Айқышты саяқ шегіртке.Биологиясы,зияны,зиянды фазасы,таралуы,есептеу әдістемесі

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

БӨЖ Тақырып: Айқышты саяқ шегіртке. биологиясы, зияны, зиянды фазасы, таралуы, есептеу әдістемесі.

Орындаған: Алиханова Ж.

Тексерген: Сагандыков С. Н.

Топ: АГ-213

Семей 2015

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

Ауылшаруашылық зиянкестері.
Шегірткелер туралы жалпы мағлұмат.
Айқышты саяқ шегіртке .
Зиянды шегіткелермен күрес жүргізу.
Бунақденелілердің зияндылығы, таралуы, есептеу әдістемесі.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Ауылшаруашылық зиянкестері.

Ауыл шаруашылығы зиянкестері - қолдан өсірілетін өсімдіктерді зақымдайтын не мүлдем құртып жіберетін жәндіктер мен жануарлар. Оларға омыртқасыз жануарлардан жұмыр құрттар, өсімдік қоректі кенелер, жәндіктер, жалаңаш шырындар және ұлулар, ал омыртқалы жануарлардан - құстар мен сүт қоректілердің кейбір түрлері (кеміргіштер) жатады. Зиянды жәндіктер мен кенелер қоректік заттарына байланысты монофагтар, олигофагтар және полифагтар болып 3 топқа бөлінеді. Монофагтар өсімдіктердің бір ғана түрімен немесе бір-біріне ұқсас бірнеше түрлерімен (бұршақтың дәнек қоңызы, таңқурай кенесі), олигофагтар өсімдіктердің бір тұқымдасына жататын көптеген түрлерімен (орамжапырақ тұқымдасының бүрге қоныздары мен қандалалары, түйнек бізтұмсықтары, дәннің сұр көбелегі), полифагтар өсімдіктердің көптеген түрлерімен (шегірткелер, шыртылдақ қоңыздар, күздік көбелек) коректенетінеді. Жәндіктер өсімдіктің ұлпасын, жапырақтарын, тамырын, жемістерін кеміріп немесе сорып бүлдіреді. Зақымдалған өсімдіктердің зат алмасу процесі өзгереді, өсуі, қор жинауы тежеледі немесе солып қалады. Көптеген зиянкес жәндіктер өсімдік ауруларын таратады. Кенелер дақылдарын сорып зақымдайды және қоймаларда астық, дән, ұн, кепкен жеміс, көкөніс өнімдерімен қоректенеді. Кенелердің кейбір түрлері індет таратады. Жұмыр құрттар, негізінен өсімдіктердің тамырымен қоректенеді. Солардың ішінде бүлдірген, қызылша, картоп нематодасы көп зиян келтіреді. Зиянкес кеміргіштер Қазақстанда өте көп таралған. Олар астық дақылдарын, көкөністер мен жеміс-жидектерді зақымдайды, қоймада сақталатын азық-түлік қорына шығын келтіреді, таратады. Ауыл шаруашылығы өнімдері шығынының 20%-ы зиянкес кеміргіштер кесірінен болады. Ауыл шаруашылығы ззиянкестерімен күресу мәдени өсімдіктердің зиянкестерге төзімді сорттарын шығару, ауыспалы егісті қолдану, зиянкестерге қарсы биологиялық тәсілдерді (трихограмма, афелинус т. б. ), микробиологиялық препараттарды, химиялық заттарды (акарицидтер, инсектицидтер, зооцидтер т. б. ) қолдану арқылы жүргізіледі. Тура қанаттылар (orthoptera) отрядына жататын көп қоректі зянды жәндіктер Ауыл шаруашылығы дақылдарына зиян келтіретін көп қоректі жәндіктердің түрлері Brachicera - қысқамұрттылар отряд тармағына, Acrididae - нағыз шегірткелер тұқымдасына, Dolichocera - ұзынмұрттылар отряд тармағына, Tettigoniidae - шекшек тұқымдасына, Gryllidae - шырылдауық шілділіктер тұқымдасына жатады. Зиянды шегірткелер.

Шегірткелер туралы жалпы мағлұмат.

Қазақстанның солтүстігінде таралғандары: итальяндық прус - Calliptamus italicus italikus L. кресті кішкене саяқ шегіртке - Dociosturus breviocolis, ақ жолақты - Chortippus albomarginatus D. G. және басқалар. Азиялық шегірткенің тұрақты қоныстары Қазақстанның оңтүстік жартысындағы ну қамысты жерлер, осы жерлерден олар басқа алыс өңірлерге тарала алады. Мароккалық шегіртке - Dociostaurus maroccanus Thunb. Қазақстанның оңтүстігінде таралған. (Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл облыстары) . Азиялық, мароккалық, итальяндық шегірткелер, анда-санда тұрандық және шөл далалық шегірткелер кезеңдік өзгерістерге ұшырайды. Барлық шегірткелердің ұзынша денесі, секіруге қолайлы артқы аяқтары, кеміргіш ауыздары, қатты дамыған алдыңғы кеудесі, жіңішке үстінгі қанаты, жалпақ, желдеткішке ұқсас жиналатын қанаттары болады. Жылына бір ұрпақ береді. Ұрғашы шегіртткенің арнаулы бөліп шығаратын сұйық затымен қатайған топырақтан жасалған күбіршеде тың жерлерде, жайылымдарда, құмдардың шетінде және т. б. жерлерде жұмыртқа күйінде қыстайды. Шегірткелер жұмыртқалардан әр мезгілде шығады. Дернәсіл ересек шегірткеге ұқсас боп туады. Дернәсіл 30-40 күн дамиды. Даму кезеңінде дернәсіл 4-5 рет түлеп, 4-5 жас өтеді. Дернәсілдер және ересек шегірткелер әр түрлі өсімдітерді зақымдайды: дәнді дақылдарды, майлық дақылдарды, көкөністерді, жайылымдар мен шабындықтарды. Олар құрғақшылық кезінде, табиғи өсімдіктер күйіп кеткенде өте қауіпті. Тым көп көбейген жағдайда егістіктер мен жайылымдарға қатты зиян келтіреді, олардың жер бетіндегі биомасса бөліктерін құртып жібереді. Шегірткелердің көп жылдық динамикасында циклдік байқалады - қатты көбеюлері мен депрессиялық жайлар кезектесіп отырады. Күресу шаралары. Шегірткелерге қарсы күресу шараларын олардың сандарына бақылау жасаудың нәтижесіне қарап пайдаланады. Алдын алу шараларының маңыздысы ерте көктемде шегірткелер табылған егістік танаптарды біз тұмсықты немесе дискілі тырмалармен, ал көп жылдық шөптерді тісті немесе бізтұмсықты тырмалармен өңдеу. Сонымен бірге танап аралықтарын, танаппен шектесетін тың және егін егілмейтін жерлерді де өңдеу қажет. Егін алқаптарында жою шаралары инсектицидтермен саяқ шегірткелерге қарсы 8-10 дернәсіл/м2, үйірлі шегірткелерге қарсы 5 және оданда көп дернәсіл/м2 болғанда жүргізіледі. Дернәсілдерді есепке алу жұмыстарын таңертелікте немесе кешкілікте маршрутпен жүріп 100 метр сайын әрқайсысы 1м2 алаңқайда көзбен шолып жүргізеді немесе рамканың көмегімен әрбәр секірген шегірткені есептеп, кейін 1м2 қанша болатындықтарын анықтайды. Егер бір станцияны мекендеген шегірткелердің түрі көп болса, жұмыртқалардан әр мезгілде шықса және жастары әр түрлі болған жағдайда ұзақ уақыт әсер ететін инсектицидтерді пайдаланған дұрыс. Химиялық өңдеу жұмыстары дернәсілдер қанаттанғанға дейін жүргізілсе, тиімділігі жоғары болады. әрбір нақты жағдайға байланысты жаппай, бөгеу және локальді өңдеу жұмыстары жүргізіледі. Бөгеу мақсатымен өңдегенде дәрі шашылатын жердің жалпақтығы 40-100 м шамасында болуы керек.

1. 3 Айқышты саяқ шегіртке.

Айқышты саяқ шегіртке күбіршектерін көктемгі қайта тексеру әр түрлі жерлерде: жайылымдық, шалғындық, көп жылдық екпе шөп егістіктерінде, жол жиектері мен тың жерлерде және орман белдеулерінде жүргізілді. Сараптау қорытындысында күбіршектердің ауруы және паразиттермен зақымдалғаны 1, 5-5, 8-ден 20, 0% (Алматы облысы) аралығында болды. Орналасу тығыздығы 1, 5-4, 0 экз/м2, күбіршектегі жұмыртқа саны 8-ден 21 данаға дейін. Оңтүстік өңірлерде айқышты саяқ шегіртелердің дернәсілдердің шығуы 13-22 наурыздан 13 маусымға дейін созылды. Дернәсілдердің орналасу тығыздығы орташа 0, 2-3, 0 пен 8-10 экз/м2болса, жоғарғы көрсеткіші 50 экз/м2 (Жамбыл облысы) болып тіркелді. Дернәсілдердің жасы 25 мамырға (Алматы облысы) : I-II - 20%, III-IV - 30%, V - 50%. Қанаттанудың басталуы 7 мамырдан бастап маусымның бірінші онкүндігнде өтті. Мамыр айының ортасынан тамыз айына дейін жұптасу мен жұмыртқа салу кезеңі жүрді. Күбіршектерді топырақ қазып күзгі зерттеу нәтижесінде, олардың орналасу тығыздығы орташа 0, 5-тен 1, 6 экз/м2 болса, жоғарғы деңгейі 8, 5 экз/м2 Жамбыл облысында тіркелді. Күбіршектегі жұмыртқа саны 15-27 дана болды. Солтүстік өңірлерде қыстап шыққан күбіршектер 0, 1-ден 12, 0 экз/м2 аралығында болса, күбіршектегі жұмыртқа саны 4-20 дана аралығында, зақымдалғаны - 1, 5-ден 38%-ке дейін. Саяқ шегіртке дернәсілдерінің шыға бастауы 22-31 сәуір - 7 мамыр аралығында тіркелді. Дернәсілдердің орналасу тығыздығы табиғи және көпжылдық астық тұқымдас екпе шөптерде орташа 0, 2-ден 10 экз/м2 болса, жоғарғы көрсеткіші - 35 экз/м2. Дәнді дақылдар егістіктерінің жиектеріне орналасу тығыздығы 0, 1-5, 0 экз/м2 болып тіркелді. Айқышты саяқ шегіртке дернәсілдерінің түрлері бойынша: ақжолақты шегіртке - 15-36%, айқышжолақты шегіртке - 10-30%, қаражолақты шегіртке - 24-30%, атбасар шегірткесі - 4-33%, Фишер шегірткесі - 5-21%, сібір шегірткесі - 3-30%, кіші айқышты шегіртке - 10-17%, басқа түрлері - 5-7%. Ақмола облысы бойынша 20 маусымға дернәсілдердің жасы бойынша: I - 1-20%, II - 5-50%, III - 18-43%, IV - 7-55%, V - 2-30% болды. Саяқ шегіртке зиянкестерінің қанаттануы 26 мамыр 23 маусым аралығында басталып, жаппай қанаттануы - 6-25 маусым мен10 шілде аралығында өтті. Ересек шегіртелердің жұптасуы 21-25 маусым - 12-20 шілде аралығында тіркелсе, жұмыртқа салуы басталуы 12-30 маусым, жаппай - 4-15 тамызда тіркелді. Қыстап қалған күбіршектердің орналасу тығыздығы 0, 1-5, 5 экз/м2 аралығында, зақымдалуы 0, 3-тен 11, 0%-ке дейін. Бір күбіршектегі жұмыртқа саны 6-дан 35 данаға дейін. Қалған өңірлерде дернәсілдердің шыға бастауы 21 сәуір мен 18 мамыр аралығында тіркелді. Дернәсілдердің шығу мерзімі өте созылмалы болды, яғни алдыңғы дернәсілдер қанаттанып жатқанда сол түрдің бірінші жастағы дернәсілін кездестіруге болады. Дернәсілдердің орналасу тығыздығы орташа 0, 2-9, 7 экз/м2 болса, жоғарысы 20 экз/м2, Павлодар облысында анықталды.

Зиянды шегіткелермен күрес жүргізу.

Қарсы күрес жүргізу бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылатын зиянды организмдер тізбесін және зиянды организмдерге қарсы күрес жөніндегі іс-шараларды жүргізу ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 18 наурыздағы № 217 Қаулысы «Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы» Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі Заңына сәйкес Жалпы ережелері. Осы Зиянды организмдерге қарсы күрес жөніндегі іс-шараларды жүргізу ережесі (бұдан әрі - Ереже) Қазақстан Республикасының «Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы» 2005 жылғы 8 шілдедегі және «Өсімдіктерді қорғау туралы» 2002 жылғы 3 шілдедегі заңдарына сәйкес әзірленді және облыстың, Астана және Алматы қалаларының жергілікті атқарушы органының (бұдан әрі - жергілікті орган) тиісті қаржы жылына арналған бюджетінде көзделген қаражат есебінен және шегінде жергілікті өкілді орган бекіткен облыстық (Астана және Алматы қалалары) бюджеттік бағдарлама шеңберінде зиянды организмдерге қарсы күрес жөніндегі іс-шараларды.
Зиянды организмдерге қарсы күрес жөніндегі іс-шараларды жүргізуге арналған бюджет қаражаты зиянды организмдермен экономикалық зияндылық шегінен (бұдан әрі - ЭЗШ) жоғары мекенделген және (немесе) залалданған алқаптарды химиялық өңдеу жөніндегі қызметтерді сатып алуға арналады. Зиянды организмдермен мекенделуді зерттеуді субъектілер, ал босалқы жерлерде орталық Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі бекітетін Ауыл шаруашылығы алқаптарының зиянды және ерекше қауіпті зиянды организмдерді есептеу және анықтау жөніндегі әдістемелік нұсқаулықтарға (бұдан әрі - әдістемелік нұсқаулықтар) сәйкес жүргізеді.

Зиянды организмдерге қарсы күрес жөніндегі іс-шараларды жүргізу :

1. Зиянды организмдер мекендейтін орындарды анықтау жөнінде фитосанитариялық мониторинг жүргізуді;
2. Зиянды организмдерге қарсы химиялық өңдеу жүргізу үшін пестицидтер (улы химикаттар) сатып алуды;
3. Пестицидтерді (улы химикаттарды) сақтауды және жұмыстар орындалатын орындарға дейін жеткізуді;
4. Зиянды организмдер ЭЗШ-ден көп мекендейтін орындарға химиялық өңдеу жүргізуді қамтиды.

1. 5 Бунақденелілердің зияндылығы, таралуы, есептеу әдістемесі.

Көптеген бунақденелілер (бүйі, қарақұрт, құршаян, кене, т. б. ) улылығымен, паразиттік тіршілігімен, ауру таратқыштығымен, омыртқалы жануарға және адамға зиянды. Паразит бунақденелілер (маса, қандала, бүрге, бит, тарақан, т. б. ) көптеген қауіпті ауруларды таратып, адамдарға зиянын тигізеді. Ауыл шаруашылығына өте қауіпті бунақденелілердің бірегейі - азиялық шегіртке. Жәндіктердің санына және шоғырлануына байланысты шегірткелердің үйірлі және саяқ түрлері болады. Үйірлі шегірткелер дернәсілдердің тығыз топтасуынан - жаушоғыл (кулига), ересектерінің жинақталуынан үйір түзеді. Сөйтіп бұлар бір жерден екінші жерге топтасып көшелі. емес. Азиялық шегіртке (көкқасқа шегіртке) - өте қауіпті, зиянкес жәндік. Көкқасқа шегірткенің аналығынан бір жазда өрбіген ұрпақтары екі қойды тойындыратын азықты жояды. Ал олардың жаушоғылдары мен үйірлері 1 - 2 сағатта жүздеген, тіпті мыңдаған гектар егістікті тып-типыл етеді. Жаушоғыл түзетін қанатсыз дернәсілдер жаяу шегіртке деп аталады. Жаяу шегірткелерден құралған жаушоғыл жолында кездескен өсімдік атаулыны жайпайды. Сөйтіп бір жерден екінші жерге көшелі. Бунақденелілер буынаяқтылардың түрді ең көп қамтыған үлкен класы. бұлар суда, құрлықта, ауада өмір сүрелі. Олардың 6 аяғы бар. Денесі айқын үш бөлікке: бас, көкірек және құрсаққа бөлінетіндіктен, бунақдене деп аталған. Өзге жәндіктерден айырмашылығы - бір немесе екі жұп қанаттары бар. Сондықтан ұша алады. Қанатсыз бунақдене де кездеседі. Бұлшықет жүйесі - күрделі. Жүйке жүйесі жоғары деңгейде дамыған. Жұтқыншақ үсті жүйке жасушасының түйіні - ми. Мидың үш бөлігі бар. Олар: алдыңғы, ортаңғы және артқы бөліктерден құралады. Жұтқыншақ асты түйіні мен құрсақ жүйке тізбегі екі жұп түйін - ганглий (гр. ганглион - бұдырмақ, ісік) түзеді. Сезім мүшелері жақсы жетілген. Күрделі және жай құрылысты көзі бар. Қантарату жүйесі - ашық жүйе. Ас қорыту жүйесі ауыздан басталады. Ауыз мүшесінің құрылысы сан алуан. Бунақденелілердің демтүтікті жүйесі жақсы жетілген. Демтүтіктер дененің екі қапталындағы 10 жұп тыныс алатын тесіктер - демтесіктер арқылы сыртқа ашылады. Бунақденелілер демтүтіктің жәрдемімен тыныс алады. Зәр шығару мүшесі - ішекке ашылатын өте жіңішке түтікшелер - мальпиги түтікшелері. Бунақденелілер үш түрлі жолмен дамиды. Олар дара жынысты. Даму түрлері: тура даму (жұмыртқа имаго), шала түрленіп даму (жұмыртқа дернәсіл -> имаго), толық түрленіп даму (жұмыртқа -> дернәсіл -> қуыршақ -> имаго) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.