соның әсерінен гилкоген синтезді күрт бояулайды.Гликоген бауырдан түгелге жуық жоғалады.
* Гилкозаның -6 фосфатазаның активтілігі күрт артады, сол себепті глюкоза- 6 фосфат түрленіп, қанға глюкоза түрінде түседі.
* Глюкозаның майға айналуы тежеледі.
* Глюкозаның клеткаға өтуі кемиді, оны тканьдер нашар сіңіреді.
* Глюконогеноздың - лактаттан, пируваттан, амин қышқылынан, майлы қышқылдан және углевод емес алмасудың басқа өнімдерінен глюкозаның пайда болуы күрт артады.
1.3.Липидтер мен белоктардың алмасуының бұзылуы.
Липидтердің алмасуы.Липидтер табиғатта кең тарған органикалық зат болып табылады.Ол тірі клетка мен организм сұйығының қажетті компоненті.Липидтердің алмасуының маңызды еркешелігі-ол организмде ыдырағанда тек энергия ғана емес,едәуір мөлшерде су бөліп шығарады.Мәселен 1 г белок тотыққанда 0,41 г су, углеводта- 0,55г ,ал липид тотыққанда 1,07 г су пайда болады.
Липидтердің алмасуының бұзылу себептері алуан түрлі.Май алмасу патологиясы сорылу,тасымалдану поцестерінің, май депосында және тканьдерде май алмасудың өзгеруіне, май инфильтрациясына және бауыр дистофиясына, аралық май алмасудың бұзылуына байланысты.
Майдың сорылуының бұзылуы.Майдың ішекке сорылуының бұзылуы мынадай жағдайда болады.
1.Дұрыс азықтандырмаудан:
Кальций менмагний тұздары көп азық бергенде (сүт диетасы) майдың ішекке сорылуы кемиді, өйткені кальций мен магний тұздары май қышқылдарымен қосылғанда жөнді сорылмайтын затқа айналады.
Шамалы және жарым-жартылай ашығу, мәселен тағамда витаминдер, белоктар жетіспеген де байқалады.
2.Қарын ішек жолдарында майдың липазамен ыдырауының тоқтауы.Майдың ыдырауының тежелуі мынадай себептерден болады.
Ұйқы безінен липазалардың бөлінуі бұзылудан (паркреатит,өзектің таспен бітелуі, ісікті жаншуы);
Ішекке өттің келуі азаюдан(бауырдың зақымдалуы, өт жолы бітелуі)
Майдың тасымалдануының бұзылуы. Майдың тасымалдануының бұзылуының басты көрсеткішінің бірі- гиперлипемия- қанда бейтарап майлардың көбеюі. Гиперлипемия мынадай түрі бар;
+ Алиментарлы (тез өтетін)- азықтандырудан кейін бірнеше сағаттан соң пайда болады.
+ Ретенциондық-липопртеинді липазалардың активтілігі төмедеуінен, липопротеинді липазалардың активті бөлігінің азаюынан, қанда альбуминде мөлшерінің кемуінен т.б салдарынан майдың ыдырауы бөгелеуден пайда болады.
+ Тасымал гиперлипемиясы- май депосынан майдың көптеп бөлінуінен пайда болады.
Гиперлипемия зардаптары.Бауырға майдың көптеп келуіненонда бета-липопротеидтер, кетон денешіктері пайда болып, организмді май басады.
Май депосында май алмасудың бұзылуы.Семіру- май депосына майдың артық жиналуымен сипатталады.Семірудің мындай түрлері бар:
Алиментарлы
Эндокриндік
Метоболикалық
Алиментарлы-азықты тым көп жегеннен пайда болады.май депосынан майдың бөлінуінің кемуімен және энергия көзі ретінде пайдаланудың жетімсіздігінен болатын семіру.
Эндокриндік-қалқанша бездің, бүйрек безінің және жыныс безінің функциясы жетімсіздіктен пайда болады.
Метоболикалық-углеводтың майға айналуы 50%-дан тым көбейіп кеткенде байқалады.
Май инфильтрациясына және бауыр дистофиясы.Қаннан бауырға тасымалданатын май ыдырамаған, тотықпаған немесе бөлінбеген және ол ұзақ уақыт бойы клетка элементтерінде қалған жағдайда май инфильтрациясы деп атайды.
Май дистофиясы- инфильтрациямен қоса протоплазманың құрлымының және оның белоктық компонентінің бұзылуы.
Май инфильтрациясы мен дистофиясы пайда болуына мынадай факторлар әсер етеді.
:: Бауырға хиломикрондардың көп келуінен, мәселен азық рационында май көп болған да, май тканьдерінен май көптеп бөлінгенде.
:: Бауырдан бета-липопротеидтердің бөлінуі бұзылғанда пайда болады.
:: Организмнің хлорформмен, алкоголмен, төрт хлорлы көміртегімен улануынан т.б өршиді.
Аралық май алмасудың бұзылуы.Қалыпты жағдайда май қышқылдары көмір қышқылына және суға дейін толық тотығады.Алайда кейбір малдарда әсіресе, сүтті сиырларда қолайсыз жағдай туғанда май толық тотықпайды да, қанда кетон немесе ацетон денешіктері көбейетіндігі байқалады.
Белоктардың алмасуы.Белок алмасу бүкіл биологиялық процестердің жетекші буыны, тіршілік негізі болып саналады.Мал организмінде белок алмасудың айрықша маңызы болғандықтан, оны сыртқы орта, негізінен алғанда өсімдік, микроб және жануар тектес белоктар арқылы үнемі толықтырып отыруды қажет етеді.
Организм қажетін қамтамасыз ету үшін белоктың сапасы мен мөлшерінің айрықша маңызы бар.Әр түрлі белоктардың биологиялық құндылығы алуан түрлі.Оның өзі амин қышқылы құрамына байланысты болады.Организм үшін белок алмасудың қажеттілігін және протеинмен қоректендіру сапасын азот баланысы көрсеткіші бойынша айқындауға болады.
Азот балансы деп, организмге сіңген азот пен алмасудың ақырғы өнімі түрінде одан бөлінген азот ара қатынасын айтады.Белок алмасудың бұзылуы туралы жалпы мағұлматты организмдегі және сыртқы ортадағы ақот тепе-теңдігін зерттегенде білуге болады.
Қорытынды.
Қорытындылай келе тірі ағзалардың барлығы қоршаған ортадан химиялық заттар мен энергия алады. Ағза мен қоршаған орта арасындағы зат алмасу үдерісі метаболизм деп аталады.
Заттарды тұтыну, олардан меншікті заттар құрам бөліктерін синтездеп, жинақтау үйлесімді алмасу, ассимиляция немесе анаболизм деп аталады. Энергия алу жене пайдалану мақсатында заттардың ыдырау үдерісі энергетикалық алмасу, диссимиляция немесе катаболизм деп ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті
Бөж-1
Тақырыбы: Зат алмасудың тиіптік бұзылуының патологиясы.
Тексерген:Нуркенова М.К
Орындаған:Даулет Н
Топ:ВС-203
Семей 2015
Жоспар.
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1.Зат алмасу және оның процестері
1.1.Энергиялық алмасу мен углеводтың алмасуының бұзылуы
1.2.Липидтер мен белоктардың алмасуының бұзылуы
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе.
Зат алмасу - организмде жүріп жататын барлық химиялық процестердің жиынтығы болып табылады.Бұл организмнің тіршілік қабілетін сақтау және сыртқы ортамен қарым-қатынасын, организмге қоректік заттардың еніп, олармен ферменттер әсерінен ыдырауын, пайда болған жай заттардың жасушалар мен органдарға тасымалданып, олардың тотығуын, энергия бөлініп шығуын, жасуша құрамындағы түзілістердің биосинтезделуін және қорытылған өнімдердің организмнен бөлініп шығуын қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар организмдегі зат алмасу процесінің қарқынына көптеген факторлар әсер етеді.Осыған байланысты зат алмасу процесі малдың жасына,жынысына, салмағына, тұқымына,азықтандыру деңгейіне, физиологиялық күйіне қарай өзгеріп отырады. Сондықтан зат алмсау процесі еркек мал мен ұрғашы малды бір деңгейде жүрмейді.Аталық малда қарқындырақ жүреді.Мысалы; бұқаның организмінде сиыр мен салыстырғанда зат алмасу 10-26 пайызға жоғары болады.
1.Зат алмасу және оның процестері.
Зат алмасу- жер бетіндегі тіршілік негізі, өйткені кез-келген организмнің тіршілік әрекетінің негізі зат алмасу(метаболизм) болып саналады.Малда зат алмасу бір-бірімен тығыз байланысты 2 процестен -ассимиляциядан және диссимиляциядан тұрады.
Ассимиляция немесе анаболизм - организмге сыртқы ортадан келген қоректік заттардың сіңу процесі болып табылады.Организмге түскен қоректік заттар оның құрамына айналады.Олар клеткалардың, тканьдер мен органдардың қалыптасуын және жетілуін, гормондар мен ферменттердің синтезделуін қамтамасыз етеді.Қоректік заттар ассимиляцияланып, сол организмнің белогына, майына және углеводына, әрі оның құрлымы материалдары мен энергиялық қорына айналады.
Диссимиляция немесе катаболизм-күрделі органикалық заттардың ыдырап, көп мөлшерде энергия бөлу процесі.Демек, зат алмасу энергия алмасумен тығыз байланысты, өйткені олар бірыңғай биологиялық процесс көрінісі болып саналады.
Зат пен энергия алмасудың әр түрлі жаңалықтарының өз ерекшеліктері мен заңдылықтары бар.Ауыл шаруашылық малдарының әр түрінің өзіндік зат алмасу типі болады, мұның өзі көптеген факторларға:климатқа, азықтандыруға, күтіп-бағу жағдайына, жасына, жынысына, тұқым қуалау ерекшеліктеріне байланысты.Малда зат алмасу 3 кезеңнен тұрады.
Бірінші кезең
Екінші кезең
Ақырғы кезең
Бірінші кезең- ас қорыту.Ас қорыту жолдарына механикалық, биологиялық және химиялық өңдеуден өткеннен кейін азық қорытылады
Екінші кезең- қоректік заттардың қан мен лимфаға сорылуынан басталып, органикалық заттардың синтезделу және ыдырау процестері өтеді.Осы кезде зат алмасудың көптеген аралық және ақырығы өнімдері пайда болады.
Ақырғы кезең- зат алмасудың ақырғы өнімінің организмнен бөлінуі.
Негізгі алмасу. Организмде энергияның түрленуінің маңызды көрсеткіші негізгі алмасу болып табылады.
Негізгі алмасудың бұзылуы.Зат алмасудың бұзылуы кез келген аурудың негізін құрайды.Патологиялық жағдайда негізгі алмасу көтерілуі немесе төмендеуі мүмкін.Негізгі алмасудың бұзылуы гипертиреозда (Базедов ауруы), қызбада, лейкозда, полицитемияда, гипертонияда,миокардтың гипокциясында, акромегалияда (гипофиздің алдыңғы бөлігі функциясының күшеюі салдарынан), Кушинг синдромында (бүйрек үстіндегі без қыртысының гиперфункциясында) байқалады.
Жүрек қызметі мен тыныс алудың 2- еседей күшеюі бөлуді 10%- тей арттырады.Қттегі жетіспеуден тыныс алу және қан айналыс органдарының жұмысы күшейгенде негізгі алмасу артады.Көмірқышқыл газы организмге көп келгенде тыныс алуы мен жүрек қызметікенеттен қозып, негізгі алмасуы артады.Ми жарақаты қан құйылу, ісіктер (диэнцефальды орталықтың зақымдалуы) мехникалық тітіркендіруге, гипоталамикалық орталықтың жылу реттеуін бұзуға және негізгі алмасуды ұлғайтуға ұшыратуы мүмкін.
1.1.Энергиялық алмасу мен углеводтың алмасуының бұзылуы.
Энергиялық алмасудың бұзылуы.Энергияның шығуы мен жиналуы көбінесе митохондрияларға байланысты және де тканьдік тыныс алу процесіне полиферметті жиынтықтармен жүзеге асырылады.
Энергия алмасуға ықпал ететіндігі жайлы көбірек зерттелген ішкі секреция бездеріне- гипофиз, қалқанша, ұйқы, бүйрек үстіндегібездері жатады.Еркін тотығу аскарбин қышқылымен активтенеді.Фосфорланып тотығуда Е, К,В1,В2,В12, биотин витаминдері күшейтеді.
Ал В-авитаминозы кезінде энергия тым көп бөлінеді.Энергия алмасудың бұзылуы патогенездік факторлар тікелей әсер еткен кезде, сондай-ақ зат алмасудың реттелуі бұзылған кезде де,энергиялық түрленудің әртүрлі сатысында пайда болуы мүмкін.Сонымен энергия алмасудың бұзылуы организмін нервтік және гуморалдық жүйелердің қызметіне тәуелді.
Углеводтың алмасуы. Организмде синтезделетін және клеткаларда пайдаланылатын маңызды органикалық қосылыстар тобына углеводтар жатады. Углеводтар организмдегі негізгі энергия көзі болып табылады. Углеводтар алмасуы мынадай жағдайларда бұзылуы мүмкін.
* Ішек және панкреатин сөлдерінде углеовдтың нашар қорытылуына монмсахаридтердің ішекте жөнді сорылмауы.Бұл құбылыс ішектегі қабыну процесінде кейбір улармен уланғанда байқалады.
* Аралық углевод алмасудың бұзылуы бауыр мен бұлшық еттерде гликогеннің синтезделуі әлсірегенде немесе гилкогеннен , сондай-ақ белоктар мен майлардан глюкозға көптеп пайда болғанда білінеді.
* Углевод алмасудың жеткіліксіз реттелуі тікелей орталық нерв жүйесі мен ішкі секреция бездері арқалы жүзеге асырылады.
Қантты диабетте углевод алмасудың бұзылуы мынадай ерекшеліктерімен сипатталады.
* Глюкокиназаның синтезделуі күрт кемиді, ал диабетте бауырдан мүлде жоғалы, мұның өзі глюкозаның- 6 фосфатазаның бауыр клеткасында пайда болуын кемітеді.Соның әсерінен гилкоген синтезді күрт бояулайды.Гликоген бауырдан түгелге жуық жоғалады.
* Гилкозаның -6 фосфатазаның активтілігі күрт артады, сол себепті глюкоза- 6 фосфат түрленіп, қанға глюкоза түрінде түседі.
* Глюкозаның майға айналуы тежеледі.
* Глюкозаның клеткаға өтуі кемиді, оны тканьдер нашар сіңіреді.
* Глюконогеноздың - лактаттан, пируваттан, амин қышқылынан, майлы қышқылдан және углевод емес алмасудың басқа өнімдерінен глюкозаның пайда болуы күрт артады.
1.3.Липидтер мен белоктардың алмасуының бұзылуы.
Липидтердің алмасуы.Липидтер табиғатта кең тарған органикалық зат болып табылады.Ол тірі клетка мен организм сұйығының қажетті компоненті.Липидтердің алмасуының маңызды еркешелігі-ол организмде ыдырағанда тек энергия ғана емес,едәуір мөлшерде су бөліп шығарады.Мәселен 1 г белок тотыққанда 0,41 г су, углеводта- 0,55г ,ал липид тотыққанда 1,07 г су пайда болады.
Липидтердің алмасуының бұзылу себептері алуан түрлі.Май алмасу патологиясы сорылу,тасымалдану поцестерінің, май депосында және тканьдерде май алмасудың өзгеруіне, май инфильтрациясына және бауыр дистофиясына, аралық май алмасудың бұзылуына байланысты.
Майдың сорылуының бұзылуы.Майдың ішекке сорылуының бұзылуы мынадай жағдайда болады.
1.Дұрыс азықтандырмаудан:
Кальций менмагний тұздары көп азық бергенде (сүт диетасы) майдың ішекке сорылуы кемиді, өйткені кальций мен магний тұздары май қышқылдарымен қосылғанда жөнді сорылмайтын затқа айналады.
Шамалы және жарым-жартылай ашығу, мәселен тағамда витаминдер, белоктар жетіспеген де байқалады.
2.Қарын ішек жолдарында майдың липазамен ыдырауының тоқтауы.Майдың ыдырауының тежелуі мынадай себептерден болады.
Ұйқы безінен липазалардың бөлінуі бұзылудан (паркреатит,өзектің таспен бітелуі, ісікті жаншуы);
Ішекке өттің келуі азаюдан(бауырдың зақымдалуы, өт жолы бітелуі)
Майдың тасымалдануының бұзылуы. Майдың тасымалдануының бұзылуының басты көрсеткішінің бірі- гиперлипемия- қанда бейтарап майлардың көбеюі. Гиперлипемия мынадай түрі бар;
+ Алиментарлы (тез өтетін)- азықтандырудан кейін бірнеше сағаттан соң пайда болады.
+ Ретенциондық-липопртеинді липазалардың активтілігі төмедеуінен, липопротеинді липазалардың активті бөлігінің азаюынан, қанда альбуминде мөлшерінің кемуінен т.б салдарынан майдың ыдырауы бөгелеуден пайда болады.
+ Тасымал гиперлипемиясы- май депосынан майдың көптеп бөлінуінен пайда болады.
Гиперлипемия зардаптары.Бауырға майдың көптеп келуіненонда бета-липопротеидтер, кетон денешіктері пайда болып, организмді май басады.
Май депосында май алмасудың бұзылуы.Семіру- май депосына майдың артық жиналуымен сипатталады.Семірудің мындай түрлері бар:
Алиментарлы
Эндокриндік
Метоболикалық
Алиментарлы-азықты тым көп жегеннен пайда болады.май депосынан майдың бөлінуінің кемуімен және энергия көзі ретінде пайдаланудың жетімсіздігінен болатын семіру.
Эндокриндік-қалқанша бездің, бүйрек безінің және жыныс безінің функциясы жетімсіздіктен пайда болады.
Метоболикалық-углеводтың майға айналуы 50%-дан тым көбейіп кеткенде байқалады.
Май инфильтрациясына және бауыр дистофиясы.Қаннан бауырға тасымалданатын май ыдырамаған, тотықпаған немесе бөлінбеген және ол ұзақ уақыт бойы клетка элементтерінде қалған жағдайда май инфильтрациясы деп атайды.
Май дистофиясы- инфильтрациямен қоса протоплазманың құрлымының және оның белоктық компонентінің бұзылуы.
Май инфильтрациясы мен дистофиясы пайда болуына мынадай факторлар әсер етеді.
:: Бауырға хиломикрондардың көп келуінен, мәселен азық рационында май көп болған да, май тканьдерінен май көптеп бөлінгенде.
:: Бауырдан бета-липопротеидтердің бөлінуі бұзылғанда пайда болады.
:: Организмнің хлорформмен, алкоголмен, төрт хлорлы көміртегімен улануынан т.б өршиді.
Аралық май алмасудың бұзылуы.Қалыпты жағдайда май қышқылдары көмір қышқылына және суға дейін толық тотығады.Алайда кейбір малдарда әсіресе, сүтті сиырларда қолайсыз жағдай туғанда май толық тотықпайды да, қанда кетон немесе ацетон денешіктері көбейетіндігі байқалады.
Белоктардың алмасуы.Белок алмасу бүкіл биологиялық процестердің жетекші буыны, тіршілік негізі болып саналады.Мал организмінде белок алмасудың айрықша маңызы болғандықтан, оны сыртқы орта, негізінен алғанда өсімдік, микроб және жануар тектес белоктар арқылы үнемі толықтырып отыруды қажет етеді.
Организм қажетін қамтамасыз ету үшін белоктың сапасы мен мөлшерінің айрықша маңызы бар.Әр түрлі белоктардың биологиялық құндылығы алуан түрлі.Оның өзі амин қышқылы құрамына байланысты болады.Организм үшін белок алмасудың қажеттілігін және протеинмен қоректендіру сапасын азот баланысы көрсеткіші бойынша айқындауға болады.
Азот балансы деп, организмге сіңген азот пен алмасудың ақырғы өнімі түрінде одан бөлінген азот ара қатынасын айтады.Белок алмасудың бұзылуы туралы жалпы мағұлматты организмдегі және сыртқы ортадағы ақот тепе-теңдігін зерттегенде білуге болады.
Қорытынды.
Қорытындылай келе тірі ағзалардың барлығы қоршаған ортадан химиялық заттар мен энергия алады. Ағза мен қоршаған орта арасындағы зат алмасу үдерісі метаболизм деп аталады.
Заттарды тұтыну, олардан меншікті заттар құрам бөліктерін синтездеп, жинақтау үйлесімді алмасу, ассимиляция немесе анаболизм деп аталады. Энергия алу жене пайдалану мақсатында заттардың ыдырау үдерісі энергетикалық алмасу, диссимиляция немесе катаболизм деп ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz