Еңбек тәртібі

Жоспар:

Кіріспе

1. Еңбек тәртібі және оның мәні
2. Еңбек тәртібі және материалдық жауапкершілік

Пайдаланылған әдебиеттер

Еңбек тәртібі және оның мәні
Еңбек тәртібі жұмыс беруші мен қыметкерлердің ішкі еңбек тәртібіне мойынсұну, оның белгілеп берген талаптарын орындау жөніндегі өзара міндеттемелерінен көрініс табады.
Еңбек тәртібі сендіру және мәжбурлеу сияқты әдістердің көмегімен қамтамасыз етіледі. Сендіру әдісін қолдану қызметкерлердің әкімшілік талаптарын, кәсіпорынның (ұйымның) ішкі еңбек тәртібі ережелерін саналы және ерікті түрде орындауға деген ішкі қажеттіліктерін тәрбиелеу мақсатында олардың санасы мен мінез-құлқына әсер етуді көздейді. Сендіру әдісін іске асырудың нысаны көтермелеу шаралары болып табылады.
Мәжбурлеу әдісі сендіру әдісі кажетті нәтижелерге кол жеткізбеген уақытта қолданылады. Ол еңбек тәртібін бұзғаны үшін колданылатын тәртіптік жазалау шаралары болып табылады.
Еңбекті ұйымдастырудағы жұмыс берушінің міндеттері:
> еңбек жарақатьша жол бермейтін техника кауіпсіздігнің осы заманы құралдарын өндіріске енгізу;
> қызметкерлердің кәсіби жөне баска да наукастарға шалдығуының алдын алатын санитарлық-гигиеналық шараларды камтамасыз ету;
> қызметкерлердің кауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария, еңбек гигиенасы және өртке қарсы сақтану жөніндегі барлық талаптарды орындауын бақылайды.
Жұмыс беруші еңбектегі табыстары үшін қызметкерлерді көтермелеудің әр түрлі нысандарын колдана алады. Көтермелеудің түрлері мен тәртібі жеке еңбек, ұжымдық шарттар және жұмыс берушінің актілері арқылы анықтала-ды. Бұл — бағалы сыйлықпен марапаттау, сыйакы беру, алғыс жариялау және басқалары болуы мүмкін. Көтермелеу туралы шаралар деректері еңбеккітапшасына жазылады.
Қазакстан Республикасынын 1999 жылғы 23 шілдедегі "Мемлекеттік қызмет туралы" Заңында мемлекеттік қызметкерлерді адал еңбегі үшін көтермелеу шаралары көзделген. Мәселен, қызмет міндеттерін үлгілі орындаганы, мінсіз мемлекеттік қызметі, ерекше манызды және күрделі тапсырмаларды орындағаны және жұмыста баска да жетістіктерге қол жеткізгені үшін мемлекеттік қызметкерлерге мынадай көтермелеу шаралары колданылады:
* жоғары қызмет алу жолымен қызмет бабында көтерілу немесе кезекті біліктілік сыныбын мерзімінен бұрын беру;
* ақшалай сыйлыктар;
* заңда көзделген көтермелеудің өзге де нысандары.
Ішкі еңбек тәртібі ережелерінде және тәртіп туралы жарғыларда көзделген көтермелеу шараларынан баска қызметкерлер айрыкша еңбек кызметі үшін жоғары тұрган органдарға көтермелеуге, Қазакстан Республикасының ордендерімен, медальдарымен, қүрметті атактарымен, қүрмет грамоталарымен марапаттауға ұсынылады. Мәселен, білім беру мекемелерінің ерекше көзге түскен кызметкерлерін өңірге тағатын "Қазақстан Республикасының білім озаты" белгісімен марапаттау көзделген.
"Қазақстан Республикасының мемлекеттік марапаттары туралы" арнайы Заңында республиканың жоғары марапаттарына ұсынылған азаматтарды марапаттаудың тізбесі мен реті беріледі.
Еңбек тәртібін бұзғаны ушін жауапкершілік
Лауазым иелері еңбек тәртібін бұзғаны үшін бағыныштылық тәртібімен жауап береді. Лауазым иелерінің кейбір топтары олардың аткарып отырған кызметінің айрықша сипатына байланысты бағыныштылық тәртіппен еңбек тәртібін бұзғаны үшін ғана емес, оның кадір-қасиетімен сыйыспайтын теріс қылықтары үшін де заңда көзделген төртіппен жауапкершілікке тартылады.
Тәртіптік теріс кылықтардың өзіне төн негізгі белгілеріне мыналарды жатқызуға болады:
> нақты кәсіпорынның (ұйымның) ішкі еңбек тәртібін коғамдык кауіпті емес сипатта бұзу;
> осы кәсіпорынмен (ұйыммен) еңбектік құқықтық катынастарда тұратын қызметкерлер жасайтын тәртіп бұзушылыктар;
> кызметкерлердің өздерінін еңбек міндеттерін құқыққа қарсы және кінәлі орындамауларынан көрінетін төртіп бұзушылықтар;
> кінәлілікпен құкыққа қарсы іс-әрекеттің немесе әрекетсіздіктің арасындағы себепті байланыстар.
Жұмыс беруші еңбек тәртібін бұзғаны үшін, яғни қызметкердің өзіне тапсырылған еңбек міндеттерін орындамағаны немесе ойдағыдай орындамағаны үшін тәртіптік жазалардың мынадай түрлерін қолдануға құқықты:
> ескерту:
> сөгіс:
> жеке еңбек шартын бұзу.

Пайдаланылған әдебиеттер:
А. Ибраева, Г. Әлібаева, Қ.Айтхожин «Құқықтану» Алматы 2006 ж.
Баянов «Мемлекеттік құқық негіздері» Алматы 2003ж.
Құнқожаев «Құқық негіздері»