Капитал қозғалысы бойынша болатын операциялар есебі

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР:

КІРІСПЕ 3

1. КАПИТАЛ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК . . . 4

1. 1Резервті капитал аудиті. . 6

1. 2 Резервтік капитал есебі . . . 10

2. БӨЛІНБЕГЕН ПАЙДА ЕСЕБІ . 14

3. КАПИТАЛ ҚОЗҒАЛЫСЫ БОЙЫНША БОЛАТЫН ОПЕРАЦИЯЛАР ЕСЕБІ . . . 14

3. 1. Төленбеген капитал есебі. . 173. 2. Қайтарылып алынған капитал есебі183. 3. Қосымша төленген капитал есебі20Қосымша төленбеген капитал есебі. 203. 4. Негізгі құралдарды қайта бағалау оперециясы 20

4. ҚАЙТАРЫЛЫП АЛЫНҒАН КАПИТАЛ ЕСЕБІ 23

ҚОРЫТЫНДЫ . . 25

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 26

КІРІСПЕ

Кез-келген ұйымның немесе кәсіпкердің шаруашылық қызметін іске асы- рудағы басты мақсаты - пайда табу. Ұйым немесе кәсіпкер осы мақсатын іске асырудағы бірінші мәселе - ол капиталдың жеткіліктілігі.

Меншікті капиталдың рөлі сондай, тіпті Қазақстан Республикасының заңына сәйкес кәсіпорындар шаруашылық қызметпен айналысу үшін міндетті түрде белгілі-бір мөлшерде мүліктерге ие болуы тиіс, осы мүліктердің ақшалай көрінісі үйымның меншікті капиталы болып табылады. Меншікті капиталдың есебі бухгалтерлік есепте ең бір негізгі орын алады, өйткені ұйымның шаруашылық қызметін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін қаржыландыру көзі ол - ұйымның меншікті капиталы. Ал меншікті капиталдың талдауын жүргізу - меншікті капиталдағы өзгерістерді орынды бақылап, ұйымның қаржылық тұрақтылығын сақтап қалуға әсер етеді. Әрбір ұйым үшін анықтап алатын мәселе - шаруашылық қызметті жүзеге асыру үшін қаржы капиталының жеткіліктілігі, бос тұрған ақша-қаражаттарын айналысқа жібере отырып, эконмикалық өсуге жағдай жасау.

Капитал деп келешек игілікті өндіруді молайту үшін пайдаланатын қазіргі игілікті айтуға болады. Капитал латын сөзінен басты мүлік деген ұғымды білдіреді.

Капиталдың өсуі капиталистердің ақысыз иемденетін жалдамалы жұмыстарының еңбектерінен өндірілетін қосымша құн. Заттай және моральдық жағынан тозған, ескерген құрал-жабдықтарға кеткен шығындары амотизация жолы арқылы өтеліп отырады.

Нарықтық капиталға көшкен кезде капитал сөзі жиі айтылатын болады, бірақ капитал деп кез келген ақшаны айтады. Қандай да бір капитал болмасын өз қозғалысын белгілі ақша сомасы түрінде бастайды. Алайда ақшаның ақшамен және ақшаның капитал ретіндегі айырмашылығы бар. Ақшалар өз бетінше капитал бола алмайды. Мысалы егер ақшалар тауар айырбасын Т-А-Т формуласымен қызмет көрсетсе онда олар бұл бір жерде айналым қызметін орындайды.

Егер ақшаларды құнды еселеу құралы ретінде қолданса яғни алғашқы салынғанға қарағанда көп құн алу үшін көп болса, онда ақшалар капитал бола алады.

1. КАПИТАЛ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК

Қазақстан Республикасының заңына сәйкес кәсіпорындар өзінің құрылуы барысында, яғни шаруашылық қызметпен айырылысу үшін белгілі бір мөлшерде мүліктерге ие болуы тиіс. Осы жоғарда аталған мүліктердің ақшалай өлшемге айналдырылғандағы жиынтығы ұйымның меншікті капиталы болып саналады. Кәсіпорын алғашқы құрылған кезде оның капиталы болып саналады. Кәсіпорын алғашқы құрылған кезде оның капиталы Қазақстан Республикасы заңында қаралған мөлшерден кем болмауы тиіс және де ол сол ұйымның құрылтайшыларының, акционерлерінің ақшалай, заттай және басқадай түрде қоғамға қосқан үлестерінен құралады. Бұл сома яғни кәсіпорынның капиталы осы ұйымның қызметі барысында тапқан таза табысы және басқа да көздерден, тегін түскен мүліктер мен ақшалай қаржылар есебінен өсіп отырады.

Жалпы кәсіпорынның есебін жүргізу барысында жұмыс істеп тұрған, қызмет атқарушы яғни қолданыстағы капиталы және оның құрамы мен құрылымы бухгалтерлік баланстың активінде көрсетілсе, ол капиталдың қаржыландыру көздері баланстың пассивінде көрсетіледі.

Кәсіпорын мүліктің құрамы

Ұйымның барлық мүлкі ( қызмет атқарушы капиталы) айналыстан тыс және айналыстағы активтер болып екіге бөлінеді. Мүліктерді қызмет атқару мерзіміне қарай «негізгі (айналымнан тыс) активтер» және «айналымдағы активтер» деп екіге бөлінеді.

Негізгі (айналымнан тыс) активтер негізгі құралдардан, материалдық емес активтерден, қаржылық (ұзақ мерзімді) инвестициялардан, аяқталмаған құрылыстан құралады. Жалпы айналымнан тыс активтер шаруашылық субьектінің материалдық - техникалық базасын жасауға және дамытуға арналады.

Ал айналымдағы активтер кәсіпорынның қызмет атқаруы барысында пайда табуға негізделеді. Соған сәйкес олардың қатарына ақша қаражаттары, қысқа мерзімдік қаржылық салымдар, тауарлық - материалдық қорлар, дебиторлық борыштар және басқа да активтер жатады.

Кәсіпорын мүліктерінің (капиталының) құралу көздері

Кәсіпорын мүлкі оның негізгі құралдары мен айналымдағы қаржыларының құнынан құралады. Ұйымның меншікті капиталының көздері болып мыналар саналады:

- жарғылық капитал;

- резервтік капитал;

- бөлінбеген пайда.

Кәсіпорындар өздерінің қызмет атқаруы барысында меншікті қаржыларынан басқа қарыз қаражаттарында пайдаланады. Ал олардың қатарына қысқа және ұзақ мерзімді несиелер, қарыздар, алынған аванстар және басқа да кредиторлық борыштар жатады.

Жарғылық қор меншік иесінің (кәсіпорынның) жарғысында қаралған қызметтерін қамтамасыз ету үшін инвестициялық қаржылардың сомасы болып табылады.

Меншік иесінің тиісті құқығымен жауапкершілігіне қарай ұйымның жарғылық қоры мынадай түрлерге бөлінеді:

Кәсіпорындардың (толық серіктестік, сенім серіктестігі, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, қосымша жауапкершілігі бар серіктестік, жабық және ашық акционерлік қоғам) жарғылық капиталы.

Өндірістік кооператив мүшелерінің мүлік жарналары (үлестері) .

Жарғылық қор мөлшері ұйымның жарғысында және басқа да құрылтайшылық құжаттарында белгіленген, үкіметтің атқарушы органдарында тіркелуі керек. Оның мөлшері құрылтайшылық құжаттарға тиісті өзгерістер енгізілгеннен кейін ғана өзгеруі мүмкін.

Қосымша төленген капитал - қоғамның өзінің акцияларын олардың атаулы (наминалдық) құнынан артық бағаға сатқан жағдайда пайда болған құн айырмашылығынан туындайды.

Қосымша төленбеген капитал - кәсіпорынның өзінің меншігіндегі негізгі құралдары мен инвестицияларын қайта бағалаған уақыттағы олардың құнының өскен сомасынан және тағы да басқа жағдайлардан туындайды.

Резервтік (сақтық, сақтаулы) капитал - келешекте (алдағы уақыттарда) болуы мүмкін зияндармен шығындардың орнын толтыруға арналып кәсіпорынның өзінің таза пайдасынан (табысынан) бөлінген меншіктік капиталының бір бөлігі. Резервтік капиталдың мөлшері мен құрылу тәртібі Қазақстан Республикасының заңдары мен ұйымның (қоғамның) жарғысында қаралады (көрсетіледі) .

Бөлінбеген пайда (табыс) - кәсіпорынның жалпы кірісінен (пайдасынан) барлық жұмсалған шығындарды бюджетке төленген салық сомаларын, кірістен (пайдадан) басқадай бағыттарға пайдаланған сомаларын шегеріп тастағандағы қалған бөлігі болып табылады.

Резервті капитал аудиті

Резервтік капитал (қор) күшіндгі заң актілерінің баптарына сәйкес және құрылтайшыларының құжаттарында қаралған тармаққа сәйкес шаруашылықтың күтпеген шығындарын (зиянды) жабу үшін, сондай-ақ есепті жылдың табысы жетпеген жағдайда инвесторлардың табысын төлеу үшін құрылады. Бір сөзбен айтқанда, резервтік капитал дегеніміз шаруашылықтың сақтандыру капиталы. Резервтік капиталға бөлінбеген қаржылар шаруашылықтың тұрақты жұмыс істеуінің және үшінші тұлғаның мүддесін қорғаудың кепілдігі болып саналады. Осылай құралған қаржы көзі шаруашылықтың үшінші тұлғаның алдындағы міндеттемесін орындайтығына олардың сенімін арттырады.

Резервтік капиталды құру міндетті және ерікті сипатта болуы мүмкін. Бірінші жағдайда, ол Қазақстан Республикасының Заң актілерінде қаралған баптарға сәйкес құрылса, ал екіншісінде - шаруашылықтың құрылтайшыларының жүргізіп отырған саясатына сәйкес құрылады. 1996 жылғы 12 қарашада №2 Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі ұлттық комиссиясының қаулысымен бекітілген қаржылық қорытынды есепті дайындау және тапсыру үшін тұжырымдық негіздемеде резервті құру шаруашылықты және несие берушілерін зиян шегудің салдарынан қосымша қорғау үшін жарғысында немесе заңда қаралады деп атап көрсетілген.

Егер құрылтайшыларының құжаттарында резервтік қор құру қаралмаса, онда шаруашылыққа өз еркімен қор құруына рұқсат етілмейді.

Акционерлік қоғам және басқа да ұйымдық құқықтық нысанда құрылған субъектілілерге Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес міндетті түрде резервтік қор құру қаралса, резервтік капитал бабы бойынша құрылтайшыларының құжаттарында жарияланған жарғылық капиталдың кемінде 15% мөлшерінде резервтік капиталға бөлініп жинақталған сомасын көрсетеді. Резервтік капитал қоғам мемлекеттік тіркеуден өткізілген кезден бастап екі жылдың ішінде қалаптастырылуға тиіс. Қоғамның резервтік капиталы қоғамның таза табысынан жыл сайын қаржы бөлу жолымен қалыптастырылады. Жыл сайын бөлінетін қаржының мөлшерін қоғам акционерлерінің жалпы жиналысы белгілейді.

Тұтынушыларға құрылған резервтік қор және оның көлемі туралы ақпарат маңызды болғандықтан, аудитор құрылтайшыларының /акционерлерінің/ оған табысты бағыттау және оның мөлшері туралы қабылданған шешімді, сондай-ақ резервтік капиталдың есебінен шаруашылықтың шеккен зиянын шығысқа шығарып жабудың негізділігін анықтауға тиісті. Аудитор тексеру барысында мынандай мәселелерге назар аударып анықтауға тиісті:

- резервтік капиталды құру тәртіптерінің сақталғандығын;

- резервтік капиталдың жарғылық капиталмен салыстырғанда мөлшерінің сақталғандығын;

- резервтік капиталдың есебінен жабылған шығындардың заңдылығын;

- резервтік капиталдың есебінен төленген дивидендтерді және олардың құрылтайшыларының құжаттарында қаралғандығын;

- резервтік капиталдың баланстағы көрсеткішінің Бас кітаптағы, есеп регистрларындағы, машинажазбалардағы мәліметтеріне сәйкестігін;

- резервтік капиталды тиімді пайдаланудың резервтерінің құрастыру бойынша ұсыныстар жасауға.

Резервтік капиталды бухгалтерлік есептің қаржы-шаруашылық қызметінің типтік жоспарында 5400 «Резервтік капитал» бөлімшесінің 5310 «Заңда бекітілген резервтік капитал» және 5340 «Басқа да резервтік капитал» шоттарында көрсетеді. Бұл бөлімшенің шоттары, заң актілеріне және құрылтайшыларының құжаттарына сәйкес құрылатын, шаруашылықтың резервтік капиталының жағдайы туралы ақпараттарды жинақтау үшін бекітілген. Резервтік. капиталға бөлу 5310 «Заңда бекітілген резервтік капитал», 5340 «Басқадай резервтік капитал» шоттарының кредитінде және 5410 «Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) шотының дебетінде көрсетеді. Резервтік капиталды пайдалану 5310 «Заңда бекітілген резервтік капитал», 5340 «Басқадай резервтік капитал» шоттарының дебетіндегі жазулардың негізінде бақыланып, мына шоттар арқылы корреспенденцияланады:

6120 «Дивиденд бойынша есеп айырысу» бөлімшесінің шоттары мен 4130 «Басқадай несиелік борыштар және есептеулер» бөлімшесінің «Басқадай» шоттарында есепті жылғы табыстың жетпеген немесе табыс алынбаған кезде серіктестікке қатысушыларға табыстарын және дивидендін төлеуге, 5500 «Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) » бөлімшесінің шаруашылықтың есепті жылғы немесе бұрынғы жылдың зиянын жабуға. /5/

Демек, аудитор резервтік капиталды тексерген кезде, оның дұрыс құрылуына және пайдалануына байланысты «Резервтік капитал» бабы бойынша, жылдың басындағы және аяғындағы көрсеткіші бойынша, журнал-ордер №13 мәліметтері бойынша Бас кітапта келтірілген 5300 «Резервтік капитал» бөлімшесінің шоттарындағы қалдықтарымен салыстырып анықтауы қажет. Аудитор ұзақ мерзімді активтерді қайта бағалау операцияларының жоғарыда аталған шоттарда дұрыс көрсетілуін тексергенде қайта бағалаудың нәтижесінде негізгі құралдардың және ұзақ мерзімді инвестициялардың құнының артқан сомасын 2400 «Негізгі құралдар», 2000 «Инвестициялар» және 3100 «Қаржылық инвестициялар» бөлімшелерінің тиісті шоттарының дебетінде жазылған айналыммен салыстырса, ал негізгі құралдарды қайта бағалауға байланысты жазылған реттеу сомасын 2410 «Негізгі құралдардың тозуы» бөлімшесінің тиісті шоттарына жазылған айналыммен салыстырады. Қызмет ету мерзімінің ішінде бөлінбеген табысқа жатқызылмай, шығысқа шығарылған негізгі құралдардың қайта бағалану сомасын 5400 «Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) » бөлімшесінің 5410 «Есепті жылға бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) » немесе 5430 «негізгі емес қызметтен табыс» бөлімшесінің 6210 «Құнды қағаздарды сатудан табыс» шоттарының айналымдарымен салыстырып тексереді. Қайта бағалаудың үкіметтің шығарған қаулысына сәйкес статистикаға және талдау агенттігінің белгілеген мөлшерінен ауытқымағандығына назар аударуды талап етеді.

5020 «Қосымша төленбеген капитал» бөлімшесінің тиісті шоттарының кредитіндегі айналымы журнал-ордер №13 және шоттардың сипаттамасы жазылған минижазаларда дұрыс көрсетілгендігін тексеру қажет. «Баластың қосымша төленбеген капитал» бабы бойынша қалдығын 5020 бөлімшенің шоттарының Бас кітаптағы және басқа да есеп регистрларындағы мәліметтерімен салыстыруға тиісті.

Резервтік капитал өндірісті дамытуға, кәсіпорынның қызметі тоқтаған жағдайда еңбек ақы және бюджетке салық төлеуге инфляциялық зиянды жабуға, акционерлік қоғам кеңесінің шешімі бойынша жарғылық капиталды толықтыруға, қайта бағалау сомаларын жабуға және акционерлік қоғамның дамуының басқа бағыттарына пайдаланылады. . Аудитор резервтік капиталдың қаржылары материалдық көмек көрсетуге және кәсіпорын персоналына еңбек ақы мен сый ақы төлеуге жұмсалатын фактілерге кездесіп қалуы мүмкін. Сондықтан аудитор резервтік капиталдың пайдаланылуын барлық орындалған операцияларға талдау жасау жолымен егжей-тегжейлі тексеруге тиісті.

Резервтік капиталдың құрылуы міндетті және ерікті сипатта болуы мүмкін. Бірінші жағдайда ол Казақстан Республикасының заңына сәйкес, ал екіншіде - кәсіпорынның құрылтай кұжаттарында белгіленген тәртіпке немесе оның есеп саясатына сәйкес құрылады. /6/

ҚР Каржы Министрлігінің «Қаржылық қорытынды есепті дайындап тапсырудың тұжырымдамалық (концептуалдық) негізін бекіту туралы» бұйрығының (29. 10. 2002ж. ) 16-тарауының 66-параграфында «Резервтік капиталдың құралуы кәсіпорын (ұйым) мен оның кредиторларын зиянның зардаптарынан қосымша қорғауды қамтамасыз ету үшін заң актілерінде немесе құрылтай құжаттарында қарастырылады» делінген. Егер кәсіпорынның құрылтай құжаттарында резервтік капиталды құру қарастырылмаған болса, онда кәсіпорынның оны құруға құқығы жоқ.

Резервтік капитал бухгалтерлік есептің типтік шот жоспарындағы 5410 «Резервтік капитал» бөлімшесінің 5510 «Заңмен белгіленген резервтік капитал» және 5340 «Басқа да резервтік капитал» шоттарында есепке алынады. Бұл бөлімшенің шоттары заңға және құрылтай құжаттарына сәйкес құрылған резервтік капиталдың жағдайы туралы ақпараттарды жинақтауға арналған. Резервтік капиталға аударым жасау 5310 «Заңмен белгіленген резервтік капитал», 5340 «Басқа да резервтік капитал» шоттарының кредитінде және 5400 «Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) » шотының дебетінде көрсетіледі. Казақстан Республикасының «Акционерлік қоғамдар туралы» заңында қоғамның резервтік капиталын пайдалану тәртібін анықтау Директорлар кеңесінің ерекше міндетіне жатқызылған. Сондықтан аудитор резервтік капиталға бөлінбеген табыстан аударым жасау және оның мөлшері туралы Директорлар кеңесі шешімінің бар екендігін, сонымен бірге осы резервтің есебінен зиянды есептен шығарудың негізділігін анықтауға тиісті.

Резервтік капиталдың пайдаланылуы 5310 «Заңмен белгіленген резервтік капитал», 5340 «Басқа да резервтік капитал» шоттарының дебеті және 3033 «Дивиденд және қатысушылардың табыстары бойынша есеп айырысу» бөлімшесі шоттарының, «Басқа да кредиторлық борыштар» бөлімшесінің «Басқалары» шотының кредиті бойынша көрсетіледі - есепті жылдың табысы болмаған жағдайда резервтік капиталдың есебінен дивиденд және серіктестік қатысушыларына табыс есептелгенде; 5400 «Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) » бөлімшесі шоттарының кредиті бойынша көрсетіледі - есепті жылда немесе өткен жылдарда кәсіпорынның шеккен зияны резервтік капиталдың есебінен жабылғанда. Осы жазулардың негізінде резервтік капиталдың пайдаланылуына бақылау жасалынады.

Резервтік капиталдың өзгеруі құрылтай құжаттарының ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады. Мысалы, резервтік капитал меншікті акцияларды қайтарып сатып алуға жұмсалуы мүмкін. Компанияның акцияларды қайтарып сатып алуы оның қаржылық қызметінде келеңсіз жағдайлар болған кезде ақшаның едәуір шығып кетуін болдырмау мақсатында, акциялардың санын және олардың бағамын жасанды түрде реттеп отыру үшін қолданылуы мүмкін.

Акциялардың қайтарып сатып алынуы не осы мақсат үшін құрылған резервтің есебінен не болмаса бөлінбеген табыстың есебінен жүзеге асырылады. Қайтарып сатып алынған акциялар оларды төлеп алуға шығарылған нақты шығындар бойынша есепке алынады. /7/

Сонымен, аудиторға резервтік капиталға тексеру жүргізу кезінде оның құрылуы мен пайдаланылуының дұрыстығын, баланстың «Резервтік капитал» бабында көрсетілген жылдың басындағы және аяғындағы қалдықтардың Бас кітап пен бухгалтерлік есеп регистрлеріндегі 5310 «Заңмен белгіленген резервтік капитал», 5340 «Басқа да резервтік капитал» шоттарының қалдықтарымен сәйкестігін анықтау қажет.

Меншікті капиталдың келесі негізгі элементі қосымша төленген капитал болып табылады. Ол меншікті акциялардың сатып-өткізу құнының олардың номиналдық құнынан артық сомасы. Ол жөнінде ақпараттарды жинақтау үшін 5020 «Қосымша төленген капитал» шоты пайдаланылады. Акциялар бойынша сый-ақы, яғни, меншікті капиталдың сатып-өткізу құнының олардың номиналдық құнынан артық сомасы 5020 «Қосымша төленген капитал» шотының кредиті және ақша қаражаттары шоттарының (1050, 1040, 1010) немесе «Басқа да дебиторлық борыш» бөлімшесінің 1260 «Басқалары» шотының дебетінде көрсетіледі. Аудиторға қосымша төленген капиталдың мөлшерін анықтаудың дұрыстығын тексеру, баланстан осы бап бойынша қалдық сомасын 5020 «Қосымша төленген капитал» шотының кредиті бойынша есеп регистрлерінің мәліметтерімен салыстыру қажет.

Резервтік капитал есебі

Резервтік капитал - акционерлік қоғамның және басқа да тараптардың табысының есебінен қалыптасатын меншік капиталының бір бөлігі. Резервтік капитал субьектінің негізгі (оперетивтік) Қызметінен алынған зияндарын жабуға және ағымдағы табыс жеткіліксіз болған жағдайда, дивиденттерді төлеуге пайдаланылады. Ризервтік капиталды құрау және оны пайдалану құрылтайлық құжаттармен және қолданыстағы заңдармен анықталады. Ризервтік капитал жарғылық капиталмен және басқа да қаражаттармен бірге бухгалтерлік баланстың пассивінде көрініс табады және ол кәсіпорынның меншік капиталы болып табылады.

Ризервтік капиталдың есебі 5410 - ші «Ризервтік капитал» бөлімшесінің мынадай пассивті шоттарында жүргізіледі: 5410 - ші «Заңдармен белгіленген ризервтік капитал» .

Акционерлік қоғамдар мен басқа да ұйымдар өздерінің таза пайдасы есебінен жоғарыда айдылғандай резервтік капитал құрады. Бұл резервтік капиталдың мөлшері қоғамның жарғысында белгіленеді. Резервтік капиталдағы жинақталған сома алдын ала болжанбаған (есептелмеген), төтенше жағдайлардан болатын шығындарды жабу үшін жұмсалады. Жалпы резервтік капиталдағы жинақталатын сомаларды жұмсау тәртібі акционерлік қоғамының жарғысында бекітіледі. Резервтік капиталдың жұмсалуына байланысты азаюы келесі есепті кезең ішінде қоғамның жарғысында көрсетілген мөлшерге мөлшерге тең етіп қайта қалыптастыруды қажет етеді. Кәсіпорындарда резервтік капиталдың есебі «Резервтік капитал» бөлімінің:

«Заңмен белгіленген резервтік капитал»

«Басқадай резервтік капитал»

- деп аталатын шотттарда есептеледі.

Резервтік капитал ұйымының таза пайдасы есебінен қалыптасқан уақытта бухгалтерлік есепте:

Д - т: «Ағымдағы жылдың бөлінбеген табысы» шоты,

К - т: «Заңмен белгіленген резервтік капитал» немесе «Басқадай резервтік капитал» деп аталатын шотттар түрінде жазу жазылуы тиіс.

Ал кәсіпорынның резервтік капиталындағы жинақталған сомасы жұмсалынғанда бухгалтерлік есепте:

Д - т: «Заңмен белгіленген резервтік капитал» немесе «Басқадай резервтік капитал» шоттарының тиісті,

К - т: «Есепті жылдың бөлінбеген табыс (жабылмаған зияны) »;

«Өткен жылдардағы бөліндеген табыс (жабылмаған зиян) »;

«Артықшылығы бар акциялар бойынша есеп айырысу» немесе тағы да басқа шоттардың тиістілері түрінде екі жақты жазу жазылады.

Акционерлік қоғамдар немесе басқа да ұйымдар өздерінің тапқан таза пайдасының есебінен әр түрлі бағытттарға байланысты қорлар құруына болады. Бұндай бағытта құрылған қор сомаларын керекті уақытында жұмсағаннан кейін қайта қалыптастыру кәсіпорын үшін міндетті болып саналмайды. Ол аталған қорлардың есебі «Басқадай резервтік капитал» деп аталатын шотта жүргізіледі.

Заңдармен белгіленген резервтік капитал есебі. Шаруашылық жүргізуші серіктестіктің (ЖШС, АҚ және басқалар) резервтік капиталы құрылтайшылардың құжаттарында (жарғысында, құрылтайшылардың шарттарында) белгіленеді, сондай - ақ белгіленген тәртіп бойынша мемлекеттік тіркеуден өтеді. Жыл сайын түскен таза табыстан аударып отыру акционерлердің жалпы жиналысында белгіленеді. Оның мөлшері жарияланған жарғылық капиталдың 15% - нан кем болмауы керек.

Резервтік капиталдардың қалыптастырған (құрған) кезде 5510 шоты дебиттеледі де, 5410 шоты кередиттеледі.

Резервтік капитла қаражаттарыи пайдалану 5410 - ші шоттың дебиттінен мына шоттардың кредитінде көрініс табады:

3030, 3397 - артықшылығы бар акциялар бойынша төлем жасауға қажет қаржысы болмаған жағдайда серіктестіктердің резервтік капиталының ішіндегі дивидендтердің есебінен төлеген кезде; 5510 - ші шот «Есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зыяны) », 5520 - шот «Өткен жылдаржың бөлінбеген табысы (жабылмаған зияны) » - зиян шеккен соманы резервтік капиталдың есебінен жапқан кезде.

Басқа да резервтік капитал есебі, 5410 - ші «Басқа ба резервтік капитал» шотында жүргізіледі. Бұл шотта заң тәртібімен көзделген ең төменгі мөлшерден тыс жасалған резервтік капиталдар есептелінеді.

5410 - шоттың дебеті мен кредиті бойынша шоттар кореспонденциясы 5410 - шоттың корреспанденциясына ұқсас. Бұндай резервтер кәсіпорынның өз қалауы бойынша қалыптастырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.