ХІХ.ғасырдың әлеуметтануы

Жоспар:

1.Әлеуметтану әлеуметтік .гуманитарлық ғылымдар жүйесінде
2.Әлеуметтану тарихының негізгі бағыттары
3.ХІХ.ғасырдың әлеуметтануы
4.Қоғам әлеуметтік жүйе ретінде
5.Әлеуметтік институттар мен әлеуметтік процестер

1.Әлеуметтану әлеуметтік –гуманитарлық ғылымдар жүйесінде.
«Әлеуметтану» ұғымы латын тілінің «Societas» қоғам және гректің logos – ілім, ұғым деген сөзінен шығады. Социология, яғни әлеуметтану қоғамның пайда болуының, ондағы әлеуметтік байланыс, қатынастардың, алуан түрлі әлеуметтік адам бірліктерінің , ұйым, мекемелердің, институттардың, құбылыстардың, процестердің дамуының жалпы заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Әлеуметтану ұғымын ХIХ ғасырдың ортасында атақты француз әлеуметтанушысы О.Конт енгізді. Оның алғашқы мазмұны қоғамтану болатын. Тек қана кейіннен, әлеуметтану пәнінің осы ғасыр ішінде бірнеше рет ауысуына байланысты ол өзінің дұрыс, дәл атын тапты. Ендігі жерде біз әлеуметтанудың объектісі мен пәнінің орындарын алмастырып алмауымыз керек. Бұл екі мәселе бір-бірімен тығыз байланысты болғанымен, олардың айырмашылығы бар.
Мысалы:Қоғам деген сөз әлеуметтану деген сөзбен тікелей байланысты.Әлеуметтану жеке өзі бір сала болғанымен де, адам және қоғаммен тығыз байланыста болады. Әлеуметтану саласының тарихына көз жүгіртер болсақ , алғашында бұл ғылым саласы тек қана сипаттамалы түрде ғана баяндалып отырған. Осыдан кейін Батыс елдерінің ғалымдары бұл саланы кеңінен ғылымға енгізу туралы өз пікірлерін жалпы қауымға ұсынды. ХІХ ғасырдың 30 – 60 жылдар аралығында бұл сала ғылым ретінде қолданысқа ене бастады.
Объект дегеніміз – бізді қоршап тұрған объективтік нақтылы өмір, ол қоғам, адамдар, оның алуан түрлі бірліктері (отбасы, топ, тап, әлеуметтік мекемелер, институттар, мемлекет, т.б.), тіпті адамның өзі, оның барлық іс-әрекеті, қызметі, санасы, тәртібі, т.б. Бұлар зерттелетін объекті болғаннан кейін субъектіден тәуелсіз, тыс өмір сүреді. Оларды адам өзінің теориялық немесе практикалық мәселелерін шешу арқылы алға қойған мақсатына жету үшін пайдаланады. Осыдан әлеуметтану пәні шығады. Объект дегеніміз белгілі бір қоршаған аумақ. Яғни бұны әлеуметтік тұрғыдан қарасақ ғалымдардың көзқарасы бойынша объект ол бізді қоршаған ортамыз, яғни адамдар. Объек дегенге біз нені атаймыз, соған нақты тоқтала кетсем.қоғамдағы адам, олардың іс-әрекеті, жалпыға ортақ белгілі бір әлеуметтік құбылыс.Адам қоғам арқылы

Пайдаланған әдебиеттер:
1.Ж.Сәрсенова., Т. Танирбергенова. Әлеуметтану. А. 2000
2. Капитанов э.А. Социология ХХ века. М, 1998
3.Смелзер Дж. Социология. // Социс, 1990, № 11. стр: 121-139.
4.Социология Учебное пособие Алматы, «Санат», 1997.
5.Г.Есим. Ұлттық интеллигенция. //Ақиқат 1998, № 6, 42-45 бет.
6.Ә.Х.Тұрғанбаев Социология Лекциялар курсы, Алматы «Білім» 2001.
7.Ә.Нысанбаев. Адамға қарай бет бұрсақ. Алматы, 1992
8.К.Г.Габдуллина. Социология (учеб. Пособие) Алматы, 1994

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі
Шәкәрім атындағы мемлекеттік университ

СӨЖ

Орындаған:Алимбай Айнур
Тобы:Қ-509
Тексерген:Мамырбеков А.М.

Семей қаласы 2015 жыл.
Жоспар:

1.Әлеуметтану әлеуметтік - гуманитарлық ғылымдар жүйесінде
2.Әлеуметтану тарихының негізгі бағыттары
3.ХІХ-ғасырдың әлеуметтануы
4.Қоғам әлеуметтік жүйе ретінде
5.Әлеуметтік институттар мен әлеуметтік процестер

1.Әлеуметтану әлеуметтік - гуманитарлық ғылымдар жүйесінде.
Әлеуметтану ұғымы латын тілінің Societas қоғам және гректің logos - ілім, ұғым деген сөзінен шығады. Социология, яғни әлеуметтану қоғамның пайда болуының, ондағы әлеуметтік байланыс, қатынастардың, алуан түрлі әлеуметтік адам бірліктерінің , ұйым, мекемелердің, институттардың, құбылыстардың, процестердің дамуының жалпы заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Әлеуметтану ұғымын ХIХ ғасырдың ортасында атақты француз әлеуметтанушысы О.Конт енгізді. Оның алғашқы мазмұны қоғамтану болатын. Тек қана кейіннен, әлеуметтану пәнінің осы ғасыр ішінде бірнеше рет ауысуына байланысты ол өзінің дұрыс, дәл атын тапты. Ендігі жерде біз әлеуметтанудың объектісі мен пәнінің орындарын алмастырып алмауымыз керек. Бұл екі мәселе бір-бірімен тығыз байланысты болғанымен, олардың айырмашылығы бар.
Мысалы:Қоғам деген сөз әлеуметтану деген сөзбен тікелей байланысты.Әлеуметтану жеке өзі бір сала болғанымен де, адам және қоғаммен тығыз байланыста болады. Әлеуметтану саласының тарихына көз жүгіртер болсақ , алғашында бұл ғылым саласы тек қана сипаттамалы түрде ғана баяндалып отырған. Осыдан кейін Батыс елдерінің ғалымдары бұл саланы кеңінен ғылымға енгізу туралы өз пікірлерін жалпы қауымға ұсынды. ХІХ ғасырдың 30 - 60 жылдар аралығында бұл сала ғылым ретінде қолданысқа ене бастады.
Объект дегеніміз - бізді қоршап тұрған объективтік нақтылы өмір, ол қоғам, адамдар, оның алуан түрлі бірліктері (отбасы, топ, тап, әлеуметтік мекемелер, институттар, мемлекет, т.б.), тіпті адамның өзі, оның барлық іс-әрекеті, қызметі, санасы, тәртібі, т.б. Бұлар зерттелетін объекті болғаннан кейін субъектіден тәуелсіз, тыс өмір сүреді. Оларды адам өзінің теориялық немесе практикалық мәселелерін шешу арқылы алға қойған мақсатына жету үшін пайдаланады. Осыдан әлеуметтану пәні шығады. Объект дегеніміз белгілі бір қоршаған аумақ. Яғни бұны әлеуметтік тұрғыдан қарасақ ғалымдардың көзқарасы бойынша объект ол бізді қоршаған ортамыз, яғни адамдар. Объек дегенге біз нені атаймыз, соған нақты тоқтала кетсем.қоғамдағы адам, олардың іс-әрекеті, жалпыға ортақ белгілі бір әлеуметтік құбылыс.Адам қоғам арқылы белгілі бір дәрежеге жетсе, қоғам объект арқылы өзінің тұрақтылығын сақтай алады. Объект әлеуметтанумен бір негізде болғандықтан, біз оны осы салада қарастырамыз.
Негізінде әлеуметтану екі үлкен категорияға басты назар аударады. Ол - қоғам және тұлға. Ал, қоғам туралы әлеуметтану мәселесі қозғалғанда төмендегі категориялар арқылы зерттеу жүргізеді. Ол - әлеуметтік бірлік. Бұл адамдардың арасындағы әр түрлі қарым - қатынастар. Осы қарым - қатынас, байланыстардың негізінде олардың күнделікті өмірі мен іс - әрекетінің мұң - мұқтажын, талап - тілектерінің бірлігі жатыр.
Мысалы. Әлеуметтанудың сан қырлы салалары яғни көңіл бөлетін белгілі бір қағидалары және өзіне тән принциптері болуы заңдылық. Солардың бірнешесіне тоқталып өтетін болсақ қоғам және тұлға. Әрине екеуі де екі бөлек нәрсе деп қарастыратын болсақ та байлынасатын саласы да бар. Ол әрене әлеуметтану . тұлға деген ол адам. Ал адамсыз қоғам, қоғамсыз адам болмайды.
Әлеуметтануда әлеуметтік құбылыстар мен процестердің бес негізгі заңы тұжырымдалған:
1. Әлеуметтік құбылыстардың қатар өмір сүру заңы. Мысалы, егер А құбылысы болса, ол әруақытта Б құбылысын қажет етеді.
2. Әлеуметтік құбылыстардың даму тенденцияларын анықтайтын заң. Мысалы, өндіргіш күштердің өзгеруі өндірістік қатынастардың өзгеруін талап етеді.
3. Әлеуметтік құбылыстардың арасындағы алуан түрлі байланыстарды, қатынастарды анықтау заңы. Бұл заң іс - қимыл, атқаратын қызмет деп те аталады. Ол әлеуметтік объектінің әрбір элементінің, бөлігінің арасындағы байланыс, қатынасын бейнелейді.
4. Әлеуметтік құбылыстардың арасындағы себепті байланыстарды бейнелейтін заң.Әлеуметтік бірліктің негізгі, қажетті шарты - ол қоғамдық және жеке мүддені сәйкестендіру, үйлестіру болып саналады.
5. Әлеуметтік құбылыстардың арасындағы байланыстардың болу мүмкіндігін білдіретін ықтималдық заңы.
Әлеуметтік құбылыстар мен процестерді және олардың арасындағы байланыстарды, қатынастарды біліп - тануда әлеуметтану жалпы теориялық ғылыми зерттеу әдістеріне сүйенеді.
Мысалы: Жоғарыда айтып өткендей әлеметтануды белгілі бір сала деп қарастырсақ, оның өзінің даму заңдылықтары , ұстанатын қағидалары, қоғамдағы рөлі болуы шарт. Қазіргі таңда ғалымдар әлеуметтанудың 5 принциптерін қарастырып отыр. Олардың түйісетін арнасы адам мен қоғам.
Әлеуметтанудың басқа қоғамдық және гуманитарлық ғылымдардан ең басты айырмашылығы - оның өзіне ғана тән әлеуметтік - экономикалық, саяси, рухани, құбылыс, процестерді зерттейтін арнаулы әдістерінің болуында. Әлеуметтанудың құрылымына, оның таным, білім деңгейлеріне анықтама беру үшін алдымен құрылым , деңгей деген ұғымдарға анықтама берген жөн. Құрылым дегеніміз - біртұтас әлеуметтік құбылыстар мен процестердің элементтері мен бөліктерінің іштей өзара орналасуын айтамыз.
Мысалы: Әлеметтану қоғам саласы болғандықтан, басқа қоғам салалары мен байланысымен қоса арйырмашылықтарын да көре аламыз. Мысалы фонетика тіл білімінің саласы болса,арифметика математиканың бір бөлшегі. Осылай болғандықтан да әр саланың жіктелуі қолданатын ой екпіні, сол саланы қоршаған барша дүниелер оның даму барысына бірден-бір ықпалын тигізеді.
Әлеуметтану да басқа ғылымдар сияқты, ең алдымен таным функциясын атқарады. Әлеуметтану қандай да бір деңгейде болмасын , ол әруақытта жаңа білімнің, көкжиегін кеңейтіп, оның деңгейі мен дәрежесін өсіріп отырады, қоғамның әлеуметтік даму заңдылықтарын, болашағын ашып береді. Әрине, бағытта іргелі және қолданбалы эмпириканың зерттеу теориялары, тұжырымдамалары оған барынша қызмет етеді.
Мысалы:Қазіргі таңда әлеуметтану салас әлемдік арненада үлкен мәнге ие салалардың бірі болып саналады. Осылай болғандықтан да оның барлық ғылымдарға тигізер әсері келтірер пайдасы басым.Қоғам болғандықтан оны құрайтын бөлшек ияғни адамдар. Әлеуметтанудың таным функциясы адам мен қоғам арасындағы байланысты реттеуші функция деп қарастырсақ болады.
Әлеуметтанудың атқаратын қызметінің бір ерекшелігі мұнда тұжырым мен іс әруақытта бірлікте болады. Осыдан барып әлеуметтік теория мен тұжырымдамалар көбіне тәжірибелік мәселелерді шешуге бағытталады. Бұл тұрғыдан қарағанда әлеуметтанудың тәжірибелік қызметі алдыңғы қатарға шығып, атқарылатын қызметтің басқа жаңа түрлері белгіленеді. Нақтылы әлеуметтік құбылыстар мен үрдістердің үстінен әлеуметтік бақылауды күшейтуде жаңа ақпараттардың маңызы зор. Ол болмаса әлеуметтік қысым, әлеуметтік дағдарыс және катаклизмдер көбейіп кетуі мүмкін. Көптеген елдерде атқарушы мекемелер мен билік өкілдері, саяси партиялар және алуна түрлі бірліктер өздерінің мақсатты саясаттарын жүргізуде әлеуметтанудың барлық мүмкіншіліктерін пайдаланып отырады. Бұл тұрғыдан алғанда әлеуметтану әлеуметтік бақылау функциясын атқарады.
Әлеуметтанудың тәжірибелік бағыты - оның әлеуметтік құбылыстар мен процестердің болашақ дамуының бағытын анықтауында. Бұл жерде біз әлеуметтанудың болжайтын қызметін байқаймыз. Еліміздің жаңа,нарықтық қатынастарға көшуіне байланысты болуы мүмкін кері құбылыстар мен апаттардың болашаққа болжам жасап отыру арқылы ғана алдын алуға болады.
Мысалы:Қоғам ішінде әлеуметтанудың атқарар мәні зор. Себебі, қай салада болмасын әлеуметтану өзінің атқарар қызметін жоғалтпайды. Көбінесе бұл сала парламенттік және президенттік сайлауларда референдум іс-қағаз бойынша жүргізілетін жұмыстарда үлкен мәнге ие. Қазіргі заман даму мен жаңа стратегилар жобасын жасау немесе ұсыну болып отырса, дипломатиялық бір елдың бір елмен сауда-саттық немесекелісім шарт жасау барысында да өзіндік қағидаларымен басқа салалардан басым тұрады.
Әлеуметтану адамдардың арасындағы қарым - қатынастарды, байланыстарды одан әрі жетілдіріп, олардың сана - сезімдерін, мінез - құлықтарын, тәртібін жақсартады. Сөйтіп ол қоғамдық қатынастарды жетілдіріп, гуманистік функцияны да атқарады.
Мысалы:Әлеуметтану саласының негізін қалаушы О.Конт ғылымның барлық саласын жан- жақты қарастырған. Соның ішінде гуманистік функцияның да жай-жапсарына тоқталып өтуді жөн көрген. Ғалымның түсінігі бойынша гуманистік функция адамның мінез - құлқына тікелей әсер етеді.
Қорыта келе: Әлеуметтану саласы қоғамның өркендеуіне, қоғамның дамуына үлкен ықпалын тигізеді. Ол қоғамды бағыттаушы қоғам саласы деп есептеймін.
№2 Әлеуметтану тарихының негізгі бағыттары
Қоғамды ғылыми негізінде зерттеу қажеттілігі - әлеуметтану ғылымының пайда болуының және қалыптасуының басты себебі:

Мысал:XIX ғасырда физика, химия, психология, философия ғылымдары пайда болғаннан кейін оны адамдардың қабылдауы бірінші орынға қойылды. Өзінің ашқан жаңалықтарын ғалымдар жете түсінгенімен де қарапайым халыққа түсіндіру өте күрделі болды. Осы ретте тағы да әлеуметтанудың қоғамға тигізер пайдасын көре аламыз.
Өзінің даму кезеңінде әлеуметтану төрт негізгі кезеңнен өтті.

1-кезең. Әлеуметтану XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың 20 - 30 - жылдарының басында қоғамдық құбылыстарды баяндау сипатында болады. Бұл кезеңде әлеуметтану философиядан бөлініп шығады, қоғамды зерттеудің, түсіндірудің жаңа ғылыми, әдістемелік тұжырымдарын іздестіре бастады.

Мысал: Ғылым саласы болып қалыптасқаннан кейін оған бөлек сала болып бөлініп шығу міндетті еді. Әлемдік ғалымдардың ұсынуы бойынша әлеуметтану бөлек сала ретінде қарастырылды.

Әлеуметтану дамуының алғашқы кезеңінің өзінде - ақ осы ғылымның пайда болуын, дамуын түсіндірмекші болған бірнеше мектептер, бағыттар, ілімдер қалыптасты. Бұл кезеңде әлеуметтанудың қолданбалы саласы қалыптаса бастады.

2- кезең. Қолданбалы әлеуметтану XX ғасырдың 30-60 жылдарын қамитды. Бұл кезеңде әлеуметтанудың әдістемелік және әдістік аппартын дайындау басталды. Әлеуметтану эксперементальды (практикалық ) ғылымға айналды. Оның әртүрлі ақпарат құралдары қалыптасып, математикалық аппаратты кенінен қолдана бастады.

Мысал: Өз кезінде негізін қалап кеткен әлеуметтану саласы қазіргі таңда да кең қолданыста. Кітап шығаруы бөлек мәселе өз алдына жеке ғылым болып даму сатысы жоғарлауда.
3- кезең. ХХ ғасырдың 60-90 жылдарын қамтиды. Бұл кезенде әлеуметтану өткен кездегі әлеуметтанудың теорияларын алуан түрлі ой-тұжырымдарын өмірде қолдана бастады. Қазіргі кезде қарсанында нақтылы әлеументтік зерттеулер жүргізіліп Батыс елдерінде парламентті және президенттің сайлаулардың, саяси серіктестіктердің сайлауын қамтамасыз етіп отырады.

Мысал: Адамдар әлеуметтанудың қажеттілгін мойындай бастады. Оның қоғамға қаншалықты қажет екендігіне көз жеткізді.
4-кезең.Бұл кезеңде әлеуметтану ғылымында алуан түрлі тұжырымдамалар айтыла бастады.,Бүгінгі таңда көптеген теориялар пайда болды.

Мысал: Қазіргі біз өмір сүріп жатқан ортада әлеуметтану ғылымның белгілі бір орыны бар. Себебі, экономикада әлеуметтану ғылымысыз алға жылжу болмайды, ал саясаттануда әлеуметтану ғылымысыз нәтиже болмайды.
Әлеуметтану тарихына үңілсек, бұдан мыңдаған жылдар бұрын грек ойшылдары Сократ, Платон, Аристотель, т.б. әлеуметтануға қатысты мәселелер мен айналысқанын байқаймыз.
Әлеуметтану XIX ғасырдың 30 -40 жылдары өз алдына дербес ғылым болып қалыптасты. Жоғарыда көрсетілгендей, Оның әлеуметтану тұжырымдамасының француз оқымыстысы Огюст Конт (1798 - 1857 ж.ж.) болды. Негізінде қоғам дамуының сатыларға жіктелуі туралы идея жатыр.
Жалпы, О. Конттың тұжырымдамасы бойынша, әрбір қоғамды ақыл - сана, жалпы идея басқарады деген идеалистік ой жатыр. Сондықтан О. Конт жалпы қоғамның дамуын адамдардың интеллектуальды ақыл - ойының, санасының бірізділікпен дәйекті дамуының үш кезеңі, яғни теологиялық, метафизикалық және позитивистік сатыларын тұжырымдау арқылы түсіндіреді.

Мысалы:О. Конт тұжырмдамасы бойынша әрбір қоғамды ақыл сана басқарады. Ал Аристотельдың пайымдауы бойынша , адам қоғаммен тең дәрежеде байланыста . Жай ғана осы екі пікірді салыстыра отырып әлеуметтанудың 4-і кезеңіндегі болған құбыластарды, атқарылған жұмыстарды көре аламыз.

Бірінші,яғни теологиялық сатыда адам қандай да бір құбылыс, процесс,зат болмасын, , оларды діни тұрғыдан түсіндіруге тырысты, оларға табиғат пен өмірге байланысы жоқ ғажайып, абстрактілі ұғымдарды қолданады.
Мысалы: Адам баласы ертеден табиғатпен тығыз байланыста болғандықтан қоғамдағы барлық құбылыстарды діни тұрғыдан қараған. Олардың түсінігі бойыншы белгілі бір зат немесе болып жатқан құбылыстар дінмен тығыз байланыста деген ойда болған.
Екінші, яғни метафизикалық сатыда Екінші, яғни метафизикалық сатыда адам табиғаттан, өмірден тыс абстрактілі ұғымдардан бас тартты, ендігі жерде құбылыстарды, процесс олардың мәні мен себебін философиялық абстракциялық ұғымдардың негізінде түсіндіруге тырысты. Бұл кезеңнің басты қызметі - ол қандай да бір затты, құбылысты, процесті алмайық, оларды сын тұрғысынан өткізіп қарауды қажет етеді. Сөйтіп екінші кезең адамның интеллектуалды дамуының ғылыми түрін, яғни позитивизмді дайындады.
Мысалы: Адам баласы өзінің даму барысында екі кезеңнен өткен біріншісі адамның жануар сатсынан адам сатысына өтуі, екіншісі қоғамға бейімделуі. Бұл кезеңде адам баласының даму сатысы жоғарылай бастады. Екінші саты яғни метафизикамен байланысты. Себебі адам бұл кезеңде өзін өзі басқаруын түсіне бастады.
Ал, үшінші, яғни позитивистік кезеңде адам құбылыс, процестердің, заттардың абстрактылы мәндері мен мазмұндарынан, себептерінен бас тартады. Ол тек қана құбылыстарды бақылап, олардың арасындағы тұрақты байланыс пен қатынастарды белгілеп отырады.
Мысалы:Позитивистік кезеңде адам баласы тек табиғаттағы құбылыстарды бақылау жасап қана отырды. Себебі бұл кезеңде адам баласының дамуы дамый бастады.Адаммен табиғат арасындағы байланыс бірте - бірте айшықтала түсті.
О. Конттың пікірінше, ғылым позитивтік сипатта болуы керек, ол үшін нақтылы фактілерді оқып, үйрену қажет. Нақтылы фактілер - бұл әлеуметтік құбылыстар мен процестер.
Ғылымдардың дамуы, бір кезеңнен екінші кезеңге өтуі ретпен болады, бірақ, ол бір уақытта болмайды. Бұл арада басшылыққа алатын бір қағида - ғылымға қарапайымнан күрделіге, төменнен жоғарыға қарай даму тән. Объект қарапайым болған сайын одан алынатын позитивтік (яғни, оң, жағымды - А.И.) білім жеңілірек, тезірек болады. Осыған орай позитивтік әдіс алғаш рет математика, физика, астрономия, химия, биология ғылымдарында қолданылған. Ал, әлеуметтану жағымды, оң білімнің ең жоғарғы шыңы, өйткені ол құбылыстарды, процестерді зерттегенде позитивтік әдістерге сүйенеді. Позитивтік әдіс теориялық әлеуметтік талдауларда бақылау, салыстыру, эксперимент, т.б. арқылы алынған эмпирикалық (яғни, тәжірибелік) факторларға сүйенеді.
Мысалы:Нақты айтар болсақ ғылымдар өзінің даму сатысында бір уақыттың ішінде дамымайды. Яғни, ретпен өз кезеңімен даму сатысынан өтеді. Даму кезінде бір қағида болады ол қарапайымнан күрделіге, төменен жоғарыға карай қалыптасуы.
О. Конттың ой - пікірлерін, идеясын одан әрі дамытқан ағылшын әлеуметтанушысы Герберт Спенсер (1820 - 1903 ж.ж.) болды. Оның көзқарасына қысқаша тоқталсақ, Г. Спенсердің әлеуметтану теориясы негізгі екі мәселеден тұрады. Бұл екі ой - пікір, идея Ч. Дарвиннің биологиялық түрлердің пайда болу теориясының негізінде пайда болған.
1) Қоғамды биологиялық организм ретінде қарау;
2) Әлеуметтік эволюция идеясы.
Адам қоғамы тірі организмге ұқсас, сондықтан оған биологиялық заңдар тән. Ч. Дарвиннің биологиялық заңына сәйкес табиғаттағы жыртқыш жануарлардың тіршілік үшін күрес заңына қоғамдағы таптардың күресі ұқсас. Г. Спенсер тірі организмдердің жүйке жүйесін мемлекеттік басқару мекемелерінің қызметімен теңестіреді. Г. Спенсер қоғам мен организм арасында кейбір ерекшіліктер туралы ой - пікір қозғады.
Мысалы:Әлеуметтанудың негізін салушы О.Конттың ары қарай ізін жалғастырушылардың бірі Г.Спенсердің пікірі бойынша әлеуметтану саласы екі негізгі саладан тұрады олар : 1) Қоғамды биологиялық организм ретіндінде қарастырады. 2) Әлеуметтік эволюция идеясы.
Бұл салалар Ғалым Ч.Дарвиннің биологиялық заңына сәйкес негізделген
қоғамдағы адам (индивид) қоғамнан біршама тәуелсіз тұрады, ал организмнің бөліктері мен элементтері оның тұтастығын құрайды, оған тәуелді. Қоғамда өзінің игілігі үшін өмір сүреді.
Г. Спенсер қоғамның әлеуметтік құрылымын талдай келе, әлеуметтік институттардың 6 тұрпатын атап көрсеткен. Оларға туыстық, білім, саяси, шіркеу, кәсіби және өндірістік тұрпаттар жатады. Өзінің еңбектерінде әлеуметтік институттардың эволюциясын зерттеген.
Мысалы:Г. Спенсер әлеуметтанушылардың ішінен бірінші болып, осы ғылымға жаңа ұғым, терминдерді қосты. Олар: әлеуметтік жүйе, әлеуметтік институт, әлеуметтік бақылау, құрылым және функция, т.б.
Әлеуметтанудың классикалық негізін салушылардың ірі өкілінің бірі, әрі өте беделдісі - Эмиль Дюркгейм (1858 - 1917 ж. ж.). Қазіргі әлеуметтану көбіне Э. Дюркгеймнің классикалық мұрасына сүйенеді. Өзінің әлеуметтануында ол әлеуметтік таным процесінің әдістемесіне көп көңіл аударады. Ал, бұл методология социологизм деп аталады. Социологизмнің мәні мен мазмұны әлеуметтілікте. Тек әлеуметтілік арқылы зерттеу, басқаша айтқанда, қандай да бір әлеуметтік құбылысты, процесті алмайық, олардың бәрі әлеуметтік ортамен байланысты өмір сүреді. Қоғам - ерекше құбылыс, оны табиғатпен, психикамен шатастырып, алмастыруға болмайды. Әлеуметтанудың методологиясы (яғни, әдістемелері) жаратылыстану ғылымдарына ұқсас болуы қажет, әлеуметтану өз алдына ғылымға айналу үшін оған белгілі бір жағдайлар қажет, осылардың ішінде оның тек қана өзі зерттейтін, өзіне ғана тән пәні мен таным әдістемелері болуы керек. Э. Дюркгеймнің пікірінше, әлеуметтану әлеуметтік нақты мәні бар, оған ғана тиісті қатынастарды, олардың сапаларын терең зерттеуі керек.
Ежелгі қоғамдар өміріне үңіле отырып және этнографиялық материалдардың негізінде Э. Дюркгейм діннің ерекше әлеуметтік тұжырымын да жасады. Ол дінді қоғамның өзі, қоғам барлық киеліктің, қасиеттіліктің шығатын көзі деп есептеді. Осыған орай әлеуметтік бірлікте дін шешуші рөл атқарады. Қоғам дінсіз өмір сүре алмайды. Дін қоғамдағы ең құнды, бағалы қасиеттерді бейнелейді.

Мысалы: Әлеуметтанушы Э. Дюркгейм әлеметтануды жеке сала ретінде қарастыруды ұсынады . Э. Дюркгеймнің пікірінше, әлеуметтану әлеуметтік нақты мәні бар, оған ғана тиісті қатынастарды, олардың сапаларын терең зерттеуі керек деп ой тұжырымдайды.
Оның ойынша Дін қоғамдағы ең қастерлі болып есептелінеді.Себебі дін қоғамдағы ең құнды,бағалы қасиеттерді бейнелейді және ол қоғамнан биік.

М.Вебер өзінің әлеуметтану зерттеулерінде түсіну, ұғыну әдістеріне көп көңіл аударуына байланысты, оның әлеуметтану теориясы түсіну, ұғыну теориясы деп аталады.
Осыған орай ол нақтылы өмірге сәйкес методолгиялық, логикалық жалпы ұғымдарды қалыптастырады. Бұл оның идеалды типтері әдісінде жақсы көрінеді. М. Вебердің пікірінше, идеалды тип (яғни, адалдықтың үлгісі шығармашылық қиял, елес жемісі). Ол зерттелетің маңызды құбылыстарды адамның ой - пікірі мен идеализациясы (яғни, асыра дәріптеушілік, шындыққа теориялық бейнелеу - А. И.) негізінде жасалады.
Идеалды тип дегеніміз, ол объективтік эмпирикалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.