Ұлы ұстаз,ғұлама жазушы Мұхтар Әуезовтың этнопедагогикалық еңбектері

Мұхтар Әуезов – қазақ халқының ұлттық мәдени мұраларын жоғары бағалап,рухани байлығын ұлылықпен ашып көрсете білген,қазақ халқын бүкіл әлемге танытқан ғұлама жазушы.Ол қазақ этнопедагогикасының бір негізі-ауыз әдебиетін жан-жақты терең зерттеп,халық педагогикасының қпдірін халыққа таныта білді.
Мұқан ең әуелі батырлық жырлар мен ғашықтық жырлардың халықты тәрбиелейтін қасиеттерін ашып, «Қара Қыпшақ Қобыланды» пьесасын сахнаға шығарды.Ешбір елді жауламаған,шексіз жерін жауларынан қорғай білген Қобыланды сияқты батырлардың қаһармандықтарын жасм ұрпақтарға үлгі-өнеге етіп көрсете білген данышпан драматург «Қыз Жібек», «Қозы Көрпеш-Баян Сұлу» сияқты ғашықтық жырлардағы қазақтық салт-дәстүрлерінің қайырымды қасиеттерін талғап,таңдап талдап,мөлдір махаббат пен табанды күрескерлікті жастарға үлгі етіп көрсетеді.Қазақ халқының ақындық,өнерпаздық қасиеттерін рухани мұра ретінде ұрпаққа ұлағаттылықпен ұсынады.
Батырлық жырлардың әлемдік әсем нұсқаларын,әсіресе,қырғыз халқының «Манас» эпосын қазақ эпосымен салыстыра зерттеген ғалым,эпостық ұлы шығармалардың қазақ ауыз әдебиетінде мол екенін дәлелдеп,қазақ этнопедагогикасының кереге-қабырғасы кең екенін кейінгі зерттеушілерге айқындап берді.
Халықтың арман-тілегіне сай эпостық жырда «сол заманда,сол жастар ырыс тауып,дегеніне жетіп,бақ мерейлі болыпты деген идея жастарды арманға жетелейді»,-деп дәлелдейді дана жазушы. «Халық жыры қазақ қызына ғашықтық үшін алысуды үгіттейді»,-дейді.
Ұлтжанды ғалым қазақ жырларының тіл көркемділігін,әсерлі сюжет құрылатынын жоғарны бағалап,әрбір жырдың айқын идеясы оның көркемдігімен өріле берілетінін дәлелді.
Халық педагогикасының ауқымды бір саласы-ертегілер. «Өзге туыстас елдерінен қазақтың ерекшелігі – сөз орамына шебер және тамаша шешен»,-деген В.В.Радловтың сөзін мысалға келтіре отырып,ұлы ғалым ертегілерді көрінетін «халық санасындағы отаншылдық сезімді,халық ұғымындағы адамгершілік гуманизмді,халықтың қанатты үміті-оптимизмді және өз қуатының жеңгір қасиетіне сенетіндікті көрсететін барлық ерекшеліктерін айрықша бағалау қажет, - деп,ертегілердің жас ұрпақтарды тәрбиелеудегі педагогикалық мәнін ашып берді. «Қиял-ғажайып ертегілердегі сол қиял тудырған образдардың өзі арқылы да халықтың еңбекпенен табиғат күштерін творчестволық түрде жеңбек болған қиялы көрінеді,арманы танылады...Бұл жөнінде адам баласының кейінгі дәуірлерде техника жөнінде тапқан,сол техникалық прогрестің бірталайын ертегінің қиял бейнелері,алдын ала болжам етіп,бұлдыр түнде аңғартқандай болады»,-дейді (М.Әуезов «Әр жылдар ойлары»,А.,1959 ж.).

1 . «Қазақ этнопедагогикасындағы отбасылық тәрбиесі»-Бөлеев Қ. Алматы-2014
2. «Қазақ этнопедагогикасы»-Табылдиев Ә. Алматы-2001
3.Ғаламтор желісі