Металдардың қирауы, қаттылығы, тозуы
1 Металдардың қирауы
2 Суық және ыстық деформациялар
3 Металдардың қаттылығы
4 Металдардың тозуы.
5. Әдебиеттер
2 Суық және ыстық деформациялар
3 Металдардың қаттылығы
4 Металдардың тозуы.
5. Әдебиеттер
Металдардың қирауы- сыртқы арамен химиялық немесе электрохимялық әрекеті арқасында металдың қирауы. Ылгалмен агрессивті газдармен, тұздармен, шаңмен жанасудан қорғалмаған болат коорозияға ұшырап, біртіндеп қирай береді. Алюминий және оның бірсыпыра қорытпалары, бетінде берік тотығу үлпегі пайда болуы арқасында, коррозияга тозімділігі жоғары болады. Көптеген қорытпалар электрохимиялық коррозияға төзімді емес. Шойынның коррозияға төзімділігі жоғары келеді. Метал конструкциялардын коррозияга төзімділігін көтеру үшін, олардың бетіне алюминийден, мырыштан, эмальдардан, сырлардан жэне тағы басқалардан жұқа үлпек түріндегі қорғаушы қабат жасалады. Конструкцияларды жобалаған кезде ылғал мен шаң жиналатын қуыстары, саңылаулары болмауын қарастыру керек. Кейде құрамында легирлендіруші элементтері бар коррозияға төзімділігі жоғары болаттар колданылады.
Металдар мен қорытпалардың кұрылуы жэне қасиеттерін бағалау әдістері
Материалдардың қазіргі кезендегі техника мен технологияның инновациялық-өнеркәсіптік дамуындагы ролі. Темір негізіндегі қорытпалар жэне оны алмастыра алатын материалдар. Металдардың құрылуы. Кристаллық торлар типтері. Реалдық кристалдар кұрылуы. Кристалдық кұрылу ақаулары және олардың кристалдық құрылу қасиеттерІне әсері. Материалдар қасиеттерін талдау эдістері.
Металдар мен қорытпалардың кристаллануыБалку жэне кристаллану үрдістері. Фазалық түрленулердің термодинамикалық негіздері. Аморфты материалдар. Металл кұйылмаларының құрылуы. Дәнекше шамасы, кристалдар пішІндері. Модифицирлеу үрдістері.
Пластикалык деформация және металдардың механикалық касиеттері.Кернеу мен дефомация. Серпімді жэне пластикалық деформация. Металдардың теориялык және практикалық беріктігі. Деформациялық беріктендіру. Металдардың қирауы. Деформацияланган металдың кұрылымы мен касиеттеріне кыздырудың әсері. Материалдардың механикалык касиеттері. Механикалық сынактар эдістері.
Қорытпалар теориясы.Қорытпалар теориясынан негізгі мәліметтер. Қорытпалардын фазалых құрамы. Қатты ерітінділер. Химиялых қосылыстар. Қос қорьггпалардың күй диаграммасы. Фазалар ережесі мен кесінділер ережесінің қолданылуы. "Темір-цементит" және "темір-графит" күй диаграммалары. Болаттар мен шойындардың классификациясы және маркалануы. Металдар мен корытпаларды стандарттау. Қасиеттері.
Термиялық өңдеу негіздері.Термиялық өңдеу үрдістерінің жалпы сипаттамасы. Болатты қыздыру кезіндегі түрленулер. Перлитгі, бейнитті және мартенситгі түрленулер. Болатты термиялық өңдеудін негізгі түрлері. Қыздыру температурасын тандау. Суьгту және суыту орталары. БІрінші жане екІнші текті күйдіру. Нормальдау. Шындау және босату. Болаттардың шындалуы мен шынықтырылуы. Әр түрлі термиялық өңдеулер жүргізу технологиясы. Металдар мен корытпаларды химика-термиялык өндеу. Бұйымдарды цементтеу, азоттау, нитроцементация, оксидтеу, жабынды қабаттармен қанықшрып жалату.
Конструкциялық жэне құрал-сайман болаттары.Әдеттегі сапалы көміртекті болаттар, сапалы болатгар. Лепрленген болаттар. Рационал легірлеу негіздері жэне легірлеуші элементтер ролі. Лепрленген болатгар классификациясы жэне
Металдар мен қорытпалардың кұрылуы жэне қасиеттерін бағалау әдістері
Материалдардың қазіргі кезендегі техника мен технологияның инновациялық-өнеркәсіптік дамуындагы ролі. Темір негізіндегі қорытпалар жэне оны алмастыра алатын материалдар. Металдардың құрылуы. Кристаллық торлар типтері. Реалдық кристалдар кұрылуы. Кристалдық кұрылу ақаулары және олардың кристалдық құрылу қасиеттерІне әсері. Материалдар қасиеттерін талдау эдістері.
Металдар мен қорытпалардың кристаллануыБалку жэне кристаллану үрдістері. Фазалық түрленулердің термодинамикалық негіздері. Аморфты материалдар. Металл кұйылмаларының құрылуы. Дәнекше шамасы, кристалдар пішІндері. Модифицирлеу үрдістері.
Пластикалык деформация және металдардың механикалық касиеттері.Кернеу мен дефомация. Серпімді жэне пластикалық деформация. Металдардың теориялык және практикалық беріктігі. Деформациялық беріктендіру. Металдардың қирауы. Деформацияланган металдың кұрылымы мен касиеттеріне кыздырудың әсері. Материалдардың механикалык касиеттері. Механикалық сынактар эдістері.
Қорытпалар теориясы.Қорытпалар теориясынан негізгі мәліметтер. Қорытпалардын фазалых құрамы. Қатты ерітінділер. Химиялых қосылыстар. Қос қорьггпалардың күй диаграммасы. Фазалар ережесі мен кесінділер ережесінің қолданылуы. "Темір-цементит" және "темір-графит" күй диаграммалары. Болаттар мен шойындардың классификациясы және маркалануы. Металдар мен корытпаларды стандарттау. Қасиеттері.
Термиялық өңдеу негіздері.Термиялық өңдеу үрдістерінің жалпы сипаттамасы. Болатты қыздыру кезіндегі түрленулер. Перлитгі, бейнитті және мартенситгі түрленулер. Болатты термиялық өңдеудін негізгі түрлері. Қыздыру температурасын тандау. Суьгту және суыту орталары. БІрінші жане екІнші текті күйдіру. Нормальдау. Шындау және босату. Болаттардың шындалуы мен шынықтырылуы. Әр түрлі термиялық өңдеулер жүргізу технологиясы. Металдар мен корытпаларды химика-термиялык өндеу. Бұйымдарды цементтеу, азоттау, нитроцементация, оксидтеу, жабынды қабаттармен қанықшрып жалату.
Конструкциялық жэне құрал-сайман болаттары.Әдеттегі сапалы көміртекті болаттар, сапалы болатгар. Лепрленген болаттар. Рационал легірлеу негіздері жэне легірлеуші элементтер ролі. Лепрленген болатгар классификациясы жэне
Семей мемлекеттік Шәкарім университеті
СӨЖ
Орындаған: Тұрсынов С. ТО-411
Тексерген; Еркінғали Тілеуғалиұлы
Семей 2015
Жоспары
1 Металдардың қирауы
2 Суық және ыстық деформациялар
3 Металдардың қаттылығы
4 Металдардың тозуы.
5. Әдебиеттер
1 Металдардың қирауы
Металдардың қирауы- сыртқы арамен химиялық немесе электрохимялық әрекеті арқасында металдың қирауы. Ылгалмен агрессивті газдармен, тұздармен, шаңмен жанасудан қорғалмаған болат коорозияға ұшырап, біртіндеп қирай береді. Алюминий және оның бірсыпыра қорытпалары, бетінде берік тотығу үлпегі пайда болуы арқасында, коррозияга тозімділігі жоғары болады. Көптеген қорытпалар электрохимиялық коррозияға төзімді емес. Шойынның коррозияға төзімділігі жоғары келеді. Метал конструкциялардын коррозияга төзімділігін көтеру үшін, олардың бетіне алюминийден, мырыштан, эмальдардан, сырлардан жэне тағы басқалардан жұқа үлпек түріндегі қорғаушы қабат жасалады. Конструкцияларды жобалаған кезде ылғал мен шаң жиналатын қуыстары, саңылаулары болмауын қарастыру керек. Кейде құрамында легирлендіруші элементтері бар коррозияға төзімділігі жоғары болаттар колданылады.
Металдар мен қорытпалардың кұрылуы жэне қасиеттерін бағалау әдістері
Материалдардың қазіргі кезендегі техника мен технологияның инновациялық-өнеркәсіптік дамуындагы ролі. Темір негізіндегі қорытпалар жэне оны алмастыра алатын материалдар. Металдардың құрылуы. Кристаллық торлар типтері. Реалдық кристалдар кұрылуы. Кристалдық кұрылу ақаулары және олардың кристалдық құрылу қасиеттерІне әсері. Материалдар қасиеттерін талдау эдістері.
Металдар мен қорытпалардың кристаллануыБалку жэне кристаллану үрдістері. Фазалық түрленулердің термодинамикалық негіздері. Аморфты материалдар. Металл кұйылмаларының құрылуы. Дәнекше шамасы, кристалдар пішІндері. Модифицирлеу үрдістері.
Пластикалык деформация және металдардың механикалық касиеттері.Кернеу мен дефомация. Серпімді жэне пластикалық деформация. Металдардың теориялык және практикалық беріктігі. Деформациялық беріктендіру. Металдардың қирауы. Деформацияланган металдың кұрылымы мен касиеттеріне кыздырудың әсері. Материалдардың механикалык касиеттері. Механикалық сынактар эдістері.
Қорытпалар теориясы.Қорытпалар теориясынан негізгі мәліметтер. Қорытпалардын фазалых құрамы. Қатты ерітінділер. Химиялых қосылыстар. Қос қорьггпалардың күй диаграммасы. Фазалар ережесі мен кесінділер ережесінің қолданылуы. "Темір-цементит" және "темір-графит" күй диаграммалары. Болаттар мен шойындардың классификациясы және маркалануы. Металдар мен корытпаларды стандарттау. Қасиеттері.
Термиялық өңдеу негіздері.Термиялық өңдеу үрдістерінің жалпы сипаттамасы. Болатты қыздыру кезіндегі түрленулер. Перлитгі, бейнитті және мартенситгі түрленулер. Болатты термиялық өңдеудін негізгі түрлері. Қыздыру температурасын тандау. Суьгту және суыту орталары. БІрінші жане екІнші текті күйдіру. Нормальдау. Шындау және босату. Болаттардың шындалуы мен шынықтырылуы. Әр түрлі термиялық өңдеулер жүргізу технологиясы. Металдар мен корытпаларды химика-термиялык өндеу. Бұйымдарды цементтеу, азоттау, нитроцементация, оксидтеу, жабынды қабаттармен қанықшрып жалату.
Конструкциялық жэне құрал-сайман болаттары.Әдеттегі сапалы көміртекті болаттар, сапалы болатгар. Лепрленген болаттар. Рационал легірлеу негіздері жэне легірлеуші элементтер ролі. Лепрленген болатгар классификациясы жэне маркалануы. Қасиеттері.
үсті металдар мен қорытпалар. Алюминий жэне оның қортьшалары. Деформацияланатын жэне ку-йылатын алюминилі қорытпалары. Мыс жэне оның қорытпалары. Магний, цинк, қалайы жэне олардың қорытпалары. Түсті металдар мен қорытпалдарды термиялық өндеу. Қасиеттері.
Металл емес материалдар. Пластикалық массалар, резина материалдары. Жалпы сипаттамасы, қздэамы, құрылуы, қасиеттері, маркалануы. Қолдану салалары.
Композиттік материалдар. Жалпы сипаттамасы. Композиттік материалдарды құру принциптері. Композиттік материалдар түрлері. Композиттердің металл, керамикалық және полимер матрицамен қасиеттері. Қолдану салалары.
Ақаулықтың пайда болуы тіс қатарының морфологиялық бірлігінің бұзылуына, сонымен қатар басында ақаулықтың жанында пайда болатын күрделі қайта құрылуларға әкеліп соқтырады, кейіннен бұл өзгерістер барлық тіс қатарына таралады. Сыртқы жағынан бұл қайта құрылулар тістердің ақау қапталына қарай иілуімен, антагонистерінен айырылған тістердің вертикальды ығысуымен, олардың тіл қапталына қарай иілуімен, өз өсінің айналасында бұрылу сияқты өзгерістермен білінеді.Тістердің екіншілік ығысуы ақыр соңында тіс қатары окклюзиялық бетінің анағурлым көп немесе аз бұзылуларына әкеліп соқтырады. Окклюзиялық беттің екіншілік майысуы тістерден жартылай айырылудың клиникасын асқындырады. Осы аталған майысулар өте ертеден белгілі. Аристотель тістердің көруге болатындай ұзаруын және ығысуын байқаған болатын. Оның ақаулықты немесе екіншілік ығысуды бақылағандығын айту қиындау. Кейінірек ол жөнінде анағурлым дәл көрсетпелер пайда болды.
1771 жылы Гунтердің "Адам тістің табиги тарихы" деген еңбегінде кіші түбір тістердің жоғалуынан кейін молярлардың қисаюы жөніндегі мәліметтер берілген болатын. Мұны Шиф және Трубе екіншілік ақаулықтар деп атады. Сонымен қатар А.И.абрикосов антагонистерінен айырылған тістердің ығысуын екіншілік құбылыстарға жатқызды.
Тістердің екіншілік ығысуы бұрыннан белгілі болуына байланысты, бұл белгіні 1880 жылы теңіз шошқасы жағының күрек тістердің жұлынуынан кейінгі майысуын жазған О.В.Поповтың өсімімен байланыстыру дұрыс болар ма екен. Сонымен қатар бұл белгіні тістердің екіншілік ығысуының механизмін түсіндіруге талпынған артикуляциялық тепе-тендік деген тауға ие болған теорияны ашқан Годон феномені деп атауға да болмас.
Тістердің екіншілік ығысуына тек қана тістер қатарының ақаулығындағы тістердің орналасу қалпының өзгеруің сонымен қатар пародонтоз, одонтогенді ісіктер және қызметтік аса тым жүктеме жағдайларындағы өзгерістерді де жатқызу керек.
Тістер қимылының мүмкін боларлық төмендегідей типтік бағыттары бар:
1. Жоғарғы және төменгі тістердің вертикальды ығысуы (бір жақты,екі жақты)
2. Жоғарғы және төменгі тістердің өзара вертикальды ығысуы
3. Жоғарғы және төменгі тістердің дистальды немесе мезиальды ығысуы
4. Тістердің тіл-тандай немесе ұрт бағытындағы қисаюы
5. Тістің өз осі төнірегінде бұрылуы
6. Біріккен ығысулар
Біріккен ығысулардың мысалы ретінде пародонтоз жағдайындағы тістердің желпуіш тәрізді ажырауы болып табылады.
Тістердің екіншілік ығысуының клиникалық суреттемесі ығысу түрлеріне байланысты болады. Жоғарғы бүйір тістердің жұлынуында пайда болған ақаулықта төменгі тістердің вертикальды ығысуы байқалады.Егер ақаулықтың төменгі жақта пайда болуында кері құбылыс орын алады. Негізгі және қосымша антагонистерінен айырылған тістердің үлкен ақаулықтарында тістердің вертикальды дерлік бағытта ығысуы байқалады. Қосымша антагонистерін сақтаған тістер ақау қапталына қарай өзінің алдыңғы ұрт төмпешігімен қисаяды. Антагонистерінен айырылған тістердің екіншілік вертикальды ығысуының 2 клиникалық түрлерін ажыратады. Бірінші түрінде тістің ығысуы куыс өсіндісінің (альвеолярлық тістің ұзаруы) үлкеюімен өтеді. Бұл кезде тістің альвеолярдан тыс және альвеоляр ішілік бөліктері өзгермейді. Бұл жағдайды әдетте альвеолярлық тістің ұзаруы деп атайды. Екінші түрінде тістің жылжуы альвеолярлық өсіндінің үлкеюімен, бірақ тіс түбірі бөлігінің жалаңаштануымен өтеді. Осы 2 түрдің арасында негіздік айырмашылық жоқ, екі жағдайда да альвеолярлық тістің ұзаруы орын алады, дегенмен екінші түрі альвеолярлық өсіндінің қайта құрылуының ең кіші сатыларына сәйкес келеді.
Тістердің мезиальды ығысуын 2-ші моляр мысалында зерттеу ең ыңғайлысы болып табылады. Алға қарай табиғи түрде қисаюмен қатар, оның саңылауын азайтып, ақау қапталына қарай ығысуын жалғастырады. Бірінші моляр балалық шақта жұлынса, 2-ші моляр ығысып, саңылауды жоятындай етіп, 2-ші премолярға тығыз келіп жанасады. Кейде ол сауытымен жұлынған тіс қапталына қарай қисаяды, ал қимыл қапталында сүйекті қалта пайда болады. Молярдың мезиальды қимылы оның ұртты беті мезиальды немесе дистальды орнында болатындай ұзын тіс осі төңірегінде қисаюымен өтеді. Басқаша айтқанда, біріккен ығысу орын алады. Тістің қисаюы молярдың
жоғарғы антагонистермен қалыпты төмпешікті қатыстылығын бұзады. Көп жағдайда оның алдыңғы төмпешігі окклюзиядан тыс қалады, жақын байланыс тек қана артқы төмпешігінде сақталынады. Сонымен мезиальды қисаю тіс қатары бүйір бөлігінің окклюзиялық бетін сагитальды бағытта, ал тіл қапталына қисаю-трансверзальды бағытта байқалады. Сонымен қатар тістің дистальды ығысуы орын алады, ол мезиальды бағытқа қарағанда аз жетілген болады.
Тіс қарама-қарсы жақтың альвеолярлық өсіндісінің шырышты қабатымен кездескеніне дейін альвеолярлық тістің ұзаруы өтеді, онда ол ойықтың, ал кейде ойықты жараның пайда болуын туғызады.
Альвеолярлық тістің ұзаруы нәтижесінде пайда болатын тістер қатарының окклюзиялық бетінің майысуын екіншілік деп атау қажет. Тістемнің бұл майысуы тістің жартылай айырылуының клиникасын асқындырады, өйткені төменгі жақ қимылының бұзылуы және тістің қызметтік аса тым жүктемесі қат-қабат келеді. Төменгі жақ қимылының бұзылуы өзара ығысқан тістер аралығында блоктардың пайда болуына байланысты дамиды. Бұл кезде буында 1-ші орында шарнирлік қимыл орын алады. Блоктайтын, яғни тежейтін қимылдар өзімен бірге көптеген тістер байланысын жоғалтады және блоктағы тістердің қызметтік шамадан тыс жүктемесін туғызады.
Тістемнің екіншілік майысуы ересектерге қарағанда балаларда тезірек дмиды. Тістердің ығысуы уақытқа байланысты болады, тісті жұлғаннан кейінгі уақыт анағұрлым көп болса, соғұрлым ығысу жетілген болады. Альве,олярлық тістің ұзаруы төменгі жаққа қарағанда, жоғарғы жақта тым жетілген болады. Бұл жоғарғы және төменгі жақтың құрылымдық ерекшеліктерімен түсіндіріледі.
Балаларда тістерді жоғалтқаннан кейінгі тістемнің қайта құрылуы ересектерге қарағанда тым аз уақыт ішінде өтеді. Балаларда бірінші тұрақты молярды ерте жоғалтудың алыстағы нәтижесін зерттеу барлық жағдайларда тіс доғасының қысқаруы және орта күрек тістер сызығының жұлынған моляр қапталына ығысуы байқалады. Бұл кезде 1-ші премоляр дистальды тым көп ығысса, қысқарту тым аз болады және ... жалғасы
СӨЖ
Орындаған: Тұрсынов С. ТО-411
Тексерген; Еркінғали Тілеуғалиұлы
Семей 2015
Жоспары
1 Металдардың қирауы
2 Суық және ыстық деформациялар
3 Металдардың қаттылығы
4 Металдардың тозуы.
5. Әдебиеттер
1 Металдардың қирауы
Металдардың қирауы- сыртқы арамен химиялық немесе электрохимялық әрекеті арқасында металдың қирауы. Ылгалмен агрессивті газдармен, тұздармен, шаңмен жанасудан қорғалмаған болат коорозияға ұшырап, біртіндеп қирай береді. Алюминий және оның бірсыпыра қорытпалары, бетінде берік тотығу үлпегі пайда болуы арқасында, коррозияга тозімділігі жоғары болады. Көптеген қорытпалар электрохимиялық коррозияға төзімді емес. Шойынның коррозияға төзімділігі жоғары келеді. Метал конструкциялардын коррозияга төзімділігін көтеру үшін, олардың бетіне алюминийден, мырыштан, эмальдардан, сырлардан жэне тағы басқалардан жұқа үлпек түріндегі қорғаушы қабат жасалады. Конструкцияларды жобалаған кезде ылғал мен шаң жиналатын қуыстары, саңылаулары болмауын қарастыру керек. Кейде құрамында легирлендіруші элементтері бар коррозияға төзімділігі жоғары болаттар колданылады.
Металдар мен қорытпалардың кұрылуы жэне қасиеттерін бағалау әдістері
Материалдардың қазіргі кезендегі техника мен технологияның инновациялық-өнеркәсіптік дамуындагы ролі. Темір негізіндегі қорытпалар жэне оны алмастыра алатын материалдар. Металдардың құрылуы. Кристаллық торлар типтері. Реалдық кристалдар кұрылуы. Кристалдық кұрылу ақаулары және олардың кристалдық құрылу қасиеттерІне әсері. Материалдар қасиеттерін талдау эдістері.
Металдар мен қорытпалардың кристаллануыБалку жэне кристаллану үрдістері. Фазалық түрленулердің термодинамикалық негіздері. Аморфты материалдар. Металл кұйылмаларының құрылуы. Дәнекше шамасы, кристалдар пішІндері. Модифицирлеу үрдістері.
Пластикалык деформация және металдардың механикалық касиеттері.Кернеу мен дефомация. Серпімді жэне пластикалық деформация. Металдардың теориялык және практикалық беріктігі. Деформациялық беріктендіру. Металдардың қирауы. Деформацияланган металдың кұрылымы мен касиеттеріне кыздырудың әсері. Материалдардың механикалык касиеттері. Механикалық сынактар эдістері.
Қорытпалар теориясы.Қорытпалар теориясынан негізгі мәліметтер. Қорытпалардын фазалых құрамы. Қатты ерітінділер. Химиялых қосылыстар. Қос қорьггпалардың күй диаграммасы. Фазалар ережесі мен кесінділер ережесінің қолданылуы. "Темір-цементит" және "темір-графит" күй диаграммалары. Болаттар мен шойындардың классификациясы және маркалануы. Металдар мен корытпаларды стандарттау. Қасиеттері.
Термиялық өңдеу негіздері.Термиялық өңдеу үрдістерінің жалпы сипаттамасы. Болатты қыздыру кезіндегі түрленулер. Перлитгі, бейнитті және мартенситгі түрленулер. Болатты термиялық өңдеудін негізгі түрлері. Қыздыру температурасын тандау. Суьгту және суыту орталары. БІрінші жане екІнші текті күйдіру. Нормальдау. Шындау және босату. Болаттардың шындалуы мен шынықтырылуы. Әр түрлі термиялық өңдеулер жүргізу технологиясы. Металдар мен корытпаларды химика-термиялык өндеу. Бұйымдарды цементтеу, азоттау, нитроцементация, оксидтеу, жабынды қабаттармен қанықшрып жалату.
Конструкциялық жэне құрал-сайман болаттары.Әдеттегі сапалы көміртекті болаттар, сапалы болатгар. Лепрленген болаттар. Рационал легірлеу негіздері жэне легірлеуші элементтер ролі. Лепрленген болатгар классификациясы жэне маркалануы. Қасиеттері.
үсті металдар мен қорытпалар. Алюминий жэне оның қортьшалары. Деформацияланатын жэне ку-йылатын алюминилі қорытпалары. Мыс жэне оның қорытпалары. Магний, цинк, қалайы жэне олардың қорытпалары. Түсті металдар мен қорытпалдарды термиялық өндеу. Қасиеттері.
Металл емес материалдар. Пластикалық массалар, резина материалдары. Жалпы сипаттамасы, қздэамы, құрылуы, қасиеттері, маркалануы. Қолдану салалары.
Композиттік материалдар. Жалпы сипаттамасы. Композиттік материалдарды құру принциптері. Композиттік материалдар түрлері. Композиттердің металл, керамикалық және полимер матрицамен қасиеттері. Қолдану салалары.
Ақаулықтың пайда болуы тіс қатарының морфологиялық бірлігінің бұзылуына, сонымен қатар басында ақаулықтың жанында пайда болатын күрделі қайта құрылуларға әкеліп соқтырады, кейіннен бұл өзгерістер барлық тіс қатарына таралады. Сыртқы жағынан бұл қайта құрылулар тістердің ақау қапталына қарай иілуімен, антагонистерінен айырылған тістердің вертикальды ығысуымен, олардың тіл қапталына қарай иілуімен, өз өсінің айналасында бұрылу сияқты өзгерістермен білінеді.Тістердің екіншілік ығысуы ақыр соңында тіс қатары окклюзиялық бетінің анағурлым көп немесе аз бұзылуларына әкеліп соқтырады. Окклюзиялық беттің екіншілік майысуы тістерден жартылай айырылудың клиникасын асқындырады. Осы аталған майысулар өте ертеден белгілі. Аристотель тістердің көруге болатындай ұзаруын және ығысуын байқаған болатын. Оның ақаулықты немесе екіншілік ығысуды бақылағандығын айту қиындау. Кейінірек ол жөнінде анағурлым дәл көрсетпелер пайда болды.
1771 жылы Гунтердің "Адам тістің табиги тарихы" деген еңбегінде кіші түбір тістердің жоғалуынан кейін молярлардың қисаюы жөніндегі мәліметтер берілген болатын. Мұны Шиф және Трубе екіншілік ақаулықтар деп атады. Сонымен қатар А.И.абрикосов антагонистерінен айырылған тістердің ығысуын екіншілік құбылыстарға жатқызды.
Тістердің екіншілік ығысуы бұрыннан белгілі болуына байланысты, бұл белгіні 1880 жылы теңіз шошқасы жағының күрек тістердің жұлынуынан кейінгі майысуын жазған О.В.Поповтың өсімімен байланыстыру дұрыс болар ма екен. Сонымен қатар бұл белгіні тістердің екіншілік ығысуының механизмін түсіндіруге талпынған артикуляциялық тепе-тендік деген тауға ие болған теорияны ашқан Годон феномені деп атауға да болмас.
Тістердің екіншілік ығысуына тек қана тістер қатарының ақаулығындағы тістердің орналасу қалпының өзгеруің сонымен қатар пародонтоз, одонтогенді ісіктер және қызметтік аса тым жүктеме жағдайларындағы өзгерістерді де жатқызу керек.
Тістер қимылының мүмкін боларлық төмендегідей типтік бағыттары бар:
1. Жоғарғы және төменгі тістердің вертикальды ығысуы (бір жақты,екі жақты)
2. Жоғарғы және төменгі тістердің өзара вертикальды ығысуы
3. Жоғарғы және төменгі тістердің дистальды немесе мезиальды ығысуы
4. Тістердің тіл-тандай немесе ұрт бағытындағы қисаюы
5. Тістің өз осі төнірегінде бұрылуы
6. Біріккен ығысулар
Біріккен ығысулардың мысалы ретінде пародонтоз жағдайындағы тістердің желпуіш тәрізді ажырауы болып табылады.
Тістердің екіншілік ығысуының клиникалық суреттемесі ығысу түрлеріне байланысты болады. Жоғарғы бүйір тістердің жұлынуында пайда болған ақаулықта төменгі тістердің вертикальды ығысуы байқалады.Егер ақаулықтың төменгі жақта пайда болуында кері құбылыс орын алады. Негізгі және қосымша антагонистерінен айырылған тістердің үлкен ақаулықтарында тістердің вертикальды дерлік бағытта ығысуы байқалады. Қосымша антагонистерін сақтаған тістер ақау қапталына қарай өзінің алдыңғы ұрт төмпешігімен қисаяды. Антагонистерінен айырылған тістердің екіншілік вертикальды ығысуының 2 клиникалық түрлерін ажыратады. Бірінші түрінде тістің ығысуы куыс өсіндісінің (альвеолярлық тістің ұзаруы) үлкеюімен өтеді. Бұл кезде тістің альвеолярдан тыс және альвеоляр ішілік бөліктері өзгермейді. Бұл жағдайды әдетте альвеолярлық тістің ұзаруы деп атайды. Екінші түрінде тістің жылжуы альвеолярлық өсіндінің үлкеюімен, бірақ тіс түбірі бөлігінің жалаңаштануымен өтеді. Осы 2 түрдің арасында негіздік айырмашылық жоқ, екі жағдайда да альвеолярлық тістің ұзаруы орын алады, дегенмен екінші түрі альвеолярлық өсіндінің қайта құрылуының ең кіші сатыларына сәйкес келеді.
Тістердің мезиальды ығысуын 2-ші моляр мысалында зерттеу ең ыңғайлысы болып табылады. Алға қарай табиғи түрде қисаюмен қатар, оның саңылауын азайтып, ақау қапталына қарай ығысуын жалғастырады. Бірінші моляр балалық шақта жұлынса, 2-ші моляр ығысып, саңылауды жоятындай етіп, 2-ші премолярға тығыз келіп жанасады. Кейде ол сауытымен жұлынған тіс қапталына қарай қисаяды, ал қимыл қапталында сүйекті қалта пайда болады. Молярдың мезиальды қимылы оның ұртты беті мезиальды немесе дистальды орнында болатындай ұзын тіс осі төңірегінде қисаюымен өтеді. Басқаша айтқанда, біріккен ығысу орын алады. Тістің қисаюы молярдың
жоғарғы антагонистермен қалыпты төмпешікті қатыстылығын бұзады. Көп жағдайда оның алдыңғы төмпешігі окклюзиядан тыс қалады, жақын байланыс тек қана артқы төмпешігінде сақталынады. Сонымен мезиальды қисаю тіс қатары бүйір бөлігінің окклюзиялық бетін сагитальды бағытта, ал тіл қапталына қисаю-трансверзальды бағытта байқалады. Сонымен қатар тістің дистальды ығысуы орын алады, ол мезиальды бағытқа қарағанда аз жетілген болады.
Тіс қарама-қарсы жақтың альвеолярлық өсіндісінің шырышты қабатымен кездескеніне дейін альвеолярлық тістің ұзаруы өтеді, онда ол ойықтың, ал кейде ойықты жараның пайда болуын туғызады.
Альвеолярлық тістің ұзаруы нәтижесінде пайда болатын тістер қатарының окклюзиялық бетінің майысуын екіншілік деп атау қажет. Тістемнің бұл майысуы тістің жартылай айырылуының клиникасын асқындырады, өйткені төменгі жақ қимылының бұзылуы және тістің қызметтік аса тым жүктемесі қат-қабат келеді. Төменгі жақ қимылының бұзылуы өзара ығысқан тістер аралығында блоктардың пайда болуына байланысты дамиды. Бұл кезде буында 1-ші орында шарнирлік қимыл орын алады. Блоктайтын, яғни тежейтін қимылдар өзімен бірге көптеген тістер байланысын жоғалтады және блоктағы тістердің қызметтік шамадан тыс жүктемесін туғызады.
Тістемнің екіншілік майысуы ересектерге қарағанда балаларда тезірек дмиды. Тістердің ығысуы уақытқа байланысты болады, тісті жұлғаннан кейінгі уақыт анағұрлым көп болса, соғұрлым ығысу жетілген болады. Альве,олярлық тістің ұзаруы төменгі жаққа қарағанда, жоғарғы жақта тым жетілген болады. Бұл жоғарғы және төменгі жақтың құрылымдық ерекшеліктерімен түсіндіріледі.
Балаларда тістерді жоғалтқаннан кейінгі тістемнің қайта құрылуы ересектерге қарағанда тым аз уақыт ішінде өтеді. Балаларда бірінші тұрақты молярды ерте жоғалтудың алыстағы нәтижесін зерттеу барлық жағдайларда тіс доғасының қысқаруы және орта күрек тістер сызығының жұлынған моляр қапталына ығысуы байқалады. Бұл кезде 1-ші премоляр дистальды тым көп ығысса, қысқарту тым аз болады және ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz