ХVІІІ гасырдағы орыс өнері

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

ХVІІІ ғасырда орыс өнері Европаның шығармашылығымен тығыз байланысты болды. Францияға қарағанда оның темпі және ритмі өзгеше, акценті өзінше қойылған, жаңа бағытта салынған. Шыныменде, Ресейде тарихи жол деп ерекшелеуге болады.

Франциямен салыстырғанда ХVІІ ғ. -ХVІІІ ғ. 1710 ж. аяғында - өнер жағынан өте төмен келеді. Ресейде Петр дәуірінде жаңа тэмке келіп, құрылыстар салынып тез гүлденді.

Петр Сухарев башнясын (1692-1710) математикалық, астрономдық обсерватория және «навигоциялық» мектептерді, былайша айтқанда монументалдық қоғамдық ғимараттар салдырды. Бірінші классикалық ордер Москвада Лефортовск сарайы 1707-1708ж. ою-өрнектермен безендірііліп, фротондар қақпада ереже бойынша салынған. / 1 сскуств жаңа бағытта салынған. айланысты болды. Францияға ы /

ХVІІ ғ. мен ХVІІІ ғ. Ресейде Батыс Еуропа елдері арасында мәдени байланыс күшейе түсті. 1757 жылы Санк-Петербург қаласында Еуропа типтегі көркемсурет академиясының негізі қаланды. ХVІІІ ғасырдың басында ХVІІ ғасырдағы орыс сәулет дәстүрімен сабақтас барокко ( Мәскеудегі Меншиков мұнарасы, Санк-Петерургтегі Қысқы сарай), классицизм үлгісіндегі ғимараттар бой көтерді. /2. /сскуств жаңа бағытта салынған. айланысты болды. Францияға ы

§ 1. Петр реформасы дәуіріндегі Ресейдің мәдени өмірі.

ХVІІІ ғасыр өнерінің гүлденген кезі болды. Петр І реформалары мемлекет экономикасына, ел құрылысына, соғыс істеріне, ағарту ісіне, қоғам санасына, ғылым мен мәдениетке әсерін тигізбей қалған жоқ. Ресейліктер Батыс Европа елдеріне барып, тәжірибе жинап, оқи бастайды. Бұл жағдай әр түрлі жолдармен келе бастады. Шетелде Батыс елдерінің шығармаларын жасау, шетел мамандарын Ресей еліне жұмыс жасауға көндіру және Ресейде шектелдіктер арқылы маман дайындау, мемлекет қаржысына мамандардын өзін - өзі толықтыру мақсатында шетелге саяхатқа шығуы. ХVІІІ ғасыр орыс өнерінің жемісі орта ғасыр орнына ауысып келген жаңа кезең мәдениеті болып табылады. Ресей бұл ауысу кезеңіне Батыс Европадан кейін келеді.

ХVІІІ ғасырда орыс өнерінің жемісі европаның қайта өрлеу мәдениетін қайталап, ағарту кезеңі мәдениетін біртіндеп қоса бастады. Батыс Европаның жас шеберлері де Ресейдің көркемдік шығармашылығына әсер етпей қойған жоқ. Жаңа кезеңдегі тәжірибе канондық тәжірибе бола бастады.

ХVІІІ ғасырда Ресей мемлекетінің ерекшелігі таңғажайып оқиғалары бар шығармалар болды.

Дәуірдің ортасына қарай барокко стилі жайылып, жаңа дәуір жемісі жеңіл өнердің даму ерекшелігі жайлы мазмұн ала бастайды. Барокконың даму кезеңінен кейін (1740-1750) қысқа ғана өмір сүрген рококодан кейін (1750-1760) классицизм кезеңі басталады. Ішкі күші төмен қарай мінезделген барокко ХІХ ғасырдың 30 жылдарына шейін өмір сүреді.

ХVІІІ ғасырдың І-ші кезеңінде Ресей өнері дами бастайды. Өнер қоғам өмірінде жаңа орын алып, ақ сүйектік және жалпы мемлекеттік қажетті іс болды. Өнер өкілдері орналасқан Петербор Батыс Европамен қатынасатын бірден- бір қала болды.

Ресейдің жаңа астанасы - Петербург және сонымен қатар елдегі басқа да қалалар, көптеген сарайлармен, ғимараттарымен өзінің декоротивтік пластикасы мен живописімен, дөңгелек мүсіндерімен және рельефтерімен көздің жауын алады. ХVІІІ ғасырда, содан кейін - барокко стилін қолданды.

ПетрІ кезінде ақсүйектік форманың қолданылуы бұл - мемлекеттік саясат болды. Петр І өзінің елін алға қарай дамытып, өркендету үшін, басқа европалық мемлекеттермен тең деңгейде болу үшін, мәдениетін өркендету үшін алдына үлкен мақсат қояды және оны жүзеге асырады. Осы мақсатта ол көптеген европалық тәжірибе жинайды: техника, ғылым және өнер салалары бойынша. Бұл кезенде «Сурет академиясы» да ашылған.

ПетрІ айтады: «Тәжірибелі суретшілерсіз, гравюрашыларсыз болмайды. Білімді адамдар керек» деді. Ол Ресейге шетелдік архитекторларды жұмысқа шақырып, сонымен қатар ресейліктерге үйретуді талап еткен. ХVІІІ ғасырдың І-жартысында шетелдерге ресейліктерді оқуға жіберген. Петр ресейлік талантты адамдарға қолдау жасап, мақтан тұтқан, олардың шығармашылық деңгейінің өсуіне көмектескен. Шетелдік архитекторларды шақыртып, оларға тек келісім шарт бойынша орындату мен қатар ресейліктерге білгенін үйретуді міндеттеген. Осы шетелдіктердің ішінде өзінің талантын орыс өнеріне бергендерде кездеседі. Сонымен қатар Ресей өнеріне ізін қалдырмай кеткен шетелдіктерде аз емес.

ХVІІІ ғасырда орыс өнері үш сатыға бөлуге болады:

1) Петр дәуірі (ХVІІІ ғасырдың І - жартысы),

2) 1720 жылдың аяғы - 1740 жыл

3) 1740 жыл - 1750 жыл.

І-кезең - қала құрылысының салынуымен, ақсүектік формдағы көркем өнерінің дамуымен, көркем өнердің жаңа бағыттағы бағдарламаларымен ерекшеленеді.

ІІ-кезең - Петр реформасының сәулет өнерінде және көркемдік өнерде белгілі нәтижелерге қол жеткізуі. Петрлық пенсионерлердің өз елдеріне қайтып келуі. Ресейде жұмыс істеуі.

ІІІ-кезең - ежелгі орыстың ұлттық дәстүрінің қайтадан қолданылуы. Сәулет өнеріндегі барокко стилінің қолданылуы және гүлденуі.

ХVІІІ ғасырда орыс өнерінің зерттелуі ХІХ ғ. аяғы мен ХХ ғ. басында жүргізілді. /3. 143-147/

ХVІІ ғасырдың аяғы аралығында икона өнерінде ескі дәстүрмен сабақтас Страганов мектебі қалыптасты. ХVІІ ғасырда орыс өнерінің зиялылардың қауымы күшейе түсті. Ресей аумағының ұлғаюына байланысты оңтүстік пен Сібірді де ХVІІ ғасырдың ортасында Қару-жарақ палатасы ашылды.

ХVІІІ ғасырдың мәдениеті Ресей мәдениетінің шарықтаған кезеңі болды. Петр І реформалары мемлекет экономикасына, ел құрылысына, соғыс істеріне, қоғам санасына, ғылым мен мәдениетке әсерін тигізбей қойған жоқ. ХVІІІ ғасырда орыс өнерінің желісі жаңа кезең мәдениетінде көрініс берді. Ресей бұл ауысуда Батыс еуропадан кеш келді. ХVІІ ғасырда Ресей өнері Еуропадағы қайта өрлеу мәдениетін қайталап, ағарту кезеңі мәдениетін біртіндеп қоса бастады. Еуропаның жас шеберлеріне де, Ресей бейнелеу өнеріне әсер етпей қойған жоқ. Жаңа кезеңдегі тәжірибе канонға ұласа бастады. ХVІІІ ғасырда Ресей мемлекетінің ерекшелігі таңғажайып оқиғалары бар шығармалар болды.

Орыс елі Еуропамен өзінің мәдениетін теңестіргісі келді. Батыс елдердің бүкіл мәдениетін сын көзбен жинай отырып, олардың тәжірибесін өзінің тәжірибесінне қосып мәдениетін дамытты.

ХVІІІ ғасырда орыс өнері жаңа мәселені, жаңа жағдайды туғызды. Елдің абсолютті монархиясы, экономикасы, саясаты мәдениетке ықпал етті. Ол феодалдық жер иеленуді, ақсүйектік құқықты кеңейтіп, реформа соғыс жүргізді. Суретші болсын, жазушы болсын елдегі рөлімонархиямен шектелді. Ақсүйектер абсолютизмді сынаушыларға тойтарыс беріп отырды. Ұзақ жылдар бойы феодалдық құқық зиялы адамдарға шынайы көрінді. Оған қарсы шығу ойы туған жоқ. Шаруалар помещниктерден қорғану үшін монархтардан көмек іздеді. ХVІІІ ғасырда дінге, шіркеуге байланысты қоғам пікірі өз жалғасын тапты. Мемлекетттік биліктің ең күшті қаруы дін болды. Бірақ дін ХVІІІ ғасырда реформа жүргізуге кесел келтірді. Сондықтан мемлекет басындағылар шіркеуді мемлекетке бағындырып, сонымен қатар идеологиялық даңқын шығарғысы келді. Адамдар көзқарастарында жаңа мен ескіні түсіну бірден болған жоқ. Мысалы, Петр І кезінде өмір сүрген И. Т. Просылков деген шаруа - шығармашылықпен айналысқан. ХVІІІ ғасырда шіркеудің елдегі рөлі төмендеді. Сол сияқты шаруалар кімге сенерін білген жоқ. Біреулер орта ғасырлық дүниетанымда шіркеуге сеніп, екіншілері жаңа өзгерістерді қабылдап, үшіншілері жаңа идеясын қабылдады.

ХVІІІ ғасырда Ресесйде көркемөнер білімі дами бастады. ХVІІІ ғасырда білім беру мекемесі - Қарулы палата өз ісін жалғастырды. Олар Мәскеуде, Кремльде патша сарайында жұмыс істеді. Оның шеберханасында кескіндемешілер, иконописшілер, бедер кесушілер, салушылар, зердешілер жұмыс жасады. Мылтық жасап оны бедерледі. Петр І Қарулы палатаны мекемеге айналдырды. Тәжірибелі шебер Петербордың жаңа жобадағы құрылысына кірісіп кетті. Ол шеберлер негізгі құрылыс жобасын атқарды. Концеляриядан шыққан құрылысшылар мен «кескіндемеші командасы» Қарулы палата тәрізді олардан құрылысшыларды, пеш салушылары біріктірді. Олар Плафонды, жарды кескіндемемен айналыып, жарға, төбелерге икондар және портреттер жазды. «Кескіндеме командасында» ұлы суретші Андрей Матвеев және Иван Вишаков жұмыс жасады. Петр І кезеңінде көркемөнер академиясын құру өте қиын болды. Концелярияда құрылыс академиясының негізін атқарды, содан кейін академия ашылды.

§ 2. К. Растреллидің шығармашылығы және оның Ресей үшн маңызы.

Растрелли - Варфоломей Варфололиевич (Бартоломео Франческо) (1771 - Петербург) - орыс архитекторы, ХVІІІ ғасырдың ортасындағы орыс бароккосының көш басшысы. Ұлты - итальян. Мүсінші Б. К. Растреллидің баласы. 1716 жылы әкесімен бірге 16 жасында Петербургке келген. 1725 - 30 жылдары шетелде (Италияда болуы ықтимал) оқыды. 1730 - 63 жылдары сарай сәулетшісі болды. Ол алғашқы құрылыстарының өзін ХVІІІ ғасырдың І - ширегіндегі орыс сәулет өнеріне жақын үлгімен тұрғызды. Растрелли шығармашылығының кемелденген шағында (1740 - 50) еуропалық барокко дәстүрлерін орыстың ұлттық мәдениетімен ұластыра қолданып жаңа найымдаулар жасады. Бұл саладағы сәтті туындылары. Петербургтегі Жазғы сарай (1741- 44, сақталмаған), Киевтегі Андреев шіркеуі (1748 - 67, архитектор И:Ф. Мичуринмен бірге) . 1747 - 52 жылдары Петродворецтегі Үлкен сарайды салу ісімен шұғылданды. Ғимарат интерьерін нақыштауда көз ұялтар сұлулықтың кілтін тапқан айна, алтынмен қапталған алғаш оймыш, өрнекті паркет пен әсем плафон т. б. сарай салтанатына сай ғажайып көрік береді. Петербургтегі М. И. Воронцов (1749 - 57ж) пен С. Г. Строганов (1752 - 54 ж) сарайлары Растрелли шығармашылығындағы стильдік кемелдену кезеңінің тамаша туындысы болып табылады. Растрелли Пушкин қаласындағы Үлкен сарайды (Екатерина сарайы 1752 - 57ж) қайа салу ісіне басшылық жасады. Құрылыс ісінде бағаналар тізбегін ұтымды қолдану (бірде қаз - қатар тізіліп, бірде топтана шоғырланған), оны ғимаратқа салтанатты сипат берер архитектор элемент деп қарау - Растрелли шығармашылығының негізгі ерекшеліктерінің бірі. Оның кейінгі жылдары Петербургте тұрғызылған Смолный монастры (1748 - 54) мен Қысқы сарай (1754 62) алып асқақтықпен ансамбльдік тұтастықтан құрылған . / 4. 434/

Растреллидің ең үздік туындыларының бірі - Қамалды - бақ кішігірім қалашық сияқты болып келеді. 1740 жылы архитектор Үлкен Петергоф сарайын кеңейтіп, 1752 - 1757 жылы Екатерина сарайын қайта құрады. Патшалар ауылында Кең аумақты Патшалық орналасқан. А. В. Квасов, С:И. Чевакинский, содан кейін Растрелли орталық - осьтік принцип бойынша құраған. Бір осінде жаңа бақ, Екатерина сарайы және ескі бақ Эрмитаж павильонымен және Грот павильоныны орналасқан. Үлкен сарай Питергофтағы сияқты, «галереялық блок» деп аталатын типте ұстатылған. Ол ұзына бойы мықты бекітілген. Ғимарат қатаң симметриялы және жеті компоненттен тұрады: павильондар мен галереялар.

Орыс бароккосы жарларды штукатурлағанда тегіс идеялды болады. Ол дәстүр бойынша орыс қолөнершілері фасадының жоғарғы жағы ашық күлгін, ақ қайын, лазерлі түстермен боялған. Ақ түсті колонналар, алтын түсті және түрлі түсті ою - өрнектермен бейнеленген салтанатты және көңілді, ұлттық мінез идеалына жақын көрінеді.

Растреллидің түрленген интерьері, әсіресе ғажайып Екатерина сарайындағы бітпес иллюзия бейнеленген. Растреллидің шығармашылығында монастрлық құрылыстар үлкен орын алды. 1740 жылдың аяғында таман архитекторға Петербургте Смольды шіркеудің сызбасын ұсынған. Оның қамалы (1748 - 1764ж) алтынмен безендірілген. Сарайдың сыртқы фасады ою - өрнектермен бейнеленген.

І-ші жарты жылдықта мәскеулік архитектура петербургтықтармен тең деңгейде болады. Москвада административті ғимараттар жаңа типте салынған. Кремлдегі арсенал (архитекторлары Д. Иванов, Х. Канрад, М. Чоглоков, 1702 - 1736) сарайлық - парк ансамблі (усадьба Ф. Головин Лефортовтағы, архитектор Д. Исанов 1702 ж. дейін) мәдени құрылыстар, Архагел Гавриил сарайы, Меншиков башнясы Зарудно қолбасшысымен тұрғызылған (1701 - 1707ж) .

Содан кейін ХVІІІ ғасырдың 30жылдары, әсіресе, 40 - 50 жылдары Москвада өз ғасыры дәрежесіне сәйкес архитектуралық принцип дамыды. Салттық мінез ұстануы, қайраткерлігі Иван Федорұлы Мичуринмен Москваның ең нақты жоспарын құрастырған. Архитектор көшелердің жақсы жабдықталғандығын алдын - ала қарастырды. Аяқталмай қалған ғимараттарды салып бітіріп, қайта жаңартты. Мичуриннің басты еңбегі москвалық архитектура мектебі болды. Оның шәкірттері - А. П. Евлошев (1706 -1760ж) В. Обухов сонымен қатар Д. В. Ухтомский (1710 - 1774ж) жаңа архитектураны жанды және пайдаланушылардың мойындауынша Мәскеуде бірнеше ауыр салмақты пластикалық көлемдер ырғақты махаббат бейнесі, мол және бейнелі ашық ою - өрнектер, бірақта ол әр қашанда өте жіңішке бояуланған фасадтар.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.